به طور کلی درمان کامل معتادین دو مرحله دارد که در هر مرحله روشهای مختلف درمانی به کار گرفته می شود : مرحله اول - بازگیری مرحله دوم - بازتوانی مرحله اول (بازگیری) بازگیری یا درمان جسمی از دو راه یکی روش دارویی و دیگری روش غیر دارویی امکان پذیر است که در هر دو روش نیز به دو طریق ترک تدریجی و ترک ناگهانی مورد استفاده قرار می گیرد .
1 روش دارویی :1 ترک تدریجی .2 ترک ناگهانی 1 ترک تدریجی امروزه یکی از روشهای شایع و متداول دارودرمانی در جهت ترک وابستگی بدنی اعتیاد به مشتقات تریاک به ویژه مورفین و هروئین استفاده از ترکیب متارون می باشد در این شیوه از درمان سعی می شود با رعایت مراقبتهای پزشکی خاص با وضع کلی معتاد ترکیب متادون بابرنامه ریزی ویژه ای به طور کلی کوتاه مدت یا دراز مدت جانشین مصرف هروئین گردد همچنین استفاده مناسب متادون از نقطه نظر کمی می توان اثرات داروئی هروئین را در صورت مصرف در بدن خنثی نماید که در این مورد متادون به عنوان عامل خنثی کننده در برابر اثرات فارماکولوژی (داروئی )هروئین عمل می کند .
2 ترک ناگهانی :در استفاده از این روش معتاد به طور یکباره از مصزف مواد مخدر خودداری می نماید و زیر نظر پزشک متخصص به منظور تسکین نشانه های ترک از برخی از داروهای کمکی (غیر از متادون ) استفاده می نماید پس از اتمام این دوره و تایید بر عدم اعتیاد فرد معتاد می تواند با مراجعه به مرکز روانپزشکی مشاوره و سایر مراکز در این زمینه برای رفع نارسائیهای کلی اقدام نماید .
2 روش غیر دارویی : 1- ترک تدریجی 2 ترک ناگهانی ترک تدریجی روش غیر داروئی روشی است بسیار ساده که علاوه بر کاربردهای سنتی و قدیمی آن امروزه نیز مورد استفاده قرار می گیرد بدین ترتیب که زیر نظر پزشک متخصص که بر حسب نوع اعتیاد و میزان مصرف تهیه می شود فرد معتاد سعی می کند به تدریج از مصرف روزانه خود کم کند تا آنکه پس از انقضای دوره مقرر میزان مصرف به صفر تنزل کند پس از ترک کامل و تایید آزمایشگاهی مبتنی بر عدم اعتیاد بیمار باید تحت درمان روحی قرار گیرد .
2ترک ناگهانی : اینگونه روش بدون استفاده از هیچ گونه داروئی به منظور دفع سم زدایی معتادان مورد استفاده قرار می گیرد بدین ترتیب که فرد معتاد در محل خاص که نتواند در زمان ترک به خود یا دیگران صدمه بدنی واردکند نگهداری می شود تا به خودی خود پس از چند روز ترک اعتیاد کند معمولاً این دوره بین 2 تا 12 روز به طول می‌انجامد که نوسان آن بستگی به چگونگی اعتیاد (میزان ونوع مصرف ) و فرد معتاد خواهد داشت .
دوره های فراموشی ممکن است بسیار ناراحت کننده باشد چون ممکن است شخص بترسد که مبادا ندانسته به کسی آسیب برساند یا ضمن مستی رفتارهای غیر عاقلانه نشان داده است ضمن دوره فراموشی الکلی حافظه دور فرد نسبتاً سالم می ماند اما این بیماران دچار نقص های اختصاصی حافظه کوتاه مدت می شوند که در آن شخص قادر نیست مطالب قادر نیست مطالب 5 تا10 دقیقه قبل را به یاد بیاورد از آنجا که سایر قوای هوشی این افراد به خوبی حفظ می شوند می توانند تکالیف پیچیده را انجام دهند وبرای ناظر معمولی طبیعی به نظر می رسند مکانیسم های عصبی (زیستی فراموشی الکلی در سطح مولکولی معلوم نیست الکل در این افراد مانع تحکیم خاطرات جدید به صورت خاطرات قدیمی می شود در لوب گیجگاهی مربوط میشود.
اعتیاد به حشیش حشیش از 4000 هزار سال پیش قبل در آسیا و بین شناخته شده بود گیاه شاهدانه می‌برند و خشک می کنند پودر می کنند و داخل سیگار تدخین می کنند حشیش ماده موثرش روکانابینول است حشیش را داخل سیگار مصرف می کنند اسمهای دیگر حشیش عبارتند از کانابیس ، ماری جوانا ،بنگ می باشد بالاترین سن مصرف حشیش 21 تا 18 سالگی است مصرف حشیش در مردها بیشتر از نظر نژاد در سفید پوستها بیشتر از سیاه پوستها است مصرف حشیش با تدخین بالا فاصله طی چند دقیقه اثرش شروع شده و 30 دقیقه بعد به اوج می رسد و 2 تا 4 ساعت دوام دارد شایعترین اثرات حشیش پر خون شدن قرمزی چشم و تپش قلب و افزایش شدید اشتها می باشد مرگ در اثر مصرف حشیش تقریباً گزارش نشده است به علت اینکه روی مرکز تنفسی اثر نمی کند اما حشیش در مصرف کنندگان مزمن دچار بیماری مزمن تنفسی و سرطان ریه احتمال داده می شود نشان داده شده که مصرف حشیش با تغییر غلظت تسترون و بی نظمی قاعدگی و آسیب کروموزومی می شود .
نورفارماکولوژی : گیرنده خاصی برا ی کانابینول ها شناسایی تکثیرو مشخص شده است این گیرنده عضوی از خانواده گیرنده های وابسته به پروتئین G مهاری متصل می شود که با آدنیل سیکلاز پیوند شده و آن را مهار می کند بالاترین غلظت گیرنده کانابینوئید در هسته های قاعده ای هیپو کامپ و مخچه یافت می شود و حداقل غلظت آن در قشر مخ است این گیرنده در ساقه مغز وجود ندارد به همین دلیل حشیش روی دستگاه تنفس وقلب اثر چندانی ندارد .
با تدخین حشیش اثرات نشئه آور ظرف چند دقیقه ظاهر می شود حدود 30 دقیقه بعد به اوج می رسد و 2 تا 4 ساعت دوام می باید برخی اثرات حرکتی و شناختی 5 تا 12 ساعت طول می کشد حشیش را همچنین می توان همراه با کیک و سرخ کردنی‌ها از راه دهانی مصرف نمود برای دستیابی به اثرات مشابه میزان مصرف حشیش خوراکی باید دو تا 3 برابر روز تدخین باشد متغیر های زیادی بر خواص روانگردان حشیش تاثیر می گذارند از جمله میزان قدرت حشیش مصرفی راه مصرف روش تدخین اثر پیرولیز روی محتوی کانابینوئید روز مصرفی موفقیت و تجربه قبلی مصرف کننده انتظارات مصرف کننده و آسیب پذیری زیستی خاصی مصرف کننده نسبت به اثرات کانابینوئید ها .
درمان و بازتوانی حشیش درمان مصرف حشیش مبتنی بر همان اصول درمانی سایر مواد مورد سوء استفاده مصرف یعنی پرهیزو حمایت است پرهیز از طریق مداخله مستقیم نظیر بستر کردن یا کنترل دقیق به طور سرپایی با استفاده از غربالگری ادراری دارو (که وجود حشیش را تا 4 هفته پس از مصرف نیز نشان می دهد ) صورت می گیرد حمایت از طریق روان درمانی فردی خانوادگی وگروه درمانی انجام می شود آموزشی باید شالوده برنامه ریزی پرهیز و حمایت باشد چون بیماری که دلایل عقلانی پرداختن به مشکل سوء مصرف مواد را نمی فهمد انگیزه چندانی برای محرک نشان نمی دهد برای برخی بیماران تجویز داروی ضد اضطراب ممکن است در رفع کوتاه مدت نشانه های ترک موثر باشد در برخی دیگر از بیماران مصرف حشیش ممکن است با اختلال افسردگی زمینه ای مربوط باشد که به داروهای ضد افسردگی خاص پاسخ دهد .
کاربرد درمانی ماری جوانا ماری جوانا از قرن های پیش به عنوان گیاهی طبی کاربرد داشته است و تا پایان قرن 19 بزوفارماکوپه ایالات متحده بوده و برای درمان اضطراب ،افسردگی و اختلالات گوارشی به کار می رفت در حال حاضر حشیش به عنوان احتمال بالای سوء مصرف تحت کنترل قرار دارد و موسسه نظارت دارویی هیچ کاربرد طبی برای آن قایل نیست تا این حال ماری جوانا در درمان اختلالات مختلفی نظیر تهوع ثانویه به شیمی درمانی، دردمزمن ،سندرم نقص ایمنی اکتسابی (ایدز) وگلوکرم به کار می رود .
الکل (الکلیسم ) اصطلاح الکل به گروه وسیعی از مولکولهای آلی اطلاق می شود که یک گروه هیدروکسیل (OH)متصل به اتم کربن اشباع شده دارند اتیل الکل که اتانول نامیده می شود شکل معمول الکل است .
می تواند باعث خشونت - پرخاشگری -هذیان -توهم و سایکوز شود در بسیاری از خودکشیها و دیگر کشیها پای الکل در میان است در برخی جوامع آنقدر خوردن الکل عادی است که در راهنمای تشخیص بیماریها الکلیسم به عنوان یک بیماری نیامده است حال آنکه به خاطر عوارض متعدد جسمانی و اثرات و عوارض متعدد روانشناختی مهمتر از آنچه هست تلقی میشود بعد از بیماریهای قلب و سرطانها الکل سومین عامل است که سلامت آدمیان را تهدید میکند علاوه بر آن سرطانها خود کشی بیماری قلبی عروقی مرگ به علت تصادفات و سوانح در اثر الکلیسم شایع تر است حدود نیمی از تصادفات رانندگی در آمریکا به علت رانندگی در حالت مستی است .
اصطلاح الکل به گروه وسیعی از مولکولهای آلی اطلاق می شود که یک گروه هیدروکسیل (OH)متصل به اتم کربن اشباع شده دارند اتیل الکل که اتانول نامیده می شود شکل معمول الکل است .
می تواند باعث خشونت - پرخاشگری -هذیان -توهم و سایکوز شود در بسیاری از خودکشیها و دیگر کشیها پای الکل در میان است در برخی جوامع آنقدر خوردن الکل عادی است که در راهنمای تشخیص بیماریها الکلیسم به عنوان یک بیماری نیامده است حال آنکه به خاطر عوارض متعدد جسمانی و اثرات و عوارض متعدد روانشناختی مهمتر از آنچه هست تلقی میشود بعد از بیماریهای قلب و سرطانها الکل سومین عامل است که سلامت آدمیان را تهدید میکند علاوه بر آن سرطانها ـ خود کشی ـبیماری قلبی عروقی ـ مرگ به علت تصادفات و سوانح در اثر الکلیسم شایع تر است حدود نیمی از تصادفات رانندگی در آمریکا به علت رانندگی در حالت مستی است .
الکل مسئول 25% خودکشی و 50% دیگر کشیهاست به طور متوسط الکل 10 سال از عمر شخص می کاهد بین مرگ و مسیرهای ناشی از اعتیاد مصرف الکل در راس آنها قرار دارد .
متاسفانه آمار نشان داد هر چه سطح تحصیلی افراد بیشتر می شود مصرف الکل بیشتر می شود و هر چه طبقه اجتماعی - اقتصادی بالاتر می رود مصرف الکل بیشترمی شود بین بیش فعالی دوره کودکی و اختلال سلوک دوره کودکی با مصرف الکل بعدی رابطه مستقیم وجود دارد از نظر روان شناختی افرادی که سوپر ایگو سخت گیر دارند احتمال بیشتری دارد که به اعتیاد به الکل رو کنند .
بین اختلالات شخصیتی به خصوص اختلال شخصیتی ضد اجتماع (سایکو پاتی)و مصرف الکل رابطه شخص است .
یعنی بیشتر سایکوپاتها اعتیادهای مختلف به ویژه الکل دارند الکل مهار کرتکس را از بین می برد .در ابتدا به الکلیسم زمینه ژنتیکی بسیار مهم است یعنی پدر و مادری که الکلی باشند ابتدا فرزندشان به الکل بیشتر است زمینه های یادگیری نیز در ابتدا به الکلیسم بسیار مهم است مثلاً کودکی که می بیند اضطراب پدر و مادر از بین می رود یاد می گیرد که بعدها برای رفع اضطراب یا خشم با الکل رو کند الکلیسم نوع گاما کسانی هستند که بی وقفه الکل می خورند و وقتی شروع به خوردن کنند قادر به قطع آن نیستند ولی اگر به علت نبود الکل یا مشکلات مالی نتوانند بخورند به راحتی میتوانند چند روز صبر کنند الکلیها تیپ دلتا هر روز مقدار معینی الکل مصرف می‌کنند .
اثرات الکل بر مغز: بیو شیمی : بر خلاف اکثر مواد مورد سوءمصرف دیگر که گیرنده های هدف شناسایی ای دارند هدف مولکولی واحدی به عنوان میانجی آثار الکل شناخته نشده است نظریه دیرینه در مورد اثرات بیو شیمیایی الکل اثرات آن را مربوط به غشای نورون ها می‌داند داده ها موید این فرضیه است که الکل در مصرف کوتاه مدت با جای گرفتن بر غشاها و افزایش سیلان آن ها اثرات خود را اعمال می کند اما بر طبق این نظریه با مصرف طولانی مدت غشاها سفت و سخت میشوند سیلان غشاها برای کارکرد طبیعی گیرنده ها ،کانال های یونی و سایر پروتئین ها فعال وابسته به غشاء اهمیت اساسی دارد .
درمطالعات اخیر محققین تلاش کرده اند اهداف مولکولی اختصاصی الکل را شناسایی کنند و در مطالعات بیشت به اثرات الکل بر کانال های یونی توجه شده است اختصاصاً مطالعات به این نتیجه رسیده اند که فعالیت های کانال یونی الکلی وابسته به گیرنده های نیکوتینی استیل کولین ،سروتونین ها و گیرنده های با نوع A با الکل تقویت میشوند در حالیکه فعالیت کانال یونی مربوط به گیرنده های گلوتامات و کانال کلسیمی بازشونده با ولتاژ مهار می شوند .
سایر اثرات فیزیولوژیک : مصرف الکل شانس ابتلا به سکته مغزی را زیاد می کند مصرف الکل باعث تجمع چربی و پروتئین در کبد می شود (سیروز کبدی (نارسائی سلول کبدی ) و گاه سرطان کبد ممکن است بدهد غیر از اینجا اثراتش دردستگاه گوارشی وقتی مصرف می شود روی مری ایجاد ورم مری (التهاب مری ) ـورم معده (گاستریت ) - و در مری گاهی واریس مری که خطر پاره شدن رگهای مری را دارد از عوارض فیزیولوژیکی آن می‌باشد .
دوره های فراموشی