-1: تعریف بانک اطلاعاتی
بانک اطلاعاتی مجموعه ای سازمان یافته از اطلاعات و داده های مرتبط به هم است.
داده ها عبارتند از حقایق و ارقام یک موضوع خاص و اطلاعات عبارتند از نتابجی که ترکیب داده ها حاصل می گردد.
سازمان ها معمولاً سیستم های اطلاعاتی خود را به دو صورت تشکیل داده از آن استفاده می کنند:
الف) استفاده از سیستم های اطلاعات ساده:
در این روش داده ها در فایل های جداگانه ای قرار می گیرند و برای استفاده از دادههای موجود در آن فایل، سیستم های جداگانه ای طراحی می شوند.
به این نوع سیستم های اطلاعاتی، سیستم پردازش فایل ها می گویند.
در این سیستم افزونگی وجود دارد که باعث آشفتگی می شود.
ب)استفاده از بانک اطلاعاتی:
در این روش داده های موجود، به صورت مجتمع یا بانک مورد استفاده قرار می گیرد در چنین سیستمی کاربر می تواند بدون سردرگمی و با صرف وقت اندک، اطلاعات مورد نیاز خود را از داده های موجود در مجتمع اخذ کند.
1-2: مزایای سیستم بانک اطلاعاتی:
1- اشتراکی شدن داده ها
2- کاهش میزان افزونگی
3- در دسترس بودن داده ها
1-3: معایب سیستم بانک اطلاعاتی
1- ممکن است امنیت لازم به مخاطره بی افتد چرا که داده ها متمرکز بوده و این تمرکز آن را آسیب پذیر می سازد.
2- ممکن است سخت افزار اضافی نیاز باشد.
1-4: اجزاء تشکیل دهنده بانک اطلاعاتی
1-کاربران:
کاربران، کسانی هستند که به نحوی با بانک اطلاعاتی سروکار دارند.
براساس نوع کاری که کاربران با بانک اطلاعاتی دارند می توان آنها را به سه دسته تقسیم کرد:
الف) مدیر یا مسئول بانک اطلاعاتی:
مسئول بانک اطلاعاتی کسی است که حق هرگونه تبدیل و تغییر را در بانک اطلاعاتی دارد.
ب)کاربران نهایی:
کاربران نهایی کسانی هستند که حق هیچ گونه تغییر و تبدیل را در بانک اطلاعاتی ندارند.
بلکه فقط از امکانات آن می توانند استفاده کنند.
ج)برنامه نویسان کاربردی یا طراح بانک اطلاعاتی:
طراحان بانک اطلاعاتی کسانی هستند که بانک اطلاعاتی را ایجاد نموده اند.
2- نرم افزار:
مجموعه نرم افزارهایی که در پایگاه داده مورد استفاده قرار می گیرد.
3- سخت افزار:
عبارت است از: بستر سخت افزاری مورد نیاز مثل cpu و دیسک ...
4-داده ها:
دو خصوصیت مهم دارند:
1-قابلیت اشتراکی شدن: به این معنی که بتوانیم یک قطعه از داده بین کاربران مختلف به اشتراک بگذاریم.
2-داده دارای جامعیت باشد: یعنی داده ها به صورت صحیح و درست وارد شوند.
1-5: انواع بانک اطلاعاتی:
بانک اطلاعاتی به سه دسته می توان تقسیم کرد:
الف) بانک اطلاعاتی هرمی:
در این مدل یک موجودیت (مفهوم کلی پدیده، فردی، که در مورد آن می خواهیم صحبت کنیم، Entity یا موجودیت می گوییم) به عنوان پدر و موجودیت دیگر به عنوان فرزند قرار می گیرد که در درون فایل ذخیره می شود.
هر موجودیت دارای صفت خاصه هایی است صفت خاصه ویژگی جداساز یک نوع موجودیت از نوع دیگر است هر صفت خاصه دارای دو مؤلفه است:
 در این مدل یک موجودیت (مفهوم کلی پدیده، فردی، که در مورد آن می خواهیم صحبت کنیم، Entity یا موجودیت می گوییم) به عنوان پدر و موجودیت دیگر به عنوان فرزند قرار می گیرد که در درون فایل ذخیره می شود.
هر موجودیت دارای صفت خاصه هایی است صفت خاصه ویژگی جداساز یک نوع موجودیت از نوع دیگر است هر صفت خاصه دارای دو مؤلفه است: 1- اسم صفت خاصه 2- مقدار صفت خاصه در پروژه طراحی و ایجاد بانک اطلاعاتی تاکسی سرویس موجودیت راننده(Driver) دارای صفت خاصه و مقدار صفت خاصه زیر می باشد: تلفن- آدرس- اسم ماشین- پلاک ماشین- نام خانوادگی- نام- شماره راننده: صفت خاصه، 052425-88، پژو 405، 68—619 ب19، احمدی، علی، 100: مقدار صفت خاصه ب)مدل شبکه ای از سه نوع رکورد (رکورد مجموعه ای از فیلدهای مرتبط به هم می باشد و فیلد عبارت است از کوچکترین واحد داده ذخیره شده می باشد) تشکیل می شود که یک رکورد به عنوان کانکتور رابط بین دو موجودیت است و این مدل مبتنی بر لیست پیوندی است.
ج)مدل رابطه ای بین واژه های داده و اطلاعات تفاوت است.
داده ها با هم ترکیب می شوند و اطلاعات را بوجود می آورند.
وقتی از سیستم مدیریت بانک اطلاعاتی کامپیوتر مثل اکسس استفاده می کنیم بانک اطلاعات رابطه ای بهره می بریم.
در بانک اطلاعاتی رابطه ای، اطلاعات به دسته ها ی مختلفی از داده های مرتبط بهم تقسیم می شوند که هر کدام در جدول جداگانه در فایل ذخیره می شوند.
در واقع، مفهوم بانک اطلاعاتی در اکسس، مجموعهای از اشیاء هستند که داده ها را ذخیره، دستکاری و بازیابی می کنند.
1-6: هدف رابطه 1-قابلیت انعطاف: اگر داده ها تغییر کنند، فقط کافی است در یک محل آن تغییرات را اعمال کنیم.
2-سهولت: ذخیره داده ها به سادگی انجام می شود.
3-قدرت: ذخیره داده ها در جدول های مرتبط و جدا از هم موجب می شود تا گروهبندی، جستجو و بازیابی اطلاعات به روش های گوناگون دستیابی شود.
4-سهولت مدیریت: بازیابی و مدیریت داده ها در جدول های کوچکتر آسانتر است.
1-7: نمودار ER (Entity relationship) این نمودار نمایشگر ارتباط بین موجودیتهای یک محیط عملیاتی است و به کمک آن داده های موجود مدل بندی می شوند.
نمادهای رسم نمودار ER در جدول زیر میباشد.
جدول 1-1: نمادهای رسم نمودار ER 1-8: انواع رابطه: الف) ارتباط یک به یک: در شکل زیر هر استاد یک درس و هر درس فقط توسط یک استاد ارائه می شود البته ممکن است استادی اصلاً درس نداشته باشد یا درسی توسط هیچ استادی این ترم ارائه نگردد: ب)ارتباط چند به یک: در شکل زیر چند استاد ممکن است یک درس را ارائه کنند ولی هر استاد فقط یک درس را ارائه می کند.
ج)ارتباط چند به چند: در این شکل هر درس ممکن است توسط چند استاد ارائه شود و هر استاد ممکن است چند درس مختلف را ارائه کند.
1-9: انواع کلید در مدل رابطه ای 1-ابر کلید(S.K) Super Key: هر ترکیبی از صفتها که خاصیت کلید داشته باشد مانند شماره راننده، شماره سرویس، شماره اشتراک، شماره دانشجویی ...
2-کلید کاندید (G.K) (Candidate key): کلید کاندیدی است که توسط طراح بانک اطلاعاتی انتخاب می شود.
(کلید کاندید دارای دو ویژگی است:1) یکتایی مقدار به انی معنا که مقدارش در رابطه یکسان نباشد 2)کهینگی اجزایی: به این معنا که با حذف آن یکتایی مقدار از بین برود) 4-کلیدئ فرعی (A.K) (Alternative Key): هر کلید کاندید غیر از کلید اصلی را کلید فرعی می نامند.
5-کلید خارجی (F.K) (Foreign Key): امکانی است برای ارجاع از یک رابطه به رابطه دیگر و در واقع وسیله ای است بری پیوند داده رابطه های بانک اطلاعاتی با یکدیگر.
1-10: مراحل بدست آوردن مدل ER تاکسی سرویس: مرحله اول: پیدا کردن نهادهای مرتبط راننده (Driver)، مسافر (Subscriber)، سرویس (Service) مرحله دوم: پیدا کردن خصوصیات هر کدام از نهادها و تعیین کلید اصلی راننده (Driver): شماره راننده، نام، نام خانوادگی، پلاک ماشیم، اسم ماشین، آدرس، تلفن مسافر(Subscriber): شماره اشتراک، نام، نام خانوادگی، جنسیت، آدرس، تلفن سرویس(Service): شماره سرویس، شماره راننده، شماره اشتراک، مسیر، تاریخ، زمان، مبلغ مرحله سوم: تعیین رابطه های لازم و نوع ارتباط راننده با مسافر رابطه ندارد و راننده با سرویس رابطه دارد و رابطه آن یک به چند است.
مسافر با راننده رابطه ندارد و مسافر با سرویس رابطه دارد و رابطه آن یک به چند است.
مرحله چهارم: بهینه سازی: در این حالت بهینه می باشد و نیازی به بهینه سازی ندارد.
مرحله پنجم: تبدیل به حالت Access که در فصل بعدی توضیح داده می شود.
1-11: نتایج: قبل از ایجاد بانک اطلاعاتی ابتدا باید مراحل طراحی بانک انجام شود و بعد با استفاده از اکسس بانک اطلاعاتی مربوط را ایجاد نمود وقتی اینکار را انجام دهیم بهتر می توان بانک را ایجاد کرد.
فصل دوم مقدمات بانک اطلاعاتی تاکسی سرویس در ACCESS 2-1: راه اندازی اکسس اکسس را به سه روش می توان راه اندازی کرد: روش اول: در این روش نرم افزار اکسس را در مسیر زیر اجرا می کنیم: Start/ program/ Microsoft access روش دوم: اگر با نرم افزار اکسس زیاد کار می کنیم بهتر است برنامه اکسس را در Desk top قرار دهیم.
برای این منظور به گزینه: Start/program/Microsoft access رفته و دکمه سمت راست ماوس را کلیک می کنیم تا منویی ظاهر شود.
در این منو گزینهsend to را انتخاب می کنیم تا منوی دیگری ظاهر شود.
در این منو گزینه short cut را انتخاب می کنیم تا میانبری از این برنامه در desktop کامپیوتر ایجاد شود.
روش سوم:اگر همیشه از نرم افزار اکسس استفاده می کنیم کاری کنیم که هنگام راه اندازی سیستم این نرم افزار اجرا شود و آماده کار گردد.
برای این کار، آیکن برنامه اکسس را در پوشهstart up قرار می دهیم.
2-2: مشخصات فیلدها: هر فیلد دارای چهار مشخصه است: 2-2-1: نام فیلد برای نامگذاری فیلدها از ترکیبی از حروف الفباء و ارقام استفاده می شود که باید با حروف شروع شوند حداکثر می تواند 64 کاراکتر باشد.
2-2-2: نوع فیلد مشخص می کند که چه نوع داده ای باید در فیلد ذخیره شود.
در اکسس 9 نوع فیلد داده ها وجود دارد که عبارتند از: 1-TEXT(متنی): این نوع داده از همه متداول تر است و تا 255 کاراکتر یا عدد را می پذیرد این فیلد برای ذخیره داده های مرکب از اعداد و کاراکتر به کار می رود مثل آدرس و توضیحاتی در مورد موضوع.
اگر فیلدهایی داریم که فقط از اعداد تشکیل شدهاند ولی بر روی آن ها محسباتی صورت نمی گیرد بهتر است از این نوع انتخاب کنیم.
2- MEMO(توصیف): از این نوع فیلد برای ذخیره متن های طولانی استفاده میشود.
3-Number(عددی): اگر بخواهیم بر روی فیلدهایی محاسبات انجام دهیم باید آنها را به صورت عددی تعریف کنیم.
فیلد عددی بر چند نوع است: 1)نوع بایت (Byte) اندازه آن 2 بایت است.
2)نوع صحیح (Integer) اندازهآن دو بایت است.
3)نوع صحیح بزرگ (long interger) اندازه آن 4 بایت است.
4)اعشاری (single) اندازه آن 8 بایت است.
5)اعشاری دقت مضاعف (Double) اندازه آن 16 بایت است.
6)دهدهی (Decimal) اندازهآن به دقت عدد بستگی دارد.
4- Currency(پولی): برای ذخیره کردن مقادیر پولی، این نوع فیلد را انتخاب میکنیم.
5-Auto number(عدد خودکار): وقتی این نوع فیلد را انتخاب می کنیم اکسس تضمین می کند که محتویات این فیلد در هر رکورد در جدول منحصر به فرد است و می توان به عنوان کلید اولیه مورد استفاده قرار گیرد و به دو صورت تصادفی (Random) و افزایشی(Increment) می باشد.
6-Date/Time: اگر بخواهیم رکوردها را از نظر زمانی مرتب سازی کنیم این نوع فیلد مفید واقع می شود.
7-yes/No: برای فیلدهایی که دو وضعیت بلی، خیر (درستی و نادرستی) داشته باشند.
8-Loe object: وقتی بخواهیم شیئ را وارد کنیم یا به شیئ از منبع دیگر اشاره نماییم از این نوغ فیلد استفاده می کنیم.
با استفاده از این فیلد می توانیم داده ها را از اشیائی مثل صفحه گسترده اکسل، سند word، ...
بدست آوریم.
9-Hyper link: وقتی می خواهیم فیلد را به جای پرش کند یا به اینترنت وصل شود آدرس در این فیلد ذخیره می شود.
2-2-3: توصیف متنی که در این فیلد می نویسیم، هدف فیلد را بیان می کند.
وقتی این فیلد را در فرمی انتخاب می کنیم، محتویات این فیلد در نوار وضعیت اکسس نمایش داده میشود.
2-2-4: خواص فیلد مشخص می کند مقادیر چگونه در فیلدها ذخیره و نمایش داده شوند.
هر نوع فیلد، مجموعه خاصی از خواص را دارا است.
جدول زیر نشان می دهد چه فیلدهایی میتوانند چه خواصی داشته باشند.
جدول 2-1: خواص فیلدها: فصل سوم آشنایی با جدول (TABLE)های تاکسی سرویس 3-1: ایجاد جدول رکوردهای مرتبط به هم در یک جدول قرار می گیرند.
به عبارت دیگر جدول مجموعهای از رکوردهی مرتبط به هم است.
هرچه جدول بهتر طراحی شود، عیب یابی بانک اطلاعاتی و دستیابی به اطلاعات سریعتر انجام می شود.
برای ایجاد جداول مراحل زیر را انجام می دهیم: 1-گزینه File/New را اجرا می کنیم کادر محاوره New File ظاهر می گردد در این کادر گزینه Blank data base را کلیک می کنیم تا کادر محاوره File New ظاهر گردد.
در بخش File name این کادر نام بانک اطلاعاتی Data base را تایپ می کنیم و دکمه Create را کلیک می کنیم.
با انجام این کار کادر محاورهCreat data base ظاهر می گردد.
و شکل (3-1) صفحات بعد مربوط به آن باشد.
که شامل سه جدول است: 1)راننده 2)سرویس 3)مسافر 2-دکمه tables را کلیک می کنیم.
سپس گزینه create table in design view را کلیک مضاعف می کنیم.
به جای این کار، می توانیم از دکمه Design استفاده کنیم یا کلیلک راست نماییم و از منویی که ظاهر می شود design view را کلیک کنیم در هر صورت کادر ایجاد ساختار جدول ظاهر می گردد(شکل 3-2) این شکل جدول راننده را که توسط طراح بانک ایجاد شده است نشان می دهد.
این شکل از دو پنجره تشکیل شده است: پنجرهکوچک بالایی: در این پنجره می توان مشخصات موردنیاز فیلد از قبیل نام فیلد (در بخش field name)، نوع فیلد(در بخش Data type) و توضیحات اختیاری (در بخش Description) وارد کرد.
علاوه،