در عصر حاضر، پیشرفت های صنعتی و بهره‌گیری از آنها در عرصه های مختلف زندگی، انتقال پیام و برقراری ارتباطات را آسان کرده است.
اما هنوز هم، اختلافات فرهنگی، زبانی و توانایی‌های متفاوت جوامع در بهره‌برداری مناسب از وسایل انتقال ارتباطات جدید و پیشرفته در سطح وسیع و همه جانبه، جزو موانع استفاده از اطلاعات است.
جامعه‌ای که به دلیل نداشتن توان اقتصادی مناسب نتواند در همه زمینه‌ها از علوم و تکنولوژی پیشرفته برای ایجاد ارتبط و در نتیجه انتقال اطلاعات استفاده کند، مسلماً به اندازه یک جامعه پیشرفته قدرت برابری در مقابل رویدادها و یا رفع نیازهای متفاوت اعضای خود را ندارد.
بنابراین، وجود یک وسیله برقراری و ارتباط و انتقال پیام جهانی که به قدر راههای دیگر ارتباطی نیاز به پشتوانه های اقتصادی نداشته باشد، بسیار مهم است و تمبر از جمله وسایلی است که این منظور را برآورده می‌کند.
تمبر بهترین وسیله ارتباطی و اطلاعاتی است.
خواه بر روی آن یک شاهکار هنری نقش بسته باشد و خواه طرحی نمادی، یا یک عکس کوچک را در برگیرد.
تمبر پستی این توانایی جالب توجه را دارد که اصول زیبایی شناسی را تعمیم داده و به عنوان ابزاری در خدمت فرهنگ قرار گیرد.
تمبر در جوامع مختلف بشری نقش‌های مختلفی را از جهات فرهنگی و سیاسی ایفا کرده است که از بین آنها می‌توان به نشر فرهنگها، ایجاد روابط دوستانه بین ملتها، برقراری عدالت و صلح جهانی، تشویق ملتهای قدرتمند برای کمک به مردم نیازمند در جهان سوم، ایجاد انگیزه‌های بشر دوستانه وآزادی ملتها از سلطه خودکامگان اشاره کرد.
این نیاز به ارتباط و تبادل فرهنگی ارزش تمبر پستی را بر همگان روشن می‌سازد.
تمبر پستی با زبان تصویر، یا به عبارت دیگر استفاده از یک زبان همگانی سخن می‌گوید: زبانی که احتیاج به ترجمه ندارد و در همه جای دنیا و در هر فرهنگی می‌تواند پیام رسان باشد.
این قطعه کوچک و جهانگرد ، تصویر است واجد ارزش‌های هنری، همراه با خلاقیت و زیبایی که هدف خاص هنرمند راکه همانا پیام رسانی است، برآورده می‌کند.
هنرمند درک حس بصری پیام‌گیرنده را در انتقال بهتر مفاهیم در اختیار می‌گیرد و به کمک عوامل فنی و چاپ در به دست‌آوردن ماحصل کار، کوشش می‌کند.
کاری که پیش از هرچیز یک اثر هنری است.
استفاده از تمبر فاصله‌های مکانی و زبانی موجود بین ممالک را از بین رده و با یک زبان واحد، مردم دنیا را متحد می‌کند.
آنچه در تمبر به عنوان یک رسانه‌فراگیر اهمیت دارد، پیام های گوناگونی است که از طریق آن به تمام دنیا منتقل می‌شود.
پیامی که تحت تاثیر دیدگاهها، علایق و دستاوردهای مختلف یک جامعه قرار دارد.
بطوریکه مجموعه تمبرهای پستی هر کشور نمایانگر تاریخ معاصر، میراث‌های فرهنگی، ایدئولوژی و روابط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی حاکم بر آن کشور است.
هر تمبر یک پیام بصری به همراه دارد که از دو جهت زیبایی‌شناسی و فنی قابل بررسی است.
طراحی مناسب تمبر و استفاده مناسب از عوامل فنی و چاپ می‌تواند در خدمت انتقال بهتر این پیام باشد.
تمبر بدون هیچگونه مانعی به اقصی نقاط کره زمین فرستاده می‌شود و پیام نهفته خود را بی‌هیچ اداعی به گیرنده پاکت می‌رساند و به علت گستردگی استفاده از تمبر در جهان، پیام تمبر می‌تواند از مرزهای یک کشور بگذرد و به کشورهای دوست و متحد و یا مخالف و حتی دشمن برسد و اینجاست که با جرات می‌توان گفت تمبر مخاطبانی بمراتب بیشتر از تیراژ خود و جمعیت کشوری که تمبر در آن منتشر شده ، دارد.
آنچه در تمبر به عنوان یک رسانه فراگیر به چشم می‌خورد، پیامهای گوناگونی است که از طریق آن به تمام مخاطبین منتقل می‌شود.
امروز نمی‌توان کشوری را، گرچه چندان هم پیشرفته بی‌نیاز از مکاتبات و در نتیجه فاقد تمبر پستی تصور کرد.
تمبرپستی چیزی بیش از یک برچسب ساده و وسیله‌ای موثر برای ارتباط و پیوند انسانهاست.
تمبر پستی یک زبان است، عاملی است که فاصله ها را کوتاه می‌کند، هرگونه مانعی را از سر راه برمی‌دارد.
مظهری از زیبایی و جاودانگی آفرینش‌های بشری است.
تمبر آیینه فرهنگ‌هاست، تمبر گرچه یک اثر کوچک هنری است ولی در پس آن تاریخی نهفته است.
ازهمان آغاز تشکیل پست به صورت جدید و امروزی مساله پرداخت کرایه پستی و اینکه چه کسی(گیرنده و یافرستنده) باید آن را بپردازد و چگونه ارسال یک نامه را عملی سازند از مشکلات ادارات پست به شمار می‌آمد.
مشکلاتی که در حین رد وبدل کردن نامه‌ها و مرسولات پیش می‌آمد زمینه را جهت اختراع تمبر آماده کرد.
1- تاریخچه
پست و حمل نامه‌های به وسیله چاپاران تاریخچه‌ای بسیار قدیمی دارد و بویژه در بعضی کشورها از قدیم ترین ایام به این امر توجه خاصی مبذول شده است.
سرگذشت به وجود آمدن تمبر در دنیا از پست جدا نیست.
همانطوری که واژه‌های آنها نیز در اکثر موارد از یکدیگر مجزا نمی باشد.
ولی تاریخچه تمبر بسیار جدیدتر از آن است.
قبل از پرداختن به موضوع تاریخچه تمبر ضروری است ریشه و معنی و مفهوم کلمه تمبر مورد ارزیابی قرار بگیرد.
درباره پیدایش و ریشه گرفتن کلمه تمبر در فرهنگهای لغات مختلف توضیحاتی داده شده است.
الف- تمبر:
کاغذ کوچک چهارگوش که بر آن نشان پستخانه چاپ می‌شود و در پستخانه بر پاکت و غیر آن چسبانده می‌شود که نشان ادای کرایه پست است و نیز در ادارات دولتی نشان ادای حق دولت است که بر کاغذها چسبانده می شود.
تمبرTamber: (فرانسه Timbre) برگه‌ای کوچک که در ادارات پست طبع و در مقابل اخذ حق حمل و نقل نامه ها و غیره بنامه و محمول الصاق کنند.
تمبر پست:(Timbre De Post) تمبر دولتی که به پاکت‌ها یا بسته‌ها الصاق می‌کنند تا معلوم شود که مخارج حمل آن پرداخت شده است.
تمبر Timbre علامتی رسمی و معمولا کاغذی که در مقابل پرداخت مالیات یا عوارض یا مخارج حمل‌نامه یا محمولات پستی بعنوان اعلام وصول وجه دریافت شده بر اسناد یا اشیاء مربوط چسبانیده می‌شود.
ب- اختراع تمبر: در سال 1607 میلادی ، یک شرکت پستی در ونیز، کاغذهای مخصوص را برای نامه انتشار داد که تصویر شیر کلیسای سن مارک بر روی آن چاپ شده بود و کلیه مردم مجبور شدند که مطالب خود را روی آن کاغذها بنویسند.
در قرن هفدهم میلادی،(سال 1653) در شهر پاریس فردی به نام ولییه قصد داشت پست کوچکی تاسیس کند.
به همین علت نوعی کاغذ که روی آن عبارت«کرایه پرداخت شده» ذکر گردیده بود تهیه و به مردم عرضه داشت.
روی این کاغذها بایستی مطالب لازم رانوشته و درون صندوقهای مخصوص انداخته تا به مقصد ارسال شود و پرداخت قیمت آن شامل حق‌الزحمه رساندن نامه هم بود این پوشش‌ها مقدمه تمبر پست بود که بعدا معمول گردید.
با استفاده از این پوشش‌هاکه در فرانسه مرسوم شده بود.
تمبر پستی و تبلیغات تمبر پستی یکی از بهترین وسایل ارتباطی و انتشار اطلاعات است.
خواه بر روی تمبر پستی یک شاهکار نقش شده باشد یا یک طرح نمادی و یا یک عکس کوچک: تمبر پستی این توانایی شگفت انگیز را دارد که اصول زیبایی شناسی را تعمیم داده، همچون ابزاری در خدمت فرهنگ درآید، اطلاعات را منتقل سازد و گاه حتی به سبب ماهیت ساده سازی خود مفاهیمی را که اغلب ممکن است پیچیده و بغرنج باشد در کسری از ثانیه تفهیم کند.
تمبرها که در ابتدا جهت رفع مشکلات وصول هزینه های پستی مورد توجه قرار گرفته بود، بعدها به عنوان معیاری برای سنجش سطح فرهنگی یک کشور به شمار آمدند.
تحولات و دگرگونی‌های دنیای امروز باعث به وجودآمدن تمبرهای تازه‌ای شد تمبرهای پستی دارای انواع و اقسام مختلفی است که در این بخش به معرفی آنها پرداخته شده است.
1ـ انواع و اقسام تمبرهای ایران و مدت اعتبار پستی آنها اگرچه در آغاز هدف از چاپ تمبر ارتباطی مستقیم با کاربردهای آن داشته و عبارت از ایجاد تسهیلاتی در امر وصول هزینه‌های پستی بوده، ولی با گذشت زمان، به علت نیازهای جوامع و نیز طرح مسائل فرهنگی، هنری، علمی، تاریخی، اقتصادی و...
در تمبرها، به تدریج چاپ تمبر با اهداف دیگر توأم شده و بدیهی است که کشور ما نیز از این امر برکنار نمانده و مسئولان و برنامه‌ریزان پست کشور اهداف دیگری جز مصارف پستی را نیز در زمینه طراحی و عرضه تمبر مورد نظر قرار داده‌اند و همین امر باعث شده تا تمبر ایران دارای انواع و اقسام مختلفی گردد که در زیر به مشخصات و ویژگی‌های هر یک اشاره می‌شود.
الف ـ تمبر جاری تمبرهای جاری، اصطلاحاً به تمبرهایی گفته می‌شود که اداره کل پست برای رفع نیازمندی‌های پستی مردم منتشر و در سراسر کشور عرضه می‌کند.
این نوع تمبرها، برحسب ضرورت، از نظر تیراژ در سطح بالایی منتشر می‌شوند و برحسب موارد مصرفی که دارند دارای رنگ و قیمت‌های گوناگونی هستند.
تمبرهای جاری در همه جای کشور توسط دفاتر و مراکز پستی و حتی گاهی اوقات توسط فروشگاههای عادی در اختیار مصرف‌کنندگان گذاشته می‌شود و برای انتشار و فروش آن نیز هیچ گونه تبلیغی ضروری نیست و تنوع سریها و قطعات آنها هم زیاد است.
ویژگی دیگر تمبرهای جاری این است که برای مصرف آنها هیچگونه محدودیت زمانی وجود ندارد.
ب ـ تمبرهای یادبود در شرکتها دولتی و نیمه دولتی و غیردولتی تمبرهای یادبود، اگرچه مانند تمبرهای جاری دارای ارزش پستی است و می‌تواند برای مصارف پستی مورد استفاده قرار گیرد، ولی انتشار آنها تابع شرایط و مقررات خاصی است.
اصولاً تمبر یادبود همان‌طور که از نامش نیز پیداست به مناسبت‌های مختلفی نظیر روزها و مناسبت‌های مهم بوده است.
استفاده از مواد رنگی در مرکب‌های مورد استفاده در چاپ تمبر باعث حصول نتیجه بهتر در انتشار تمبرها خواهد شد.
رنگینه ها و مواد رنگی که در مرکب های رنگی مورد استفاده قرار می‌گیرد دارای انواع و اقسام مختلفی است که ضمن اهمیت داشتن، در ارائه تمبر بهتر، مانند اثر انگشت تمبر است و به شناسایی تمبرهای جعلی کمک می کند.
و اگر بتوان بدون پرداختن به جزئیات فنی تهیه و ساخت تمبرها، تمبرشناسی را تنها یک سرگرمی دلپذیر و صرفه‌جویانه پنداشت، باید اذعان کرد که به دست آوردن یک شناخت کلی در این زمینه ها برگی برنده ای است که به کمک آن می توان تفاوت هی بین تمبرها را به خوبی تشخیص داد.
طراحی تمبر به لحاظ قطع و اندازه کوچک آن ، دارای ویژگی های خاصی است که با سایر موضوع های هنری (پوستر….) متفاوت است.
مواد رنگی و انواع آن، مختصری درباره چاپ تمبر و نحوه آن و نیز مراحل انتشار تمبر در ایران و تکنیک‌های اجرایی و ابزار مورد استفاده در طراحی و آشنا بودن طراح به سیستم‌های مختلف چاپی از مسائل مورد بحث در این بخش است.
2-رنگینه ها و مواد رنگی در تمبر تاریخچه تمبر شناسی نشان می‌دهد که کاربرد مواد رنگی در مرکب‌های مورد استفاده در چاپ تمبر بتدریج افزون شده است.
کاربرد مواد رنگی خاکستری با استفاده از دوده زغال در تمبرهای اولیه متداول بوده است.
رنگهای زرد، قرمز ، قهوه‌ای از مواد رنگی موجود در گیاهان ، مانند ایندیگو(نیل) و رنگهای حیوانی مانند کوچینال نیز گرفته شده است.
امروزه بیشتر از مواد رنگی و رنگینه های سنتزی آلی ، که برای چاپ تمبرهای رنگی مقاوم‌ترند، استفاده می شود.
رنگینه‌ها و مواد رنگی مورد استفاده در تمبر جزو مهمترین اجزا سازنده مرکب های رنگی به شمار می روند.
با وجود این، روغن‌ها ، پرکننده‌ها، رزین ها و صمغهای موجود در مرکب نیز می توانند بر نمای ظاهری یک تمبر تاثیر داشته باشد.
بررسی های انجام شده به کمک اسپکتروفتومتریانعکاسی، اطلاعات زیادی در این باره در اختیار گذاشته است.
از نظر تمبر شناسها، رنگینه ویژه یا ترکیب در صد مواد رنگی به کار رفته در مرکب چاپ، اهمیت فراوان دارد.
زیرا همچون اثر انگشت تمبر است و به شناسایی تمبرهای جعلی کمک می‌کند.
بسیاری از مواد رنگی مورد استفاده در قرن نوزدهم ماهیت معدنی داشته است.
برای مثال ، زرد(از نیترات سرب) قرمز یا سیاه (از اکسید آهن) سفید(از اکسید سرب) آبی (فروفری سیانیت) و سبز (از اکسید کرم) را می توان نام برد.
این مواد، وقتی با یک روغن مناسب ، بدون حل شدن ، مخلوط شوند، به طور یکنواخت به صورت معلق در می‌آیند و رنگینه نامیده می‌شوند.
نمونه ای از رنگینه های اولیه،آبی اولترامارین است که از سنگ آبی لاجورد بدست می‌آمد.
از مواد رنگی گیاهی یا حیوانی مانند(اندیگ) آبی و (کوچنیال)قرمز نیز استفاده شده است.
این مواد را معمولا رنگ می‌نامند .
زیرا در روغن با محلول مرکب حل نمی‌شوند و سرانجام تعدادی رنگ سنتزی نیز از قطران ذغال سنگ تولید شده بود.
قبل از آنکه این مواد رنگی یا رنگینه‌ها به عنوان مرکب در چاپ تمبرهای پستی استفاده شود، چند ماده شیمیایی دیگر باید به آنها افزود: از روغن کتان یا نفت تصفیه شده به عنوان حلال مواد رنگی استفاده می‌شود.
مواد بی‌اثر شیمیایی مانند هیدروکسید آلومینیم یا کربنات کلسیم به عنوان پرکننده و به منظور کورکردن مرکب مصرف شده است.
یک عامل