دانلود مقاله موقعیت جغرافیایی وتاریخچه ی شهرستان کرج- توسعه فضای شهری

کرج از لفظ کاواک یا کاوک به معنی میان تهی می آید .

به نظرمیرسدبه دلیل قرار

گرفتن دره کرج دروسط شهر چنین نامی به آن اطلاق می شده که بعدها به کرج

تبدیل گردید .

کرج در نخستین تقسیمات کشوری تابع استان دوم (مرکزی )اودرسال

1357 درشمار شهرستا نهایاستا ن تهران قرارگرفت وسرانجام در سال 1368

مسا حت 5830 کیلومترمربعی آن بین سه شهرستان جدید به نامهای کرج ، شهریار

وساوجبلاغ تقسیم شد .

درروزگارهای کهن ، دهکدۀ کرج از توابع طالقان محسوب می شد وبیش ازصد

خانه روستایی نداشت .

درشبها نورستارگان وصدای جرس کاروانیان به گوش

می رسد که بین قزوین وری درحرکت بودن وگاه برای استراحت در کاروانسرایی

درمیدان کرج ویادرکاروانسرای شاه عباسی ویا کاروانسرای سنگی که توسط

شاعباس احداث شده بود بیتوته می کردند وپس ازپرداخت باج دروازه، دردشتهای

دامنۀالبرز به راه خود ادامه میدادند وبرای تجارت و بازرگانی به شهرهای دیگر

روی می آوردند تنها آبادی قابل توجه حوالی دهکدۀ کرج در آن زمان ، قصر

فتحعلیشاه اجار بود که بعدها به دانشکده کشاورزی اختصاص یافت .



قلعه هایی از قبیل معبد ناهید در شهرستانک ، قلعه روی زمین ، قلعه گسیل ،تکیه

سپهسالار که مقبره یکی از سادات زیدی است وبه روایتی مدفن شاهزاده ابراهیم

پسر امام موسی کاظم (ع) است .

امامزاده بی بی سکینه درجنوب کرج ، قلعه شاه

دژ، قلعه صلصال ، قلعه سالار، آتشگاه ودرخت کهنسال 2000 ساله سرو خمره ای

واقع در شمال باختری کرج ، تخت سلیمان در راه چالوس ، آبادی هشتگرد در راه

قزوین همه و همه وجود یک تمدن باستانی بزرگ را دراین خطه روشن می سازد .

دیرینه شهر کرج :

در طول سالهای 1320 تا 1335 یعنی اوایل جنگ جهانی دوم ، کرج دهکده

کوچکی بود که در 35کیلومتری شمال غربی شهر تهران واقع بود وجمعیت آن

بیش از 3000 نفر نبود ولیکن به دلیل داشتن باغات سر سبز وانهار جاری خود

، به سورت مکانی سرسبز مفرّح به عنوان استراحتگاه و تفریهگاه مردم

شهرهای دیگر، مورد استفاده قرار می گرفت .

بارندگی های فراوان ،رودخانه پر

آب کرج که از میان باغ ها وسرسبزی های کرج می گذشته وسر راه خود آنها را

سیراب می کرده ، رویهم رفته فضایی دل انگیز با آب وحوایی مفهرح برای شهر

کرج که به واقع یک باغ شهر بوده را ایجاد میکرد .


وضعیت کنونی کرج :

باز گذشت زمان ،باغ شهر دیروز به دلیل جاذبه های خود و مو قعیت خاص شهر از

لحاظ نزدیک بودن به تهران و سر ریز شدن جمعیت تهران به دلایل اقتصادی و

معیشتی ،روز به روز بر جمعیتش افزوده شد .

به طوری که رشد سالیانه جمعیت در

حال حاضربه 1/7 در صد رسیده است و بر اساس آخرین سرشماری ها جمعیت

شهر کرج در حدود 000/980 نفر بر آورد شده است که تا سال 1381 ، پیش بینی

شده که این جمعیت به 034/603/1 نفر خواهد رسید .

با افزایش جمعیت ، اولین

چیزی که به فکر خطور می کند ، مسأله چگونگی تأمین مسکن است .

باید گفت که

برای تأمین مسکن جمعیتی که روزبه روزبر تعداد آن افزوده می شد ، شهرک های

اقماری رفته رفته جایکزین مساحت زیادی از فضای سبز شد و تعداد زیادی از

باغات توسط افراد سود جو خشکانده شده تا به تدریج درختان جای خود را

به آسمانخراشهای سر به فلک کشیده دهند .

توسعه مسکن از یک سو و کاهش بارندگی از سوی دیگر ( در حدود 8/237

میلیمتر در سال ) باعث شد که روز به روز بر تعداد باغات خشک افزوده شود ،

چرا که کاهش بارندگی سبب شده بود که آب رودخانه کرج که مهمترین منبع تامین

آب فضای سبز بوده و در اثر خشکسالیهای موجود به کمترین میزانخود برسد .

به

طوری که نتواند جوایگوی میزان فضای سبز موجود که در حدود 550 هکتار

است ، باشد .

در صورتی که این میزان فضای سبز ، تقریباً یک سوم حد استاندارد

فضای سبز مورد نیاز شهر کرج است .

این جاست که ماهیت وجودی سازمان

پارکها و فضای سبز کرج به عنوان یک ارگان محافظ و توسعه دهندۀ فضای سبز

شهری نمایانگر می شود .

چرا که این سازمان برای هر یک ارگان محافظ و

توسعه دهندۀ فضای سبز شهری نمایانگر می شود .

چرا که این سازمان برای هر

یک از مشکلات موجود ، راهکارهایی را در پیش گرفته است تا بتواند با تلاشی

شبانه روزی ، فضایی سبز و متناسب و شایسته شهروندان فهیم کرج مهیا سازد .

پس لازم به نظرمی آید که در ابتدابه معرفی واحدهای مختلف این سازمان بپردازیم .

امید است با راهکارهای کاربردی که « نخستین همایش کرج شناسی » ارائه می

دهد و مسئولین ان شاءَ الله اجرا می کنند ، شهر در ابعاد اجتماعی و فرهنگی و ...

آرامش بیشتری را دریابد و به شهروندان تقدیم دارد .

کرج شهری به قدمت تاریخ

کرج در گذشته ای نه چندان دور به عنوان روستایی خوش آب و هوا و ییلاقی با

جذابیت های گردشگری شهرت داشت ، از پیشینه ای به قدمت تاریخ برخوردار

است .

بررسی های به عمل آمده بر روی آثار به جا مانده از تمدن پیش نشان می دهد که

شهر سقلک و ارنکه از بخش های کوهستانی دره ی چالوس در شمال کرج ، مرکز

یکی از کهن ترین آثار تمدن آریایی است .

اما بی توجهی و اهمال در حفظ آثار با

ارزش تمدن باستانی لطمه ای جبران ناپذیر به این گنجینه وارد کرده است .

به

عنوان نمونه ، از کاروان سرای شاه عباسی به عنوان محل ذخیره محصولات

کشاورزی استفاده می شده .

تا کنون در کرج 282 اثر تاریخی شناسایی و به ثبت رسیده است .

از جمله می توان

به پل تاریخی کرج در مدخل ورودی شهر اشاره کرد که تا سال 1330 از آن برای

رفت و آمد استفاده می شده است .

یکی از نخستین خشت های دست سازدر بازمانده ی یکی از کهن ترین روستاها در

تپه ی ازبکی در غرب کرج کشف شد .

این خشت به مناسبت سال گفتگوی تمدن ها

در نیویورک توسط رئیس جمهور خاتمی به کوفی عنان ، دبیر کل سازمان ملل متحد

تقدیم شد .

کرج از نخستین مراکزی است که با مهاجران اولیه از سرزمین های شمالی ، بر

نخستین بامداد تمدن چشم گشود و نام آن نیز در اوستا آمده است .

این شهر با توجه

به ظرفیت های اقلیمی ، داشتن راه های ارتباطی و نزدیکی به پایتخت ، توانسته

است عنوان اولین شهر مهاجر پذیر کشور را به خود اختصاص دهد و از رشد

جمعیت کم نظیری برخوردار باشد .

به استناد آمار ، کرج یکی از7 شهر پر جمعیت

کشور است .

پیشینه ی کرج

کرج با قدمتی دیرینه و جمعیتی انبوه و پیشینه ای تاریخی تا رسیدن به کلانشهر

کنونی راه پر پیچ و خمی را پیموده است .

د ادامه خلاصه ای از این پیشینه را

می خوانیم .

کرج در محدوده ی خیابان های کشاورز و مصباح ، روستایی تابع

بخش ساوجبلاغ از توابع حوزه ی 19 تهران بود و در این دوره مرکز اداری و

تجاری آن گاهی تهران ، گاهی برغان و گاهی کردان و گاهی هشتگرد بوده است .

سپس شهر کرج تابع شهرستان تهران شد و نمایندگی های ادارات مرکزی به رتق

وفتق امورآن می پرداختند .

اما این شهرستان با جهشی سریع از دوره ی روستایی و شهری گذشت و به دوره ی

شهرستانی رسید و منطقه بسیار وسیعی را در بر گرفت :

اشتهارد و شهریار و طالقان و ساوجبلاغ و کوهپایه و بخش حومه ی تابع استان

تهران که در سال 1357 به مدت کوتاهی تابع استان مرکزی ( اراک ) بود و مجدداً

به استان تهران پیوست و سالها محدوده ی مرز شهرستان های قزوین و ساوه و

تهران و ضلع جنوب غربی استان مازندران همه قلمرو کرج به حساب می آید .

پس از انقلاب اسلامی ، با گسترش سریعو افزایش جمعیت و پیدایش قطب های

جاذبه ای ، کرج به چندین شهرستان و منطقه تقسیم شد که اینک هر کدام از بخش

های پیشین به یک شهرستان و بسیاری از روستاهای اقماری آن خود به شهر و

شهرک های تبدیل شده اند .

محدوده ای که امروزکرج بزرگ (شهرکرج ) نامیده می شود ، درگذشته شامل

محلات وروستاهایی تابع حوزه ی کن و شهرستان شمیران و ساوجبلاغ

وشهریاربوده است وکلاک ، سرجو ، حصار ، وسیه ، باغ پیر، بیلقان ، حسین

آباد بیلقان، علی آبادپرگیرگ ، تپه ی مرادآب ، بیدستان، صحرای ویان ، جوادآباد،

نهررستم، دره ی دروا، حسنآباد،حاجی آباد ، صوفی ،باد ، ورگرد ، دلمبر، حیدر

آباد ،میان جاده ،شنبه دژ، نوزمین ، نهر میرزاآغاسی، بغ اسپان ،سیاهکلان، کسین،

کارخانه ی قند ، حسین آبادمهرشهر، جومرد آباد، سرحدآباد ، سیابرجی ،

سرآسیاب،ده کرج ، حسین آبادراه آهن وشهر صنعتی واطراف امامزاده طاهر

وامامزاده حسن وباغ فلاحت ومناطق دیگری که در سال های اخیر در محدوده ی

شهر کرج قرار گرفته رادربرمی گرفته است.

پس از سر شماری سال 75 و دوره ی جدید ریاست جمهوری و مجلس شورای

اسلامی و ضرورت های عدیده ، به نظر می رسد که کرج تا رسیدن به مرحله ی

استانی مهم فاصله ای نداشته باشد .

موقعیت جغرافیایی کرج

کرج با وسعتی بیش از 6700 کیلومتر مربع ، در دامنه ی جنوبی البرز مرکزی قرار

گرفته است و از یک سو به کوهستان البرز در شمال و از سوی دیگر به دشت های

داخلی قلات ایران در جنوب محدود می شود .

استان مازندران در شمال و استان مرکزی در جنوب آن واقع است و از شرق همسایه ی شمیرانات و تهران و اسلامشهر و از غرب همجوار قزوین است .

شهرستان کرج شامل بخش های ساوجبلاغ ، شهریار و رباط کریم است .

در این سرزمین پهناور رودهای کرج ، طالقان رود ، رود شور و رود کردان جریان دارد و دو سد امیر کبیر بر رود کرج ، و سد طالقان بر رود طالقان استوار گشته است .

سد طالقان در واقع سدی انحرافی است که برای هدایت آب طالقان به دشت های جنوب شرقی قزوین احداث شده است .

اقتصاد کرج کرج تا رسیدن به یک کلان شهر جهش سنگینی را متحمل شده است .

به طوری که جمعیت کرج طی 40 سال ، 100 برابر شده و از 14 هزار و 636 نفر در سال 1335 به یک میلیون و 400 هزار نفر در سال 1380 رسید و اکنون نیز از 14 استان کشور جمعیتش بیش تر است .

امروز شهری با چنین گستره ای نیازمند برنامه ریزی دقیق اقتصادی است .

سرمایه گذاری در بخش خصوص ، جلب سرمایه ی داخلی و خارجی ، ایجاد اشتغال و استفاده از سرمایه ی افراد برای خودشان می تواند به نفع نیازهای شهر کرج کمک کند .

شهر کرج پیوسته در عرصه های مختلف از طلا یه داران بوده است ، چنان که در طول جنگ تحمیلی 4 هزار شهید و 12 هزار جانباز تقدیم انقلاب کرده است .

این شهر دارای سه حوزه ی علمیه ، 418 مسجد ، 1450 هیأت مذهبی ، 65 حسینیه ، 24 کتابخانه ، 40 هزار دانشجو ، 400 هزار دانش آموز و 53 قهرمان ملی است .

همچنین شرایط اقلیمی ممتاز و خاک حاصل خیز این شهر سبب شده است که این شهر به پایتخت کشاورزی کشور شهرت داشته باشد ، به طوری که منطقه ی محمد شهر و مشکین دشت مرغوب ترین خاک کشاورزی ایران را داراست .

کیفیت مناسب و مطلوب آب های سطحی و زیر زمینی ، امکان تسویه و بازیافت فاضلاب در بخش کشاورزی ، خاکدار بودن بیش از 70 % از اراضی ، وجود شرایط مناسب گشت دوم و سوم در برخی نقاط ، وجود نهالستان های تولید نهایی برای ارضه به کل کشور و نیز صدور به خارج از کشور در بخش کشاورزی ، کرج را در موقعیتی استثنایی قرار داده است .

گستردگی صنایع تبدیلی و غذایی در استان ، وجود زمینه ی سرمایه گذاری در توسعه و گسترش کشت های گلخانه ای برای تولید محصولات جالیزی ، امکان گسترش ظرفیت های توسعه ی صادرات با وجود منطقه ی ویژه ی اقتصادی و فرودگاه پیام وجود پتانسیل ژنتیکی دامی قابل بهره بردای در توسعه ی دامپروری وامکان پرورش ماهی های سرد آبی نیز ازجمله مواردی است که می تواند این کلان شهر رادرعرصه های بین المللی نیزشاخص کند.

بیشترین شاغلان کرج به ترتیب دربخش خدمات ، صنعت و کشاورزی مشغول هستند.

در کرج صنایع غذایی ، نساجی ، چرم سازی ، صنایع سلولزی و کشاورزی از فعال ترین صنایع به شمار می رود .

در کرج معادن سنگ آهک و گچ ، معادن ساختمانی ، مس ، ذغال سنگ ، نمک ، سیلیس و معادن شن و ماسه نیز وجود دارد .

ابعاد علمی آموزشی