اقدامات صورت گرفته جهت ایمنی راه در آمریکا 1- مقدمه ادارات راه وترابری با بهره گیری از نرم افزارهای جدید قادر خواهند بود تا با خطر بروز تصادف در حاشیه راهها به مقابله پرداخته واز نتایج وآثار منفی آن بکاهند.
در آمریکا هر ساله بیش از شانزده هزار نفر به دلیل تصادفات خودرو در حاشیه یا کناره های راه کشته ویک میلیون نفر نیز زخمی می شوند.
این نوع تصادفات معمولا" زمانی اتفاق می افتد که خودرو ها از راه اصلی خارج وبه سمت شانه ی جاده یا دور تر منحرف وبا مانع طبیعی یا موانع ساخت انسان مانند چراغ برق، دیواره های پل، ترانشه های خاکی، گاردریل ها، خودرو های پارک شده یا درختها برخورد می کنند.در سالهای اخیر تصادفات خودرو در حاشیه یا کناره های راه در آمریکا روند فزاینده ای داشته و33 درصد از کل تصادفات در سال 1995 میلادی و38درصد در سال 2000 میلادی را به خود اختصاص داده است.
بر اساس طرح راهبردی ملی سال 1998در اداره راههای فدرال آمریکا که به اختصار FHWA نامیده می شود سالیانه هزینه ای بالغ بر 80 میلیارد دلار به دلیل بروز تصادفات حاشیه راهها (به دلیل انحراف خودرو از راه اصلی) به جامعه آمریکا تحمیل میشود .این مبلغ سه برابر میزان پولی است که توسط مؤسسات ذیربط وابسته به دولتهای محلی ، ایالتی و فدرال سالیانه برای ترمیم ونگهداری راههای کشور هزینه می شود.
به گفته مسؤلان"برنامه ملی کمک به تحقیقات راه"که به اختصار NCHRP نام دارد هزینه های ناشی از حوادث حاشیه راهها برای خرید 350 گالن بنزین برای هر یک از خودروهای شماره کذاری شده در ایالات متحده کافی است.
اداره راههای فدرال آمریکا در راستای دستیابی به یکی از اهداف راهبردی وبسیر مهم خود، کاهش 10 درصدی تصادفات در حاشیه راهها را تا سال 2007 میلادی مد نظر قرار داده است.رویکرد مقابله با حوادث ناشی از خودرو به دلیل ماهیت این گونه از حوادث، تصادفات درون راهها را نیز در بر می گیرد.در نتیجه برای پرداختن به هر دو مورد میتوان از رویکردی مشابه استفاده کرد.این سازمان برای دستیابی به این هدف، فعالیتهای پژوهشی ، تعریف راهبردهای مناسب ، اجرای راهبردهای تعریف شده وهماهنگی با دیگر سازمانها را در دستو کار خود قرار داده است.
2- پژوهش در زمینه ایمنی انحراف خودرو از جاده: مسؤلان NCHRP معتقدند که طراحی سیستن راه باید به گونه ای باشد که رانندگان به ندرت از مسیر اصلی منحرف شوند اما در صورت انحراف خودرو به هر علت ، وضعیت فیزیکی وموانع موجود در حاشیه راهها وطراحی خودروها باید به گونه ای باشد که از سرنشینان خودرو وعابران پیاده حفاظت به عمل آید وآسیب جدی به آنها وارد نشود.
مطالعات انجام شده در زمینه تصادفات حاشیه راه(به دلیل وسعت شبکه جاده ای و گستردگی این گونه تصادفات) نشانگر چالشهای بسیار مهم و نگران کننده ایست .
دو سوم تصادفات ناشی از انحراف خودرو در راههای برون شهری ، 80 درصد در راههای خشک و60 درصد در شب هنگام یا در راههای فاقد سیستم روشنایی مناسب به وقوع می پیوندد.
اداره راههای فدرال آمریکا در خصوص مشکل انحراف وسایل نقلیه از جاده، مشغول تهیه یک الگو برای طراحی ایمنی راههای دو بانده می باشند.
این الگو شامل مجموعهای از روشهای ارزیابی که در براورد وتعیین تأ ثیر طراحی هندسی برروی ایمنی مورد ایمنی قرار می گیرد .اداره راههای فدرال آمریکا همچنین در حال مطالعه و بررسی ارتباط هزینه تصادفات با مشخصات راه بوده ودر تلاش است تا ابزارهای مورد نیاز برای اطمینان از حداقل انعکاس نور ، در علایم راهنمایی ورانندگی را تهیه کرده وزمینه های لازم را برای بهبود قابلیت دید در شب فراهم کند.
3-همکاری با سازمانهای دیگر: اداره راههای فدرال آمریکا به تنهایی درصدد مقابله با تصادفات ناشی از انحراف خودرو از جاده نیست، بلکه به عنوان یک اداره با سازمهنهای دیگر در این زمینه همکاری می کند.
اداره راههای فدرال آمریکا ، اداره ملی ایمنی ترافیک راهها با علامت اختصاری NHTSA ، آشتو وانجمن تحقیقات حمل ونقل موسوم به TRB با هم در بهبود وپیاده سازی طرح راهبردی ایمنی راهها که توسط آشتو اراﺌه شده است ، مشارکت دارند .
طرح یاد شده به 22 مورد کلیدی که بر روی ایمنی راهها تأ ثیر داشته وبه شکل بالقوه می تواند زندگی انسانها را نجات دهند توجه دارند .
پنج مورد یاد شده به تصادف ناشی از انحراف خودرو (برخورد خودرو با درختان حاشیه راه، برخورد با خودرو مقابل، خروج از مسیر ومنحرف شدن به کناره های جاده در راههای دو بانده برون شهری ، برخورد با تیر {راغ برق، خروج از قوسهای افقی) میپردازند.
اداره راههای فدرال آمریکا همچنین به ادارات محلی وایالتی جهت افزایش رشد آگاهی های عمومی در خصوص برنامه های ایمنی مربوط به انحراف خودرو از جاده کمک کرده واز این گونه تلاشها حمایت به عمل می آورد.اداره راههای فدرال آمریکا از طریق نوعی اﺌتلاف بین دولت ، صنعت، سازمانهای اداری ومسؤلان ادارات شهری، شورای ملی ایمنی، بنیاد ایمنی راه، اتحادیه خدمات ایمنی ترافیک آمریکا وآشتو در فرایند اراﺌه اطلاعات عمومی پیرامون برنامه های ایمنی کناره راه متعلق به ادارات محلی وایالتی از طریق تبادل اطلاعات ونیز سایتهای اینترنتی مشارکت دارد.
پژوهشگران برای فهم کامل چگونگی بروز تصادفات ناشی از انحراف خودرو از جاده وزمان ومکان وقوع آنها باید قابلیت مدل کردن آن را داشته باشند تا بتوانند اقدامهت مقتضی را بعمل آورند.
اداره راههای فدرال آمریکا و آشتو در زمینه فراهم آوردن نوعی پایگاه اطلاعاتی مربوط به مقوله انحراف خودرو از جاده (که داده های موجود مربوط به تصادفات واطلاعات حاصل از مطالعات به عمل آمده پیرامون ایمنی انحراف خودرو را از جاده در بر خواهد گرفت )با یکدیگر همکاری می کنند .
اداره راههای فدرال آمریکا برای ایجاد این پایگاه اطلاعاتی ، مشغول انجام تحقیقی جامع و فراگیر با هدف تعیین علت تصادفات ناشی از انحراف خودرو از جاده می باشد ئ همزمان در تلاش است در زمینه اقدامات متقابل مؤثر به حداقل اطلاعات لازم دست یابد وبرای به حداقل رساندن میزان انحراف خودرو از جاده دستورالعمل ورهنمودهای مفیدی را اراﺌه دهد .
تصادفات جاده ای ناشی از انحراف خودرو از راه اصلی یک سوم مجموع تلفات ناشی از تصا دفات جاده ای را به خود اختصاص می دهد .خستگی راننده یکی از دلایل اصلی حوادث ناشی از انحراف خودرو از جاده است که اغلب با سرعت بیش از حد مجاز توأم می باشد .(مصرف مشروبات الکلی ومواد مخدر نیز با توجه به فرهنگ آمریکا ممکن است به همراه خستگی و سرعت غیر مجاز در بروز این گونه تصادفات نقش داشته باشد.) اغلب اوغات مشکل ، رانندگان خواب آلودی هستند که فکر می کنند می توانند به خانه برسند در حالی که به جمع قربانیانی می پیوندند که به علت انحراف از جاده وتصادفات ناشی از آن جان خود را از دست می دهند .
آمار بدست آمده از سیستم گزارش دهی تحلیل تلفات در سال 2001 نشان میدهد که تقریبا" 31 درصد از کل تلفات ناشی از تصادفات جاده ای مربوط به حوادث ناشی از انحراف خودرو و برخورد آن به موانع کنار جاده یا سقوط به دره وغیره می باشد .
یکی از روشهای پرداختن به این مشکل جدی ومهم استفاده از نوارهای تولید صدا یا نوارهای شیاردار کنار راهها می باشند .این نواره نقش های شیارمانندی هستند کهدر شانه های راه نصب می شوند وتایر های خودرو به هنگام عبور از روی اینگونه شیارها ، موجب ایجاد صدای غرش ولرزش خودرو می شوند .
صدای ناشی از تماس خودرو با اینگونه از نوارهای شیاردار و به دنبال آن لرزش خودرو نوعی زنگ خطر یا علایم هشدار دهنده مؤثر برای رانندگانی است که از مسیر اصلی به سوی شانه جاده منحرف شده اند .اینگونه نوارهای شیاردار عمدتا" در بزرگراهها، راههای بین ایالتی وراههای سریع السیر (آزاد راهها وبزرگراهها ) مورد استفاده قرار می گیرد هم اکنون در برخی از ایالتهای آمریکا اینگونه نوارها در برخی از راههای دو بانده برون شهری که در آنها آمار تصادفات مربوط به انحراف خودرو در سطح بالایی قرار دارد تعبیه شده است.
در اینجا این سؤال مطرح می شود که استفاده از نوارهای شیاردار در حاشیه راهها تا چه اندازه در افزایش ایمنی راهها مؤثر است؟
مطالعات نشان داده است استفاده اینگونه از نوارهای شیاردار ممکن است بین 15 تا 70 درصد از میزان تصادفات ناشی از انحراف خودرو از راه اصلی ودر نتیجه از شمار تلفات بکاهد .
اما استفاده از اینگونه از نوارها به نوبه خود مشکلاتی را از جمله برای دوچرخه سواران در پی خواهد داشت.با توجه به وزن دوچرخه ودوچرخه سوار در مقایسه با وزن خودرو ، لرزش ایجاد شده به هنگام عبور دوچرخه از شانه جاده پوشیده از نوارهای شیار دار مشکل آفرین خواهد بود .هرچند تحقیقات نشان دا ده است که شیارهای عمیق تر وعریض تر برای ایجاد هوشیاری در رانندگان مؤثر تر میباشند، اما اینگونه نوارهای شیاردار (با شیار عمیق تر وعریض تر) کنترل دوچرخه ودوچرخه سواران را به هنگام عبور از آن ، حتی در سرعتهای پایین با مشکل روبرو می سازد.
اداره راههای فدرال آمریکا به همین علت توصیه می کند که نوارهای شیاردار حداقل در فاصله 1.2 متری از شانه های آسفالتی (غیر خاکی) و0.3 متری از سمت راست شانه ، در شانه های کم غرض تعبیه شوند.
4-راهبردهای ایمنی در خصوص انحراف وسایل نقلیه از جاده ها: اداره راههای فدرال ، اداره راههای ایالتی واداره راههای محلی می توانند از مجموع راهبردهای موجود ، راهبردهای مؤثری را برای کمک به کاهش شمار تصادفات ناشی از انحراف خودروها از جاده انتخاب کنند.
بدون توجه به راهبردی که مؤسسات انتخاب می کنند ، هدف باید جلوگیری از انحراف خودرو ها از جاده وبه حداقل رساندن شدت تصادفات ، در صورت انحراف خودرو از جاده باشد .در دنیای واقعی ، نخستین هدف ، در اختیار داشتن جاده هایی است که به دلیل طراحی دقیق مانع از انحراف خودرو ها شوند .
پس باید با ایجاد حفاظ در کنار جاده ها شدت خسارات را کاهش داد .انحراف غیر عمدی خودرو از جاده به دلایل مختلف از جمله تلاش راننده برای اجتناب از برخورد با خودرو یا شیء دیگر ، خستگی راننده ، شرایط بد جاده با توجه به وضعیت نامساعد آب و هوایی یا رانندگی با سرعت غیر مجاز، به وقوع می پیوندد .
ایجاد نوارهای شیاردار در شانه های راه ، طراحی بهتر مهندسی ، بهره گیری از تمهیدات لازم برای جلوگیری از سر خوردن خودرو، استفاده از علایم راهنمایی در سطح جاده با دوام بیشتر واستفاده از علایم حاشیه راه با قابلیت دید بیشتر از جمله تمهیداتی است که در راستای ممانعت از انحراف خودرو از راه مورد استفاده قرار می گیرند.
در صورت انحراف خودرو از جاده ، به راهبردهایی نیاز می باشد تا شدت تصادفت احتمالی را به حداقل کاهش داد.
احتمال وقوع حادثه د رصورت انحراف خودرو از جاده به ویژگی های جاده مانند وجود اشیاء ثابت ومحل آن در کنار راه ، زاویه شیب کناره های راه ، پهنای شانه راه و وجود درختان در کنار جاده ارتباط می یابد.
اگر کناره های جاده به اندازه کافی پهن و صاف باشند (بدون اشیاء) وخاک کناره های جاده بتوانند وزن تایر های خودرو را تحمل کند ، شدت حادثه احتمالی به حداقل کاهش خواهد یافت .
اگر تصادفی رخ دهد ، با انعطاف پذیر ساختن موانع کنار راه واصلاح زاویه شیب برای جلوگیری کردن از چپ شدن خودرو، میتوان شدت حوادث احتمالی را به حداقل کاهش داد .پژوهشگران برای مطالعه تأثیر تصادف بر قسمت جلوی خودرو از نرم افزاری موسوم به FEA استفاده می کنند.
5- راهبردهای ویژه: همانگونه که بیان شد ، برای کاهش تصادفات ناشی از انحراف خودرو از جاده وبه حداقل رساندن نتایج منفی آن راهبردهای متعددی در اختیار می باشد .
قبل از هر چیز مؤسسات راه باید گارد ریل های قدیمی را بهسازی کنند .
گاردریل های معیوب سالیانه تقریبا" موجب 1200 تصادف همراه با تلفات جانی در آمریکا می گردند .
بطوریکه یک سوم اینگونه تصادفات در نقاط انتهایی گاردریل ها صورت می گیرد.
دومین رویکرد برای به حداقل رساندن اثرات منفی اینگونه تصادفات از علایم هشدار دهنده ، وجود موانع واستفاده از موانع انعطاف پذیر مانند گاردریل های کابلی می باشد.
در سومین روش ، ادارات راه وترابری در آمریکا باید به اجرای دستور العمل های جدید مبنی بر ممنوعیت استقرار صندوق- های پست سنگین در حاشیه راه ترغیب شوند .
شمار زیادی از افراد جامعه به خرید صندوق پست از جنس محکم یا به ایجاد تجهیزات ایمنی برای صندوق های پست متعلق به خود (برای اجتناب از دزدی و تخریب ) مبادرت می ورزند .
این گونه صندوقهای پست به هنگام بروز تصادفات نوعی تهدید برای خودروها محسوب می شوند .
چهارمین راهبرد عبارت است از ایجاد