کنفرانس جهانی آموزش برای همه ( ) ، سال 1990 ( 1369) در جامتین تایلند به همت پنج سازمان بین المللی ( یونسکو ، یونیسف ، صندوق جمعیت سازمان ملل ، بانک جهانی و برنامهی عمران ملل متحد ) برگزار گردید ، اواخر دهه 90 شش اجلاس منطقه ای به منظور بررسی نتایج ارزیابی ملی کشورهای هر منطقه و تدوین چارچوب عمل های منطقه ای آموزش برای همه ، تشکیل شد که مبنای تهیه ی اعلامیه ی نهایی اجلاس دوم آموزش برای همه آوریل 2000 ( اردیبهشت 1379) در داکار سنگال شد .
در اجلاس داکار سندی با عنوان چارچوب عمل داکار ، آموزش برای همه عمل به تعهدات جمعی در 21 ماده تصویب گردید .
در این سند ، آموزش به عنوان یکی از حقوق اساسی بشر ، کلید توسعه ی پایدار کشورها و صلح و ثبات بین ؟آن ها دانسته شده است .تحقق اهداف آموزش برای همه ، ضمن توجه به تفاوت های فردی و شخصیتی یادگیرندگان ، به عنوان امری دارای فوریت ، اعلام و دیرترین زمان تحقق اهداف آن ، سال 2015( 1394) مشخص شد .
همچنین با عناوین مختلف بر ضرورت مشارکت مؤسسات بین المللی ، عوامل ملی ، منطقه ای وزیر منطقه ای ( جامعه ی مدنی و مجامع محلی و غیر دولتی ) تأکید شد .
در ماده ی 7 چارچوب عمل داکار تحقق اهداف آموزش برای همه در شش بند مورد تعهد جمعی قرار گرفته و شرکت کنندگان در راستای تحقق اهداف شش گانه ، در خصوص رعایت دوازده راهبرد توافق نموده اند .
راهنمای برنامه ریزی آموزشی
سال 2001، دفتر مرکزی یونسکو در منطقه ی آسیا و اقیانوسیه ، با همکاری کارشناسان و متخصصان هفت کشور آسیایی و چهار کشور اروپایی طی یک فرآیند فشرده ی شش ماهه اقدام به تهیه ی راهنما ی برنامه ریزی عملی ، وسیع و طولانی مدت کشورها قرار گیرد .
این راهنما ی برنامه ریزی آموزشی در تابستان سال 1382( 2003) توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و معاونت آموزش عمومی و امور تربیتی وزارت متبوع ، جداگانه ترجمه ، تنظیم ، تکثیر و توزیع شد .
ترتیب اولویت سطوح فرآیند برنامه ریزی ( براساس راهنمای برنامه ریزی آموزشی آموزش برای همه )
اولین سطح ، مدرسه می باشد و سازمان دهی فرآیند یاددهی - یادگیری و مشارکت والدین و اجتماع را بر عهده دارد .
دومین سطح ، منطقه ، شهرستان و استان می باشد که امور پشتیبانی مدرسه ، مانند تربیت معلم ، تولید موضوعات و مواد درسی ، مدیریت نیروی انسانی و پوشش تحصیلی دانش آموزان ، تخصیص و بهره وری منابع را به عهده دارد .
سومین سطح ، سطح ملی و مرکزی است که پشتیبانی سطوح قبلی ، تصمیم گیری های کلان در تدوین معیارها و یکپارچه سازی برنامه های سطوح قبل را عهده دار است .
سند ملی EFA
تابستان 1383( 2004) سند ملی برنامه ی آموزش برای همه در دبیرخانه ی شورای ملی برنامه آمو زش برای همه ( معاونت آموزش عمومی و امور تربیتی وزارت ) بر مبنای راهنمای برنامه ریزی آموزشی مذکور تهیه گردید .
(پس از دو سال تأخیر از زمان مورد تعهد در اجلاس داکار یعنی سال 2002) در سند ملی آموزش برای همه ، پنج گروه هدف تفکیک و مشخص شده اند :
1- آموزش پیش از دبستان
2-آموزش پایه ( ابتدایی و راهنمایی تحصیلی
3- آموزش و پرورش استثنایی
4- سواد آموزی و آموزش بزرگسالان
5- کودکان خارج از مدرسه
در این سند برای هر گروه ، با بررسی دست یابی ، کیفیت ، مدیریت ، ارتباط و تنگناها ) وضع موجود تجزیه و تحلیل .
( با مشخص نمودن مبنا و خطوط کلی هدف گذاری و تحولات جمعیتی مربوط به هر گروه ) ، وضعیت آینده پیش بینی شده است همچنین برای هر گروه توصیه های سیاستی جداگانه ای در راستای دست یابی به اهداف کمی و کیفی ، ارایه و در پایان ، ساز و کارهای نظارت ، ارزشیابی و اصلاح تدریجی و فرآیندی برنامه مشخص شده است .
در سند ملی آموزش برای همه ، به دلیل برخورداری از ابزارهای قانونی و قابلیت های اجرایی مناطق و استان ها، تدوین برنامه ی عمل استانی ومنطقه ای ، ضروری اعلام و جایگاه آن در سطح هر استان ، شورای برنامه ریزی و توسعه ی استان و یا شورای آموزش و پرورش استان پیشنهاد شده است .
برنامه عمل EFA از آن جا که در آخرین دستاورد وزارت متبوع ( سند ملی برنامه ی آموزش برای همه ) تجزیه و تحلیل وضع موجود گروه های هدف و پیش بینی اهداف کمی و کیفی آینده ، در حجم کشوری بوده و در راستای نیل به اهداف آموزش برای همه ، به ارایه ی توصیه های سیاستی کلی ، بسنده شده ، لذا جهت ادامه فرآیند تهیه برنامه عمل و در راستای کار بست مفاد بخشنامه های شماره ی 400/2734/210 مورخ 4/6/83 و 379/477/250 مورخ 3/11/83 وزیر محترم آموزش و پرورش و رییس شورای ملی برنامه ی آموزش برای همه پیشنهاد شد .
الف ) همان گونه که برنامه های معاونت آموزش و پرورش عمومی این سازمان با رویکرد آموزش برای همه ، قبل از آغاز سال تحصیلی تهیه و به مناطق ارسال شده و طی سال تحصیلی ( با دو هدف ارزیابی برنامه ها و آشنایی کارشناسان و با نظارت مسئول هر گروه یا کارشناسی ، میزان ارتباط و دست یابی به اهداف ، برای هر برنامه بررسی و مشخص شده ، لذا از آن جا که این اقدام با استفاده از جداول طراحی شده ، قابل تعمیم به سایر مجموعه برنامه های آموزشی و پرورشی مربوط به گروه های هدف می باشد ، مناسب است در خصوص هر یک از برنامه های مدیریت های محترم آموزش و پرورش استثنائی ، نهضت سواد آموزی ، مناطق و سایر سازمان ها نیز تکمیل و برآورد شود .
ب ) پس از تشکیل کمیته ی هماهنگی آموزش برای همه ، پنج کار گروه برنامه ریزی عملیاتی مبتنی بر گروه های هدف پنجگانه سند ملی و یک کار گروه آمار و تجزیه و تحلیل داده ها با عضو گیری صاحب نظران ، کارشناسان ، همکاران مدارس و حتی دانش آموزان و اولیای آنان ، تشکیل شود و با رویکردی مشارکتی و مدرسه مدار به سوی تحقق برنامه سازی مدارس در راستای اهداف آموزش برای همه ، فرآیندی پویا و پیوسته را ادامه دهیم .
ج ) قدر مسلم در این حرکت ، مبنا و پشتوانه ای تئوریک و تکنولوژیک می تواند ضمانت دست یابی به نتایج مطلوب را افزایش دهد .
لذا با این هدف ، بر مبنای نظریه ی مجتمع های روانفضای پویا ( ) فرآیند ارتباط سطوح و چگونگی برنامه سازی سالم ( آزادانه ، آگاهانه و خود خواست ) ، تدوین و ارایه شد .
اهداف 1- گسترش و بهبود همه جانبه ی مراقبت و آموزش در سنین آغازین کودکی ، به ویژه برای آسیب پذیرترین و محروم ترین کودکان ، 2- تضمین این که تا سال 2015 همه ی کودکان به ویژه دختران و کودکانی که در شرایط دشوار قرار دارند و نیز کودکان اقلیت های قومی ، به آموزش ابتدایی رایگان و اجباری با کیفیت خوب و کامل دسترسی داشته و دوره ی مذکور را به پایان برسانند .
3- تضمین این که برآوردن نیازمندی های یادگیری کلیه خردسالان و بزرگسالان از طریق دسترسی عادلانه به برنامه های آموزشی مناسب و مهارت های زندگی روزمره ، بر ایشان امکان پذیر شود .
4- محقق ساختن یک بهبود 50 درصدی در سطوح سواد بزرگسالان تا سال 2015 ، به ویژه برای زنان و دسترسی برابر به آموزش پایه و پایدار برای همه ی بزرگسالان .
5- از میان برداشتن تبعیض جنسیتی در آموزش ابتدایی و متوسطه تا سال 2005 و رسیدن به عدالت جنسیتی در آموزش و پرورش تا سال 2015 ، همچنین ضمانت دسترسی کامل و عادلانه دختران به آموزش پایه با کیفیت مناسب .
6- بهبود تمام جنبه های کیفی آموزش و تضمین اعتلای آن برای همه ، به طوری که همگان بتوانند نتایج عینی ، مشخص و قابل اندازه گیری آن را ملاحظه نمایند .
حصول این اهداف ، به ویژه در یادگیری سواد خواندن ، نوشتن ، حساب کردن و آموختن مهارت های ضروری زندگی ، دارای اهمیت است .
راهبردها 1- بسیج کردن تعهدات سطوح ملی و بین المللی جهت آموزش برای همه و تهیه و توسعه ی برنامه های عمل ملی در راستای دست یابی به اهداف ، همچنین افزایش قابل ملاحظه ی سرمایه گذاری در آموزش پایه .
2- ترویج و تشویق سیاست های آموزش برای همه ، در یک چارچوب پایدار و منسجم در راستای ریشه کنی فقر و پیشبرد توسعه 3- تضمین مشارکت متعهدانه ی جامعه ی مدنی در تنظیم اجرا و نظارت بر راهبردهای توسعه آموزشی .
4- توسعه ی مسئولیت پذیری ، مشارکت آمیزی و پاسخگویی در نظام های رهبری و مدیریت آموزشی .
5- برآورده ساختن نیازها و ضروریات نظام های آموزشی که در اثر بلاهای طبیعی و یا کشمکش ها و بی ثباتی های ملی آسیب دیده اند ، همچنین اجرا ، هدایت و پشتیبانی برنامه های آموزشی به شیوه ای که مشوق درک متقابل ، صلح و آرامش بوده و پیشگیرنده خشونت ، نزاع و درگیری .
6- اجرای راهبردهایی منسجم به منظور عدالت جنسیتی در آموزش و پرورش که مبتنی باشد بر شناخت و قبول نیازهایی همچون ، تغییر نگرش ها ، ارزش ها و رویه ها 7- تسریع در اجرای اقدامات و برنامه های آموزشی ضروری ، برای مبارزه با بیماری همه گیر ایدز .
8- ایجاد محیط های آموزشی امن ، بهداشتی و با توزیع عادلانه ی امکانات به منظور دست یابی به نتایج عالی در یادگیری و نیز ارایه ی تعریفی واضح و روشن از سطوح یادگیری و تحصیل همه ی دانش آموزان 9- ارتقاء موقعیت ، روحیه و مهرت معلمان 10- تجهیز و تسلط به فن آوری های جدید اطلاعاتی و ارتباطاتی برای کمک به دست یابی اهداف آموزش برای همه 11- نظارت منظم و مستمر بر پیشرفت میزان دست یابی به اهداف و راهبردهای برنامه ی آموزش برای همه در سطوح بین المللی ، ملی و منطقه ای 12- تلاش در تسریع پیشرفت برنامه ی آموزش برای همه ، با تکیه بر ساز و کارهای موجود .
EFA چیست در سال ۱۹۹۰ در تایلند یکی از پراهمیت ترین گردهمایی های بین المللی قرن گذشته با عنوان آموزش برای همه به همت پنج سازمان بین المللی یونسکو، یونیسف، صندوق جمعیت سازمان ملل، بانک جهانی و برنامه عمران ملل متحد برگزار شد.
اجلاس آموزش برای همه که سرآغاز جنبشی به همین نام محسوب می شود، این اهداف را دنبال می کرد: گسترش سواد در جهان، افزایش فرصت های یادگیری برای همگان و بهبود کیفیت یادگیری با پشتیبانی و همیاری سازمان های بین المللی.
در اواخر دهه ،۱۹۹۰ ارزیابی فعالیت ها و عملکرد کشورها و بررسی میزان دستیابی آنها به اهداف اجلاس جامتین آغاز شد.
به دنبال آن نتایج ارزیابی ملی کشورها در شش اجلاس منطقه ای مورد بررسی قرار گرفت و چارچوب های عملی منطقه ای تدوین شد.
این چارچوب ها در اجلاس جهانی بعدی آموزش و پرورش که در سال ۲۰۰۰ در داکار برگزار و اعلامیه نهایی اجلاس داکار صادر شد و سران و وزیران آموزش و پرورش کشورها در اجلاس داکار همگی متعهد شدند با بسیج همه توان خود در راه دستیابی به اهداف این اعلامیه بکوشند و تا سال ۲۰۱۵ به همه مفاد آن جامه عمل بپوشانند.
اهداف اعلامیه داکار، رسیدن به آموزش برخوردار از کیفیت مطلوب، پایان دادن به نابرابری های جنسیتی در آموزش، فراگیری در طول عمر، ریشه کنی بی سوادی و توجه ویژه سیاستگذاران آموزشی به آموزش دختران و گروه های مطرود و محروم عنوان شد.
در داکار تحلیل مفصلی از وضع آموزش پایه در سراسر جهان ارائه شد.
این تحلیل براساس گزارش ارزیابی هر کشور (مطرح شده در اجلاس های منطقه ای) انجام گرفت و درنهایت چارچوب عمل داکار را تشکیل داد.
چارچوب عمل داکار می گوید: اگر کشوری واقعاً نسبت به آموزش برای همه متعهد است، نباید به دلیل فقدان منابع، در تحقق بخشیدن به اهداف اعلامیه با مشکل روبه رو شود.
* سرلوحه آموزش و پرورش کشورها ظاهراً کشورها آن قدر از و اجرای آن ذوق زده شده اند که آن را در رأس فعالیت های آموزش و پرورش خود قرار داده اند.
حتی در نشست ماه گذشته یونسکو که با حضور وزرای آموزش و پرورش دنیا برگزار شد، به جای صحبت درخصوص محورهای مورد بحث و از پیش تعیین شده، همه از روند برنامه در کشورشان صحبت می کردند.
«عباس حاجی آقالو» مدیرکل دفتر آموزش ابتدایی که