امروزه در تجارب جهانی استفاده از شبکه های الکترونیکی برای انجام دادن این تبادلات رواج فراوان دارد از مؤثرترین و فراگیرترین این شبکه ها، شبکه SWIFT می باشند. SWIFT مخفف عبارت زیر (Society for Financial Telecommunication Worldwide Interbank) است. این شبکه تبادلات بانکی را تحت نظام EC انجام درآورده و دارای ویژگیها و محاسن گوناگونی می باشد. استفاده از شبکه SWIFT در مؤسسات بانکی و مالی در اکثر کشورهای جهان رواج گسترده ای دارد. در ادامه این قسمت به شرح مبسوطی از اجزای مختلف SWIFT می پردازیم.
تاریخچه
بعد از پایان جنگ جهانی دوم، برای جارت، اقتصاد جهان سرفصل جدیدی گشوده شد. کشورها بعد از جنگ برای بازسازی خسارت های جنگ تلاش جدی را آغاز نموده و چرخ تولید و تجارت با سرعت زیادی به حرکت درآمد. به تناسب افزایش داد و سندهای تجاری، حجم پرداختهای پولی و مبادلات مالی این کشورها سیر صعودی پیدا کرد. در اوایل دهه 60 میلادی حدود 60 بانک بزرگ از کشورهای اروپاییی و آمریکایی که سهم بیشتری از تجارت جهانی را دارا بودند، تصمیم گرفتند برای کاهش هزینه های داد و ستدهای مالی و رد و بدل کردن اطلاعات بانک چاره اندیشی کرده و مبادلات بین بانکی را به نحوی در سایه پیامهای الکترونیکی استاندارد، مکانیزه کنند. لذا در دسامبر سال 1967 هفت بانک برجسته کشورهای آمریکا، انگلستان، فرانسه، سوئیس، اتریش، هلند و دانمارک تحقیقات را در این زمینه آغاز نموده و نتیجه تحقیقات خود را در ماه می سال 1972 انتشار دادند که با پذیرفته شدن این نتایج در ماه می سال 1973 مؤسسه SWIFT با عضویت 239 بانک از 15 کشور جهان در بروکسل تاسیس گردید. شایان ذکر است هزینه های مطالعات مذکور توسط 73 بانک اروپایی و آمریکایی در سال 1971 تقبل گردیده بود.
پس از پایان مراحل قانونی تأسیس، خرید تجهیزات، نصب و راه اندازی شبکه سوییفت در ماه می سال 1977 رسماً شروع بکار کرد. در این مرحله تعداد اعضای شبکه 518 بانک از 230 کشور بوده و امروزه این شبکه با عضویت 6000 بانک و مؤسسه مالی از 163 کشور جهان در حال فعالیت است و روزانه حدود 5/3 میلیون پیام از طریق این شبکه فرستاده می شود.
مرکز اصلی شبکه سوییفت در کشور بلژیک بوده و کشورهای آمریکا، هلند، انگلیس و هنگ کنگ بعنوان پشتیبانی اعضا فعالیت دارند.
اول: اعضای تمام وقت و دائم
دوم: مصرف کننده های محدود (مانند معامله گرها و واسطه ها)
گروه اول خود به دو بخش 1-اعضاء اصلی 2-اعضاء فرعی تقسیم می گردد. اعضاء اصلی را همان سهام داران شرکت تشکیل می دهند و اعضاء فرعی شامل شاخه ها و بخشهای خارجی و شرکت های فرعی شامل شاخه ها و بخشهای خارجی و شرکت های فرعی هستند که اکثراً به اعضای اصلی تعلق دارند.
چگونگی عضویت اعضاء در هیأت مدیره
بانکها و مؤسسات مالی با داشتن حداقل 5/1% از سهام (میزان سهام هر عضو با توجه به پیامهای ارسالی آن عضو می شود) می توانند یک نماینده در هیأت مدیره داشته باشند. همچنین اگر هر عضو بیش از 6% از سهام را داشته باشد می تواند حداکثر دارای دو نماینده در هیأت مدیره باشد. اعضایی که کمتر از
5/1% از سهام را دارند می توانند بطور مشترک با دیگر اعضاء نماینده به هیأت مدیره معرفی نمایند.
عملکرد شبکه سوییفت
اجزای شبکه سوییفت
شبکه سوییفت از سه جزء اصلی که عملیات اصلی نقل و انتقال داده ها را انجام می دهند، تشکیل شده که در زیر معرفی می گردند:
1-(Operation Centers) OPC
2-(Swift Access Point) SAP
3-مصرف کننده