خداوندی که حافظ و نگهبان بندگان است ، وجود ائمه هدّی از خاندان رسالت رابرای جهانیان رحمت قرار داد و ایشان و نشانه هایی ممتاز ساخت تا دیگران به آنها اقتدا کنند و به دنبالشان گام بردارند پس گروهی از جامعه انسانی و پذیرای دعوت واسطه اجرای دستورهای آنان قرار داد و این گروه شیعیان هستند که پیوسته در راه معرّفی پیشوایان معصوم و بالا بردن فضائل و نشر آثار ایشان ، کوشش فراوانی به عمل آوردند و جمعی از آنها که در زمان ائمه اطهار حضور آنان را درک کردند ندای پیشوایان خود را به عناوین گوناگون به نسلهای آینده رساندند تا در این زمان که دوران غیبت و دور از عصر حضور امامان معصوم است شیعیان همان عشق را به آن بزرگواران داشته باشند که پیروان معاصر با آنها داشتند و هر یک از ایشان یاد آن عزیزان و ارج نهادن به آثار آنان را مهمترین و بالاترین امری می دانند که باید مورد توجه قرار دهند .
به آن عمل کنند .
با این همّت والای پیروان خالص امامان خالص است که پیوسته ندای اسلام به گوش جهانیان می رسد و نهضتهای الهی شکل میگیرد و حرکتی نیکو را نتیجه
می دهد، چنان که احکام دین در همه جا انتشار می یابد و حقیقتهای ناپیدا آشکار
می شد.
تاریخ ولادت امام سجاد (ع) :
آن حضرت در تاریخ پنجم ماه شعبان سال سی و هشت هجری متولد شد .
در این عالم هستی با قدوم بزرگوارترین نور رسیده شادمان شد ، دنیا احساس غرور و روزگار نور شادی بر تن کرد و آنچه بافته بود بازیور نبوغ آرایش داد .
او چون خالی نورانی بر پیشانی زمان و همانند دانه مرواریدی برگردن بند روزها و سالها ظاهر شد با طلوع نور وجود او دو قوس صعودی و نزولی جهان هستی با یکدیگر تلاقی و اشرف ممکنات با آمدن او ظهور یافت و فیض اقدس او به سوی حجت خدا راه یافت .
بنابراین او دشته پیوند میان عالم ملک ملکوت بود و بوسیله‌او رایحه عطر قداست از دو نهان نبوی انتشار یافت و رشته محبّت علوی و عصمت فاطمی در جهان برقرار شد آنچه او برتری می بخشد او چون خالی نورانی بر پیشانی زمان و همانند دانه مرواریدی برگردن بند روزها و سالها ظاهر شد با طلوع نور وجود او دو قوس صعودی و نزولی جهان هستی با یکدیگر تلاقی و اشرف ممکنات با آمدن او ظهور یافت و فیض اقدس او به سوی حجت خدا راه یافت .
بنابراین او دشته پیوند میان عالم ملک ملکوت بود و بوسیله‌او رایحه عطر قداست از دو نهان نبوی انتشار یافت و رشته محبّت علوی و عصمت فاطمی در جهان برقرار شد آنچه او برتری می بخشد نور پیامبری و بلندی مقام امامت و فرّ و شکوه شادمانه است قدر مسلّم این است که هرچه از کرامتها برای سایر امامان بیان شد از امام ذین العابدین نیز جدا نیست بنابراین تمام مراتب بزرگواران و پاکی ریشه و رفعت شأن و عظمت مقام که سزاوار آن بزرگواران بود سزاوار او نیز هست از این رو می توان گفت که سزاواران بود سزاوار او نز هست تمام درجاتی که برای امامان پیش او ثابت بود برای او نیز از نخستین مرحله ولادت ثابت و برقرار بود همچنان که هیچ کدام از جهات فضلیت و امام که برای بقّیه ثابت است از او نیز منتفی نیست هرچند ازاین امور درباره آن حضرت نصّ خاصی نرسیده باشد .
این است معنای آنچه در اثبات الوصیه مسعودی نقل شده است که ولادت ابو محمد علی بن حسین بن علی بن ابی طالب و منشأ وجود آن حضرت مانند آبای بزرگوارش می باشد .
بخششهای امام (ع) : ارج و ارزشی را که ما برای بخشندگی و کرم امامان معصوم قایل هستیم ازاین جهت نیست که آنها هدایا و عطایای فراوانی به تنگدستان و نیازمندان می داده اند زیرا این گونه بخششهای آنها را از بخششهای دیگران ممتاز می سازد هدف و اثر معنوی این بخششهاست که این بزرگواران در عطایای خود جهات گوناگون را در نظر داشته اند .
به عنوان مثال گاهی اعطایشان سبب هدایت گمراه یا راهنمایی جاهلی می شد یا جای که پیوند خویشاوندی قطع شده بود بخششها می کردند که سبب صله رحم می شد و یا حقیقتی مجهول به آن وسیله کشف می گردید چنان که اهل تاریخ می نویسند : روزی مردی از شام به مدینه آمده بود و همین که چمشش به امام حسن مجتبی (ع) افتاد شروع کرد به دشنام دادن به آن حضرت امام حسن (ع) پاسخ او را نداد و همچنان ساکت ایستاد .
پس از آن که آن مرد از دشنام دادن باز ایستاد امام با گفتاری نرم از او دلجویی کرد و از او خواهش کرد که به منزل ایشان برود و او را مهمان کرد و عطای فراوانی به وی داد و لباس بر او پوشانید .
مرد شامی وقتی که از خانه امام حسن (ع) بیرون آمد از مال دنیا بی نیاز شده بود و زبان به مدح او باز کرده بود و می گفت گواهی می دهم که تولد حق پسر رسول خدایی و خلیفه خدا در زمین هستی و او خود می داند رسالتش را به که واگذارد .
اگر چه پیش از این تو و پدرت مبغوفترین خلق خدا نزد من بودید امّا اکنون شما محبوبترین افراد در نزد من هستید .
حلم امام (ع) : بدون شک امام که از طرف خدای تعالی به عنوان پرچمدار و پیشوا نصب شده است تا ین که مردم را آنچه رضای پروردگار است ، رهبری کند مرکز دایره اخلاق نیکوست و چون اصول خصلتهای پسندیده در میان افراد این خاندان به طور مساوی وجود دارد تمام پیشوایان معصوم از نظر شجاعت وکرم و علم و تمام فضایل اخلاقی مانند یکدیگر هستند چنان که از اهل بیت (ع) نقل شده است اوّل ما مثل آخر ما که یکی از جمله ویژگیهای خلافت بزرگ الهی دست یافتن بر تمام کارهای نیک است و همه امامان دارای تمام فضائل و نیکیهای هستند .
امّا این که د ر بعضی از ائمه اطهار تنها بعضی از این خصلتها بروز می کند به دلیل موقعیتهای زمانی است وگرنه هرکدام از امامان اگر در جنگهای زمان پیغمبر اکرم می بودند از آنها نیز مثل امیرالمومنین دلیریهای و مبارزات ، آشکار می شد و اگر در زمان معاویه که اموال مسلمین رادر میان افراد بی استحقاق خرج می کرد برای آن حضرت قدرت مالی می بود عطایای زیادی به مستحقان می داد چنان که امام حسن (ع) نیز بخششهای فراوانی داشت تا این که باقی مانده مومنان را حفظ کند که حاتم بخشیهای آشکار معاویه آنها را از راه بدر نبرد و اگر برای هر کدام از ائمه اطهار همانند امام (ع) چنان فرصتی پیش آمد آنها نیز مانند آن حضرت در نشر اسرار دینی و احکام الهی کوشش می کردند .
امام (ع) در ماه رمضان : سیّدبن طاووس روایت می کند که امام سجّاد در ماه رمضان هر یک از غلامان و کنیزانش خلافی مرتکب می شدند آنها را تنبیه نمی کرد بلکه تقصیرات آنها را در طوماری می نوشت و در آخرین روزهای رمضان همه آنها را جمع می کرد و خودش در میان آنها می ایستاد و خطاهای آنها را آن طومار به آنها یادآوری می کرد و به هر یک از آنها می گفت: ای فلانی تو ، در فلان روز فلان کار را انجام دادی و از هر کدام اعتراف می گرفت .
آنگاه به آنها می گفت با صدای بلند بگویید ای علی بن حسین همان طور که تو خطای ما را احصا کرده ای پروردگار تو هم تمام کارهای تو را در کتابی که به حق سخن می گوید یادداشت کرده و هیچ کوچک و بزرگی را فروگذار نکرده و هر کاری کرده ای در نزد او حاضر است چنان که ما هر چه کرده ایم نزد تو حاضر می بینیم پس همچنان که تو از خدا امید عفو و گذشت داری از ما نیز عفو و گذشت فرما .
ای علی بن حسین (ع) یاد بیاور از خواری و بیچارگی خود در پیشگاه پروردگارت که حکیم و عادل است و ذره ای ستم نمی کند و همین بس که خدا حسابکار و گواه است .
پس تو عفو کن و در گذر تا خدای تو از تو در گذرد چنان که در قرآن می گوید « و باید عفو و گذشت کنند آیا دوست ندارید که خدا شما را بیامرزد ؟» تواضع امام (ع) انسان کامل هر گاه چنین معرفتی دریافت کرد که خود بزرگ بینی و کبریایی از همه جهات ، شایسته ذات بی همتای حق تعالی است زیرا او با ذات خویش قائم است و همه چیز در حیطه قدرت اوست هرگز خود را بزرگ نمی بینی و ذرّهای تکبّر در وجود او راه نمی یابد اگرچه آراسته به فضائل و مزیّن و کمالات فراوان باشد .
دلیل بر این امر آن است که چنین انسانی همواره خود را در احاطه قدرت خداوند ، مانند پری ، در محدوده گردبادی می یابد زیرا حادثی است مسبوق به عدم و سرانجام با فرارسیدن اجل و تمام شدن عمرش دستخوش مرگ و نیستی خواهد شد .
تمام این جهات با فرض هم که با به دست آوردن نیکیها اسباب بزرگی برایش فراهم آید باز هم خود را در برابر عظمت آفریننده اش از جهات گوناگون غرق در نواقص و کمبودها می بیند .
بویژه وقتی که منشأ هستی خود را نگاه کند که از آب جهنده ای از میان تیره پشت و استخوانهای سینه ، بوجود آمده و اوّلش نطفه گندیده و آخرش مرداری پوسیده و در میان این دو حالت حامل کثافت است .
بنابراین انسان چگونه خود را از کسی بالاتر بداند که احتمال می دهد در نزد خدا مزیت و فضیلتی دارد ؟
انسان هر گاه دارای صفات حمیده باشد اگر چه در مراحل پایین تر از آن قرار گیرد باز هم آن را از لطف و عنایات خداوندی می داند و از این رو برخود واجب می داند که در مقابل این مزیتی که خدا به او عنایت فرموده است به سپاسگذاری او ادامه دهد زیرا خود را به استمرار این فیض و بویی و عطای مداوم او نیازمند می بیند و اگر این نعمت از او قطع شود به دره هلاکت سقوط می کند و مایه عبرت دیگران می شود .
صبر امام (ع) : صبر، در بردارنده تمام فضیلتهای اخلاقی است و هیچ عمل نیکی نیست مگر این که در راه رسیدن به آن باید صبر را پیشه کرد چه در راه تحمّل رنج اطاعت و بندگی باشد یا جلوگیری از شهوت و بی بندوباری و یا در نبرد با صفت زشت بخل و فرومایگی و یا در راه مبارزه با حب نفس و خودخواهی و جز اینها .
پس همچنان که تمام خطوط محیط دایره ، به یک نسبت به نقطه مرکزی متصّل می شود هر صفت پسندیده ای هم در محیط شخصیت انسان به یک نسبت به صفت صبر که تشکیل دهنده نقطه مرکزی آن است ارتباط دارد .
باید توجه کرد که صبر ممدوح صبری است که دارنده آن ، توانایی بر رفع گرفتاری از خود داشته باشد و در عین حال صبر کند امّا اگر هیچ چاره ای غیر از آن باشد مثل شخص ضعیفی که کتک می خورده و زندانیی که هیچ راه فرار ندارد و از ناچاری صبر می کند به این فرد صابر گفته نمی شود و بر عمل او آثار شکیبایی مترتب نیست اگرچه در صورت که مظلوم واقع شده باشد مستحق ترّحم است اما صابری شایسته ستایش و تعظیم فراوان است که اگر نگوئیم همّت والای او وی را از در افتادن با جاهل باز می دارد قدرت آن را دارد که بر هر نحو بخواهد ناراحتی را از جلو روی خود بردارد امّا در عین حال رنج و ناراحتی را تحمّل می کند و به این دلیل بر نیرومندی خرد و کمال نفس و نفوذ ایمان و پیروزی وی بر تمایلات نفسانی اش می باشد که در روز دریافت پاداش اعمال نیک جزای بزرگی از درگاه حق سبحانه و تعالی نصیبش خواهد شد .
ابو حمزه ثمالی از امام سجّاد (ع) نقل می کند که در روز قیامت منادی فریاد می زند : کجایند شکیبایان .
گروهی از مردم بر می خیزند به آنها گفته می شود : شما بر چه چیز صبر گویید ؟
گویند : بر انجام دادن طاعت خدا و دوری از معصیت او .
آنگاه به آنها گفته می شود : راست می گویید داخل بهشت شوید .
گریه امام (ع) در فراق پدرش: گریه بر سیّدالشهداء (ع) از