دانلود مقاله بررسی شخصیت انوشیروان از باستان تا دوره اسلامی

چکیده:
موضوع این پایان‌نامه بررسی شخصیت انوشیروان است.

ابتدای فصل اول این پژوهش به تاریخ ساسانیان تا دوره قباد می‌پردازد ادامه فصل اول، خسرو انوشیروان در تاریخ (=جنگها، اصلاحات، شخصیت، سکه‌ها، دانش و عهد بزرگ تمدن ادبی و فلسفی ایران در دوره وی) را مورد بررسی قرار می‌دهد.

پایان فصل نیز به بررسی ویژگی و شکل ظاهری ایوان مداین که پژوهشگران بنای آنرا به خسرو انوشیروان نسبت داده‌اند اختصاص دارد.
فصل دوم به بررسی خصوصیات خسرو انوشیروان در آثار و ادبیات باستانی ایران اختصاص دارد.

در ابتدای این فصل نام خسرو انوشیروان در ادبیات باستانی ایران مورد بررسی قرار گرفته است و در پایان فصل به بررسی ویژگیهای خسرو انوشیروان در آثار فارسی میانه زرتشتی در شش اثر (= بندهش، زند وهمن یسن، کارنامه انوشیروان، اندرز خسرو قبادان، گزارش شطرنج و توقیعات بجای مانده از ایشان) اختصاص دارد.
فصل سوم که فصل آخر این پژوهش می‌باشد به بررسی شخصیت و تاریخ دوره خسرو انوشیروان در آثار دوران اسلامی بر اساس دیدگاههای فردوسی ، دینوری، حمزه اصفهانی، گردیزی، ابن اثیر، ابن خلدون و مسعودی اختصاص دارد که تدقیق و مطالعه در این آثار نشان دهنده عظمت و شوکت سلسله ساسانیان در دوره خسرو انوشیروان می‌باشد.

بخش پایانی این پژوهش به جمع بندی و نتیجه‌گیری از مباحث بررسی شده می‌پردازد و حاوی مطالبی در رابطه با ویژگیهای شخصیتی خسرو انوشیروان و استنتاج از اقدامات وی می‌باشد در پایان نیز فهرست منابع فارسی و لاتین و چکیده انگلیسی درج گردیده است.

پیشگفتار اردشیر بابکان موسس سلسله‌ ساسانی حکومتی را در ایران بنا نهاد که وجود تمرکز در حکومت، وحدت تمامی سرزمینهای ایران و برقراری دین زرتشتی به عنوان کیش رسمی ایرانیان‌ از ویژگیهای عمده آن بود.

برآمدن و ظهور ساسانیان سرچشمه یک سلسله دگرگونیهای سیاسی، اجتماعی،‌ دینی و اقتصادی در حیات مردم ایران گردید.

بدیهی است که این تغییرات بدون سابقه و پیشینه اجتماعی عملی نشد و روی کار آمدن اردشیر بابکان و تاسیس سلسله ساسانی، نمود ظاهری آمادگی جامعه‌ ایرانی برای قرار گرفتن در جریان این تغییرات و تحولات بود.

با استقرار خاندان ساسانی بر تخت سلطنت ایران، ساختار تازه ای از قدرت و حاکمیت در ایران شکل گرفت.

این ساختار از ابتدا مبتنی بر اتحاد دین و دولت بود، اما در مدت بیش از چهار قرن حکمرانی این سلسله همواره روند یکنواختی نداشت و ساختار قدرت و حاکمیت ساسانیان به علت بروز رویدادهای داخلی و خارجی در تحول و تطور بود.

قدرت سلطنت وقتی به اوج می رسید که قدرت روحانیون زرتشتی کاستی می گرفت و زمانی در نقطه ‌ضعف بود که قدرت و حاکمیت در دست اشراف و موبدان قرار داشت.

این کشش و کوشش پیوسته بین دو طرف در جریان بود.

در روزگار فرمانروایی ساسانیان، اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران دستخوش تغییر و تحول بود و این مسئله در شکل سازمان و تشکیلات حکومتی نیز تأثیر می گذاشت.

دهقانان از عهد خسرو انوشیروان به بعد نقش مهمتری در مسایل کشوری یافتند و قدرت این طبقه تاپایان عهد ساسانی رو به فزونی گذاشت.

انوشیروان شاه خوش فرجامی است، که برخی از کارهای سودمند و متناسب با زمان موجب خوشنامی وی گردیده که معروفترین آنها عبارتند از: اصلاح آیین مالیات، توجه به آبادی و شهرسازی، سرکوبی دشمنان، دلبستگی به فرهنگ و دانش و بزرگداشت دانشمندان، اهمیت اقدامات وی و آرامشی که در حکومت وی بوجود آمد باعث شد تا وی را شاهی عادل بنامند.

در این پایان نامه به تفضیل درباره ‌هر یک از اقدامات فوق به نقد و بررسی پرداخته می شود.

سپاسگزاری بر خود لازم می دانم که از زحمات استادان ارجمندم سرکار خانم دکتر زاهدی و سرکار خانم دکتر آموزگار که در امر تدوین، گردآوری، تحقیق، تصحیح متن و یادداشتها، ویراستاری و معرفی منابع تحقیق، به ارتقا کیفی این پایان نامه یاری رساندند، صمیمانه تشکر و قدردانی نمایم.

فهرست مطالب عنوان صفحه چکیده یک پیشگفتار سه فصل اول: ‌ساسانیان 1-1- دودمان ساسانی 1 1-2- پادشاهی ساسانیان تا قباد 3 1-3- مزدک و جنبش مزدکیان 25 1-4- خسروانوشیروان در تاریخ 27 1-4-1- جنگ اول با بیزانس 28 1-4-2- جنگ دوم با بیزانس 29 1-4-3- جنگ با هیاطله 30 1-4-4- دست نشاندگی یمن 30 1-4-5- جنگ با ترکها 31 1-4-6- جنگ سوم با بیزانس 31 1-5- اصلاحات خسرو انوشیروان 33 1-5-1- برقراری نظم و آرامش 33 1-5-2- مالیات 34 1-5-3- اصلاحات ارضی 36 1-5-4- اصلاحات در تقسیمات کشوری و نظامی 38 1-6- شخصیت و خصال انوشیروان 40 1-7- سکه های انوشیروان و جام خسرو 43 1-7-1- سکه های انوشیروان 43 1-7-1-1- کلیات 43 1-7-1-2- سکه‌های دوره انوشیروان 46 1-7-2- جام خسرو 54 1-8- دانش در دوره خسرو انوشیروان 55 1-9- ایوان مداین یا طاق کسری 61 فصل دوم : خسرو انوشیروان در ادبیات باستانی ایران 2-1- بررسی نام خسروانوشیروان 64 2-2- خسرو انوشیروان در آثار فارسی میانه زرتشتی 66 2-2-1- بندهش 66 2-2-2- زند وهمن یسن 67 2-2-3- کارنامه انوشیروان 70 2-2-4- اندرز خسرو قبادان 73 2-2-5- گزارش شطرنج و وضع نرد 75 2-2-6- توقیعات انوشیروان 77 فصل سوم: خسرو انوشیروان در کتابها و آثار دوران اسلامی 3-1- شاهنامه فردوسی 80 3-2- پادشاهی خسرو انوشیروان به روایت مورخان دوران اسلامی 120 3-2-1- مسعودی 120 3-2-2- دینوری 122 3-2-3- حمزه اصفهانی 123 3-2-4- گردیزی 125 3-2-5- ابن اثیر 126 3-2-6- ابن خلدون 127 نتیجه‌گیری 129 فهرست منابع فارسی 131 فهرست منابع تصاویر 136 فهرست منابع لاتین 137 چکیده انگلیسی 138 فصل اول ساسـانیان 1-1- دودمان ساسانی ساسان موبد آتشکده ای بود که در استخر برای ستایش ایزد بانو آناهیتا اختصاص داشت.

همسر وی، رام بهشت، دختر یکی از پادشاهان بازرنگی بود و این سلسله پادشاهان در نیسایه سلطنت داشتند.

( شهر مزبور به مناسبت دیوارهای سفید از زمان استیلای عرب در فارس موسوم به بیضا شد).

پاپک پسر ساسان روابط خود را با بازرنگی‌ها مغتنم شمرد و یکی از پسران خویش را که اردشیر نام داشت در دارابگرد به مقام عالی نظامی ارگبد رسانید.

مقارن این احوال پاپک بر گوچهر (گوزهر) شاه که خویشاوند او نیز بود شورید و مکان گوچهر را که معروف به کاخ سفید بود به تصرف در آورد.

سپس او را کشت خود بر اریکه سلطنت نشست.

آنگاه از اردوان پنجم لقب پادشاهی برای پسر بزرگ خود شاپور خواست.

اردوان امتناع نمود ولی با وجود این شاپور پس از فوت پدر خود را پادشاه دانسته،‌ اردشیر را مجبور کرد که تابع وی شود ولیکن طولی نکشید که به جهت خراب شدن زیر زمینی در قصر ملکه که همای نام داشت شاپور زیر آوار ماند و درگذشت و اردشیر پادشاه شد.

کریستین سن معتقد است شاپور زمانی که به دارابگر حمله کرد درخانه ای ویرانه فرود آمد اما ناگهان سنگی از سقف جدا شد و او را از پای درآورد.

اردشیر پس از سرکوبی شورش دارابگرد به کرمان حمله کرد.

و پس از فتح آنجا و ضمیمه کردن خوزستان و اصفهان به متصرفات خویش در سال 224 م.

با اردوان پنجم آخرین پادشاه اشکانی در هرمزگان خوزستان به نبرد پرداخت، در این نبرد اردوان کشته شد و سلسله اشکانی از هم فرو پاشید.

بدین ترتیب اردشیر اول، که تاریخ، وی را موسس شاهنشاهی ساسانی می دانند، به سلطنت رسید و سلسله ساسانیان بنا نهاده شد.

می توان گفت وقتی در بیست و هشت آوریل دویست و بیست و چهار میلادی اردوان پنجم پادشاه اشکانی در آن نبرد جان باخت این به معنای پایان قریباً پانصد سال فرمانروایی اشکانیان بر ایران و تاسیس سلسله ای جدید بود.

1-2- پادشاهی ساسانیان تا قباد اردشیر اول: (226-241) اردشیر بابکان رسماً در سال دویست و بیست و شش میلادی تاج شاهنشاهی ایران را بر سرگذاشت، گمان می رود این تاجگذاری را در زادگاه خود پارس، یا در معبد آناهیتا واقع در شهر استخر و یا در تنگه نقش رجب نزدیک استخر انجام داده باشد، زیرا اردشیر و شاپور اول در این جای نقش جلوس خود را بر سلطنت بر روی سنگ حجاری کرده‌اند.

اردشیر حکومت ملوک طوایفی عهد اشکانی را برانداخت، از قدرت خاندان های بزرگ کاست و با ایجاد سپاه منظم وحدتی در قلمرو خود پدید آورد.

البته استقرار قطعی حکومت اردشیر چند سال پس از غلبه بر اردوان به دست آمد.

وی پس از تاجگداری و لشکر کشی به شمال بین النهرین و توفیق در تصرف این مناطق، بر سر ارمنستان با دولت روم درگیر شد و تقریباً تا پایان دوره شاهی با رومیان در جنگ بود.

وی با تعرض به بین النهرین رومی ، نصیبین حران ظاهراً دورا- اوراپوس را هم تسخیر کرد.

به هر حال اردشیر در نزد جانشینانش اهمیت و حیثیت فوق العاده یافت و بعدها سرمشق حکمت و خرد تلقی شد.

شاپور اول: (241-271) این پادشاه فرزند اردشیر بود و در سال دویست و چهل و یک میلادی به تخت نشست.

سلطنت شاپور اول، به جنگهای متعدد در شرق و غرب با کوشانیان و رومیان گذشت.

در جریان همین جنگها، گردیانوس امپراتور روم کشته شد( دویست و چهل و چهار میلادی) و والریانوس امپراتور دیگر روم در سال دویست و پنجاه و نه یا دویست و شصت میلادی با سپاهیانش به اسارت افتاد.

حکومت مقتدرانه شاپور اول، بنیاد فرمانروایی ساسانیان را در ایران مستحکم کرد.

و نشر تعالیم مانی در قلمرو ساسانیان که با اجازه شاپور اول صورت گرفت، باعث ناخرسندی موبدان زرتشتی شد.

شاپور اول، ظاهراً اندیشه مانی را وسیله ایجاد وحدت بین پیروان ادیان مختلف قلمرو خویش می پنداشت.

احتمال می رود علت دیگر تسامح شاپور در خصوص آیین مانی، جلوگیری از گسترش رو به رشد قدرت روحانیون زرتشتی و مداخله‌ آنان در امور حکومتی بوده باشد.

وی در سال دویست و هفتاد و یک میلادی در گذشت و پسر وی هرمز اول پس از وی به تخت نشست.

هرمز اول: (271-273) پس از مرگ شاپور اول در سال دویست و هفتادو یک میلادی و به قولی دویست و هفتاد و سه میلادی هرمز اول به جای پدر به تخت نشست.

هرمز که در هنگام حیات پدر در جنگهای روم و ارمنستان شجاعتها از خود نشان داده بود با عنوان «دلیر» خوانده می شد و شاپور مدتی فرمانروایی پارت و بعد ارمنستان را به وی سپرد.

درباره پادشاهی کوتاه او آمده است که با سغدیان جنگید، آنان را مغلوب کرد و بر آنان خراج نهاد.

پادشاهی هرمزد کمتر از دو سال بود و در سال دویست و هفتاد و دو میلادی درگذشت.

بهرام اول : (273-276) وی پسر شاپور اول بود که بعد از مرگ برادرش (هرمز اول) به تخت نشست.

در زمان این پادشاه ساسانی، زنو بیا ملکه تدمر برای رهایی از فشار و تهدید روم از ایران کمک خواست، اما بهرام، از روی بی تدبیری تنها نیرویی اندک به کمک او فرستاد در نتیجه هم زنوبیا و تدمر به دست رومیان افتاد وهم اورلیانوس امپرتور روم از مداخله ایران رنجید، و به قصد انتقامجویی طوایف قفقاز را تشویق به هجوم بر مرزهای ایران کرد، اما خودش که عازم بیزانس بود، در شورش سربازانش کشته شد.

(دویست و هفتاد و پنج میلادی) در زمان بهرام اول با اصرار کرتیر موبدان موبد، مانی دستگیر شد و در زندان جان سپرد.

بهرام دوم: (276-293) پس از درگذشت بهرام اول پسرش بهرام دوم در سال دویست و هفتاد و شش میلادی بر تخت نشست.

در ایام سلطنت بهرام دوم بین ایران و روم جنگ درگرفت امپراتور روم به قلمرو ساسانیان حمله کرد.

رومیان تا تیسفون پیشروی نمودند ولی سرانجام امپراطور روم ارلیوس کاروس کشته شد و لشکریان روم مجبور به عقب نشینی شدند.

در سال دویست و هشتاد و سه میلادی.

بین ایران و روم معاهده صلحی برقرار شد و از آن پس توجه بهرام به سمت شرق معطوف گشت و به آسانی توانست بر این نواحی مسلط شود.

او پسر خود را که بهرام نام داشت به حکومت سرزمین سکاها گماشت وی را با نام سقانشاه (سکانشاه) ملقب ساخت.

بهرام به قولی در سال دویست و نود و سه میلادی فوت کرد.

بهرام سوم : (293-293) بهرام دوم در سال 293 میلادی در گذشت و پسرش بهرام سوم جانشین وی گردید این شاه ملقب به سکانشاه بود زیرا در حیات پدرش به حکومت سرزمین سکاها ( سیستان) منصوب گشته بود.

وی 4 ماه بیشتر پادشاهی نکرد زیرا بدست یکی از پسران شاپور اول بنام نرسی از سلطنت خلع شد.

نرسی: (293-302) نرسی پسر شاپور اول و نوه اردشیر بابکان است.

او به ارمنستان حمله کرد و پادشاه این کشور را که تیرداد نام داشت از آنجا بیرون راند.

بدین سبب دوباره میان ایران و روم جنگ درگرفت اما سرانجام نرسی از رومیان شکست خورد و مجبور گردید با رومیان صلح نماید و به موجب آن قسمتی از ارمنستان صغیر را به آنان واگذار کند و از ادعاهای خود درباره بقیه خاک این کشور صرف نظر کند.

وقتی که نرسی از ارمنستان به سوی تیسفون آمد.

عده زیادی از بزرگان و نجبا ، در پایکولی واقع در شمال قصر شیرین کنونی، نزدیک سلیمانیه عراق از وی استقبال کردند و برای شرکت در