دانلود مقاله مناطق جغرافیایی ترکیه

کنگره جغرافیای اول که در سال 1941 در آنکارا برگزار شد، در پایان بررسی های طولانی خود ترکیه را به هفت منطقه جغرافی تقسیم نمود.

در بررسی های کنگره نامبرده ویژگی های مختلف جغرافیایی ترکیه در نظر گرفته شد.

بدین صورت که: این کشور از سه جهت با آب دریا محصور است، در طول کناره های بلندش موازی با ساحل رشته کوه ها قرار دارند، قسمت میانی این کوه ها که در عین بلند بودن فراز و نشیب کمتری دارند تحت تاثیر شرایط دریایی نمی باشند، بهمین خاطر این وضعیت بین نوار ساحلی و مناطق میانی ازجنبه آب و هوایی، پوشش گیاهی طبیعی و پراکندگی انواع مزارع تفاوت هایی ایجاد می کند که در نتیجه سیستم های مواصلانی و شکل خانه های این مناطق نیز از آن متأثر می شوند.

و کنگره یاد شده با در نظر گرفتن این ویژگی ها ترکیه را به چهار منطقه ساحلی و سه منطقه میانی تقسیم کرده است.

از این هفت منطقه، چهار منطقه اول نام دریای چسبیده به آن منطقه را گرفته اند: (دریای سیاه- مرمره، اژه و مدیترانه.) سه منطقه باقیمانده نیز بنا بر موقعیت جغرافیایی شان در آناطولی نامگذاری شده اند: (آناطولی میانی، آناطولی شرقی و آناطولی جنوب شرقی.) 1-منطقه دریای سیاه (کارادنیز) ، مرمره، اژه، آناطولی میانی، آناطولی شرقی، آناتولی جنوب شرقی.

منطقه دریای سیاه (کارادنیز) این منطقه که نام خود را از دریای سیاه گرفته از شرق دشت ساکاریا تا مرزهای گرجستان امتداد می یابد.

این منطقه ازجهت وسعت در میان دیگر مناطق کشور در ردیف سوم قرار دارد.

فاصله بین شرق تا غرب آن نسبت به دیگر مناطق بالاترین رقم را تشکیل می دهد.

بهمین خاطر نیز این منطقه بالاترین میزان تفاوت ساعت محلی در مرزهای شرقی و غربی خود را داراست.

موقعیت اراضی منطقه: اشکال زمینی این منطقه از رشته کوه های شرق تا غرب آناطولی شمالی که در دوره ژئولوژیک سوم در نتیجه پیچ و خم های آلپ بوجود آمده اند و نیز دره ها و راه آب های بین این کوه ها تشکیل شده اند.

کوه های یاد شده که در غرب بصورت سه رشته امتداد می یابند، از شمال به جنوب شامل کوه های کده، بولو، ایغاز و کوراوغلو می شوند.

در میانه کوه های جائیک قرار دارند و در شرق بدو رشته کوه تقسیم می شوند.

این ها در شمال به صورت کوه های گیره سون- ریزه و درجنوب نیز بصورت کوه های مسجد، کوپ و چمن جای دارند.

بلندی کوه های کناره دریای سیاه در غرب حدود 2000 متر است و در دریای سیاه میانه تا 1000 متر تنزل می یابد.

در شرق نیز بلندی کوه ها به 4000 متر می رسد (بلندترین کوه منطقه کوه کاچار در ریزه است).

سواحل منطقه به سبب امتداد موازی کوه ها با آن، فرورفتگی و برآمدگی چندانی ندارند.

یعنی بجز خلیج های کوچک پیشرفتگی آب در خشکی و یا بالعکس آن که اهمیت داشته باشند وجود ندارد.

بهمین خاطر به غیر از بندر سینوپ، فاقد بندرهای طبیعی جهت پهلو گرفتن کشتی های بزرگ می باشد.

سواحل در طول امتدادشان ویژگی های ساحلی را دارا می باشند.

لذا به غیر از دلتاهایی که در دهانه های روخانه های قزل ایرماک و یشیل ایرماک تشکیل شده، ساحل اکثر حالت مستقیم دارد.

در دامنه های رو به شمال منطقه، باران های دامنه ای افزایش یافته است.

به سبب تفاوت مهم آب و هوایی بین نقاط ساحلی با مناطق میانی، در محصولات زراعی این مناطق نیز تفاوت هایی دیده می شود.

همچنین به علت وفور باران و سراشیبی و نیز وجود خاک رس در زمین، این منطقه هیلان خیز است.

یعنی همواره با ریزش کوه و تپه مواجه است.

لذا منطقه دریای سیاه ازجهت میلان در میان دیگر مناطق کشور در رده اول قرار دارد.

پستی و بلندی های کوه ها بطور طبیعی راه های مواصلاتی، آب و هوا و فعالیت های زراعی را تحت تاثیر قرار می دهد.

به غیر از منطقه میانه رفت و آمد از طریق گذرگاه های کوپ و زیگانا (کالکانلی) انجام می شود.

گذرگاه زیگانا موجب رشد و ترقی طرابوزان شده است.

از سوی دیگر سینوپ علیرغم این که صاحب بندری طبیعی است، به سبب صعب العبور بودن راه های کوهستانی اش، نسبت به دیگر بنادر کشور رشد نکرده است.

موازی بودن کوه ها با سواحل، مزارع را نیز محدود کرده است.

فراوانی شیب ها در مناطق کوهستانی، کشت ماشینی را دشوار ساخته است.

لذا این منطقه هنوز هم محتاج نیروهای انسانی و حیوانی است.

از دیگر سو، پراکندگی وسیع کوه ها در منطقه، مانع ایجاد شهرهای بزرگ گشته و در نتیجه شهرهای کوچک و نزدیک بهم در سواحل ایجاد شده و همانگونه مانده اند.

رودخانه ها و دریاچه ها: مهمترین رودخانه های منطقه: چوروح (پرسرعت ترین رودخانه ترکیه است)، یشیل ایرماک، قزل ایرماک، بارتن(تنها رودخانه کشور که روی آن تردد انجام می گیرد)، ینیجه (فیلیوس) و رودخانه ساکاریا که بخشی از آن در این منطقه جاریست، می باشد.

نهرهایی که از دامنه های رو به دریای سلسله کوه های منطقه سرچشمه می گیرند، به سبب بارندگی ها و سراشیبی های زیاد همواره پرآبند.

فقط به نهرهای کوچک تقسیم شده اند.

دریاچه در این منطقه کم و کوچک است.

از میان آنها: تورتوم، سرا، آبانت، یدی گوللر و ا وزون گول را می توان نام برد.

آب و هوا و پوشش گیاهی: شرایط اقلیمی دریای سیاه بر منطقه حاکم است.

تمام فصول بارانی اند.

تفاوت دمای سالیانه اندک است.

تابستان خنک و زمستان نیم گرم و معتدل است.

پرباران ترین منطقه ترکیه، منطقه دریای سیاه است.

پرباران ترین استان منطقه ریزه (با 2400 م.

م) می باشد.

(علت آن هم این است که این استان در مسیر بادهای سمت کوه های بلند جنوبی قرار گرفته است).

میزان باران سالیانه منطقه 1500 م.م است.

کوه ها در مسیر انتقال هوای مرطوب سواحل به مناطق داخلی حکم مانع را دارند.

لذا بین مناطق ساحلی و میانی اختلاف اقلیمی قابل توجهی به چشم می خورد.

هر چه از ساحل به طرف مناطق داخلی برویم هم از میزان باران کاسته می شود و هم به علت خشکی منطقه شدت حرارت نیز پایین می آید.

در مناطقی که اقلیم (آب و هوای) خشکی بر آن حاکم باشد تابستان ها گرم و زمستان ها سرد و برفی می باشند.

در منطقه دریای سیاه میانی بعلت پستی و بلندی کوه ها، محدوده گسترش آب و هوای دریایی نسبت به مناطق شرق و غرب وسیع تر است.

همچنین در منطقه میانی از آنجا که کوه ها از بخش های داخلی شروع می شوند، از میزان بارندگی هم کم می شود.

در اینجا میزان بارندگی سالیانه تا 700 م.م پایین می آید.

از آنجا هر چه به طرف غرب برویم باز میزان بارندگی افزایش می یابد.

در آن قسمت میزان بارندگی از 1000 م.م.

می گذرد.

در بخش ساحلی شرق منطقه دریای سیاه، به علت این که در زمستان میانگین دمای هوا چندان تغییر نمی کند، این قسمت برای کاشت و پرورش مرکبات مناسب است.

منطقه بخاطر باران خیز بودن دامنه کوه های رو به دریا، از جنگل های انبوه پوشیده شده است.

هر چه که به طرف بخش های میانی برویم می بینیم پوشش گیاهی منطقه را درختان مقاوم در برابر سرما و گیاهان خشک صحرایی تشکیل می دهند.

اگر از ساحل در طول دامنه به طرف بالا برویم متوجه می شویم که در نتیجه کاهش دمای هوا پوشش گیاهی هم تغییر می یابد.

در عرصه ای به ارتفاع 800 متر بلندتر از سطح ساحل درختانی با برگ های پهن، در ارتفاع 1500-800 متر درختانی با برگ های متنوع، در ارتفاع 2000-1500 درختانی با برگ های سوزنی و در ارتفاع بیش از 2000 متر نیز علف های کوهی به چشم می خورند.

مهم ترین عوامل موثر در پراکندگی بارندگی های منطقه باد حاکم بر منطقه، موقعیت دامنه ها و بلندی کوه ها می باشند.

در خصوص بالا بودن میانگین بارندگی سالیانه در منطقه میانی نسبت به بخش های شرق و غرب، افزایش بلندی ها و امتداد مستقیم ساحل درجهت باد حاکم منطقه نقش دارند.

و نیز در نتیجه باران های منظم و انبوه در مناطق ساحلی جریان آب نهرها تند است.

لذا مزارع اطراف چندان به آبیاری نیاز ندارند.

شخم زنی مزارع کم اتفاع می افتد.

محوطه جنگل ها وسیع است ومشکل آتش سوزی جنگل روی نمی دهد.

زراعت: پربارندگی بودن تمام فصول در منطقه، مانع رشد محصولات زراعی (چون گندم و جو، جو صحرایی، چاودار، عدس و پنبه) است.

در مناطق ساحلی کاشت ذرت جای غلات را گرفته است.

در زمستان در بخش شرقی منطقه دریای سیاه، هوای نیم گرم زمستانی رشد محصولاتی چون فندق، چای، مرکبات و زیتون را آسان می سازد.

تقلیل باران در مناطق میانی ضمن کاستن از انبوهی جنگل ها موجب خوب بار آمدن محصولاتی چون غلات و چغندر قند می شود.

هفتاد درصد از اهالی منطقه از طریق زراعت امرار معاش می کنند.

پرمحصول ترین زمین های کشاورزی در دامنه های روبه شمال منطقه واقعند.

مهم ترین محصولات کشاورزی منطقه این ها هستند.

فندق: بیشتر در طرابزون، گیره سون وارد و کاشت می شود.

هشتاد و پنج درصد کل تورید این محصول در سطح ترکیه در این منطقه صورت می گیرد.

چای: در نوار مرزی بین گیره سون تا گرجستان کاشت می شود.

در اطراف ریزه بطور انبوه کاشته می شود.

کل تولید چای در سطح کشور در همین منطقه انجام می گیرد.

تنها محصولی است که در ترکیه در حدود محدودی تولید می شود.

توتون: بیشتر در بخش میانی منطقه (سامسون، آماسیا و اطراف توکات) به عمل می آید.

همچنین در غرب منطقه در اطراف دوزجه نیز کاشت می شود.

سیزده درصد تولید آن در سطح ترکیه، از همین منطقه تامین می گردد.

ذرت: در طول سواحل منطقه کشت می شود.

سیب: منطقه آماسیا در رأس کاشت این محصول قرار دارد و پس از آن اطراف کاستامونو و توکات منطقه کشت این محصول به شمار می آیند.

چغندر قند: مزارع آن در اطراف آماسیا، توکات و کاستامونو است.

کتان- چتایی: مزارع آن بیشتر در اطراف کاستامونو و پس از آن در حوالی سینوپ و زونگولواغ واقع است.

لوبیای سویا: در اطراف اردو و گیره سون کشت می شوند.

زیتون: در دره مصون مانده از سرمای چوروح (آرتوین- یوسف الی) کاشته می شود.

مرکبات: کشت این محصولات به سبب هوای نیم گرم زمستانی اش در حوالی ریزه صورت می گیرد.

کیوی: کاشت آن دراین اوخر در اطراف ریزه و طرابوزون آغاز شده است.

دامداری: یکی از عوامل موثر و مهم اقتصادی منطقه فعالیت های دامداری آنجاست.

عواملی چون گستردگی پوشش گیاهی در بخش های ساحلی، فراوانی علف های کوهی در بلندی ها، پستی و بلندی ها و هوای مرطوب منطقه شرایط را برای پرورش چارپایان مساعد نموده است.

دریای سیاه واقع در شمال منطقه از جهت پتانسیل ماهی بسیار غنی است.

هشتاد درصد پرورش ماهی در سطح ترکیه، از طریق دریای سیاه تامین می شود.

لیکن در سال های اخیر عواملی چون صدی بی رویه ماهی و آلوده شدن دریا موجب کاهش تولید ماهی شده اند.

در دریای سیاه در اعماق بیش از 200 متر به علت وجود گازهای سمی هیچ موجود جانداری زندگی نمی کند.

پرورش دام هایی همچون گوسفند و بز در بخش های داخلی منطقه در حاشیه دشت ها رواج دارد.

پرورش زنبور عسل نیز در منطقه گسترش یافته است، دراین میاه بویژه عسل حوالی ریزه و آنزر مشهورند.

غنایم زیرزمینی: ذغال سنگ: در منطقه اریگلی- زونگولداغ استخراج می شود.

بخش اعظم آن در تولید آهن و فولاد به عنوان منبع انرژی مورد استفاده قرار می گیرد.

همچنین در ترمیک سانترال منطقه «چاتال گازی» نیز از ذغال سنگ استفاده می شود.

مس: در مناطق مورگول (آرتوین) و کوره (کاستامونو) استخراج می گردند.

لینیت: در حوالی مرز یفون (آماسیا) و حاوزا (سامسون) استخراج می شود.

منگنز: جهت استحکام آن بکار می رود.

در حوالی زونگولداغ- اریگلی و آرتوین –برچکا استخراج می گردد.

صنایع: صنعت آهن و فولاد: ماده خام آهن و فلز استخراج شده از دیوریگی (سیواس) از طریق بندر سامسون جهت پروازش به کارخانه های کارابوک و اریگلی منتقل می شوند.

صنعت مس: ماده خام (جوهر) مس منطقه مورگول (آرتوین) به کارخانه های مس همان منطقه انتقال می یابند.

ماده خام مس استخراج شده از ناحیه کوره (کاستامونو) هم به کارخانه های تولید مس سامسون منتقل می شوند (زیرا راه های ارتباطی سامسون با بخش های میانی آسان است).

صنعت قند و شکر: چغندر قند تولید شده در منطقه دریای سیاه به کارخانه های تولید قند و شکر تورحال (توکات)، سولواووا(آماسیا) و کاستامونو منتقل می گردند.

صنعت توتون: توتون های منطقه و بویژه توتون های بخش میانی جهت پردازش به کارخانه های تولید دخانیات سامسون و توکات برده می شوند.

صنعت پرداخت فندق: در حوالی گیره سون گسترش یافته است.

صنعت کاغذسازی: در آکسو (گیره سون)، چای جمعه (زونگولداغ) و تاش کوپرو (کاستامونو) یافت می شوند.

صنعت چوب و الوار سازی: بیشتر در غرب منطقه دریای سیاه متمرکز است (در حوای سینوپ، بارتین، زونگولداغ، بولو، دوزجه و کاستامونو) سهم این منطقه در اقتصاد ترکیه ازجهت تولید سنگ معدن، مس،محصولات دریایی و جنگلی چای، فندق، توتون، آهن و فولاد، کتان و چتایی، برنج و لوبیای سویا بسیار قابل