دانلود مقاله نحوه محاسبه دیه

دیه و نحوه محاسبه آن
مقدمه:
یکی از مسایل مهمی که مراجعه کنندگان به مراجع قضایی باآن مواجه اند،نحوه محاسبه دیه است.

معمولا ًدر دادگاه ها دیه بر مبنای شتر یا در صدی از دیه کامل محاسبه می شود وبه همان شکل در رای قاضی آورده می شود.پرواضح است که در این حالت دو طرف دعوا به مقدار ریالی دیه نمی توانند پی ببرند وناچار در مقام پرس وجو دراین مورد بر می آیند.

از طرف دیگر در هنگام محاسبه دیه،اصطلاحاتی مانند آرش، دامیه،هاشمه و....

درآرای صادره به چشم می خورد که طبعا ً بسیاری از شهروندان با آنها آشنانیستند.برای اطلاع خوانندگان گرامی،به خصوص اشخاصی که به دستگاه قضایی مراجعه می کنند،دراین مختصر به نحوه محاسبه دیه می پردازیم.
دیه وآرش:
دیه:مالی است که مجرم به خاطر ارتکاب به جرمی که منجر به آسیب بدنی یا مرگ دیگری می شود،به شخص او یا صاحب خون (ورثه اش)می پردازد.در شرع مقدس برای بیشتر اعضای بدن دیهدر نظر گرفته شده است.
آرش:اگر در مورد عضوی دیه معین نشده باشد،قاضی با در نظر گرفتن دیه کامل انسان ونوع وکیفیت آسیب،مطابق نظر کارشناس میزان آن را معین می کندکه در اصطلاح به آن آرش گفته می شود.برای مثال اعضایی مثل گوش،چشم،دست،یا و....

دیه معین دارند وعضوی مانند طحال فاقد دیه معین است.

همان طور که گفتیم ،دادگاه ها معمولا ً برمبنای شتر یا در صدی از دیه کامل یک انسان دیه را محاسبه می کنند وهر سال وزارت دادگستری نیز نرخ ریالی دیه کامل را تعیین واعلام می کند.برای مثال دیه کامل یک انسان یعنی صد نفر شتر در سال1383معادل با220 میلیون ریالاعلام شده است(یعنی هر شتر معادل دو میلیون و200 هزار ریال).
دیه جراحت های وارده به سر وصورت:
1- خراش پوست سر وصورت بدون آنکه خون جاری شود:یک نفر شتر یا دو میلیون و200 هزار ریال(حارصه)
2- خراشی که از پوست بگذرد ومقدار اندکی وارد گوشت شود وهمراه با جریان خون باشد(چه کم باشد یا زیاد):دو نفر شتر یا چهار میلیون و400هزار ریال
3- زخمی که موجب بریدگی عمیق گوشت شود ولی به پوست نازک روی استخوان نرسد:سه نفر شتر یا شش میلیون و600 هزار ریال(متلاحمه)
4- زخمی که ازگوشت عبور کند وبه پوست نازک روی استخوان برسد:چهار نفر شتر یا هشت میلیون و800هزارریال.
3- زخمی که موجب بریدگی عمیق گوشت شود ولی به پوست نازک روی استخوان نرسد:سه نفر شتر یا شش میلیون و600 هزار ریال(متلاحمه) 4- زخمی که ازگوشت عبور کند وبه پوست نازک روی استخوان برسد:چهار نفر شتر یا هشت میلیون و800هزارریال.

5- جراحتی که از گوشت عبور کند وپوست نازک روی استخوان راکنار زده واستخوان راآشکار کند:پنج نفر یا11 میلیون ریال(موضحه).

اگر این جراحت های پنج گانه در جایی غیر از سر وصورت وارد شود،از دو حال خارج نیست: الف) عضوی که این جراحت برآن واردشده دارای دیه معین باشد مثل دست:در این حالت باید نسبت دیه آن را به دیه کامل سنجیده آنگاه به تعدادهمان نسبت دیه را تعیین کرد.برای مثال دیه دست نصف دیه کامل است.

بنابراین اگر جراحت بند اول(حارصه)در دست وارد شود،دیه آن به اندازه نیم نفرشتر یا یک میلیون و100 هزار ریال خواهد شد.

ب)عضو فاقد معین باشد مثل شکم:در اینجا باید آرش نوسط دادگاه تعیین شود.

سایر صدمات وارده به سر وصورت: 1- عملی که موجب شکستن استخوان شود،حتی اگر زخمی در بر نداشته باشد:10نفر شتر یا 22میلیون ریال.

2- جراحتی که درمان آن جز با جابه جا کردن استخوان میسر نباشد:15نفر شتر یا33 میلیون ریال(منقله).

3- زخمی که به کیسه مغز برسد:33نفر شتر یا 2میلیون .600 هزار ریال(مامومه).

4- جراحتی که کیسه مغز را پاره کند:علاوه بر33 نفر شتر یا 72 میلیون و600هزار ریال،آرش نیز به آن اضافه می شود(دامغه).

دیه جراحاتی که به درون بدن انسان وارد می شود: 1- جراحتی که با وسیله هر وسیله اعم از سلاح گرم وسرد یا از هر جهت به شکم،سینه،پشت یا پهلو انسان وارد شود:33نفر شتر یا72 میلیون .600هزار ریال(جائفه).

2- چنانچه وسیله مزبور از یک طرف بدن واردواز طرف دیگر بیرون آمده باشد:66 نفر شتر یا 145 میلیون و200 هزار ریال.

دیه جراحتی که در اعضای انسان فرو می رود: اگر نیزه یا گلوله وامثال آن در دست یا پای انسان فرو رود،چنانچه مصدوم مرد باشد دیه آن 10 نفر شتر یا 22 میلیون ریال واگر زن باشد بایدآرش تعیین وپرداخت شود.

صدماتی که موجب تغییر رنگ پوست یا تورم می شوند: 1- سیاه شدن صورت بدون زخم وشکستگی:شش دهم نفر شتر یا یک میلیون و220هزار ریال.

2- کبود شدن صورت:سه دهم نفر شتر یا 660 هزار ریال.

3- سرخ شدن صورت:یک پنج دهم نفر شتر یا 330 هزار ریال.

اگر سیاه یا کبود یا سرخ در سایر اعضای بدن واقع شود،مبالغ بالا نصف خواهد شد.

اگرضربه موجب تغییر رنگ پوست سر شود یا اگر موجب تورم گردد، بایدآرش تعیین وپرداخت شود.

اگر ضربه ای موجب تورم وتغییر رنگ (در غیر سر)مثلا ً در صورت یا پا و......شود علاوه بر دیه مقدر وگفتهشده در بالا آرش نیز باید تعیین وپرداخت شود.

دیه شکستگی دست وپا 1- اگر صدمه موجب شکستگیاستخوان دست یا پا شود ودرمان موجب بهبودی کامل گردد:هشت نفر شتر یا17میلیون و600هزار ریال (فرقی بین دست وپای چپ وراست نیست).

2- اگر صدمه موجب شکستگی استخوان دست یا پا شده ولی درمان موثر واقع نشود وبهبودی کامل حاصل نگردد:10 نفر شتر یا 22 میلیون ریال(فرق بین دست وپای چپ وراست نیست).

باید توجه داشت که گاه صدمه موجب می شود که دو قسمت مختلف از دست یا ی شکسته شود که دراین حالت برای هر یک از جراحات،دیه جداگانه ای مطابق موارد بالا تعیین می شود.

مثلا ًاگر استخوان ساق وران پای چپ شکسته شود،دو دیه تعیین می شود که حسب اینکه درمان کامل باشد یا نه،16 یا 20 نفر شتر خواهدبود یا اینکه استخوان درشت نی ونازک ونی پای چپ شکسته شود که در اینجا نیز حسب مورد 20 یا 16 نفر شتر تعیین می شود.

همچنین اگر در حادثه ای استخوان وران پای چپ ورانپای راست هر دو شکسته شود،در اینجا نیز حسب مورد 20 یا 16 نفر شتر تعیین خواهدشد.

دیه شکستگی گردن 1- اگر صدمه موجب شود که گردن کج شود:100نفر شتر یا 220 میلیون ریال.

2- اگر صدمه موجب کج شدن گردن شود ولی اثر آن از بین برود،فقط آرش تعیین وپرداخت می شود.

دیه شکستگی ستون فقرات 1- شکستن ستون فقرات چنانچه معالجه موثر واقع شود:10 نفر شتر یا 22میلیون ریال.

2- شکستن ستون فقرات به نحوی که درمان موثر واقع نشود یا بعد از درمان به صورت کمان وخمیدگی در آید یا مصدوم بدون عصا قادر به راه رفتن نباشد یا توانایی جنسی او از بین برود یا مبتلابه ریزش ادرار شود یاباعث خمیدگی پشت شود یا قدرت نشستن یاراه رفتن از او سلب شود:100 نفر شتر یا 220 میلیون ریال.

3- اگر شکستن ستون فقرات باعث فلج شدن هر دو پا شود،علاوه بر دیه کامل،به خاطر فلج شدن از ناحیه دو پا،66 نفر شتر نیز منظور خواهد شد.

دیه قطع نخاع 1- قطع تمام نخاع دیه کامل دارد(100 نفر شتر)وقطع بعضی قسمت هابه نسبت مساحت آن خواهدبود.

2- اگر قطع نخاع موجب عیب در عضو دیگر شود،چنانچه آن عضو دارای دیه معین باشد بر دیه کامل قطع نخاع اضافه می شود واگر آن عضو فاقد دیه معین باشد،ارش بر دیه کامل اضافه می شود.

دیه شکستن دنبالچه یا استخوان نشیمن گاه 1- شکستن استخوان دنبالچه که سبب شود مصدوم قادر به ضبط مدفوع نباشد،دیه کامل دارد(100 نفر شتر).

2- اگر شکستن استخوان دنبالچه منجر به ضایعه بالا نشده ولی مصدوم قادر به ضبط باد نباشد،آرش تعیین وپرداخت خواهدشد.

3- اگر ضربه ای به مصدوم وارد شود که او قادر به ضبط ادرار یا مدفوع نباشد،دیه کامل دارد(100 نفر شتر).

دیه دنده ها 1- دیه هر یک از دنده هایی که در پهلو چپ واقع شده اند ومحیط به قلب هستند:5/2نفر شتر یا پنج میلیون هزار ریال.

2- دیه سایردنده ها:یک نفر شتر یا دو میلیون و200 هزار ریال.

دیه شکستن استخوان زیر گردن یا تر قوه 1- شکستن مجموع دو استخوان ترقوه که درمان نشود یا با عیب درمان شود:صد نفر شتر یا 220 میلیون ریال(هرکدام 50نفر شتر).

2- شکستن مجموع دو استخوان تر قوه کهبدون عیب درمان شود:هشت نفریا 17 میلیون و 600 هزار ریال(هر کدام چهار نفر شتر).

دیه مو 1- از بینبردن موی سر یا صورت مرد به نحوی که دیگر نروید:صد نفر شتر یا 220 میلیون ریال.

2- از بین بردن موی سر مرد به نحوی که دوباره بروید:تعیین وپرداخت آرش.

3- از بین بردن موی صورت مرد به نحوی که دوباره بروید:33نفر شتر یل72 میلیون و600 هزارریال.

4- از بین بردن موی سر زن به نحوی که دیگر نروید:50 شتر یا 110 میلیون ریال.

5- از بین بردن موی سر زن به نحوی که دوباره بروید:دیه آن معادل مهرالمثل است در این حالت اگر مهرالمثل زن بیش از دیه کامل باشد،فقط به میزان دیه کامل خسارت پرداخت خواهد شد.

6- از بین بردن هر ابرودرصورتی که دیگر نروید:25 نفر شتر یا 55میلیونریال.

7- ازبین بردن هر ابرو در صورتی که دوباره بروید:تعیین وپرداخت آرش.

8- ازبین بردن موهای پلک،خواه دوباره بروید یا نروید:تعیین وپرداخت آرش.

دیه بینی وبویایی 1- ازبین بردن تمام بینی:100نفر شتریا 220 میلیون ریال.

2- فاسد کردن بینی از طریقشکستن یا سوزاندن و...

اگر درمان نشود:100 نفر شتر یا 220 میلیون ریال.

3- فاسد کردن بینی از طریق شکستن یا سوزاندن و....اگر درمان شود:10 نفر شتر یا 220 میلیون ریال.

4- از بین بردن هر یک از سوراخ های بینی:33نفر شتر یا 72 میلیون و600 هزار ریال.

5- از بین بردن نوک بینی که محل چکیدن خون است:50 نفر شتر یا 110 میلیون ریال.

6- از بین بردن حس بویایی هر مجرای بینی:50 نفر شتر یا 110 میلیون ریال.

7- اگردر اثر بریدن بینی یا صدمه دیگری حس بویایی ازبین برود،علاوه بر دیه حس بویایی،دیه آن صدمه نیزمحاسبه خواهد شد.

دیه گوش وشنوایی 1- از بین بردن هر گوش:50نفر شتر یا 110 میلیونریال.

2- از بین بردن نرمه گوش:یک سوم 50 نفر شتر یا 110 میلیون ریال.

3- پاره کردن گوش:یک سوم 50 نفر شتر یا 110 میلیون ریال.

4- ازبین بردن حس شنوایی هر گوش:50 نفر شتریا 110 میلیون ریال.

5- اگر با بریدن دو گوش حس شنوایی از بین نرود:200 نفر شتر یا 440 میلیون ریال.

6- اگر با بریدن یک گوش حس شنوایی از بین برود:150 نفر شتریا 330 میلیون ریال.

7- اگر با صدمه به عضو دیگرحس شنوایی از بین برود،هم دیه شنوایی وهم دیهآن عضو محاسبه می شود.

دیه لب 1- ازبین بردن هر لب:50 نفر شتر یا 110 میلیون ریال.

2- صدمه ای که موجب سست شدن لب ها شود:66 نفر شتر یا 145 میلیون و200 هزار ریال.

3- شکافتن یک لب یا هر دو لب که موجب نمایان شدن دندان ها شود ودرمان نگردد:33نفر شتریا 72 میلیون و600 هزار ریال.

4- شکافتن یک لب یا هر دولب که موجب نمایان شدن دندانها شود ودرمان گردد:10 نفرشتر یا 22میلیون ریال.

دیه زبان وگویایی وحس چشایی 1- از بین بردن تمام زبان یا لال کردن انسان سالم:100نفرشتر یا 220 میلیون ریال.

2- بریدن تمام زبان لال:33نفرشتر یا 72 میلیون و600 هزار ریال.

3- از بین بردن صورت شخصبه طوری که نتواند به طور کامل صدایش را آشکار کندو نیز از بین بردن گویایی:صد نفر شتر یا 220 میلیون ریال.

4- از بین بردن حس چشایی موجب ارش است.اگر با بریدن زبان حس چشایی از بین برود،فقط دیه زبان پرداخت میشود واگر با وارد شدن صدمه دیگری حس چشایی از بین برود،هم ارش حس چشایی هم دیه آن صدمه محاسبه می شود.

دیه دندان 1- ازبین بردن تمام دندان ها:100 نفرشتر یا 220 میلیون ریال(مجموع 28 دندان).

2- ازبین بردن دندان های جلو:60 نفر شتر یا 132 میلیون ریال(هر کدام پنج نفر شتر).

3- ازبین بردن دندان های عقب:40 نفرشتر یا 88 میلیون ریال(هر کدام دو ونیم نفر شتر).

4- شکستن دندانی که نمایان است(حتی با حفظ ریشه دندان)،دیه کامل آن دندان را دارد.

دیه فک 1- ازبین بردن هر فک:50 نفر شتر یا 110 میلیون ریال.

2- دیه فک مستقل از دندان محاسبه می شود.

3- اگر صدمه موجب نقص فک شود مثلا ًموجب دشواری در عمل جویدن گردد،آرش تعیین وپرداخت خواهد شد.

دیه عقل 1- هر صدمه ای که موجب زوال عقل شود:100نفرشتریا 220 میلیون ریال.

2- هر صدمه ای که موجب نقصان عقل شود:تعیین وپرداخت آرش.

دیه زوال منافع 1- صدمه ای که موجب ازبین رفتن انزال یا قدرت تولید مثل وبارداری یا لذت مقاربت شود:تعیین وپرداخت آرش.

2- صدمه ای که موجب ازبین رفتن توان مقاربت به طور کامل شود:100 نفرشتریا 220 میلون ریال.

3- صدمه ای که موجب زوال یا نقص بعضی از منافع مانند خوابیدن شود:تعیین وپرداخت آرش.

4- قطع آلت زنانه یا مردانه:50 یا 100نفرشتر.

5- صدمه ای که موجب ریزش ادرار گردد(اگر تا پایان یک روز دوام داشته باشد):100نفرشتریا220 میلیون ریال.اگر تا نصف روز دوام داشته باشد:66نفرشتریا145میلیون و200 هزارریال واگر دوام آن تا هنگام برآمدن روز باشد:33نفرشتریا 12 میلیون و600 هزار ریال.

چند نکته درمورد دیه: 1- دیه فلج کردن