دانلود مقاله مالیات بر ارزش افزوده و تاثیر آن بر متغیرهای کلان اقتصادی

- تاثیر بر توزیع درآمد: بسیاری افراد تصور می‌کنند مالیات بر ارزش افزوده موجب دریافت سهم بیشتری از افراد کم درآمد نسبت به افراد پردرآمد می‌شود.

اما برای تجزیه و تحلیل دقیق تاثیر مالیات بر ارزش افزوده بر توزیع درآمد، می‌بایست ببینیم این مالیات به چه صورتی اجرا می‌شود (یعنی نرخ آن برای کالاهای مختلف چند درصد است و چه کالاهایی از آن مستثنا هستند).

به علاوه، باید دید نحوه استفاده از درآمدهای حاصله به چه صورت است؟

مثلا در بریتانیا مالیات بر ارزش افزوده بر اکثر کالاها 10‌درصد است و برای برخی کالاها نرخ صفر دارد (کالاهایی که نرخ مالیات بر ارزش افزوده صفر دارند مشتمل بر مواد غذایی، اجاره مسکن، سوخت، انرژی و حمل‌ونقل مسافر است).

نرخ مالیات بر ارزش افزوده برای برخی کالاهای لوکس 25‌درصد و برای برخی کالاها که در سطح بین‌المللی فروش بیشتری دارد کمتر از 10‌درصد می‌باشد.

تاثیر این مالیات‌بندی بر توزیع درآمد بستگی به این دارد که قیمت کالاها و خدمات چگونه نسبت به حذف یک مالیات و وضع مالیات بر روی کالای دیگر واکنش نشان می‌دهند.

غالبا نمی‌توان تضمین کرد که قیمت‌ها با تغییر مالیات به همان نسبت تغییر کنند.

نحوه استفاده از درآمد توسط دولت (به عنوان مثال اینکه آیا از درآمدها برای کاهش یا حذف مالیات بر درآمد، مالیات بر دارایی، یا افزایش مخارج دولت استفاده می‌شود) می‌تواند برای درک توزیع درآمد واقعی پس از تغییر مالیات به ما کمک کند.

به‌علاوه شرایط پولی کشور،‌ رفتار قیمت‌ها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد که به نوبه خود، بر توزیع درآمد واقعی تاثیرگذار است.

2 - تاثیر بر رشد اقتصادی: سیستم مالیاتی باید به گونه‌ای باشد که پتانسیل اقتصاد برای دستیابی به رشد اقتصادی بالاتر را تشویق کند یا حداقل آن را تضعیف ننماید.

حال باید دید پیامدهای مالیات بر ارزش افزوده بر رشد اقتصادی چیست؟

برای پاسخ به این سوال باید بررسی شود که آیا افراد نسبت به اجرای مالیات بر ارزش افزوده با (1) کاهش مصرف، (2) کاهش سرمایه‌گذاری یا (3) افزایش عرضه منابع مولد به بازار واکنش نشان می‌دهند.

عکس‌العمل سوم به معنی رشد اقتصادی است.

اما برای تداوم آن می‌بایست بین افزایش تقاضا و افزایش عرضه کالاها مطابقت وجود داشته باشد.

کاهش در تقاضا که منجر به انباشت کالاها در انبار می‌شود، به کاهش تولید یا قیمت می‌انجامد.

عکس‌العمل‌های احتمالی (1)، (2) و (3) بستگی به این دارد که مالیات بر ارزش افزوده، نحوه استفاده از وجوه و شرایط پولی کشور، چگونه هزینه مصرف فعلی را نسبت به هزینه مصرف آینده و شرایطی را که منتج به آن می‌شود که صاحبان منابع، منابع خود را نگهدارند یا به بازار عرضه‌کننده تحت‌تاثیر قرار می‌دهند.

کاهش در هزینه مصرف آینده (نسبت به مصرف فعلی) در بسیاری شرایط منجر به رشد تولید در اقتصاد می‌شود.

3 - تاثیر بر تراز پرداخت‌ها: مالیات بر ارزش افزوده، نسبت به سایر مالیات‌ها، برای تراز پرداخت‌های کشورهای عضو WTO از مزیت بیشتری برخوردار است.

مقررات گات (توافق عمومی تعرفه‌ها و تجارت) این مزیت را ایجاد می‌کند.

گات اجازه کاهش در مالیات‌های غیر‌مستقیم، نظیر مالیات بر ارزش افزوده یا مالیات بر فروش را برای صادرات می‌دهد تا به این وسیله قیمت کالا در مقصد صادرات، مشمول مالیات نباشد.

اما این اجازه را نمی‌دهد که مالیات‌های مستقیم نظیر مالیات بر درآمد، از قیمت کالا کاسته شود.

به‌علاوه، گات اجازه وضع مالیات بر واردات معادل مالیات غیر‌مستقیم کشور وارد‌کننده را می‌دهد.

اگر مالیات‌های مستقیم اثر مثبتی بر قیمت کالاها و خدمات داشته باشند، که با حذف مالیات این قیمت کاهش می‌یابد، استفاده از مالیات غیر‌مستقیم به جای مالیات مستقیم، می‌تواند در افزایش صادرات و کاهش واردات یک کشور موثر باشد (با فرض ثبات سایر عوامل موثر در تجارت خارجی).

این به دلیل آن است که در چارچوب مالیات بر ارزش افزوده، نسبت به وضعیتی که مالیات مستقیم برقرار باشد، قیمت برای خارجیان جذاب تر خواهد بود.

تاثیر طرح مالیات بر ارزش افزوده در صنعت خودرو اجرای طرح مالیات بر ارزش افزوده که از ابتدای مهرماه به مرحله اجرا گذاشته شد این روزها تبدیل به داغ ترین سوژه خبری کشور شده است، به طوری که اجرای آن با واکنش بسیاری از سوی تولیدکنندگان و واردکنندگان خودرو همراه بوده است.

براساس قانون مالیات بر ارزش افزوده که در حال حاضر تنها مشمول تولیدکنندگان شده و اصناف از آن معاف هستند، واردکنندگان و توزیع کنندگان عمده کالاو خدمات مصرفی مکلف شده اند که ضمن شناسایی سلسله مراتب تهیه و توزیع کالای خود، در فاکتور فروش از مصرف کننده نهایی نیز سه درصد مالیات را دریافت کنند.

اما اجرای این طرح به دلیل عدم شفاف سازی از سوی سازمان امور مالیاتی از همان ابتدا با مشکلات بسیاری همراه بود، اجرای یکباره این طرح بدون اطلاع رسانی و شفاف سازی موجب سردرگمی تولیدکنندگان، واردکنندگان و مصرف کنندگان در تمام صنایع من جمله صنعت خودرو شده به طوری که در حال حاضر و با وجود آغاز اجرای طرح، هنوز چگونگی اخذ مالیات از مصرف کنندگان خودرو و تاثیر آن بر روی قیمت این کالانامشخص است.

نامشخص بودن چگونگی اجرای طرح بهترین فرصت را برای دلالان بازار خودرو به وجود آورده و موجب شده که از زمان آغاز اجرای طرح تاکنون، قیمت برخی محصولات در بازار 100 تا 150هزار تومان افزایش یابد که این امر در صورت عدم شفافیت طرح تداوم خواهد داشت.

علاوه بر افزایش قیمت خودرو در بازار و براساس تماس های تلفنی برخی خریداران خودرو با روزنامه «دنیای اقتصاد» ظاهرا برخی خودروسازان اخذ عوارض سه درصدی مالیات بر ارزش افزوده را از متقاضیان آغاز کرده اند به طوری که در فاکتورهای این دسته از خریداران مبلغی بابت مالیات بر ارزش افزوده قید شده است، هرچند خودروسازان این امر را تایید نکرده و مدعی هستند که هنوز قیمت خودرو را تغییر نداده اند، اما شواهد حکایت از آن دارد که اخذ مالیات از سوی برخی خودروسازان آغاز و خریداران ملزم به پرداخت آن شده اند.

از سوی دیگر اجرای طرح مالیات بر ارزش افزوده با واکنش های بسیاری از سوی تولیدکنندگان مواجه شده به طوری که برخی از خودروسازها همچون مدیرعامل سایپا اجرای این قانون را برای تولیدکنندگان مثبت ارزیابی کرده و معتقد است که با اجرای این طرح توان نقدینگی بنگاه های تولیدی افزایش می یابد.

اما قطعه سازان خلاف نظر خودروسازان را داشته و اجرای این طرح را به ضرر تولید می دانند به طوری که دبیر انجمن قطعه سازان معتقد است اخذ سه درصد مالیات بر ارزش افزوده کسری 5/1درصدی گردش مالی شرکت های قطعه سازی را حداقل مدت 6 ماه به همراه خواهد داشت.

وی عنوان می کند که خودروسازان بلافاصله و در هنگام فروش قادر به دریافت مالیات پرداختی خود از مشتری هستند در حالی که قطعه سازان باید چندین ماه در انتظار دریافت اعتبار خود باشند و طی این مدت نیز ناچار هستند که مالیات را از نقدینگی خود پرداخت کنند به همین دلیل اجرای آن قطعه سازان را با مشکل نقدینگی مواجه خواهد کرد.اما آنچه که این دو مدیر و دست اندرکار خودرو به آن اعتقاد دارند عدم افزایش قیمت خودرو است، خودروسازان و قطعه سازان معتقدند که پیش از اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده نیز تولیدکنندگان سه درصد مالیات در قالب قانون تجمیع عوارض را پرداخت می کردند، اما تفاوت این دو روش در آن است که در مالیات بر تجمیع عوارض فروشنده می توانست چندماه پس از فروش، مالیات خود را پرداخت کند، اما در طرح مالیات بر ارزش افزوده بلافاصله پس از فروش باید مالیات را به دولت پرداخت کند.

به گفته فرزادنشان مدیرفروش شرکت سایپا اجرای طرح مالیات بر ارزش افزوده هیچ تاثیری روی قیمت خودرو نخواهد داشت.

نشان با تاکید بر عدم تاثیر این طرح بر روی قیمت خودرو اظهار داشت: شرکت های خودروساز پیش از اجرای این طرح نیز سه درصد مالیات به عنوان تجمیع عوارض به دولت پرداخت می کردند و در حال حاضر همین سه درصد را باید به عنوان مالیات بر ارزش افزوده پرداخت کنند به همین دلیل نباید قیمت خودرو تغییر کند.

پیش از اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده نظام مالیات بر مصرف در چارچوب قانون مالیات بر تجمیع عوارض محاسبه می شد که براساس آن اکثر کالاها مشمول مالیات و عوارض سه درصدی می شدند در روش مالیات برارزش افزوده نیز همان سه درصد از مودیان اخذ می شود با این تفاوت که نرخ مالیات بر ارزش افزوده 5/1درصد پیش بینی شده که با احتساب 5/1درصد عوارض شهرداری ها جمعا به سه درصد مالیات و عوارض بالغ می شود که با این شرایط می توان گفت که مالیات و عوارض اخذ شده از تولیدکنندگان تفاوتی نکرده.

فقط برخی از بخش های تولید که تاکنون به طریقی مالیات پرداخت نمی کردند می باید به به طور شفاف و کامل مالیات سه درصد خود را پرداخت کنند.

به گفته نشان تمام بخش های تولیدی خودرو تاکنون مالیات خود را پرداخت کرده اند، اما برای بیمه محصولات تولیدی مالیات سه درصد محاسبه نمی شد که با اجرای طرح مالیات بر ارزش افزوده از این پس سه درصد نیز برای بیمه خودرو محاسبه می شود به همین دلیل از ابتدای مهر ماه هزینه به بیمه خودرو در حدود 7 تا 8هزار تومان افزوده شده است.

برخلاف خودروسازان که معتقدند که با اجرای طرح مالیات بر ارزش افزوده قیمت خودرو افزایش نمی یابد برخی کارشناسان، افزایش قیمت در طرح مالیات بر ارزش افزوده را طبیعی می دانند به اعتقاد این کارشناسان با اجرای این طرح هزینه پرداخت مالیات به طور مستقیم به خریدار منتقل می شود که این امر به معنی افزایش قیمت خودرو خواهد بود.

یکی دیگر از کارشناسان صنعت خودرو نیز درخصوص مشکلاتی که طرح مالیات بر ارزش افزوده در بازار خودرو به وجود آورده می گوید: از اوایل سال جاری 5/1درصد از مالیات سه درصدی تجمیع عوارض حذف شده اما در حال حاضر این 5/1درصد برگردانده شد و تولیدکنندگان ناچار به پرداخت سه درصد عوارض به عنوان قانون مالیات بر ارزش افزوده هستند اما هنوز مشخص نیست که 5/1درصد حذف شده در اوایل سال آیا جایگزین می شود یا خیر؟

به گفته این کارشناس خودرو در زمان اجرای طرح تجمیع عوارض خدماتی مانند بیمه، کارت طلایی و ...

شامل پرداخت مالیات نبود اما با اجرای قانون طرح مالیات بر ارزش افزوده این خدمات نیز باید مالیات پرداخت کنند که این عوامل بر روی قیمت خودرو تاثیر می گذارد و حتی اگر شرکت های تولیدکننده قیمت محصولات خود را افزایش ندهند قیمت در بازار افزایش خواهد یافت به طوری که از زمان اجرای طرح تاکنون قیمت خودرو در بازار 100 تا 150هزار تومان افزایش یافته و در صورتی که این روش ادامه داشته باشد و بحث تعویق طرح از میان برود باز هم خودرو 50 تا 100هزار تومان افزایش خواهد یافت.

وی در ادامه می گوید: هنوز برخی ابهامات در این طرح از میان نرفته و با وجود آغاز اجرای طرح تولیدکنندگان نمی دانند که آیا باید قیمت خودرو را افزایش بدهند یا خیر؟

در صورتی که اجازه افزایش قیمت به آنها داده شود مشکلی در نقدینگی برای آنها به وجود نخواهد آمد و در غیر این صورت تولیدکنندگان باید هزینه مالیات را از نقدینگی خود پرداخت کنندگان به همین دلیل به مرور با مشکل نقدینگی مواجه خواهند شد.

همچنین به گفته سرایی نیا، مدیر فروش و بازاریابی ایران خودرو افزایش قیمت برخی محصولات ایران خودرو در پی اعمال فشار شرکت های بیمه ای برای افزایش سه درصدی حق بیمه خودرو صورت گرفته که در صورت توقف اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده، هزینه اضافی دریافت شده از خریداران به آنها برگردانده خواهد شد.

نگاهی به قانون مالیات بر ارزش افزوده و تاثیرات اجرای آن مالیات بر ارزش افزوده (Value-added-Tax) که اخیرا از تصویب نهایی در شورای نگهبان گذشت و بزودی در کشور به مرحله اجرا گذاشته خواهد شد، اکنون در اغلب کشورهاى توسعه یافته اعمال مى شود و طى 25 سال گذشته، با استقبال وسیع کشورهاى درحال توسعه و درحال گذار جهان نیز روبرو شده است.

به موجب بررسى هاى انجام گرفته، اجراى قانون مالیات برارزش افزوده ، راهى مناسب براى افزایش درآمد دولت ها و مدرنیزه کردن سیستم مالیاتى کشورهاست؛ ولی این امر تنها با طراحى دقیق و اجراى صحیح سیستم مزبور قابل حصول است.

شاید بتوان پیدایش مالیات بر ارزش افزوده را مهم ترین رویداد اقتصادى دهه هاى پایانى قرن بیستم ذکرکرد که هرروز بر اهمیت آن نیز افزوده مى شود.

تا چهل سال پیش، بحث مالیات، بحثی غیرنظرى و صرفاً کاربردى تصورمى شد، اما امروزه بحث سیستم مالیاتى یکى ازمحورهاى مهم بحث سیستم اقتصادى درجهان به شمار می رود.

مالیات بر ارزش افزوده ، اکنون در بیش از 120 کشورجهان، کم و بیش اعمال مى شود و بیش از یک چهارم عواید مالیاتى جهان به کمک این روش جمع آورى مى شود.

مالیات بر ارزش افزوده (VAT) چیست؟

این مالیات به نوعى ازمالیاتى