برای باروری, اسپرم مرد به تخمک زن ملحق شده و منجر به پدید آمدن نطفه می شود.
با این وجود بسیاری از مردان مطالب اندکی از باروری مردان می دانند و به آن توجهی ندارند.
ناباروری فقط مشکل زنان نیست بر اساس آمارهای موجود, 35% موارد نا باروری زوجین مربوط به مردان است.
یک مرد سالم در هر نوبت انزال 120 تا 600 میلیون اسپرم خارج می کند و در طول زندگی خویش حدود 400 میلیارد اسپرم تولید می کند.
شایعترین علت ناباروری مردان, عدم توانایی آنان در تولید تعداد کافی اسپرم های سالم است.
همچنین مردان ممکن است در رساندن اسپرم به واژن زن مشکل داشته باشند.
این مشکل مربوط به سیستم تناسلی مردان است.
در این موارد ممکن است اختلال مربوط به آلت تناسلی و بیضه ها باشد.
(عدم تخلیه اسپرم).
در بعضی از مردان ناهنجاری وجود دارد که در آن، بیضه ها در جای مناسب خود قرار نمی گیرد.
همچنین ممکن است بیماری هایی سبب آسیب رساندن به سیستم تولید اسپرم در مردان شوند.
مشخصات اسپرم های طبیعی در مردان کدامند؟
- حجم کافی باید داشته باشند.
- باید فعال باشند.
- نباید به هم بچسبند.
- دارای اندازه و شکل مناسب باشند.
- قادر به نفوذ در تخمک باشند و بتوانند به آسانی در درون واژن و رحم حرکت کنند و خودشان را به تخمک برسانند.
اگر زوجین نتوانند پس از آمیزش مکرر صاحب فرزند شوند باید یک آزمایش تست منی مرد انجام شود.
مایع منی از چه ساخته شده است؟
منی سالم دارای 120 تا 600 میلیون اسپرم در هر نوبت انزال است.
مایع منی علاوه بر اسپرم دارای آب, قند های ساده, مواد قلیایی (برای محافظت در مقابل محیط اسیدی میزراه مرد و محیط اسیدی واژن زن است.
همچنین در مایع منی موادی به نام پروستاگلندین ها هستند که سبب انقباض رحم ولوله های تخمدانی می شوند.
علاوه بر این موادی از قبیل ویتامین C, روی و کلسترول نیز در مایع منی وجود دارند.
بطور کلی مایع منی سالم, فاقد مواد میکروبی, و آلوده کننده است.
در آزمایش چه مواردی اندازه گیری می شوند؟
× حجم مایع منی × تعداد اسپرم (مقدار اسپرم در حجم معینی از مایع منی).
× اندازه وشکل اسپرم × تحرک اسپرم (در صد اسپرم های فعال) اکنون با استفاده از کامپیوتر تمام موارد فوق ارزیابی می شوند.
مایع منی سالم چه مشخصاتی دارد؟
حجم: 3 میلی لیتر (بین 2 تا 6 میلی لیتر) غلظت: 20 میلیون یا بیشتر در هر میلی لیتر تحرک/ 50% فعال پس از 2 ساعت شکل طبیعی: 60% مایع منی معمولاً در عرض 1 ساعت به صورت مایع در می آید.
PH: بین 7 تا 8.
برای افزایش سلامتی برای تولید مثل چکار باید کرد؟
سیگار نکشید: کشیدن سیگار معمولاً سبب کاهش تعداد اسپرم و تحرک ضعیف می شود.
تحقیقات اخیر نشان دادند زمانی که هم مرد و هم زن سیگار می کشند, احتمال ناباروری تا 64% بالا می رود.
مصرف حشیش : استفاده درازمدت از حشیش توسط مردان سبب کاهش اسپرم و سالم افزایش اسپرم و افزایش اسپرم ناقص می شود.
مصرف الکل: مصرف زیاد الکل سبب کاهش تولید اسپرم سالم توسط مردان می شود.
فعالیت شدید بدنی: فعالیت شدید بدنی سبب کاهش تولید اسپرم می شود.
ویتامین C: کمبود ویتامین C سبب می شود که اسپرم ها به هم بچسبند و این حالت سبب 16% موارد ناباروری در مردان می شود.
مصرف آنتی بیوتیک ها: بعضی از آنتی بیوتیک ها به طور موقت سبب کاهش تعداد و تحرک اسپرم ها در مردان می شوند.
بعضی از این آنتی بیوتیک ها شامل اریترومایسین, نیتروفورازون یا نیتروفورانتوئین هستند.
 بعضی از آنتی بیوتیک ها به طور موقت سبب کاهش تعداد و تحرک اسپرم ها در مردان می شوند.
بعضی از این آنتی بیوتیک ها شامل اریترومایسین, نیتروفورازون یا نیتروفورانتوئین هستند.
تماس با سموم در محیط: تماس با حشره کش ها, سموم آفت کش, حلال های آلی, سرب, تشعشعات یونیزه, فلزات سنگین و مواد شیمیایی سمی سبب کاهش قدرت باروری در مردان می شود.
مردانی که در محیط شغلی خود با این مواد سرو کار دارند, (چاپخانه ها, سرب, سموم کشاورزی, دستگاههای رادیولوژی و ...
) باید از پوشش ها و ماسک های محافظ استفاده نمایند.
تغذیه: سوء تغذیه و مصرف ناکافی غذاهای ضروری سبب اختلال در تولید و کار اسپرم ها می شود.
خنک نگه داشتن بیضه ها: بیضه ها نباید زیاد گرم شوند.
سعی کنید شورت ها ی تنگ نپوشید.
مردانی که مشکل ناباروری دارند, نباید از دوش آب گرم, سونا استفاده کنند و همچنین کار در محیط گرم برای آنها مفید نمی باشد.
فعالیت جنسی: فاصله گذاری در فعالیت جنسی (3 تا 6 روز در هفته), سبب افزایش حجم و قدرت باروری می شود.
ولی اگر وقفه زیادی در فعالیت جنسی ایجاد شود, سبب می شود که اسپرم ها تخلیه شده و پیر و نا توان و کم تحرک شوند.
7- چه مواردی سبب اختلال در باروری مردان می شود؟
× کشیدن سیگار × مصرف حشیش و مشتقات آن × مصرف زیاد و دراز مدت الکل × استفاده از داروهای استروئیدی آنابولیک (این داروها توسط افرادی که می خواهند دارای اندام های عضلانی حجیم شوند استفاده می شود, این داروها سبب می شوند که بدن نتواند هورمون تستوسترون را به طور طبیعی بسازد که سرانجام سبب کاهش تولید اسپرم خواهد شد.
(بسیاری از ورزشکارانی که به عنوان دوپینگ از این داروها استفاده مکرر می کنند, دچار این مشکل خواهند شد).
× برخی آنتی بیوتیک ها (اریترومایسین, نیتروفورانتوئین و ...) × داروی سولفاسالازین (این دارو برای درمان اختلالات گوارشی به کار می رود.) × داروی کتوکونازول (ضد قارچ) × داروی آزولفیدین (Azulfidine) این دارو برای درمان بیماری گوارشی کولیت اولسروبه کار می رود.
× واریکوسل (کلافی از وریدهای اضافی دور لوله منی بر را می گیرند و سبب گرمی بیش از حد آن، می شوند که این حالت سبب آسیب رسانی به اسپرم ها و کشتن آنها خواهد شد.
× عفونت دستگاه تناسلی (مثل التهاب پروستات, التهاب لوله های اپیدیدیم در بیضه, التهاب بیضه (ارکیت).
× بیماری اوریون, (که سبب آلوده شدن بیضه ها می شود).
× ضربات وارده به بیضه × مصرف داروی دی اتیل استیل استرول (DES) توسط مادر در دوران بارداری (سبب کاهش اسپرم و ناهنجاری اسپرم می شود) × تب × شورت های سفت × سونا, آب گرم, کار در محیط گرم × تماس با آفت کش ها, حشره کش ها, اشعه ها, مواد رادیواکتیو, جیوه, بنزن, و فلزات سنگین.
× داروهای ضد سرطان (شیمی درمانی) × نقص انسدادی در لوله منی بر × صدمات وارده به کانال های اسپرماتیک در بیضه (به علت بیماری های سوزاک و عفونت کلامیدیا) × سوء تغذیه و کم خونی, سل × استرس شدید در زندگی 8- توصیه های خوب برای زوج های علاقه مند به بارداری: × ترک سیگار, الکل, داروهای مضر و ...
نکته ای که زوجین باید بدانند این است که بر اساس تحقیقات کنونی, حتی اسپرم های آسیب دیده هم قادر به بارداری تخم هستند.
بنابراین نا امیدی در باروری معنی ندارد.
از قول پزشکان متخصص, قبل از هر گونه عمل لقاح مصنوعی بهتر است به مدت 3 ماه توصیه های فوق را اجرا کنید.
چون ممکن است بدون نیاز به روش های مصنوعی توانایی باروری خود را بازیابید.
انتخاب جنسیت فرزند: از دیر باز تا کنون دانشمندان در اندیشه انتخاب جنسیت فرزندان بودند.
در حال حاضراز روش موفقی (با موفقیت 80%) که توسط دکتر دونالد اریکسون ابداع شده است, استفاده می کنند.
در این روش اسپرم های x و y را از هم جدا نموده و اسپرم های دارای جنسیت مورد نظر را وارد رحم می کنند.
طول مدت این عمل حدود 4 ساعت است و میزان موفقیت آن (80%) می باشد.
در حال حاضر هزاران نوزاد با این روش در دنیا متولد شده اند .
10- چگونه مشکلات ژنتیکی باعث ایجاد ناباروری در مردان می شوند؟
پیشرفت علم ژنتیک در سالهای اخیر منجر به یافته های جدیدی درباره فرآیند تولیدمثل و باروری شده است.
امروزه در گروهی از مردان نابارور ، مشکلات ژنتیکی به عنوان علت ناباروری شناخته می شوند.
اما همچنان سوالات زیادی دراین باره وجود دارد از جمله آنکه چگونه این مشکلات باعث ناباروری می شوند؟
آیا قابل درمان هستند؟
چه زمانی بررسی ژنتیکی افراد لازم است؟و… حدود ۵۰% موارد ناباروری ناشی از وجود مشکل در دستگاه تولید مثل مردان (به تنهایی و یا همراه با همسر ایشان ) میباشد.
به همین دلیل ارزیابی و درمان مردان در مسیر حل مشکل ناباروری اهمیت فراوانی دارد.
بیش از ۹۰% موارد ناباروری مردان به علت کاهش کمیت یا کیفیت اسپرمها و یا هر دو آنها میباشد که علت آن در ۳۰ تا ۴۰درصد موارد ناشناخته است.
این موارد ناشناخته میتواند در اثر عواملی همچون بیماریهای مزمن، سوء تغذیه، عوامل محیطی و یا اختلالات ژنتیکی باشد.
فرآیند ساخت اسپرم در مردان (اسپرماتوژنزیس) در بیضه انجام شده و تحت تأثیر ژنهای متعددی قرار دارد.
هم اختلال در این ژنها و هم بیماریهای خاص ژنتیکی میتوانند باعث ناباروری شوند.
ژنهای معیوب میتوانند به صورت ارثی از والدین یا جهش ژنی در اثر عوامل محیطی (مثل اشعه رادیو اکتیو و…) و یا هر دو ایجاد شوند.
نکته دیگر آنکه در حالت عادی اسپرم معیوب توانایی بارورسازی تخمک را ندارد، ولی با روشهای لقاح مصنوعی امکان بارورسازی مستقیم تخمک توسط اسپرم وجود دارد.به همین دلیل، امروزه یکی از نگرانیهادرمورد مردان ناباروری است که ژنهای معیوب دارند و با استفاده از روشهای لقاح مصنوعی دارای فرزند میشوند، چرا که احتمال انتقال ژنهای معیوب به فرزند پسر آنها نیز وجود دارد.
به طورکلی ناباروری مردان در اثر مسایل ژنتیکی میتواند ناشی از علل زیر باشد: 1- ساختار ژنتیکی معیوب اسپرم: DNA اسپرم حاوی نیمی از ژنهایی است که برای ایجاد فرزند لازم است.
در مردان نابارور در صد زیادی از اسپرمها دارای DNA شکسته شده یا آسیبدیده هستند و بنابراین قادر به ایجاد جنین نمیباشند.
2- جهشهای ژنتیکی که فرآیند تولید کمی یا کیفی اسپرم را تحت تأثیر قرار میدهند: اختلال در ژنهایی که بهطور ویژه تعداد و یا کیفیت اسپرمها را تعیین میکنند، بخش مهمی از علل ژنتیکی ناباروری را تشکیل میدهد.
برخی مطالعات تخمین میزنند که در حدود ۱۵% از مردان نابارور از چنین مشکلاتی رنج میبرند که میتواند باعث خرابی آکروزوم شود(آکروزوم ناحیهای در سر اسپرم است که در بارورسازی تخمک نقش بسیار مهمی دارد).
3- برخی بیماریهای ارثی که باعث ناباروری میشوند: گروهی از بیماریهای ارثی علاوه بر آنکه باعث بروز علائم در تمام دستگاههای بدن میشوند، به توانایی باروری نیز آسیب میرسانند.
به عنوان مثال در سندرم کلاین فلتر، مردان مبتلا یک کروموزوم Y دارند ولی به جای یک کروموزوم X، دو عدد X دارند.
این بیماری باعث تخریب بخشهای سازنده اسپرم در بیضه در زمان بلوغ میشود، ولی در سایر فعالیتهای دستگاه تولید مثل اثری ندارد.در بیماری فیبروزکسیتیک هم که یک بیماری ارثی است، علاوه بر اختلال در دستگاه تنفسی، گوارش و … ، لوله وازدفران (که در انتقال اسپرم از بیضه به مجاری تناسلی نقش دارند) وجود نداشته یا انسداد دارد.
یک مثال دیگر از این بیماریها، کلیه پلی کیستیک است که طی آن کیستهای بزرگی در کلیه و سایر اعضاء بدن ایجاد میشود.
در این بیماری، یکی از اولین علائم میتواند بروز کیست در دستگاه تولید مثل و ناباروری باشد.
11- داروهای درمان ناباروری داروهای زیادی برای درمان ناباروری بکار می روند که باعث افزایش تعداد تخمک ها، آزاد سازی تخمک, آماده سازی آندومتر، تنظیم زمان آزاد سازی تخمک و حمایت رشد جنین می گردند.
کلومیفن سیترات (کلومید, سروفن): متفورمین : گونادوتروپین ها : سوپرفاکت : آنتاگون و ستروتاید : HCG پرگنیل , پروفازی : پروژسترون : استروژن ( استرادیول والرات , استروژن کونژوگه) : کلومیفن سیترات (کلومید, سروفن): برای نخستین بار در سال 1956 ساخته شده و برای انجام آزمایشات کلینیکی در سال 1960 مصرف گرد ید.
تا آن زمان ، این دارو بطور گسترده ای بعنوان (( اولین دارو )) برای افزایش رشد فولیکول های تخمدان ("کیست های" کوچک در تخمدان یعنی جایی که تخمک ها در آن رشد می کنند ) مورد استفاده قرار می گرفت.تجویز کلومیفن سیترات غالبا در روز 7-3 و یا 9-5 سیکل قاعد گی صورت می گیرد.
( روز اول بعنوان اولین روز جریان خون قاعد گی تعریف شده است).هورمون محرک فولیکو ل " FSH " رشد تخمک را در فولیکول تخمدان تحریک می کند.برای رشد, رسیدن به بلوغ و آزاد سازی تخمک ها باید FSH به میزان کافی موجود باشد.
هورمون محرک فولیکول (FSH ) توسط غده هیپوفیزو در اثر تحریک هورمونهای آزاد کننده گونادوتروپین(مترشحه از هیپوتالاموس) ترشح می شود.کلومید در سطح هیپوتالاموس باگیرنده های استروژن در مغز پیوند می شود.
وقتی که این گیرنده ها بهم پیوند خوردند، مغز مبنا را بر این می گیرد که میزان استروژن خون خیلی پائین بوده وهورمون آزاد کننده گونادوتروپین بیشتری را ترشح می کند.
و این امر سبب می شود تا هیپوفیز FSH بیشتری را تولید کند تا موجب تحریک رشد فولیکول شود.
قرص های کلومیفن بصورت خوراکی مصرف می شوند وبهتر است که این قرصها در زمان