دانلود مقاله بازدید زمین شناسی

چشمه طبیعی آبگرم محلات محور گردشگری در استان مرکزی
در میان دیدنی های استان مرکزی چشمه آبگرم محلات از شهرتی دیرینه برخوردار است و سالانه گردشگران زیادی را به ویژه در ایام تعطیل و نوروز باستانی رهسپار این شهر می کند.

به گزارش خبرنگار مهر در اراک، چشمه آبگرم جوشان محلات با خاصیت درمانی و تفریحی محور اصلی گردشگری در این شهرستان و استان است که می‌تواند حلقه اتصال چرخه گردشگری، جاذبه های طبیعی و تاریخی و مذهبی این شهرستان باشد.

با توجه به سابقه طولانی این چشمه در میان مردم و علاقمندان، در کتابهای تاریخی به خواص درمانی این چشمه اشاره شده است.

این چشمه در فاصله 15 کیلومتری شمال شرق محلات در کنار ارتفاعات بلند منطقه قرار دارد و مسافران زیادی به امید بهبودی و رفع بیماری به این چشمه روی می آورند.
ترکیبات آب این چشمه شامل سولفات کلسیک و از دسته آبهای هیپرترمال است و در درمان بیماری های نقرس و بیماری های کبدی، صفراوی، کلیوی و دستگاه گوارش موثر است.

به طور کلی چشمه های آب گرم به دو نوع تقسیم می شوند.

چشمه‌هایی که منشأ ایجاد آنها حوادث طبیعی است و چشمه هایی که از بخار خمیره سنگ های سوزان درون پوسته زمین به وجود آمده اند که تحقیقات نشان می دهد چشمه آبگرم محلات از نوع دوم است و در نوع خود در کشور بی نظیر است و توانسته گردشگرانی خارجی را به ویژه از میان کشورهای حاشیه خلیج فارس، به سمت خود جلب کند.

این جاذبه طبیعی دارای قابلیت فراوانی برای سرمایه گذاری و ایجاد تسهیلات بهتر برای حضور گردشگران داخلی و خارجی است.

طرح های در دست ساخت مجتمع آبگرم محلات شامل، احداث تله کابین، چشمه و پارک سرچشمه، احداث راهرو برای استفاده بهتر از این آب در فصل سرما، غارها و نواحی ییلاقی است که در صورت تحقق می‌تواند قطب توانمندی در زمینه گردشگری در استان سامان یابد.

خواص درمانی کم نظیر
آب گرم محلات در خاورمیانه منحصر به فرد بوده و از نظر ترکیبات گوگرد فسفر، سیلیس و گاز درمانی «رادون» با فیزیک بدن انسان تناسب کامل دارد احداث تله کابین بین مجتمع آب گرم و سد 15 خرداد ایجاد کلینیک آب درمانی به کارگیری فیزیوتراپی و وسایل ماساژ برای بیماران عضلانی در این مجتمع 12 هکتاری موجب افزایش گردشگران منطقه می‌شود.

در فاصله 15 کیلومتری شمال شرق محلات، چشمه های آب گرم در میان ارتفاعات منطقه جوشان است که خواص درمانی کم نظیری دارد.

این چشمه از نوع آبهای گرم عمقی و حاصل بخار شدن خمیره سنگهای سوزان درون پوسته زمین است و حرارت آن 48 درجه سانتیگراد می باشد.

هدایت الکتریکی آب این چشمه دو هزار و 100 است که نشاندهنده وجود املاح معدنی گوناگون از جمله کلر، فلور، سیلیس، منیزیم، پتاسیم و سدیم در آنها است.

آب این چشمه از ترکیب آبهای سولفاته و کلسیک و از دسته آبهای هیپورترمال است و در درمان بیماریهای کبدی، صفراوی، کلیوی و دستگاه گوارش و بویژه بیماریهای رماتیسمی استخوانی و پوستی بسیار موثر است.

یکی دیگر از مواهب طبیعی موجود در ترکیبات معدنی این آب گرم، گاز رادون Radon است که موجب درمان انواع بیماریهای ریوی می شود.

طبق نظر کارشناسان سازمان انرژی اتمی کشور گاز رادون فقط در این محل درصد قابل توجهی دارد.

مدیر سازمان ایرانگردی و جهانگردی استان مرکزی گفت: رنگ مایل به قرمز و مزه آب چشمه های آب گرم محلات نشان می دهد که این آب به دلیل دارا بودن ترکیبات آهن و گوگرد، دارای خاصیت درمانی است.

سید محمد حسینی افزود: مجتمع چشمه آب گرم محلات که در سال 1350 ساخته شده، دارای دو مجموعه زنانه و مردانه و امکانات مجزا و یک هتل سه طبقه به مساحت سه هزار متر و 27 ویلای مجزا است.

وی افزود: احداث تله کابین بین مجتمع و سده 15 خرداد از جمله طرحهایی است که با هدف جذب بیشتر گردشگر در آینده نزدیک به مرحله اجرا در می آید.

یزدانی مدیر مجتمع آب درمانی محلات نیز گفت: بنا بر اظهار کارشناسان ایرانگردی و جهانگردی، آب گرم محلات در خاورمیانه منحصر به فرد بوده و از نظر ترکیبات گوگرد، فسفر، سیلیس و گاز درمانی رادون با فیزیک بدن انسان تناسب کامل دارد.

وی افزود: احداث کلینیک آب درمانی با حضور پزشک و فیزیوتراپ و وسایل ماساژ از جمله طرحهای در دست اقدام این مجتمع برای درمان دردهای عضلانی می‌باشد.

وی گفت: کار احداث تونل بین هتل و استخرهای آب گرم به پایان رسیده که این امر علاوه بر حفظ خواص آب گرم برای بدن، استفاده از استخرها در فصل زمستان را نیز امکانپذیر کرده است.

وی افزود: مجوز لازم برای ایجاد سایت اینترنتی این مجتمع اخذ شده که با راه اندازی آن مسافران خارجی می توانند نسبت به رزرو هتل و کسب اطلاعات لازم در خصوص امکانات و خواص آب گرم اقدام کنند.

سازند قم
گستردگی زیاد و وجود ذخایر هیدروکربنی در ردیف های الیگوسن – میوسن ناحیه قم سبب شده تا نام سازند از این شهر گرفته شود.

ولی چون تغییرات رخساره ای این سازند بسیار است، تاکنون برشی الگویی معرفی نشده است.

در 1955 ، گانسر، فورر و سودر، در ناحیه قم، این سازند را به شش عضو (A,B,C,D,E,F) تقسیم کردند.

آبه و همکاران (1964) عضو C را به چهار بخش (C1-C4) تقسیم کردند و بدین ترتیب سازند قم، 9 عضو دارد که با نشانه های c3,c2,c1,b,a,f,e,d,c4 مشخص می شود.

با این حال، جدا از عضوهای نه‌گانه، به باور بزرگ نیا (1966) ، در ناحیه کاشان، عضو قدیمی ترین را می توان به سازند قم اضافه کرد که نامبرده «عضو نامشخص» و یا «بی نام» را پیشنهاد کرده است.

از سوی دیگر، آبه و همکاران (1964)، یک عضو تبخیری به آخر رسوبات دریایی اضافه کردند.

این واحد تبخیری، در حقیقت سنگ پوش مخازن نفتی منطقه است.

در ناحیه قم، این سازند 1200 متر ضخامت دارد و ویژگی های سنگی و زیستی عضوهای نه‌گانه آن به علاوه دو عضو پیشنهادی جدید، از پایین به بالا، به شرح زیر است: «عضو بی نام«، 20 تا 30 متر، تناوبی از مارن سیلتی سرخ و سبز، ماسه سنگ و آهک نازک دارای مرجان، میلیولید است که در نطنز 48 متر ضخامت و فسیل Nummulites intermedius دارد.

این عضو که قدیمی‌ترین بخش سازند قم است، با فسیل های ‌Eulepidma cf.

dilatata به سن رویلین مشخص می شود که قابل مقایسه با بخش زیرین آسماری در زاگرس است.

بخشهایی کربناته سازند قم به لحاط پتروفیزیکی (سنگ شناسی، تخلخل، تراوایی و وضعیت مجاری ارتباطی) و تأثیر عوارض دیاژنزی بر این ویژگی ها ارزیابی گردد و در نهایت بخشهای مخزنی از غیر مخزنی تفکیک گردد.

حاصل آن، تفکیک بخشهای کربناته در قالب 4 پتروفاسیس به شرح زیر می باشد: 1- مارتها و آهکهای مارنی: تخلخل در این بخش در محدوده 14/73-1/2 درصد و تراوایی برحسب وجود یا عدم وجود شکستگیهای در محدوده 0/01/49/55md در تغییر است.

2- گریستون – پکستون ها: این بخش شامل اووئید گرینستونهای دولومیتی شده با تخلخل قالبی اوونیدی و پکستون – گرینستونهای حاوی تخلخل قالبی، اسکلتی و حفره ای می باشد که تخلخل و تراوایی در این بخش بترتیب 15/9-12/9 درصد و 0/50-0/15 md می باشد.

3- پکستون: تخلخل و تراوایی در این بخش بترتیب 0/86-5/21 درصد 0/01-0/1 md می باشد.

4- وکستون: تخلخل و تراوایی در این بخش بترتیب 1/18-6/42 می‌باشد.

تعاریف و مشخصات سنگ های آذرین: بنا به تعریف سنگ های آذرین به آن دسته از سنگ ها اطلاق می شود که از انجماد یک ماده داغ و پویا که به آن ماگما گفته می شود تشکیل شده باشد.

تعریف ماگما درست عکس تعریف بالا است، یعنی ماگما عبارت از ماده طبیعی داغ و پویایی است که از ذوب شدن سنگها بوجود آمده است.

به ماگمایی که از دهانه آتشفشانها خارج شود گدازه گفته می شود.

این گدازه عبارت از مایع کمپلکسی است که قسمت عمده آن از فازهای سیلیکا ته تشکیل شده است.

با وجود این، گدازه ها عموماً تعدادی بلور و حبابهای گاز به همراه دارند که نامیدن یک چنین مخلوطی کمپلکس فازهای مختلف به نام «مواد سنگی ذوب شده» تا حدی ساده کردن بیش از حد خواهد بود.

بعلاوه دلائل و شواهد قانع کننده ای وجود دارد که خیلی از مواد آذرین قبل از رسیدن به سطح زمین به صورت جامد درآمده بوده اند و یا از مواد پویایی تشکیل شده اند که در زمان جاگیری خود فقط قطمت کمی از آن به حالت مایع بوده است.

ولی برای سهولت این سنگها را هم، گرچه با تعریف اولیه تطبیق نمی کند، فقط از روی رابطه آنها با سنگهای اطرافشان جزء سنگهای آذرین نفوذی دسته بندی می نمایند.

* با توجه به مراتب فوق یا باید سنگهای آذرین را به دسته خیلی کوچکتری محدود کنیم و یا باید تعریف ماگما را آنقدر وسیع در نظر بگریم تا شامل سنگها می شود که عرفاً به آنها سنگ آذرین اطلاق می‌گردد.

در اینجا ما راه حل دوم را انتخاب کرده و ماگما را چنین تعریف می کنیم.

ماگما به تمام مواد طبیعی پویایی گفته می شود که سنگها آذرین از آن بوجود آمده و قسمت قابل توجهی از آن را یک فاز سیلیکاته مایع تشکیل می دهد.

از نقطه نظر شیمی فیزیکی ماگما عبارت است از یک سیستم مرکب که از یک فاز مایع یا یک فاز و چند فاز جامد تشکیل شده باشد.

بعلاوه در ماگما ممکن است در تحت شرایط خاص یک فاز گازی نیز وجود داشته باشد.

وقتی گازهای خارج شده از آتشفشانها را معرف فاز گازی موجود در ماگما فرض کنیم.

می توانیم بگوییم که قسمت عمده فاز گازی ماگما از بخار آب تشکیل شده است و بعلاوه دارای مقادیر کمی ، ، HF ، ، و غیره می باشد.

باید توجه داشت که چون در زیر زمین در عمق بیش از چند صد متر آب در بالاتر از فشار بحرانی خود قرار دارد چه آن را جزء گازی و چه جز فاز مایع فرض کنیم تفاوتی نخواهد داشت.

انجماد به سنگ های آذرین، یا در سطح زمین صورت می گیرد و یا در داخل پوسته زمین، سنگهای آذرینی را که از انجماد ماگما در سطح زمین بوجود می آید سنگ های آذرین خروجی می نامیم و به آن دسته از سنگ‌های آذرین که از انجماد ماگما در داخل پوسته زمین تشکیل می‌گردد، سنگ های آذرین نفوذی گفته می شود.

خود سنگهای نفوذی را هم می‌توان به دو دسته تقسیم کرد.

یکی سنگهای نفوذی عمیق که در عمق نسبتاً زیاد تشکیل و معمولاً به صورت توده های نسبتاً بزرگ دیده می‌شود و دسته دیگر سنگهای نفوذی نیمه عمیق که دو عمق کم و معمولاً به صورت توده هایی که لااقل یکی از ابعاد آنها کوچک می باشد مانند دایک‌ها و سیل ها مشاهده می شوند.

اگرچه تشخیص بین سنگهای عمیق و نیمه عمیق اصولاً از روی بافت و ساخت سنگها میسر می باشد ولی در بعضی موارد نیز باید از وضع زمین‌شناسی و پیدایش سنگها اطلاع داشت و بعلاوه در حالات خاصی ساخت و بافت سنگ عمیق امکان دارد شبیه ساخت و بافت سنگ نیمه عمیق باشد و بالعکس.

وجود 622 آتشفشان فعال در دنیا که از دهانه یا شکافهای آنها گاهگاهی مواد مذاب سیلیکاته خارج می شود، ساخت و بافت عده زیادی از سنگ های آذرین و همبری ناگهانی اغلب دایک ها و سیل ها نشان می دهد که سیال سیلیکاته می تواند در تحت شرایط معینی در زیرزمین وجود داشته باشد.

تجربیات آزمایشگاهی هم نشان داده است که می توان فلدسپات ها و عده دیگری از کانیهای تیپیک سنگهای آذرین را از سرد کردن محلول های سیلیکاته داغ مصنوعاً تهیه کرد.

ساخت سنگهای آذرین: عده از ساختهای سنگهای آذرین را فقط می توان در مقیاس بزرگ و در روی زمین مشاهده کرد که خود به خود قابل استفاده در سنگ شناسی توصیفی نیستند.

مهم ترین این دسته از ساختها عبارتند از: ساخت منشوری یا ستونی در بازالت ها، ساخت بالشی در باز التها، در زه‌هائی که در برخی فنولیتها و بازالت ها مشاهده می شود، سیستم درزه‌های مکعبی ای لوز وجهی که در خیلی از سنگهای آذرین دیده می شود.

دسته دیگر ساختها را می توان در نمونه های کوچک هم مشاهده کرد که مهم ترین آنها عبارتند از: ساخت توده ای – عده ای از سنگهای آذرین دانه درشت می باشند و وقتی بخواهیم مثلاً آنها را گذرگاهها استخراج کنیم در هیچ جهتی ساده‌تر از جهت های دیگر نخواهد شکست و بعلاوه در این سنگها هیچ نوع اثر لایه بندی هم دیده نمی شود.

ساخت این سنگها را توده ای گوییم.

ساخت جریانی – چون اصولاً سنگهای آذرین در اثر جریان یافتن و سرد شدن آنچه در اصلاح ماگما گفته می شود در داخل یا روی پوسته زمین بوجود می آید، در اثر این جریان ممکن است کانیهایی که در ابتدا تبلور می شود به صورت موازی قرار گیرد.

گاهی هم علاوه