ساواک در سال ۱۳۳۵ تشکیل شد.
مقامات و ماموران آن عمدتاً از ماموران فرمانداری نظامی و رکن دو ارتش و شهربانی تأمین می شدند.
سازمان سیا و سازمان موساد اسرائیل نیز از نظر انتقال تجربه و روشهای مقابله با مخالفان و بازجوئی و دیگر عملیات پلیس سیاسی با ساواک همکاری داشتند.
رؤسای ساواک
• تیمور بختیار
• حسن پاکروان
• نعمتالله نصیری
• ناصر مقدم
عملکرد ساواک
بنابر روایات مخالفین نظام سلطنتی، ساواک در سرکوبی عناصر ضد نظام سلطنتی فعالیت گستردهای داشته است.
این سازمان به عنوان عامل شکنجه و اعدام مخالفین به ویژه کمونیستهای ایران شناخته میشود.
گفتنی است که ساواک عملکردهای برون مرزی هم داشت.
سرانجام
با اوج گیری انقلاب شاه دستور انحلال ساواک را داد و رئیس پیشین ساواک تیمسار نصیری که در آن زمان سفیر ایران در پاکستان بود به ایران فراخوانده شد و به زندان افتاد.با پیروزی انقلاب، وی دادگاهی شد.در دادگاه که فیلم آن هم در دست است[نیاز به ذکر منبع] تیمسار نصیری درحالی که سخت شکنجه شده بود[نیاز به ذکر منبع] با حالی رنجور یه پرسش ها پاسخ داد[نیاز به ذکر منبع].
در نهایت دادگاه رای به اعدام وی داد.
پرویز ثابتی معاون او نیز به کشور اسرائیل گریخت.
در سالهای اولیه انقلاب بسیاری از افرادی که حتی پستهای غیرحساس و کلیدی (نظیر ماموران اداری کمی رده بالا) در سازمان داشتند نیز اعدام شدند.[نیاز به ذکر منبع] بسیاری از این افراد حتی به فکر فرار از کشور نبودند و دادگاهها برایشان غیرمنتظره و غیر قابل پیش بینی بود.[نیاز به ذکر منبع] تصاویر برخی از اعدامها و اسامی آنها در روزنامه کیهان، عمدتاً در طول سال ۵۸، قابل مشاهده است.
ساواک در سال ۳۵ و با حمایت آمریکا به منظور تقویت موقعیت محمد رضا شاه و سرکوب مخالفان تأسیس شد و نیرو هایش توسط اسراییل تعلیم دیدند این نیرو که مرتکب شکنجهها و جنایات بسیاری شده بود در اواخر حکومت شاه و برای آرام کردن مردم با رای مجلس شورای ملی منحل شد که نتیجهای در بر نداشت پس از پیروزی انقلاب سران آن و در راس آنها تیمسار نصیری که پیش از ریاست ساواک رییس شهربانی بود و به قصاب شاه معروف شده بود به همراه برخی از عوامل سرکوبگر و شکنجه گر آن اعدام و یا زندان شدند برخی دیگر همچون تیمسار فردوست که از نزدیکان شاه و سران ساواک بود پس از انقلاب تنها به انفصال از خدمت محکوم شدند اما با این حال در تشکیل وزارت اطلاعات و سازماندهی آن با جمهوری اسلامی همکاری کردند[
ساواک (سازمان اطلاعات و امنیت کشور) این سازمان از اواخر سال 1335 ه .ش کار خود را آغاز کرد.
قانون تشکیل ساواک در برگیرنده سه ماده اصلی بود.
1-ساواک بخشی از نخست وزیری بوده و رئیس آن را شاه منصوب میکرد.
رئیس این سازمان عنوان معاون نخست وزیر را داشت.
2-وظایف ساواک جمعآوری و کسب اطلاعات لازم برای حفظ امنیت ملی، کشف جاسوسی و کسب اطلاعات درباره افرادی که قوانین مربوط به اقدامات ضد سلطنت، مخالفت مسلحانه، جنایات نظامی و سوء قصد به جان شاه و ولیعهد را نقض کرده باشند.
3-مأموران ساواک برای داوری در مورد جنایاتی که در حوزه قضایی آنان قرار میگیرد و بر طبق سیستم دادگاههای نظامی که برای محاکمه متهمان به جنایات سیاسی بر پا شده، در حکم قضات نظامی هستند.
وظیفه اصلی ساواک شناسایی و نابود کردن کلیه کسانی بود که به نحوی با دیکتاتوری شاه به مخالفت بر میخاستند.
در شکل گیری ساواک آمریکا و اسرائیل نقش عمدهای داشتند.
این سازمان به ویژه در دوره حاکمیت نصیری (دوره نخست وزیر هویدا) به یاری هزاران مأمور رسمی و انبوه خبرچینان و شیوههای متنوع شکنجه و سرکوب، کار کنترل تمامی محافل، سازمانها، نهادها، مراکز و افراد مظنون را برعهده داشت.
بدین ترتیب، ساواک در تمام روزنامهها حضور داشت و برای آنها سر مقاله مینوشت یا مطالب را دیکته میکرد.
در ادارات همه زیر نظر بودند؛ در ضیافتها هر کس به فرد مجاور خود بدگمان میشد.
در اتاقهای هتلها میکروفون کار گذاشته بودند؛ کتابها و حتی نامههایی که از خارج میرسید کنترل میشد.
نامهها با بیدقتی بسیار باز و بعد با سنجاق دوخته میشد.
ساواک (سازمان اطلاعات و امنیت کشور) این سازمان از اواخر سال 1335 هـ .ش کار خود را آغاز کرد.
1-ساواک بخشی از نخست وزیری بوده و رئیس آن را شاه منصوب میکرد.
2-وظایف ساواک جمعآوری و کسب اطلاعات لازم برای حفظ امنیت ملی، کشف جاسوسی و کسب اطلاعات درباره افرادی که قوانین مربوط به اقدامات ضد سلطنت، مخالفت مسلحانه، جنایات نظامی و سوء قصد به جان شاه و ولیعهد را نقض کرده باشند.
3-مأموران ساواک برای داوری در مورد جنایاتی که در حوزه قضایی آنان قرار میگیرد و بر طبق سیستم دادگاههای نظامی که برای محاکمه متهمان به جنایات سیاسی بر پا شده، در حکم قضات نظامی هستند.
در شکل گیری ساواک آمریکا و اسرائیل نقش عمدهای داشتند.
بدین ترتیب، ساواک در تمام روزنامهها حضور داشت و برای آنها سر مقاله مینوشت یا مطالب را دیکته میکرد.
ساواک گاه برای دستگیری یک گروه کوچک، برای آنکه فرد یا افراد مورد نظر نگریزند، دهها نفر را دستگیر می کرد.
ایجاد کمیته مشترک ضد خرابکاری به کمک شهربانی در سال 1350 به ساواک حضور آشکار بیشتری بخشید.
بدین ترتیب ساواک توانسته بود جز تعدادی از رهبران مذهبی و برخی از روشنفکران و تبعید شدگان به خارج، همه را بترساند.
ساواک در راستای کنترل مخالفان در خارج از کشور پولهای هنگفتی برای رؤسای ساواک درخارج ارسال میکرد و به اشخاص داخلی یا سیاستمداران و نشریههای خارجی مبالغ بسیاری حق السکوت میداد.
تیمور بختیار، پاکروان، نصیری و مقدم به ترتیب ریاست ساواک را بر عهده داشتند.
بختیار در سال 1340 به دلیل احساس خطر شاه از وی برکنار شد و سپس به دست یکی از مأموران ساواک در عراق به قتل رسید.
پس از وی پاکروان بدین مقام دست یافت؛ او به زودی در پی ترور ناموفق شاه در 21 فروردین 1344 در کاخ مرمر از کار برکنار شد و نصیری که پیش تر مأمور برکناری مصدق و فرمانداری نظامی تهران در جریان قیام 15 خرداد بود و از مهرههای مطمئن شاه به شمار میآمد، به ریاست ساواک رسید: نصیری در جریان انقلاب که شاه به قربانی نیاز داشت.
قربانی شد و مقدم به جای او نشست.
این سه تن با پیروزی انقلاب دستگیر و در دادگاههای انقلاب اسلامی محاکمه و به اعدام محکوم گردیدند.
به طور کلی القای ترس مفرط به تنفر عمومی انجامید.
هنگامیکه با تحولات انقلابی در سال 1356 و 1357 در این ترس تزلزل ایجاد شد و روحیه انقلابی پدید آمد، مأموران ساواک آماج حملات انقلابیون قرار گرفتند و افشای گسترده اعمال و شکنجههای روحی و جسمی ساواک بر طغیانهای عمومی افزود.
سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) یکی از نهادهای امنیتی - اطلاعاتی در دوران سلطنت محمدرضاشاه پس از کودتای 28 مرداد 1332 و در واقع گستردهترین و مهمترین آنها بود.
قانون تشکیل ساواک در سال 1335 در مجلس سنا علیرغم مخالفت صریح بعضی از سناتورها و سپس در مجلس شورای ملی به صورت کاملا فرمایشی به تصویب رسید و ساواک فعالیت خود را رسما از اوایل سال 1336 آغاز کرد.
انتخاب فرماندار نظامی تهران تیمور بختیار به ریاست ساواک باعث ایجاد جو رعب و وحشت در بین اقشار مردم شد و ساواک را به پدیدهای هولناک و وحشتناک در نزد مردم مبدل ساخت .
وظیفه اصلی ساواک طبق ماده اول قانون تشکیل ساواک "حفظ امنیت کشور و جلوگیری از هر گونه توطئه که مضر به مصالح عمومی" بود.
اما در واقع ساواک وظیفه تثبیت و تحکیم پایههای رژیم شاهنشاهی را برعهده داشت و در انجام این وظیفه پا را از حیطهء وظایف قانونی خود نیز فراتر نهاده بود و به بهانه حفظ امنیت در هر جا که لازم میدید فعالیت میکرد.
ساواک از یک طرف به سرکوب مخالفین برخاسته و از طرف دیگر گروهها و سازمانهای موافق رژیم و کارکنان و کارمندان دولت و نمایندگان مجالس سنا و شورای ملی را نیز تحت نظارت و کنترل خود داشت .
داستان مخالفت ساواک با سردبیر شدن صالحیار و ریش گرو گذاردن سناتور مسعودی نزد شاه 21 تیرماه سال 1345 خورشیدی سناتور عباس مسعودی ناشر وقت روزنامه اطلاعات در جمع تنی چند از دبیران میزهای این روزنامه گفت که بالاخره با تعهد شخصی و ریش گرو گذاشتن نزد شاه اجازه گرفته است غلام صالحیار سردبیر روزنامه شود که از یکی دو ماه قبل عملا این سمت را بر عهده داشت ولی ساواک مخالفت می کرد و می گفت چون صالحیار در جوانی کمونیست بوده، مانند کمونیستهای دیگر این عقیده را از دست نداده و تا ابدیت کمونیست است!
و استدلال می کرد که یک کمونیست اگر با هفتاد آب هم شستشو داده شود باز کمونیست است.
سناتور مسعودی در یک میهمانی خصوصی دربار، در ملاقاتی اتفاقی از شاه خواست که مانع مخالفت ساواک با این انتصاب شود.
به اظهار مسعودی، شاه پس از شنیدن در خواست سناتور مسعودی همان استدلال ساواک را مطرح ساخته و گفته بود که توده ای توده ای است.این کمونیستها در هر شرایطی نیش خود را می زنند، در لابلای سطور روزنامه کار خودشان را می کنند، اشعار « چه گوارا » را ترجمه و چاپ می کنند اینها در لابلای جملات نیش خود را می زنند.
اشعار «چه گوارا» را ترجمه می کنند، در داخل اخبار حوادث بدبختی ها را منعکس می سازند تا بگویند حرفهای من در نطقهایم درست نیست و ...
و خبرهای صفحات حوادث را طوری می نویسند که بدبختی مردم و دروغ بودن حرفهای مرا ثابت کنند و ....
مسعودی گفت که سرانجام مسئولیت کارهای صالحیار در آینده را برعهده گرفتم که تعهدی شاق بود و ریش گرو گذاشتم تا طلسم بکشد و مسئله حل شود و این مطالب را هم در جمع شما گفتم که مواظب باشید زیر ذره بین هستید و چار چشمی شمارا می پایند.
کجاست شاه" که ببیند روسها هم که 74 سال در محیط سوسیالیستی پرورش یافته بودند به محض برگشت خوردن ورق،همه چیز را دفعتا به فراموشی سپردند و پا گذاردن بر همه اصولی که به آنان تلقین شده بود به ثروت اندونزی ، به بهای فقر دیگران پرداختند و " یکشبه " برخی از ایشان میلیاردر شدند و هرکس را که بگوید بالای چشمشان ابروست ترور می کنند و آخرین جنایت از این دست؛ قتل «پال خلبنیکوف» روزنامه نگار آمریکایی روس تبار در مسکو در نهم ژوئیه 2004 بود که کتابی درباره «بوریس برزوفسکی» میلیاردر فراری روس نوشته و سرگرم بررسی ثروت بادآورده میلیادر های دیگر روس معروف به «پولدارهای یکشبه» بود.
وی به دست آدمکشان حرفه ای و به اصطلاح سازمان یافته یعنی کسانی که کارشان کشتن افراد در برابر دریافت « وجه » است نابود شد.
به گزارش حیات در بخشی از این کتاب آمده است:ساواک هم در نگهداری رژیم شاه و هم در سقوط آن عامل بسیار مؤثری بود.
تاریخ این تشکیلات اطلاعاتی که با حمایت امریکایی ها در ایران ایجاد شد و در نهایت با بدنامی تمام عاملی برای سقوط رژیم پهلوی گردید، می تواند بسیار آموزنده باشد.
هرچند در باره تاریخچه ساواک مطالب پراکنده ای در این سوی و آن سوی انتشار یافته بود، اما تاکنون اثری جامع و مستقل در این باره انتشار نیافته بود.
نویسنده که به اسناد مربوطه دسترسی داشته تلاش کرده است تا تأسیس و تطور این سازمان را از ابتدا تا انتهای دنبال کند.
اسناد مبارزاتی امام خمینی (ره) به روایت ساواک که برای اولین بار در کشور در به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، اسناد مبارزاتی امام خمینی (ره) به روایت ساواک را موسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام (ره) منتشر کرده است.
مجموعه مستند "امام خمینی در آئینه اسناد" بعد از حدود هفت سال تحقیق و پژوهش بر روی اسناد باقیمانده از ساواک در زمینه جلوگیری از فعالیتهای مبارزاتی بنیانگذار انقلاب اسلامی است.
در این مجموعه همچنین انعکاس اسناد محرمانه، سری و فوق سری ساواک در خصوص مبارزات امام خمینی (ره)، اسناد مربوط به کسانی که با عناوینی همچون نام امام خمینی (ره) و یا در اختیار داشتن آثار مکتوب ایشان و مسایل دیگر در ساواک پرونده داشتند، منعکس شده است.
ارایه این کتاب تحقیقی در زمینه مبارزات امام (ره)، یکی از ویژگیهای مهم امسال نمایشگاه بینالمللی کتاب است.
این اثر جدید دربرگیرنده اسنادی رسمی از سالهای آثار امام خمینی (ره) و دیدگاههای دانشمندان و محققان درباره ایشان، در غرفههای "بینالملل"، "کودک و نوجوان" و "عمومی" به زبانهای زنده دنیا در نمایشگاه بینالمللی کتاب توسط موسسه تنظیم و نشر آثار امام (ره) ارایه میشود.
از دیگر آثار حاضر در نمایشگاه کتاب توسط این موسسه، منشورات شامل آثار تالیفی حضرت امام (ره) به زبانهای فارسی و عربی اعم از عرفانی، فقهی ، اصولی، تفسیری و سیاسی میباشد.
آیا تمام گزارشات ساواک مستند است؟/ احمد احمدمی گفتند در فلان شب یا فلان روز در فلان دیسکو، کافه تریا، کاباره و...
بوده است آیا امروز می توان برگه های بازجویی را براساس این اعترافات منتشر