دانلود مقاله حشرات و جوندگان موذی

حشرات و جوندگان موذی
از دیرباز حشرات و جانوران موذی به سبب ایجاد مزاحمت برای انسان و سایر موجودات زنده مورد توجه قرار گرفته اند .این موجودات با گزش و نیش خود مزاحمت بسیاری برای انسان فراهم می آورند و گاه نیش سمی آنان مرگ موجودات را به همراه داشته و مشکلات عدیده ای پیامد این گزش می باشد .گاهی اوقات نیش و گزش باعث تحریک و آلرژی شدید می شود .انتقال عوامل بیماری زا به روشها و به صورت مختلف توسط حشرات و جانوران موذی و ایجاد اپیدمی های چندان بزرگ جان هزاران انسان را با خطر جدی مواجه نموده و گاهی سبب مرگ می شود .

در ادامه سعی گردیده به معرفی چند نمونه از حشرات و جانوران موذی از لحاظ اهمیت پزشکی و راههای مقابله با آنها پرداخته شود .

پشه ها :
اهمیت پزشکی :
بیماریهای مالاریا ،وشرریا بانکروفتی ،تب زرد ،تب دانگ ،بروگیا مالائی ،آربوویروسها و ویروسهای مولد آنسفالیت بیماریهایی هستند که توسط پشه ها منتقل می شود .

راههای مبارزه :
الف )مبارزه با لاروها
1- مبارزه بیولوژیک :استفاده از ماهیها مانند آفانیوس و گامبوزیا
2- مبارزه فیزیکی :زهکشی اراضی ،از بین بردن آبهای راکد ،جلوگیری از ورود فاضلابها به اراضی کشاورزی ،پرکردن گودالها و چاله ها ،ایجادتغییر شکل درلانه های لاروی،کندن و از بین بردن گیاهان آبزی
3- مبارزه شیمیایی:استفاده از حشره کشهایی که خاصیت لارو کشی دارند مانند Abate ،استفاده از روغنهای معدنی مانند نفت و گازوئیل
4- مبارزه تلفیقی :تلفیق دو یا چند راه مبارزه مانند تلفیق مبارزه بیولوژیک و شیمیایی
ب )مبارزبا بالغین
1- محافظت شخصی :مسدود کردن در و پنجره با استفاده از توریها –استفاده از پشه بندو پشه کشهای برقی –استفاده از آئروسل ها(اسپری) –استفاده از دور کننده ها (پمادهای حاوی دی متیل فتالیت)
2-سم پاشی ابقایی :استفاده از حشره کش ها مشروط بر اینکه مقاومت نسبت به آنها مشاهده نشده باشد .

مگس خانگی :
اهمیت پزشکی :در انتقال بسیاری از عوامل بیماریزا از طریق مکانیکی (برگرداندن غذای خورده شده ،مدفوع ،موهای موجود بر روی پاهای بدن بر روی سطوح و مواد غذایی )نقش دارد از جمله :
-ویروسها (از قبیل فلج اطفال،تراخم،هپاتیت )
-ریکتزیاها و باکتریها (از قبیل تب کیو ،وبا ،حصبه ،سل ،جذام ،سیاه زخم)
راههای مبارزه
الف )بهسازی محیط
-قراردادن مواد زائد و زباله داخل کیسه زباله پلاستیکی و بستن زدن آنها ،سوزاندن و دفن زباله
ب)مبارزه فیزیکی
-نصب توری بر روی درب پنجره و هواکش ساختمان ها
-نصب تله های نوری ماوراءبنفش در فروشگاههای مواد غذایی و رستوران ها
ج)مبارزه شیمیایی
-استفاده از اسپری حشره کش
-سم پاشی اماکن داخلی و خارجی با استفاده از حشره کشهای ابقائی به شرط نداشتن مقاوت نسبت به آنها
-استفاده از طناب های آغشته به حشرکشها
-استفاده از طعمه های جامد یا مایع :مخلوط شکر یا سبوس با حشره کش به غلضت 1تا2 درصد و قرار دادن آنها در دسترس مگس ها
-سم پاشی مرتب محل جمع آوری زباله ها

ساس تختخواب =ساس رختخواب
اهمیت پزشکی :
آزار نیش و گزش ،ایجاد آلرژی و ناراحتی می کند .

راههای مبارزه :
-دقت در هنگام خریداری لوازم چوبی دست دوم
-مبارزه شیمیایی (استفاده از مالاتیون 2 درصد –استفاده از دیازینون 5/0 درصد –استفاده از پریمفوس متیل 1درصد –استفاده از پروپکسور=بایگون 1 درصد –استفاده از کارباریل 1 درصد(سوین ) –استفاده از بندیو کارب 24/0 درصد(فایکام) –استفاده از دلتامترین 005/0 درصد –استفاده از بیوزرمترین
توجه :باید کلیه شیارها ،شکافها، درز لوازم چوبی و کف اطاقها سم پاشی شود .برای هر 25 تا 50 متر 1 لیتر حشره کش کافی است .فاصله 2 سم پاشی کمتر از دو هفته نباشد .

کنترل هیره (کنه انسانی و دامی یا مایت) مولد بیماری گال
یکی دیگر از بیماریهایی که در زمانها و در محلهای خاص بوجود می آید بیماری گال است که توسط یک بندپا (مایت یا هیره ) به نام سارکوپت اسکابیئی ایجاد میشود.

با ورود و فعالیت این هیره داخل پوست، در نواحی مخصوص از بدن خارش شدید ایجاد میشود که علاوه بر خارش، محل خراشها هم راه ورودی برای باکتریهای مختلف میباشد که عفونت ثانویه پیامد آن است .

این بیماری در جوامعی مشاهده میشود که تعداد زیادی از افراد مجبورند با هم در یک محل و تحت شرایط خاص زندگی کنند مانند زلزله ، سیل و سایر بلایا .

جهت درمان بیماری گال
1 – مالیدن کرم یا امولسیون 1% گامکسان بر روی بدن ، استفاده از بنزیل بنزوات 10% .

داروهایی نظیر میتیگال نیز در صورت در دسترس بودن توصیه میشود .

یک بار درمان کافیست ولی اگر به میزان کافی دارو در دسترس باشد 7-2 روز بعد تکرار شود .

2 – جوشاندن ملحفه ها و لباسها (عدم استفاده از ملحفه ها و لباسهای زیر آلوده لااقل برای یک هفته )
3 – سمپاشی کمپ یا چادر با استفاده از حشره کشهای بهداشتی
کلیه افراد اعم از آلوده یا سالم که در یک محل زندگی میکنند بایستی در یک زمان از مواد فوق استفاده نمایند تا بیماری کنترل شود.

شپش سر و بدن اهمیت پزشکی : انتقال بیماریهای پدیکولوزیس ‘ تیفوس اپیدمیک و آندمیک ‘تب خندق ‘تب راجعه اپیدمیک ‘تیفوئید ‘تب ولگردان توسط شپش بدن می گردد و بیماری زرد زخم توسط شپش سر ایجاد می شود .

راههای مبارزه : 1-شپش سر : -رعایت بهداشت شخصی و آموزش بهداشت در مدارس -شستشوی مرتب سر با آب گرم و صابون یا شامپو -شانه کردن موها با استفاده از شانه های فلزی یا چوبی دندانه ریز -استفاده از شامپوهای اختصاصی مانند شامپو پرمترین 1 درصد -استفاده از گرد حشره کشها مانند پرمترین 5/0 درصد ومالاتیون 1 درصد 2-شپش بدن : -تعویض لباسها -عدم استفاده از لباسهای دیگران -شستشوی لباسها و ملحفه ها در حرارت 60 درجه سانتیگراد -اطو کشیدن لباسها خصوصا درزها و چین های لباسها -عدم استفاده از ملحفه ها و لباسهای آلوده به مدت 1 ماه -استفاده از گرد حشره کشها ‘مانند استفاده از کارباریل (سوین ) 5 درصد ‘پروپکسور(بایگون ) 1 درصد ‘تمفوس 2 درصد ‘و سایر حشره کشهایی که شپشها نسبت به آنها مقاومت نشان نداده اند مشروط بر اینکه مورد مورد تایید وزارت بهداشت و درمان باشد ککها : اهمیت پزشکی 1- آزار نیش و گزش ککها 2- طاعون 3- تیفوس آندمیک 4- سستودها 5- سالمونلوزیس مبارزه : 1-حفاظت شخصی استفاده از مواد دور کننده مانند بنزیل بنزوات ‘دی متیل فتالات و دی اتیل تولامید 2-حیوانات خانگی -گردپاشی حیوان :مالاتیون 5-2 درصد ‘کارباریل 5-3 درصد و پرمترین 1 درصد -سم پاشی محیط زیست :مالاتیون 2 درصد ‘دیازینون 5/0 درصد (سم پاشی هر دو هفته یکبار تکرار شود .

3-اماکن مسکونی -سم پاشی منازل و مسیر حرکت جوندگان :مالاتیون 5 درصد ‘دیازینون 2 درصد و کارباریل 5-3 درصد -گردپاشی کف منازل :بندیوکارب(فایکام ) 1 درصد ‘کارباریل 5(سوین ) درصد ‘پروپکسور(بایگون ) 1 درصد ‘دلتامترین 005/0 درصد پرمترین 5/0 درصد دیازینون 2 درصد ‘مالاتیون 5 درصد و پریمفوس متیل 2 درصد سوسریها (سوسکها ) سوسک ها ( هیولا های کثیف ) این روزها کمتر ساختمانی است که در گوشه وکنار آن آلودگی به سوسکها وجود نداشته باشد.

تاکنون بیش از هزار نوع سوسک شناسایی شده‌اند که فقط تعداد معدودی از آنها تمایل به ورود به اماکن مسکونی داشته و از نظر بهداشتی پراهمیت هستند.

بهترین روش عاری ساختن محیط از زیانها و مشکلات به وجود آمده به وسیله حشرات، کنترل خود حشرات است که این کنترل بایستی با مطالعات کافی در مورد نحوه زندگی حشره، محیط زیست و….

انجام پذیرد تا باعث بروز مشکلات دیگر نشود.

سوسریها یا سوسکها: سوسکها در تمام دنیا، خصوصاً مناطق گرمسیر انتشار داشته و گرما دوست می‌باشند و در طول روز پشت رادیاتورها، لوله‌های آب‌گرم، نقاط تاریک مثل مجاری فاضلاب، توده‌های زباله، زیر قفسه‌ها و کشوها و دستشویی و حمام یافت میشوند.

این حشره در شب فعال است و روی کف اطاقها و جاهای مختلف دنبال غذا می‌گردد.

سوسکها همه چیزخوار و پرخوار هستند و به برگرداندن بخشی از غذای خود که کمی هضم شده و همچنین دفع مدفوع روی غذا و یا هرچیز دیگر عادت دارند.

فرم بدن سوسک به گونه‌ای است که میتواند از شکافهای باریک عبور کند.

سوسکهایی که وارد اماکن انسانی شده و از نظر بهداشتی اهمیت دارند شامل سوسکهای آلمانی، آمریکایی، استرالیایی، شرقی و ….

میباشند.

سوسکهای آلمانی بیشترین پراکندگی را در دنیا داشته و حدود ۲-۱ سانتی‌متر طول دارند.

این سوسکها به رنگ زرد مایل به قهوه‌ای بوده و قدرت پرواز دارند و سریعتر از گونه‌های دیگر تکثیر یافته و زیاد می‌شوند.

سوسکهای آمریکایی طول بیشتری داشته و دارای رنگ قهوه‌ای روشن بوده و می‌توانند پرواز کنند.

سوسکها تخم‌های خود را داخل کپسولهایی می‌گذارند که تقریباً شبیه لوبیا قرمز است.

بعضی گونه‌ها مثل سوسک آلمانی کپسول تخم را تا چند هفته همراه خود حمل می‌کنند تا تخم برای باز شدن آماده شود.

بعضی دیگر تخمها را مستقیماً داخل شکافها می‌گذارند.

در موقع باز شدن تخم، سوسک جوان کاملاً سفیدرنگ و بدون بال است و تعداد نوزادان داخل کپسول در گونه‌های مختلف بین ۴۸-۱۴ عدد گزارش شده است که با چند بار پوست اندازی به یک سوسک بالغ تبدیل می‌شوند.

نقش سوسکها در انتقال بیماری‌ها: سوسکها معمولاً تمایل به نزدیک شدن و گاز گرفتن انسان ندارند.

ولی در مورد نوزادان و افراد ناتوان و ضعیف مواردی از گازگرفتگی سوسکها دیده می‌شود.

که گاهی موجب زخمهای سطحی و عفونی می‌شوند.

سوسکها ناقل عوامل بیماریزای مختلف مانند ویروسها، باکتریها، تخم انگلها و غیره می‌باشند.

عوامل بیماریزایی را که تاکنون توانسته‌اند از بدن سوسکها جدا کنند شامل ویروسهای فلج اطفال،‌ دو نوع قارچ بیماریزا، عامل بیماری تب زرد، وبا، دیفتری، کزاز، سل، ژیاردیا و انواع اسهال خونی و …..

می‌باشند.

گاهی نیز مواد مترشحه از بدن سوسک مانند مدفوع، استفراغ و اصولاً خود سوسکها برای بعضی افراد ایجاد حساسیت می‌نمایند.

لازم به یادآوری است که وجود سوسکها بخصوص وقتی به تعداد زیاد باشند برای بسیاری از اشخاص واکنشهای روانی ایجاد می‌کند.

سوسکها بخصوص در محلهایی مثل بیمارستانها که عوامل بیماریزا به میزان فراوان و از انواع مختلف وجود دارند بسیار خطرناک می‌باشند.

مبارزه : با توجه به زیانهای بهداشتی و اقتصادی ناشی از وجود سوسکها در اماکن لازم است که محیط زیست انسانی از وجود این حشرات پاک شده و پیشگیریهای لازم جهت جلوگیری از پیدایش و ازدیاد آنها به عمل آید.

بهسازی محیط بهترین روش مبارزه با سوسکها است که طی آن لازم است پناهگاههای سوسکها از بین برده شوند.

برای این منظور باید در چهارچوب درهای فرسوده تعویض شوند و کلیه شکافهای دیوارها، کف، سقف، درزهای بین پله‌ها و ….

با سیمان یا مصالح دیگر دقیقاً‌ گرفته شوند.

گاهی لازم است بندکشی بین کاشی‌های دیوار و کف و حاشیه و اطراف قرنیزها تشدید گردد.

حفظ بهداشت، نظافت ساختمانها و جمع‌آوری، حمل و دفع بهداشتی زباله‌ در داخل اماکن و معابر تاثیر مستقیم بر کاهش تعداد سوسکها دارد.

از ریخت و پاش مواد غذایی و انبار کردن پس مانده‌های مواد غذایی و نان خشک در ساختمانها باید جلوگیری شود.

پوشاندن آب انبارها و مخازن آب، دفع صحیح فاضلاب، نصب صحیح و تراز نمودن سیفونها، خشکاندن محیط‌های مرطوب، گذاشتن توری در مدخل هواکش فاضلاب‌ها و چاههای فاضلاب و گذاشتن سرپوش کف‌شویه‌ها از ورود و خروج سوسک و لانه گزینی این حشره جلوگیری می‌کند.

علاوه بر به کارگیری موازین بهسازی، با استفاده از سموم حشره‌کش نیز می‌توان به مبارزه با سوسکها پرداخت که این روش با توجه به ایجاد آلودگی محیط زیست به عنوان آخرین روش برای مبارزه با سوسکها تلقی می‌گردد.

اگرچه وجود سوسکها در اماکن موجب بروز مخاطرات بهداشتی فراوان می‌گردد اما خطرات ناشی از استفاده از ترکیبات سمی برای از بین بردن آنها بخصوص در صورتی که با رعایت کامل جوانب احتیاط نباشد به مراتب بیشتر از وجود سوسکهاست.

نوع سم و نحوه سمپاشی باید توسط افراد ورزیده و متخصص این امر انتخاب گردد و سمپاشی باید توسط این افراد انجام شود.

هنگام سمپاشی باید کلیه موازین احتیاطی رعایت گردد.

لازم است قبل از سمپاشی محلهای مورد نظر تمیز و در صورت امکان شستشو گردند و مواد غذایی، ظروف غذاخوری، وسایل کودکان و وسایل خواب و پرندگان باید از محل خارج یا روی آنها کاملاً پوشانیده شود.

برای مبارزه با سوسکها، یک بار سمپاشی محلهایی که زود به زود شسته می‌شود و استفاده از سمومی که اثر ابقائی آنها کم است کافی نمی‌باشد و ممکن است کپسولهای تخم موجود در محل که پنهان می‌باشند به تدریج باز شوند، بنابراین لازم است سم بیش از ۲-۳ ماه روی سطوح باقی بماند و یا در صورت شستشوی محل، سمپاشی باید تکرار گردد.

علت