باروری و ناباروری برای باروری, اسپرم مرد به تخمک زن ملحق شده و منجر به پدید آمدن نطفه می شود.
با این وجود بسیاری از مردان مطالب اندکی از باروری مردان می دانند و به آن توجهی ندارند.
ناباروری فقط مشکل زنان نیست بر اساس آمارهای موجود, 35% موارد نا باروری زوجین مربوط به مردان است.
یک مرد سالم در هر نوبت انزال 120 تا 600 میلیون اسپرم خارج می کند و در طول زندگی خویش حدود 400 میلیارد اسپرم تولید می کند.
شایعترین علت ناباروری مردان, عدم توانایی آنان در تولید تعداد کافی اسپرم های سالم است.
همچنین مردان ممکن است در رساندن اسپرم به واژن زن مشکل داشته باشند.
این مشکل مربوط به سیستم تناسلی مردان است.
در این موارد ممکن است اختلال مربوط به آلت تناسلی و بیضه ها باشد.
(عدم تخلیه اسپرم).
در بعضی از مردان ناهنجاری وجود دارد که در آن، بیضه ها در جای مناسب خود قرار نمی گیرد.
همچنین ممکن است بیماری هایی سبب آسیب رساندن به سیستم تولید اسپرم در مردان شوند.
مشخصات اسپرم های طبیعی در مردان کدامند؟
- حجم کافی باید داشته باشند.
- باید فعال باشند.
- نباید به هم بچسبند.
- دارای اندازه و شکل مناسب باشند.
- قادر به نفوذ در تخمک باشند و بتوانند به آسانی در درون واژن و رحم حرکت کنند و خودشان را به تخمک برسانند.
اگر زوجین نتوانند پس از آمیزش مکرر صاحب فرزند شوند باید یک آزمایش تست منی مرد انجام شود.
مایع منی از چه ساخته شده است؟
منی سالم دارای 120 تا 600 میلیون اسپرم در هر نوبت انزال است.
مایع منی علاوه بر اسپرم دارای آب, قند های ساده, مواد قلیایی (برای محافظت در مقابل محیط اسیدی میزراه مرد و محیط اسیدی واژن زن است.
همچنین در مایع منی موادی به نام پروستاگلندین ها هستند که سبب انقباض رحم ولوله های تخمدانی می شوند.
علاوه بر این موادی از قبیل ویتامین C, روی و کلسترول نیز در مایع منی وجود دارند.
بطور کلی مایع منی سالم, فاقد مواد میکروبی, و آلوده کننده است.
در آزمایش چه مواردی اندازه گیری می شوند؟
× حجم مایع منی × تعداد اسپرم (مقدار اسپرم در حجم معینی از مایع منی).
× اندازه وشکل اسپرم × تحرک اسپرم (در صد اسپرم های فعال) اکنون با استفاده از کامپیوتر تمام موارد فوق ارزیابی می شوند.
مایع منی سالم چه مشخصاتی دارد؟
حجم: 3 میلی لیتر (بین 2 تا 6 میلی لیتر) غلظت: 20 میلیون یا بیشتر در هر میلی لیتر تحرک/ 50% فعال پس از 2 ساعت شکل طبیعی: 60% مایع منی معمولاً در عرض 1 ساعت به صورت مایع در می آید.
PH: بین 7 تا 8.
برای افزایش سلامتی برای تولید مثل چکار باید کرد؟
سیگار نکشید: کشیدن سیگار معمولاً سبب کاهش تعداد اسپرم و تحرک ضعیف می شود.
تحقیقات اخیر نشان دادند زمانی که هم مرد و هم زن سیگار می کشند, احتمال ناباروری تا 64% بالا می رود.
مصرف حشیش : استفاده درازمدت از حشیش توسط مردان سبب کاهش اسپرم و سالم افزایش اسپرم و افزایش اسپرم ناقص می شود.
مصرف الکل: مصرف زیاد الکل سبب کاهش تولید اسپرم سالم توسط مردان می شود.
فعالیت شدید بدنی: فعالیت شدید بدنی سبب کاهش تولید اسپرم می شود.
ویتامین C: کمبود ویتامین C سبب می شود که اسپرم ها به هم بچسبند و این حالت سبب 16% موارد ناباروری در مردان می شود.
مصرف آنتی بیوتیک ها: بعضی از آنتی بیوتیک ها به طور موقت سبب کاهش تعداد و تحرک اسپرم ها در مردان می شوند.
بعضی از این آنتی بیوتیک ها شامل اریترومایسین, نیتروفورازون یا نیتروفورانتوئین هستند.
تماس با سموم در محیط: تماس با حشره کش ها, سموم آفت کش, حلال های آلی, سرب, تشعشعات یونیزه, فلزات سنگین و مواد شیمیایی سمی سبب کاهش قدرت باروری در مردان می شود.
مردانی که در محیط شغلی خود با این مواد سرو کار دارند, (چاپخانه ها, سرب, سموم کشاورزی, دستگاههای رادیولوژی و ...
) باید از پوشش ها و ماسک های محافظ استفاده نمایند.
تغذیه: سوء تغذیه و مصرف ناکافی غذاهای ضروری سبب اختلال در تولید و کار اسپرم ها می شود.
خنک نگه داشتن بیضه ها: بیضه ها نباید زیاد گرم شوند.
سعی کنید شورت ها ی تنگ نپوشید.
مردانی که مشکل ناباروری دارند, نباید از دوش آب گرم, سونا استفاده کنند و همچنین کار در محیط گرم برای آنها مفید نمی باشد.
فعالیت جنسی: فاصله گذاری در فعالیت جنسی (3 تا 6 روز در هفته), سبب افزایش حجم و قدرت باروری می شود.
ولی اگر وقفه زیادی در فعالیت جنسی ایجاد شود, سبب می شود که اسپرم ها تخلیه شده و پیر و نا توان و کم تحرک شوند.
چه مواردی سبب اختلال در باروری مردان می شود؟
× کشیدن سیگار × مصرف حشیش و مشتقات آن × مصرف زیاد و دراز مدت الکل × استفاده از داروهای استروئیدی آنابولیک (این داروها توسط افرادی که می خواهند دارای اندام های عضلانی حجیم شوند استفاده می شود, این داروها سبب می شوند که بدن نتواند هورمون تستوسترون را به طور طبیعی بسازد که سرانجام سبب کاهش تولید اسپرم خواهد شد.
(بسیاری از ورزشکارانی که به عنوان دوپینگ از این داروها استفاده مکرر می کنند, دچار این مشکل خواهند شد).
× برخی آنتی بیوتیک ها (اریترومایسین, نیتروفورانتوئین و ...) × داروی سولفاسالازین (این دارو برای درمان اختلالات گوارشی به کار می رود.) × داروی کتوکونازول (ضد قارچ) × داروی آزولفیدین (Azulfidine) – این دارو برای درمان بیماری گوارشی کولیت اولسروبه کار می رود.
× واریکوسل (کلافی از وریدهای اضافی دور لوله منی بر را می گیرند و سبب گرمی بیش از حد آن، می شوند که این حالت سبب آسیب رسانی به اسپرم ها و کشتن آنها خواهد شد.
× عفونت دستگاه تناسلی (مثل التهاب پروستات, التهاب لوله های اپیدیدیم در بیضه, التهاب بیضه (ارکیت).
× بیماری اوریون, (که سبب آلوده شدن بیضه ها می شود).
ضربات وارده به بیضه × مصرف داروی دی اتیل استیل استرول (DES) توسط مادر در دوران بارداری (سبب کاهش اسپرم و ناهنجاری اسپرم می شود) × تب × شورت های سفت × سونا, آب گرم, کار در محیط گرم × تماس با آفت کش ها, حشره کش ها, اشعه ها, مواد رادیواکتیو, جیوه, بنزن, و فلزات سنگین.
× داروهای ضد سرطان (شیمی درمانی) × نقص انسدادی در لوله منی بر × صدمات وارده به کانال های اسپرماتیک در بیضه (به علت بیماری های سوزاک و عفونت کلامیدیا) × سوء تغذیه و کم خونی, سل × استرس شدید در زندگی × استرس شدید در زندگی توصیه های خوب برای زوج های علاقه مند به بارداری: × ترک سیگار, الکل, داروهای مضر و ...
نکته ای که زوجین باید بدانند این است که بر اساس تحقیقات کنونی, حتی اسپرم های آسیب دیده هم قادر به بارداری تخم هستند.
بنابراین نا امیدی در باروری معنی ندارد.
از قول پزشکان متخصص, قبل از هر گونه عمل لقاح مصنوعی بهتر است به مدت 3 ماه توصیه های فوق را اجرا کنید.
چون ممکن است بدون نیاز به روش های مصنوعی توانایی باروری خود را بازیابید.
انتخاب جنسیت فرزند: از دیر باز تا کنون دانشمندان در اندیشه انتخاب جنسیت فرزندان بودند.
در حال حاضراز روش موفقی (با موفقیت 80%) که توسط دکتر دونالد اریکسون ابداع شده است, استفاده می کنند.
در این روش اسپرم های x و y را از هم جدا نموده و اسپرم های دارای جنسیت مورد نظر را وارد رحم می کنند.
طول مدت این عمل حدود 4 ساعت است و میزان موفقیت آن (80%) می باشد.
در حال حاضر هزاران نوزاد با این روش در دنیا متولد شده اند .
IVF چیست؟
IVF مخفف لغت های انگلیسی "باروری در درون بدن انسان" است.
اولین بار با این روش در سال 1978 نوزادی را در یک زوج نابارور به دنیا بیاورند.
چه کسانی برای انجام این روش انتخاب می شوند؟
در ابتدا این روش برای زنانی به کار می رفت که لوله های تخمدانی شان دارای کارآیی لازم برای انتقال تخمک نبود.
ولی امروزه از این روش برای موارد زیادی استفاده می شود.
به طور مثال مردانی که دارای اسپرم های کافی برای باروری هستندبا این روش دارای فرزند می شوند.
فواید روش IVF: این روش توانسته نوزادان زیادی را چه از زنان نابارور و چه از مردان نابارور به دنیا آورد.
مراحل انجام IVF: 1- مرحله جلوگیری از تخمک گذاری: 2- زن در روز دوم یا سوم پریود خود مصرف قرص ضد بارداری را شروع می کند.
بعد از 2 تا 3 هفته, پزشک متخصص یک سونوگرافی از تخمدان های زن به عمل آورد.
در صورتی که تخمدان ها حالت طبیعی داشته باشند, دارویی (Lupron) به زن تجویز می شود.
این دارو از آزاد سازی تخمک توسط تخمدان ها جلوگیری می کند.
داروی Luopron به صورت زیر جلدی هر روز تزریق می شود.
شایعترین عوارض این دارو سر درد, حالت برافروختگی چهره و خشکی واژن است.
در برخی موارد از داروهای Antagon (آنتاگون) و یا Cetrotide (ستروتاید) به جای Lupron استفاده می کنند.
2- مرحله تحریک فولیکول: 3- یک هفته پس از شروع مصرف داروی Lupron یک سونوگرافی دیگر انجام می شود.
اگر کیست تخمدانی مشاهده نشد (از عوارض داروی Lupron, داروی دیگری به نام گونال- اف (Gonal- F یا Follistim (فولیستیم) تجویز شده و کم کم از میزان مصرف داروی Lupron کاسته خواهد شد.
4- دارو های گونال- اف و یا فولیستیم می تواند تخمدان ها را برای تولید تخمک های زیادی تحریک نمایند.
این موضوع خیلی مهم است چون که ما برای افزایش میزان موفقیت نیاز به این دارو داریم که به جای یک تخمک بارور شده چندین تخمک بارور شده را در رحم زن قرار دهیم ( به همین دلیل است که در بعضی موارد ممکن است بیشتر از یک نوزاد در یک نوبت به دنیا بیاید) و ما به این حالت چند قلویی می گوییم.
در روز پنجم یا ششم مصرف گونال اف یا فولیستیم, در ساعات 7 الی 9 صبح آزمایشات اندازه گیری هورمون های استروژن انجام می شوند و یک سونوگرافی دیگر از طریق واژن انجام خواهد شد.
بر اساس این نتایج, پزشک میزان داروهای فوق را تنظیم می کند.
این کار تا زمان بالغ شدن فولیکول های تخمدانی ادامه خواهد یافت.
3- مرحله بالغ کردن فولیکول ها: در این مرحله داروی hCG برای بلوغ نهایی تخمک ها تزریق می شود.
4- مرحله جمع آوری تخمک ها: در این زمان زن را وارد اتاق عمل می کنند.
یک متخصص بیهوشی داروی بیهوشی را به صورت آرامش بخش وریدی تزریق می کند.
سپس متخصص مربوطه یک لوله متصل به دستگاه سونوگرافی را همراه با یک سوزن به نزدیکی محل تخمدان ها می رساند و با کمک سونوگرافی محل دقیق فولیکول ها را در تخمدان ها پیدا می کند.
سپس توسط سوزن مخصوص مایع فولیکول را همراه با تخمک های درون آن را به درون سوزن می کشد.
این کار حدوداً 20 تا 30 دقیقه طول می کشد.
5- مرحله باروری: در این مرحله اسپرم مرد تهیه می شود و این مقدار اسپرم را همراه با مایع فولیکول تخمدانی زن به آزمایشگاه IVF می برند.
برخی از مردان نمی توانند اسپرم کافی را از خود تخلیه نمایند.
بنابراین با استفاده از روش های خاصی مقدار اسپرم مورد نظر را از داخل بیضه مرد توسط سوزن تخلیه می کنند.
اگر اسپرم مرد کافی بوده و مشکل ناباروری مربوط به زن باشد , مایع اسپرم مرد را با مایع فولیکول زن مخلوط می کنند و پدیده لقاح خود به خود رخ می دهد.
یعنی اسپرم ها در تخمک ها نفوذ کرده و تخمک ها را بارور می کنند.
ولی اگر اسپرم مرد ضعیف بوده و یا ناقص باشد, باید اسپرم های سالم را با سوزن های بسیار ریز زیر میکروسکوپ در درون تخمک تزریق نمود.
یک روز پس از انجام این کار, می توانیم بگوییم که چند تخمک را توانسته ایم بارور کنیم.
6- مرحله ریکاوری: پس از آنکه تخمک های زن را در مرحله جمع آوری تخمک در اتاق عمل جمع آوری کردیم, زن مرخص می شود و برای استراحت به خانه می رود.
زن ممکن است دچار درد خفیف شکم و یا خونریزی خفیفی نیز بشود.
برای تسکین درد از استامینوفن استفاده می کنند.
7- مرحله تزریق پروژسترون: در این مرحله پروژسترون (1 سی سی در روز) به زن تزریق می شود.
البته ژل واژینال Crinone نیز همین خاصیت پروژسترون را دارد.
در هر صورت پروژسترون سبب می شود که در جدار داخل رحم سطح مناسب برای چسبیدن و لانه گزینی جنینها ایجاد شود .
8- مرحله انتقال جنین: حالا ما دارای جنین هایی هستیم که در محیط آزمایشگاهی با لقاح مصنوعی تولید کرده ایم.
ما عموماً 2 تا 4 تا جنین را زیر میکروسکوپ انتخاب کرده و آنرا در درون رحم زن منتقل می کنیم.
پس از انجام این کار زن را به خانه منتقل نموده و پس از 36 ساعت استراحت او می تواند فعالیت روزمره خود را ادامه دهد.
9- مرحله تست بارداری: دو هفته پس از انجام عمل یک تست بارداری قبل از ساعت 9 صبح انجام می شود.
و نتیجه موفق