دانلود مقاله موقعیت‌ جغرافیایی استان کرمان

استان کرمان دومین استان پهناور کشور بعداز استان خراسان با مساحتی حدود 714/181 کیلومتر مربع حدود 11% از وسعت کشور ایران را به خود اختصاص داده است.
پهنه یاد شده بین 26 درجه و 29 دقیقه تا 31 درجه و 57 دقیقه عرض شمالی و 54 درجه و 20 دقیقه تا 59 درجه و 34 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته است.

این شهر در دل دشت کرمان از دشتهای مرکزی ایران که دارای وسعتی معادل 1100 کیلومتر مربع است قرار گرفته است و ارتفاع متوسط آن ازسطح دریا 1749 متر می باشد.

حد شمالی استان کرمان، استانهای خراسان و یزد - حد جنوبی آن استان هرمزگان- حد شرقی آن استان سیستان و بلوچستان و حد غربی آن استان فارس می‌باشد.

حداکثر پهنای استان دربخش شمالی 480 کیلومتر وحداقل آن دربخش جنوبی تا 80 کیلومتر متغیر است.

به هر حال عرض متوسط استان 250 کیلومتروفاصله بین حد جنوبی و شمالی (طول استان) برابر 660 کیلومتر می‌باشد.
براساس آخرین تقسیمات کشوری استان کرمان داری 11 شهرستان، 49 شهر، 35 بخش، 141 دهستان و 14271 پارچه آبادی می‌باشد.
بلندترین ارتفاعات استان: کوههای جبال بارز، لاله‌زار، هزار و جوپار با حداکثر 4465 متر و پایین‌ترین نقاط استان عبارتند از دشتهای شهداد و جازموریان با ارتفاع بین 300 تا 400 متر از سطح دریا می‌باشد.

شهرستانهای استان عبارتند از: بافت، بردسیر، بم، جیرفت، راور، رفسنجان، زرند، سیرجان،شهربابک ، کرمان و کهنوج.
مرکز استان کرمان شهر تاریخی کرمان است که با آسمانی صاف وزلال بر بلندای کویر لوت قرار گرفته و شب‌های افسانه‌ی آن از شهرت خاصی برخوردار است.


این شهر دردل دشت کرمان ازدشتهای مرکزی ایران که دارای وسعتی معادل 1100 کیلومتر مربع است قرار گرفته است و ارتفاع متوسط آن ازسطح دریا 1749 متر می باشد.

کرمان دراثر مجاورت با کویر شهداد وکویر نمک و کوههایی با ارتفاع متوسط 2500 تا 3400 متر،دارای آب وهوایی خشک است .ازمشخصات این گونه اقلیم،اختلاف شدید درجه حرارت در فصول سرد و گرم بین شب و روز می باشد.بر اساس گزارش سازمان هواشناسی درسال 1370،حداکثرمطلق درجه حرارت 6/39 درجه سانتی گراد و حداقل درجه حرارت 17- درجه سانتیگراد بوده است.

شهر کرمان تحت تاثیر بادهای مختلف برون منطقه ای و محلی است.وزش این بادها ،آب و هوای آن را دستخوش تحولات وتغییرات قابل توجهی می کند.این بادها عمدتا از نوع بادهای موسمی خشک هستند و در ماههای اسفند،فروردین و اردیبهشت می وزند و جهت وزش آنها از جنوب غربی به طرف شمال شرقی ومشرق است.

این بادها انبوهی از خاک و شن با خود همراه دارند که سبب تقلیل رطوبت نسبی هوا میگردند.همچنین بادهای غربی و شمال غربی باعث ریزش باران در زمستان و بهار میشوند.ریزش نزولات جوی از آبان ماه شروع و تا اردیبهشت ماه سال بعد ادامه می یابد.
بیشترین میزان بارندگی از دیماه تا اردیبهشت ماه است که اغلب این بارش ها به صورت باران است.
میزان بارندگی از 25 میلیمتر در دشتهای گرم وخشک تا 300 میلیمتر در ارتفاعات متغیر است.

جمعیت استان کرمان 2230000 نفر است که از این تعداد 51/45 درصد در نقاط شهری و 57/50 در نقاط روستایی بوده‌اند و 92/3 درصد از این جمعت غیر ساکن بوده‌اند.

نرخ رشد درخلال سالهای 65-1355 در استان 1/4 و در نقاط روستایی 6/2 و در نقاط شهری 1/7 بوده است.

(علیرغم بالا بودن میزان موالید در نقاط روستایی افزایش مهاجرت در این دهه از روستاها به شهرهای استان باعث بالا رفتن نرخ رشد نقاط شهری گردیده است).

جمعیت استان کرمان 2230000 نفر است که از این تعداد 51/45 درصد در نقاط شهری و 57/50 در نقاط روستایی بوده‌اند و 92/3 درصد از این جمعت غیر ساکن بوده‌اند.

استان کرمان در محل تلاقی رشته کوههای مرتفع زاگرس ومرکزی و مناطق پست کویری درجنوب شرقی کویر مرکزی بزرگ ایران به طول تقریباً 160 کیلو متر واقع شده است وعرض این کویر ، کرمان را از سیستان جدا می کند.

این تلاقی استثنائی بین بلندی و پستی، ناحیه کوهستانی وکویری ، گرما و سرما، ویژگیهای محیطی کم نظیرواوضاع طبیعی خاصی را به وجود آورده است که درکمتر منطقه ای از فلات ایران می توان مشاهده کرد.

امتداد سلسله جبال زاگرس و کوههای مرکزی ، استان پهناور کرمان را به دو بخش متمایز ، خشک کویری و معتدل کوهپایه ای تفکیک نموده است ، که درتلاقی با یکدیگر ازلحاظ اقلیمی سه منطقه کویری ، حاشیه کویری وکوهستانی را شکل داده اند به همین علت کرمان از معدود مناطقی است که دارای چهره های گوناگون محیطی و طبیعی می باشد و به علت وسعت منطقه و وجود پستی و بلندیها و شرایط خاص اقلیمی، آب و هوای آن در نواحی مختلف متفاوت است.

کوهها: رشته کوههای سلسله جبال بارز زاگرس که به طور کلی در سه رشته عمده به شرح زیر از شمال غربی به جنوب شرقی کشیده شده است و دشتهای وسیع استان را از یکدیگر جدا می سازد : 1) - رشته کوههایی که از منطقه زرند در حاشیه کویر لوت به سمت کرمان، شهداد و بم ادامه دارد که بزرگترین حائل بین مناطق کویر با سایر نقاط استان است.

بلندترین ارتفاعات این سلسله عبارتند از :کوه کوهبنان با ارتفاع 3658 متر و کوه سمیلک به ارتفاع 3142 متر و کوه پلوار به ارتفاع 4233 متر از سطح دریا.

2)- رشته کوههایی که از شمال غرب به جنوب شرقی منطقه کشیده شده ورفسنجان را از منطقه شهر بابک وهرات ومروست جدا می سازد وبلندترین ارتفاعات آن کوه مدورا به ارتفاع 3600 متر و کوه شهربابک به ارتفاع 3472 متر از سطح دریا می باشد.

3)- رشته کوههای جنوبی کرمان از مناطق جنوبی رفسنجان شروع شده و به طرف جنوب شرقی کشیده می شود و مناطق کرمان ، سیرجان ، بافت و جیرفت را شامل می شود.

ارتفاعات مهم رشته کوههای جنوبی عبارتند از : کوه جوپار، کوه پنج، کوه چهل تن، کوه لاله زار، کوه بیدخان، کوه هزار، کوه بحر آسمان، سلسله جبال بارز و در قسمت جنوبی شهرستان جیرفت کوههای بشاگرد قرار دارند که این منطقه را از استان هرمزگان جدا می نمایند.

از انواع خاکهایی که معمولاً دشتها و دره های استان را می پوشاند به غیر از خاکهای هیدرو مورفی دشتها و دره های کرمان ، می توان خاکهای رسوبی ، تپه های ماسه ای ، خاکهای فلاتی، خاکهای کوهستانی و .....

را نام برد.

بیشتر اراضی استان را این نوع خاکها پوشانده است.

به طورکلی خاکهای منطقه کرمان را درسه قسمت می توان بررسی کرد: 1)- تپه های شنی: وزش بادهای متغیر در کرمان موجب تشکیل تپه های شنی می گرددکه خود مشکلی را از نظر تثبیت شنهای روان به وجود آورده است تپه های شنی قسمت اعظم جنوب منطقه کرمان را شامل می شود.

این تپه ها عامل اصلی جلوگیری از توسعه کشاورزی و عدم ایجاد و گسترش سکونت گاههای انسانی در ناحیه جنوب به شمار می آیند.

در بعضی نقاط بین تپه های شنی،خاکهای بدون پوشش گیاهی وجود دارد که بافت آن رس و لیمون و لیمون شنی می باشد.

استان کرمان به علت دارا بودن نواحی کویری وسیع و آب و هوای خشک بیابانی ، به شدت در معرض تهدید بیابانی شدن قرار دارد و در صورت ادامه بهره برداری بیش از حد ظرفیت مراتع طولی نمی کشد که خاک در معرض فرسایش و نابودی قرار خواهد گرفت.

بدین جهت مسأله حفاظت و تثبیت شنهای روان در این استان حائز اهمیت فراوان و در زمره ضروری ترین کار قرار دارد.

2)- تپه های بین ناحیه کوهستانی و ناحیه تپه های شنی: این قسمت به تدریج ازناحیه کوهستانی به طرف تپه های شنی تغییر بافت می دهد ولی به طور کلی تحت تأثیر رسوبات کوهستانی جنوب ، شرق و شمال غربی منطقه است.خاکهای آبرفتی این منطقه اکثراً دارای قلوه سنگهایی می باشند.

خاکهای دشتی آبرفتی منطقه شمال غربی کرمان دارای شیب کلی صفر تا دو درصد و بدون پستی و بلندی و کاملاً مسطح است و از نظر زهکشی دارای زهکشی طبیعی مناسب است.

به طور کلی خاکهای دشت کرمان دارای بافت شن و لیمون است و میزان رس آن بین 30 تا 20 درصد متغیر است.در اکثر نقاط دشت کرمان در قسمت سطح الرض میزان رس زیاد است و مقدار نمک و کلسیم بیش از اندازه است.

خاک در این قسمت کاملاً سله می بندد و امکان رشد نباتات کم می شود.

3)- منطقه کوهستانی: رشته کوهها دارای خاک کم عمق بوده از آنها درست بهره برداری نمی شود.رشته کوههای جنوب شرقی دارای سنگ مادر آذرین می باشد و خاک آن بر اثر چرای مفرط کاملاً فشرده شده و فرسایش پیدا کرده است.

کوههای شمال غربی دارای پوشش گیاهی بیشتری است و خاک آن نیز عمق بیشتری دارد، سنگ ها در این قسمت آهکی است و بافت خاک عموماً لیمون شنی است.

رطوبت و تبخیر:در هر مکان خشکی خواه در ایران یا جهان، هر چه از دریاها دور شویم، از میزان رطوبت هوا کاسته می شود.

به غیر از مناطق خشکی که از کنار آنها جریان سردی عبور می کند، رطوبت هوا در نواحی خشک بسیار کم است.

در این نواحی عموماً رطوبت نسبی هوا پایین تر از 60 % است.

میزان تبخیر سالیانه حدود 2800 میلی متر است که در مقایسه با مقدار باران بسیار زیاد است.

میزان تبخیر در فصل تابستان به 1400 میلی متر می رسد که حداکثر این مقدار تبخیر در تیر و مرداد ماه صورت می گیرد.

هوای کرمان اکثراً آفتابی است.

بیشترین ساعات آفتابی سالیانه کرمان در ماه مرداد می باشد.

نام کرمان را در سنگ نوشته های داریوش می توان دید.

درآنجا (( کرمان))،نام ناحیه ای است که از آن چوب (( یاک )) برای کاخهای هخامنشی حمل می شود.

نوشته های یونانی هم آن را کرمان خوانده و مردم کرمان را تیره ای از پارسیان گفته اند.

از ریشه کر( کر به اوستا و کری به سنسکریت )چندین واژه سنسکریتی در دست است.

(( کرمن)) به معنی کاروکوشش و وظیفه،و نیز کارکن و کوشا،(( کرمینه)) ، به معنی ماهر و استاد،(( کرمان بندا))، به معنی کاربنده یا وظیفه شناس و واژه های دیگر که از کرمان ساخته شده اند، همه معنای کار و کوشش را می رسانند.

ریشه دیگر (( کر )) که به اوستا (( کر )) و به سنسکریت(( کری)) تلفظ می شود و به معنی بریدن و کشتن و جنگیدن است وواژه های کارد، پیکاروکارزار نیز از آن برآمده،هیچکدام به کرمان و کرمن نزدیک نیست.اگر چه کرمان در گذشته نام های دیگری چون بوتیا ،کرمانیا،گواشیر و...

داشته اما در مجموع این نظر که نام کارمان ( کار به معنی تلاش و سازندگی،و مان بمعنای محل و مکان ) در طول زمان به کرمان تبدیل شده بیشتر مانوس و منطقی است، چرا که اصولا زندگی سخت و دشواردر کویر همتی بزرگ و والا و تلاشی افزون را می طلبیده.

بالا آوردن آب از چند ده متری عمق زمین،کشت و زرع در زمین هایی که هراز چند گاه یک بار زیر توفان شن مدفون می شده اند و ...

ادامۀ حیات با چنین وضعیتی کار آسانی نبوده و نیست.

در فرهنگ آنندراج می خوانیم(( کریمان پدر نریمان آن شهر را به نام خود بنا نهاده)) در اوستا و سنسکریت ،کرمان یعنی (( کوشا)) و نریمان یعنی (( مردانه)) .

قلعه دختر و قلعه اردشیر ازآثار دوران ساسانی درمشرق شهر کنونی کرمان - که هنوز خرابه های آنها برجاست- گواه بر این است که لااقل درزمان اردشیر بابکان درهمین محل،شهری آباد یا قلعه ای مهم وجود داشته است.مؤلف جغرافیای کرمان معتقد است که در حدود 220 پیش ازمیلاد به هنگام فتح کرمان به دست اردشیر این محل (( گواشیر ))نام داشته ومرکز ولایت کرمان بوده است .بنا به گفته هرودت (( کرمانیا)) از قبایل دوازده گانه ایران می باشدوساتراپی چهاردهم ( دارا ) مشتمل بر ایالت کرمان بوده است.

درروایات اساطیری آمده است که کیخسرو،کرمان ومکران رابه رستم بخشید.همچنین نشانه هایی از فرمانروایی بهمن براین خطه می دهند.

آنگاه روایت تاریخی این سرزمین آغاز می شود واینکه درزمان هخامنشیان،کوروش آنرا تبعیدگاه (( نبونید )) قرار داد.سپس سخن ازحکومت اشکانیان است که((هفتواد )) نامی علم استقلال برافراشت واردشیر یا بلاش اشکانی را شکست داد و فرزند خود را که او هم اردشیر نام داشت به حکومت کرمان گماشت.گویند کرمان آخرین پناهگاه یزد گرد،پادشاه ساسانی بوده است...

درزمان حکومت خلفای عباسی،کرمان به شورشهای مکرر دست زد،ولی هیچ یک به سامان نرسید.در عصر غزنویان،فرمانروایان خونریز و هوسران،آرامش را ازمردم گرفتند.تنهادرعهد سلجوقیان حکومت ملک قاورد و فرزندانش بود که کرمان روی رفاه و آسایش دیدوآثاری چون مسجد ملک پدید آمد.

پس از حکومت 150 ساله سلاجقه،باز بلای (( غز)) بر کرمان نازل شد.

با حمله مغول، (( براق حاجب)) از سرداران قراختائیان،کرمان را به تصرف در آورد.از اعقاب وی،ترکان خاتون بر کرمان فرمانروایی یافت که در آبادانی شهر کوشید و دخترش پادشاه خاتون نیز حاکمی فاضل و حامی دانشمندان بود.

تیموریان از سال 796