تاریخچه بیماری ایدز در سال ۱۹۸۱ هشت مورد و خیم از ابتلا به بیماری ” کاپوسی سارکوما”، یکی از انواع خوش خیم تر سرطان که معمولا در میان افراد سالمند شایع است، در میان مردان هم جنس گرای نیویورک گزارش شد.تقریباً همزمان با این موارد، شمار مبتلایان به یک عفونت ریوی نادر در کالیفرنیا و نیویورک بالا رفت.با این که در آن زمان عامل شیوع ناگهانی این دو بیماری مشخص نشده بود، اما معمولا از این دو واقعه پزشکی به عنوان آغاز ایدز یاد می کنند.در طی یک سال این بیماری بدون نام، گسترش زیادی داشت تا سرانجام در ۱۹۸۲ آن را ایدز نامیدند.
به مرور شمار بیشتری متوجه این بیماری جدید شدند، چون گروه های گسترده تری از مردم، و نه فقط همجنس گرایان، را مبتلا می کرد.بیماران هموفیل و معتادان تزریقی با علائمی مشابه ایدز به پزشک مراجعه می کردند.همزمان با ظهور ایدز درآمریکا، درآن سوی اقیانوس آتلانتیک پزشکان در فقیرترین قاره جهان آفریقا، متوجه شیوع یک پدیده جدید بهداشتی شدند.این بیماری که در زبان محلی” اسلیم”(SLIM) – مرگ در اثرتحلیل تدریجی بدن – نام گرفته بود، در آفریقا به معضلی عمیق تبدیل می شد.در وهله اول پزشکان دلیلی نمی دیدند که ایدز، بیماری شایع درمیان همجنس گرایان آمریکای ثروتمند، را با اسلیم مرتبط بدانند.اما تحقیقات بعدی و شیوع علائمی مشابه درمیان زنان و دگر جنس گراها نشان داد که هر دوی این بیماری ها یکی بوده وهمان ایدز است.درهیاهویی از جنجال ها و ابهامات گسترده درباره این بیماری کشنده جدید، تلاش ها برای تشخیص علت بروز ایدز و نحوه انتقال آن، با شتابی بی سابقه آغاز شد.
در سال ۱۹۸۴ یک گروه محقق آمریکایی به ریاست” رابرت گالو” اعلام کرد که آنها عامل بیماری ایدز را کشف کرده اند، یعنی همان ویروسی که ما آن را حالا اچ آی وی می خوانیم.البته این ادعا با اعتراض ” لوک موننتیر” و گروه محققان فرانسوی او، که ماه ها قبل این ویروس را شناسایی کرده بودند، روبرو شد.در بحبوحه این جنجال ها محققان برای پیدا کردن درمان ایدز بسیج شدند: جستجویی که هنوز هم ادامه دارد.آزمایش های خون نشان داد که ویروس اچ آی وی سراسر جهان را در پنجه مهلک خود گرفته و در مدت زمانی کم به تمام قاره ها گسترش یافته است.تلاش ها برای درک این ویروس به موضوعی بسیار اضطراری تبدیل شد.
این که از کجا آمده و چرا در قرن بیستم هم زمان در دو نقطه مختلف یعنی آفریقا و آمریکا ظهور کرده بود.
شرح بیماری ایدز عبارت است از بوجود آمدن ضعف عمده در دستگاه ایمنی بدن (نقص ایمنی).
این امر باعث کاهش توانایی بدن در مقابله با عفونتها و توانایی سرکوب سلولهای غیرطبیعی مثل سلولهای سرطانی میشود.
ویروس ایدز سلولهای ایمنی موجود در خون (لنفوسیتها) و سلولهای ایمنی موجود در بافتها مانند مغز استخوان، طحال، کبد و گرههای لنفاوی) را درگیر میسازد.
این سلولها در تولید پادتن برای مقابله با بیماریها و سرطانها نقش دارند.
در مجموع باید گفت که ایدز یک نوع نقص ایمنی ثانویه است که در سیر عفونت با ویروس ایدز ایجاد میشود.
علت بیماری عامل بیماری ایدز یک نوع ویروس از گروه رترو ویروسها است که باعث کاهش توانایی سیستم ایمنی بدن میزبان میشود.
علایمی که ما در بیماری ایدز میشناسیم مربوط به بیماریهایی است که در اثر نقص دستگاه ایمنی بدن تولید میشوند.
در اکثر بیماریهای ویروسی وضع به این منوال است که سلولهای مملو از ویروس ویروسها را آزاد کرده و این ویروسها خود را با پادتنهای آماده مواجه میبینند.
در چنین وضعی بیماری شخص برطرف میشود.
اما در مورد ویروس ایدز وضع به گونهای دیگر است.
در اینجا اولین ویروسی که وارد اولین سلول میزبان میشوند از حمله پادتنها در امان میمانند.
ویروسهای جدیدی که از سلول خارج میشوند بعضا توسط پادتنها خنثی میشوند اما ژنهای اولیه در درون سلول میزبان به تولید ویروس ادامه میدهند.
ممکن است که ویروس در بدو ورود به سلول میزبان به صورت غیر فعال درآید و بعد از گذشت چندین سال به مساعد شدن اوضاع فعالیت بیماریزایی خود را آغاز کند.
این ویروس دستگاه ایمنی بدن را تضعیف میکند و در این یک سرماخوردگی ساده هم میتواند برای شخص مشکل ساز باشد.
سیر بیماری و علایم آن ابتلا به بیماری ایدز در اغلب موارد با عوارض سادهای مانند اسهال ، خارش پوست و افزایش خفیف حرارت بدن شروع میشود.
این عوارض پس از چند هفته خودبخود برطرف میشود و شخص خیال میکند که به سرماخوردگی دچار بوده است.
از آنجا که ساخته شدن پادتنهای موثر حدود 14 روز طول میکشد دراین زمان جدال بین ویروسها و پادتنها در جریان است.
پس از سپری شدن این مرحله دورانی فرا میرسد که حال شخص بیمار خوب میشود اما در خون او پادتن ضد ایدز را میتوان تشخیص داد و از خون وی ویروس ایدز را بدست آورد.
لنفوسیت T4 که مبتلا شده است شروع به تقسیم میکند همین امر باعث تورم غدد لنفاوی میشود.
تورم غدد لنفاوی گاه ماهها یا سالها بعد از ابتلای اولیه پدیدار میشود و میتواند مدتها به همان حال باقی بماند.
در بسیاری از موارد هم ناراحتیهای جدی دیگری به آن اضافه میشود.
بیماران اکثرا به شدت لاغر میشوند چون دیواره روده آنها مواد غذایی را بطور کامل جذب نمیکند.
در اروپا که تغذیه مردم رضایت بخش است کم شدن وزن چندان مخاطره آمیز نیست.
اما در بعضی کشورهای جهان سوم که مردم با سوء تغذیه دست به گریبانند کاهش وزن فرد را نحیف میکند.
عرق کردن در شب و احساس خستگی ، التهاب بیضهها از سایر علایم این بیماری است.
مرحله بعدی که در آن تصویر نهایی بیماری ایدز به نمایش گذاشته میشود حاصل از درهم شکسته شدن کامل سیستم دفاعی بدن است.
تعداد سلولهای لنفوسیت T4 به شدت کاهش یافته است و در این حالت انواع بیماریهای باکتریایی ، ویروسی و انگلی قادر هستند که فرد مبتلا را از پای بیاندازند.
عوامل تشدید کننده بیماری تماس جنسی با افراد آلوده.
همجنسبازها در معرض بیشترین خطر هستند.
بیبند و باری جنسی استفاده از سرنگهای آلوده برای تزریق مواد مخدر تزریق خون یا فرآوردههای خونی آلوده مواجهه کارکنان بیمارستانها و تکنسینهای آزمایشگاهی با خون ، مدفوع ، یا ادرار افراد آلوده به ویروس ایدز.
پیشگیری از تماس جنسی با افراد آلوده یا افرادی که مواد مخدر تزریقی مصرف میکنند خودداری شود.
از بیبندوباری جنسی خودداری شود.
خون یا فرآوردههای خونی باید از لحاظ آلودگی بررسی شده باشد.
تشخیص بیماری تشخیص این بیماری از طریق آزمایش خون امکانپذیر است.
خوشبختانه در کشور ما این آزمایش به صورت رایگان انجام میشود تا افراد مختلف از سلامتی خود اطمینان حاصل کنند.
بیماری ایدز تمامی دستگاههای بدن را گرفتار می کند.
با تشخیص به موقع و بجا و بدنبال آن درمان در حال حاضر داروها در معالجه عفونت ایدز مؤثر نیستند.
برای مقابله با عفونتها یا پیشگیری از آنها ممکن است آنتیبیوتیک تجویز شود.
داروهای ضد ویروسی مانند دیدانوزین ، استاوودین ، زالسی تابین ، زیدوودین و نیز داروهای مهارکننده پروتئاز در درمان عفونت با ویروس ایدز مورد استفاده قرار میگیرند و ممکن است پیشرفت بیماری را به تأخیر اندازند.
تجویز آنها باید توسط پزشکان با تجربه انجام پذیرد.
با این داروها (مثل زیدووین) میتوان انتقال عفونت به نوزادان مادران حامله را کاهش داد.
تحقیقات زیادی در رابطه با داروهای جدیدتر و واکسن آن از طریق مهندسی ژنتیک در دست انجام هستند.
در حال حاضر داروها در معالجه عفونت ایدز مؤثر نیستند.
درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟
اگر شما یا یکی از اعضای خانوادهتان علایم عفونت ایدز را دارید.
اگر پس از تشخیص، علایم یک عفونت دیگر ظاهر شوند (تب، سرفه، یا اسهال) اگر دچار علایم جدید و غیر قابل توجیه شدهاید.
داروهای مورد استفاده در درمان، عوارض جانبی بسیاری دارند.
راه های شناخت ایدز مرحله اول عفونت حاد: در اغلب موارد در صورتی که تعداد کافی ویروس ایدز وارد بدن فردی شود ، بعد از چند هفته علائمی نظیر تب ، گلودرد،بزرگی غدد لنفاوی، درد مفاصل و عضلات ، سر درد، ضعف و بی حالی، بی اشتهایی ، تهوع و استفراغ، کاهش وزن، اسهال و گاهی دانه های جلدی و یا تظاهرات عصبی ظاهر میگردد.
این علائم اختصاصی نبوده و شباهت کاملی با نشانه های بسیاری ازبیماریهای دیگر دارد .
چون خود بخود ظرف یک تا دو هفته بهبودی حاصل میگردد ، کمتر اتفاق می افتد که بیماری دراین دوره تشخیص داده شود.
بعلاوه از هنگام ورود ویروس ایدز تا مثبت شدن نتیجه آزمایشگاهی که نشانگر آلودگی فرد است حدود ۲ تا ۱۲ هفته و گاهی تا۱۶ ماه طول می کشد.
در این فاصله زمانی فرد، آلوده بوده و ممکن است سایرین را آلوده کند .
مرحله دوم و مرحله سوم بزرگی منتشر و پایدار غدد لنفاوی:دراین مرحله غدد لنفاوی به صورت بزرگ شده و به شکل قرینه و بدون درد در بیش از دو نقطه بدن بجز ناحیه کشاله ران ظاهر می شود حداقل ۳ماه باقی می مانند.
مرحله چهارم مرحله قبل از ایدز و حالات وابسته به ایدز:قبل از بروز علائم نهایی ایدز در بیمار ، عوارضی ظاهر می شود که به آن علائم مربوط به ایدز می گویند و عبارتند از : ۱.کاهش وزن بیشتر از۱۰درصد وزن سابق ۲.اسهال به مدت بیشتر از یک ماه .تب به مدت بیشتر از یک ماه ۴.عرق شبانه ۵.خستگی، بی حالی و ضعف این علائم را مقدمه استقرار کامل ایدز که پایان طیف بیماری می باشد ، به حساب می آورند .
در برخی موارد ، بی قراری، بی اشتهایی، دل درد ، سردرد وجود دارد و تغییرات عصبی منجر به از دست دادن حافظه و آسیب اعصاب محیطی می شود.
این علائم معمولاً متناوب است ولی کاهش وزن در اکثر بیماران وجود دارد و پیشرونده هم می باشد .
بسیاری از بیماران در این مرحله دچار ضایعات پوستی، مخاطی و ضایعات دائم و یا عود کننده دهنی و یا ناحیه تناسلی به علت ویروسهای مختلف می شوند.
مرحله پنجم ایدز:ایدز به مرحله نهایی آلودگی ایدز گفته میشود.
در این مرحله به علت کاهش شدید قدرت دفاعی بدن، شخص،مستعد ابتلا به بسیاری عفونتهای و سرطانها می شود که علائم بسیار متنوعی دارند و د رنهایت بیمار را از پای در می آورند.
حدود ۲۵درصد افراد پس از ۵سال ،۲۵درصد پس از ۱۰سال و حدود۲۵درصد پس از ۱۵سال از ورود ویروس به بدن دچار ایدز می شوند .
یعنی در مجموع حدود ۷۵ درصد افراد آلوده پس از ۱۵سال به مرحله ایدز می رسند.
در مورد این مساله که بالا خره ۲۵درصد باقیمانده چه سرنوشتی دارند و چه زمانی وارد مرحله ایدز می شوند بحث وجود دارد.
ولی آنچه که مسلم است فرد آلوده ، حتی اگر دیرتر هم وارد مرحله بیماری شود، همواره برای سایرین آلوده کننده باقی می ماند.
یدز بر روی تمامی دستگاههای و اندام های بدن مانند تنفس ،گوارش، عضلانی، عصبی، پوست و مخاط، گوش و حلق و بینی و …اثر می گذارد.
پس از رسیدن به مرحله نهایی ایدز، متوسط طول عمر در بالغین حدود ۵/۲ سال است و بیماری نهایتاً به علت یکی از عفونتهای فرصت طلب و یا سرطانها از پا در می آید .
براساس تحقیقات و بررسیهای گسترده، بیماری ایدز که طاعون قرن نام گرفته از ویروس " "HIVناشی میشود، اما این ویروس از کجا آمده و پیدایش آن به چه زمانی باز میگردد، هنوز به صورت کامل مشخص نیست.
به گفته دانشمندان درصورتی که منشا ویروس HIVبه طور قطعی مشخص شود، کشف واکسن و درمان آن نیز سریعتر و موثرتر خواهد بود.
طبق آخرین تحقیقات ژنتیکی، عامل انتقال ایدز از ترکیب دو ویروس مختلف در شامپانزه به وجود آمده، این ویروسها از نوع SIVاست که در میمون ایجاد بیماری میکند.
طبق یک سری تحقیقات و فرضیات، دانشمندان معتقدند ایدز طی قرن گذشته در جنگلهای غرب آفریقا ظاهر شده است.
ویروس عامل ایدز ابتدا از طریق یکی از گونههای شامپانزه در آفریقا به انسان سرایت کرده است که به اعتقاد این پژوهشگران، انسان نیز در نتیجه شکار و تغذیه از گوشت شامپانزه به این ویروس آلوده شد.
ویروس HIVیکی از نمونههای جهشی SIVاست که در میمون یا شامپانزه در آفریقا یافت میشود.
SIVبه این ترتیب وارد بدن انسان شد و پس از جهش ژنتیکی به HIVتبدیل شد.
به احتمال قوی "گینه بیسائو" در غرب آفریقا نخستین مکانی بوده که این ویروس در آن پدیدار شده است.
البته نظریه دیگری وجود دارد که یک آفریقایی اهل "کنگو" نارگیل نیمه خورده شده یک شامپانزه آلوده به ویروس SIVرا خورده و این ویروس در بندش جهش یافته و به HIVتبدیل شده است.
بنابر این تحقیقات، ایدز باید از سالهای ۱۸۶۰به بعد بروز کرده باشد.
براساس شواهد نخستین قربانی ایدز در آمریکا در سال ۱۹۶۹خود را نشان داد، در آن سال یک جوان سیاه پوست در شهر سنت لویی آمریکا دراثر ابتلا به ایدز که کاملا ناشناخته بود، درگذشت.
همچنین ویروس HIVدر سال ۱۹۵۹در نمونه خون یک مرد از کشور کنگو دیده شد.
در