دانلود مقاله غلامحسین ساعدی

سالشمار غلامحسین ساعدی
تولد ، 24 دی ماه ، نام پدر : علی اصغر نام مادر طیبه 1314
تولد برادر ، 26 آذر ماه 1316
تولد خواهر و ورود به دبستان بدر 1322
ورود به دبیرستان منصور 1329
آغاز فعالیت سیاسی 1330
مسئولیت انتشار روزنامه‏های فریاد ، صعود ، جوانان آذربایجان و انتشار مقالات در این روزنامه‏ها 1331
بعد از کودتا مخفی و در شهریور دستگیر شد و چند ماه در زندان بسر برد 1332
ورود به دانشکده پزشکی تبریز 1334
همکاری با مجله سخن 1335
رهبری جنبش دانشجویی و اعتصابات دانشگاه تبریز ، آشنایی و دوستی با صمدبهرنگی ، بهروز دهقانی ، مفتون امینی ، کاظم سعادتی ، مناف ملکی 1337
فارغ التحصیل دانشکده پزشکی و گذراندن پایان نامه‏ای به نام « علل اجتماعی پیسکو نوروزها » در آذربایجان که بعد از ماهها بحث و جدل با اکراه پذیرفته شد.

1340
مسافرت به تهران و اعزام به خدمت سربازی ، طبیب پادگان سلطنت آباد به صورت سرباز صفر ، افتتاح مطب شبانه‏روزی به اتفاق برادرش دکتر علی اکبر ساعدی در دلگشا و همکاری با کتاب هفته و مجله آرش ، آشنایی و دوستی با احمد شاملو ، جلال آل احمد ، پرویز ناتل خانلری ، رضا براهنی ، محمود آزاد تهرانی ، سیروس طاهباز ، محمد نقی براهنی ، رضا سید حسین ، بهمن فرسی ، به آذین ، اسماعیل شاهرودی ، جمال میر صادقی.

1341
ورود به بیمارستان روانی «روزبه» جهت اخذ تخصص بیماریهای اعصاب و روان 1341
آشنایی و همکاری با دکتر مسعود میر بها و دکتر حسن مرندی ، همکاری با مؤسسه تحقیقات و مطالعات اجتماعی مذاکره با دولت وقت به اتفاق جلال آل احمد ، رضا براهنی ، سیروس طاهباز برای رفع سانسور از اهل قلم و مطبوعات ، تشکیل هسته اصلی کانون نویسندگان ، همکاری با مجله‎های جهان نو، فردوس ، خوشه، نگین ، و جنگ‏های ادبی 1346
انتشار مجله الفبا با همکاری نویسندگان معتبر آن زمان توسط نشر امیر کبیر که مجموعاً 6 شماره به چاپ رسید.

1353
دستگیری توسط ساواک در سمنان و انتقال به زندان قزل قلعه و بعد اوین که مدت یکسال را در سلول انفرادی ‏گذراند و شکنجه شد .

پیش از این بارها توسط ساواک وشهربانی دستگیر و مورد ضرب و شتم قرار گرفته بود که یک بار منجر به بستری شدنش در بیمارستان جاوید شد و نگارش «تاتار خندان»در زندان در دهه پنجاه ضمن فعالیت سیاسی با عده‏ی زیادی از مبارزان راه آزادی ارتباط دارد که تا پایان عمرش ادامه پیدا می‏کند و آزادی از زندان 1354 ترجمه برخی از آثارش به زبانهای روسی ، انگلیسی ، آلمانی ، سخنرانی در شبهای شعرانجمن گوته به عنوان «شبه هنرمند» که در سال 1357 توسط انتشارات امیر کبیر در
کتاب «ده شب » به چاپ رسید .

1356
سفر به امریکا بنا به دعوت انجمن قلم آمریکا و ناشرین آمریکایی ، ایراد سخنرانی‏های متعدد و عقد چند قرار داد برای ترجمه کتابهایش با ناشر معروف «راندم هاوس»1 1357
سفر به لندن در پائیز همان سال و همکاری با احمد شاملو در انتشار روزنامه فرهنگی سیاسی «ایرانشهر» بازگشت در اواخر همان سال 1357
انتشار مقالات سیاسی و اجتماعی در روزنامه‏های کیهان ، اطلاعات ، آیندگان ، تهران مصورو روزنامه‏های دیگر .

1358
سفر به پاریس و ازدواج با خانم بدری لنگرانی 1360
در طول این سالها اقدام به انتشار مجله الفبا (چاپ پاریس) کرده و چندنمایشنامه به نامهای «اتللو در سرزمین عجایب»، «پرده‏داران آیینه افروز » و چند فیلمنامه به نام‏های «دکتر اکبر» و «رنسانس» و با همکاری داریوش مهرجویی فیلمنامه «مولوس کورپوس» براساس داستان «خانه باید تمیز باشد» را نوشته است و بسیاری مقالات و داستان و نمایشنامه‏ها که ناقص مانده است .

1364-1361
فوت در روز دوم آذر ماه و دفن درگورستان پرلاشز2 پاریس در کنار صادق هدایت.1364


زبان نوشتاری ساعدی
از نظر شیوه نگارش آثار ساعدی چیزی بین زبان معیار یا رسمی و عامیانه مردم کوچه و بازار است واژه‏های عامیانه‏ای چون کپر ، گپ زدن ، شاشیدن، چمباتمه، گاهی واژه‏های بیگانه از زبان آدمهای روشنفکر داستانی او جاری می‏شود آهنگ گفتگو بیشتر تهرانی است حتی روستائیان آذربایجان نیز تهرانی حرف می‏زنند نمایشنامه «چوبدستهای ورزیل» و «عزاداران بیل» .

تکرار از دیگر نقصهای کار ساعدی است موضوع‏های تکراری در نوشته‏های ایشان زیاد است مثلاً وصف بیمارستان در عزاداران بیل، واهمه‏های بی‏نام نشان، گور گهواره تا حدودی شبیه به هم است.
ساعدی گاه برای توصیف یک موضوع حاشیه می‏رود، زیاد می‏نویسد.

مطلب را کش می‏دهد بطوریکه خواننده خسته می‏شود مثلاً، صحنه مردن گاو مشدی حسن در عزاداران بیل و صحنه قرار گرفتن صالح احمد و چند نفر دیگر در ترس و لرز چون در برخی موارد بنای کاربر زیاده نویسی است، جمله‏های سست و گاه نادرست نیز نوشته ساعدی را در سطح عادی جای می‏دهد چند نمونه از این جمله‏ها :
اسلام: نه این آهن نیستش این یه چیز ساده نیستش1
حذف فعل بی‏مورد : عباس و موسرخه آمدند خانه مشدی حسن پایاخ هم پشت سرشان
بگو که وسواسش نگیره3
(حالا نمی‏خواهی چیزی برای ما بدی)1
این تکرارها و اطناب‏ها و سستی‏های لفظی برخی نوشته‏های ساعدی را به صورت گزارش در می‏آورد.

بیشتر داستانهای «شب نشینی با شکوه» 1349 از این دست است.

بطور مثال در داستان «مراسم معارفه» در همین مجموعه ساعدی عوض و بدل شدن رئیسان اداره‏ای را در شهری کوچک و سخنرانی کلیشه‏ای آنها و یکی از کارمندان را در اوصافی که به گزارش بیشتر همانند است شرح می‏دهد.

آنچه که در آثار هدایت و آل احمد بعنوان یک سبک خاص و مشخص می‏بینیم در آثار ساعدی نیست او می‏کوشد تا به سبک ویژه‏ای دست پیدا کند اما نتوانسته است خود را از کلیشه‏ها و جمله‏های معمولی و درازنویسی رها سازد.
آنچه که در آثار هدایت و آل احمد بعنوان یک سبک خاص و مشخص می‏بینیم در آثار ساعدی نیست او می‏کوشد تا به سبک ویژه‏ای دست پیدا کند اما نتوانسته است خود را از کلیشه‏ها و جمله‏های معمولی و درازنویسی رها سازد.

اما در برخی از نوشته‏هایش به شیوه‏ای تازه دست می‏یابد (ده لال بازی – ما ‏نمی‏شنویم – خانه روشنی – واهمه‏های بی‏نام و نشان) این شیوه در آثار نمایشی او بیشتر نمایان است.

آثار نمایشی او سرآغازی است در کارهای نمایشنامه نویسی معاصر و آنچه کار او را با اهمیت می‏کند اینکه او خود را در مقابل رویدادهای اجتماعی مسئول می‏داند و آنها را به صحنه داستان و نمایش می‏آورد.

مسئولیت از دیدگاه ساعدی و دیگر واقع‏ گرایان دادن شعارهای سطحی نیست بلکه تجسم زندگانی اجتماعی مردم و رویدادهای روستا و شهر است و در این زمینه ساعدی به خوبی خود را نشان می‏دهد و نماینده خوبی بر این نوع از ادبیات است.

د)رئالیسم ساعدی جامعه داستانهای غلامحسین ساعدی جامعه‏ای است نامتعادل ، ناسالم و نابسامان .

جامعه روستائیان مضطرب و شهریان بیمار ، با آدمهایی از همه طبقات و اقشار ، اعم از متوسط و پایین ، کارمند بازنشسته ، اداری جوان ، روشنفکر سرخورده ـ پیرزن بی‏پناه و دهاتی وحشت زده ، که همه و همه در فقر و جهل ، درماندگی و بیهودگی ، غفلت و عطلت ، خرافات و طلسمات درگیر و غوطه‏ورند .

آدمهایی گیج و منگ بی‏برنامه و بی‏حوصله در بیمارستانهایی با نام «خانه» و «اداره» که بیماران آن روز به روز روانی تر می‏شوند تا آنجاکه گریزگاه ناگریز آنها دیوانگی و خودکشی است جامعه‏ای علی‏الظاهر«واقعی» و رئالیستیک که اگر پر از ترس و هول و وهم و اضطراب و گاه همراه با دگرگونی و دگردیسی دیده می‏شود ، در حقیقت از «دید» نویسنده روانپزشکی است که نمی‏تواند آنچنان نبیند و اگر برای بیان این همه نابسامانی گاه ناچار از تمایل و توسل به فرا واقع و تمثیل و نماد می‏شود، از همین روست و نیز از همین روست که رئالسیم ساعدی بر خلاف رئالسیم دیگر نویسندگان واقع‏گرا تا آخر در خط واقعی خود حرکت نمی‏کند.

گاه به سوررئالسیم می‏رسد و گاه از سمبولسیم سر در می‏آورد .

و بعضاً آنچنان طبیعی ، که این دگرگونی‏ها ما را شگفت‏زده هم نمی‏کند و در نهایت ، به نویسنده روان پزشک حق می‏دهیم که در کاوش درون آدمها این چنین واقعیت و خیال را در هم آمیزد .

زیرا در واقع آدمهای چنین جامعه بیماری ، جز هم اینان که در داستانهای ساعدی می‏بینیم ، نمی‏توانند بود .

جامعه‏ای که حتی روستاییانش نیز همیشه در اضطراب و اضطرار به سر می‏برند .

با این تفاوت که اضطراب اینان نه فردی، که زاییده وحشت از حمله ناگهانی دشمن بیرونی اعم از گرازها و آدمهاست .

تا آنجا که در همین روستا هم ، ما می‏توانیم دگرگونی طبیعی یک روستایی را در حد یک دگردیسی و مسخ بنگریم و هیچ تعجب نکنیم اگر «مشهدی حسن» با از دست دادن «گاو»ش که همه زندگی‏اش وابسته بدوست خود به هیات «گاو» درآید.

که این مسخی است برخلاف نوع اروپایی‏اش کاملا طبیعی و منطقی ، که صرفاً از رابطه میانی روستایی با گاو و از یک اتفاق واقعی نشأت می‏گیرد.1 غلامحسین ساعدی نویسنده با قدرتی است که در تجزیه و تحلیل زندگی اجتماعی نقش مهمی دارد.

اما در آثار وی جای طنز را حسرت و خشم گرفته است .

ساعدی برای نشان دادن آثاری روانی ـ اجتماعی خشونت جامعه بر ارواح مردم کوچک، از مرزهای تثبیت شده واقع‏گرایی در می‏گذرد و به نوعی ‏سور رئالسیم یا رئالسیم وهم آلود می‏رسد .

در فضای غمگنانه داستانهایش حوادث واقعی چنان غیر عادی می‏نمایند که هراس انگیز می‏شوند ، به طوری که گاه به نظر می‏رسد نویسنده علت مسائل و مشکلات اجتماعی را در ماوراء الطبیعه می‏جوید .

در این نوع داستانها ساعدی برای رسیدن به نتایج تمثیلی با کمک عوامل ذهنی و حسی اغراق آمیز فضایی مشکوک و ترسناک می‏آفریند .

ساعدی نخستین نمایشنامه‏‏ها و داستانهایش را از سال 1334 در مجلات سخن ، صدف و آرش به چاپ رساند .

هنوز دهه چهل فرا نرسیده بود که در زمینه نمایشنامه نویسی چهره‏ای سرشناس شد .

نمایشنامه‏هایش را با نام «گوهر مراد » می‏نوشت .

مهمترین داستانهایش را از سالهای 1340 به بعد منتشر کرد.

تصاویر سهمناک از ملال ، ترس و آسیب‏های روانی ، نخستین مجموعه داستان ساعدی ، شب نشینی باشکوه (1339) را می‏سازد .

تمام داستانهای این کتاب به ادبار زندگی کارمندان جزء بازنشسته اختصاص دارد .

این داستانها که در فضایی سهمگین می‏گذرند ، ابعاد گوناگون مخاطراتی را که این قشر اجتماعی با آن مواجه است ، به تصویر می‏کشند.1 معرفی آثار داستانها سال 1.مفتش ، مجله معلم امروز ، تبریز 1326 2.

نخود آش (چاپ نشده) 1332 3.آفتاب و مهتاب ، سخن ، شماره 2 ، دوره ششم 1334 4.

پیگمالیون ، مجله سخن، تهران 1335 5.

مرغ انجیر ، مجله سخن 1335 6.

خانه‏های شهرری ، تبریز 1336 7.

شکایت اسفند 1337 8.

شبان فریبک ، مجله صدف 1337 9.

خانه برف ، اندیشه و هنر 1337 10.

ظهر که شد ، مجله معلم امروز 1337 11.

تندیسه جاوید ، مجله معلم امروز ، تبریز 1338 12.

شب نشینی باشکوه ، مجموعه دوازده داستان ، امیر کبیر تهران 1339 13.

مانع ، آتش (چاپ نشده ) 1341 14.

عروسی ، آرش ، شماره 3 1341 15.

دو برادر ، آرش 1341 16.

قدرت تازه ، کتاب هفته شماره 26 1341 17.

عزا داران بیل ، هشت داستان پیوسته ، نیل تهران 1343 18.دندیل ، چهار داستان ، جوانه تهران 1345 19.

مهدی دیگر ، دفترهای زمانه 1346 20.

واهمه‏های بی‏نام و نشان ، شش داستان ، نیل تهران 1346 21.

ترس و لرز 6، داستان ،زمان تهران 1347 22.

بازی تمام شد ، الفبا جلد 1 1352 23.

گور وگهواره ، سه داستان ، آگاه تهران 1356 24.

ماسه‏های بادی ، دفترهای زمانه 1357 25.

واگن سیاه ، کتاب جمعه شماره اول 1358 26.

ساندویج، کتاب به نگار تهران 1368 27.

صداخونه ، مجله کلک 1369 28.

پادگان خاکستری ، مجله کلک 1369 29.

شکسته بند ، داستان بلند (ناتمام ) 30.

اسکندر و سمندر در گردبار (چاپ نشده ) 31.

بوسه عذرا (چاپ نشده ) 32.

خانه باید تمیز باشد (چاپ نشده ) 33.

جوجه تیغی (چاپ نشده ) نمایشنامه‏ها سال 1.

لیلاج‏ها ، مجله سخن 1336 2.

قاصدکها ، مجله صدف 1337 3.

خانه برف، نمایشنامه تکه پرده‏ای (چاپ نشده ) 4.

میمونه خاتون ، در سه تابلو ، مجله معلم امروز تبریز 1337 5.

(خرمن سوزهاـ باران ـ پرندگان در طویله ـ گربه‏ها) 1338 6.

کاربافک‏ها در سنگر ، کتابفروشی تهران ، تبریز 1339 7.

کلاته، گل ، تهران 1340 8.

بامها و زیربامها ، امیر کبیر 1340 9.

گرگها، آرش 1341 10.

عروسی ، آرش 1341 11.

خانه‏ها را خراب کنید ، آرش ، شماره 7 ، تهران 1342 12.

از پا نیفتاده‏ها ، مجله آرش شماره 6 1342 13.

چوب بدستهای ورزیل ، مروارید تهران 1344 14.

بهترین بابای دنیا ، شفق ، تهران 1344 15.

مقتل ( چاپ نشده ) بخشهایی از آن در شماره 4 و 5 ماهنامه تکاپو چاپ شده است 1372 16.

پنج نمایشنامه از انقلاب مشروطیت، اشرفی