دانلود تحقیق گیاهان داروئی

گیاهان داروئی
گیاهان داروئی میراثی منطقه ای ولی با اهمیت جهانی هستند که ثروت عظیمی به جهان ارزانی داشته اند، تنوع و کثرت گیاهان با خواص درمانی همه را شگفت زده کرده است چرا که تخمین زده می شود حدود 70.000 گونه گیاه از گلسنگ ها تا درختان تنومند حداقل یکبار در طول تاریخ طب سنتنی به عنوان دارو در جوامع بشری استفاده شده اند.

واژه گیاهان داروئی تنها به گیاهانی که تسکین دهنده آلام مردم هستند اطلاق نمی شود بلکه این گیاهان در زیر گروه غذا به عنوان طعم دهنده ها، نوشیدنی ها، شیرین کننده ها، رنگهای طبیعی و حشره کش و همچنین بعنوان ماده اولیه محصولات آرایشی و بهداشتی نیز مورد استفاده قرار می گیرند در طی دهه های گذشته گسترش وسیعی در طیف درمانهای گیاهی صورت گرفته که رشد سریع تقاضا برای داروهای گیاهی و بالطبع گیاهان داروئی در دنیا را به دنبال داشته است.

این امر موجب شده است که هر سال تعداد بیشتری از کشاورزان با تغییر نوع کشت از زراعتهای معمول به کشت گیاهان داروئی، به سمت تولید این دسته از گیاهان روی آورند، اما عدم آگاهی کافی آنان از نیازهای اکولوژیک، مراحل کاشت، داشت و برداشت گیاهان داروئی، کشاورزان را با مشکلات جدی روبرو کرده است، در این میان مراکز تحقیقاتی بسیاری در دنیا فعالیت خود را در زمینه شناخت مسائل و مشکلات و تنگناهای موجود بر سر راه تولید گیاهان داروئی در سراسر دنیا آغاز نموده اند.

بطوری که همه ساله شاهد رشد روزافزون اینگونه پژوهشها در دنیا هستیم.

کشور ایران با یازده اقلیم مختلف آب و هوایی و بیش از 7500 گوننه گیاهی، بستر بسیار مناسبی برای دستیابی به گونه های با ارزش داروئی و نادر می باشد که می توان نسبت به سازگار کردن و معرفی تعدادی از آنها به عرصه های زراعی اقدام نمود و یا از بذور اصلاح شده خارجی برای کاشت در اراضی با شرایط اقلیمی متناسب با نیازهای اکولوژیک گیاه استفاده نمود.

از آنجائی که محصول نهایی در زراعت گیاهان داروئی متابولیتهای ثانویه و یا همان مواد موثره داروئی
می باشد.

زارع گیاهان داروئی باید با تمامی فاکتورهای موثر بر رشد و عملکرد کمی و کیفی محصول خود آشنا باشد که عملکرد نهایی در زراعت گیاهان داروئی براساس میزان ماده موثر تولید شده در واحد سطح سنجیده می شود.

بنابراین افزایش تولید پیکره رویش گیاه در واحد سطح، به تنهایی ملاک سنجش نمی باشد.

لذا عدم آگاهی از روابط متقابل بین گیاه و عوامل محیطی و یا عدم توجه دقیق به نقش این عوامل و از سوی دیگر عدم توجه به ادوات و تجهیزات جانبی مورد نیاز برای تولید، موجب صرف وقت و هزینه هایی می شود که قابل جبران نخواهد بود، چرا که در اختیار نداشتن امکاناتی همچون فضا و یا تجهیزات مناسب برای خشک کردن پیکره رویشی گیاه برداشت شده و یا شستشوی ریشه های از خاک خارج شده، امکان نگهداری محصول برداشت شده را، حتی برای مدت زمان کوتاه از کشاورز سلب کرده و موجب افت شدید راندمان یا از بین رفتن کامل محصول می گردد.

از نظر اکولوژیکی و آب و هوایی ایران را به مناطقی تقسیم می کنند که براساس مدل کوپن و سایر تقسیم بندیهای آب و هوایی و تقسیم بندیهای استانی به چندین منطقه زیر تقسیم می شود:
B- اقلیم خشک : میزان تبخیر در این آب و هوا بیشتر از بارندگی است ولذا دارای آب و هوای خشک است.

دوره حیات رستنی های این نواحی خیلی کوتاه است.

این اقلیم بیش از سه چهارم مساحت کشور را تشکیل می دهد.

BW- اقلیم خشک بیابانی : شامل سواحل دریای عمان و جنوب غربی کشور تا استان خوزستان و قسمت دیگر شامل کویرها و فلات مرکزی ایران است.

این اقلیم شامل 4 ناحیه است.

BW-1- ناحیه صحرایی خشک : شامل یک ناحیه محدود در شمال کرمان، زرند، بخش غربی سمنان، گرمسار، قسمت اعظم قم، جنوب تهران : ورامین و ناحیه ای محدود در شمال غربی اصفهان : آران و بیدگل و کاشان می باشد.

BW-2- ناحیه صحرایی خشک گرم : شامل نوار مرکزی خوزستان، بخش اعظم نواحی مرکزی بوشهر، مناطق مرکزی هرمزگان، نواحی اطراف دریاچه هامون مثل دشت کویرو لوت، جنوب خراسان، جنوب و جنوب شرقی سمنان، شمال شرقی کرمان، شمال سیستان و بلوچستان، شمال شرقی و مرکز یزد و شرق اصفهان.

BW-3- شامل سواحل دریای عمان مانند چابهار در قسمت جنوبی استان سیستان و بلوچستان است.

BW-4- شامل نوار ساحلی استان بوشهر: مانند بندربوشهر، نوار ساحلی استان هرمزگان، مانند بندرعباس و نوار جنوبی خوزستان مانند خرمشهر و آبادان
BS- اقلیم خشک نیمه بیابانی: شامل قسمتی از فلات ایران است و به شکل قوسی از شمال و جنوب غربی، آب و هوای خشک بیابانی را احاطه نموده است که از شمال شرقی خراسان به سمت مغرب و سپس از شمال غربی به سمت جنوب شرقی بلوچستان امتداد می یابد مثل استپهای حوالی شهرکرد که ارتفاعی حدود 1500-1000 متر از سطح دریا دارد و شامل ناحیه ای است:
BS-1- ناحیه نیمه صحرایی سرد: غرب اصفهان، شمال و مرکز استان مرکزی، شرق همدان ، جنوب شرقی زنجان، جنوب قزوین، نواحی مرکزی تهران، شمال سمنان، شمال اردبیل.

BS-2- ناحیه نیمه صحرایی گرم: جنوب غربی کرمانشاه، ایلام، شمال خوزستان، مرکز و جنوب کهگیلویه و بویراحمد، مرکز و جنوب فارس، شمال هرمزگان، مرکز و غرب کرمان، شرق سیستان و بلوچستان.

C- اقلیم معتدل : در این اقلیم معدل حرارت سردترین ماه سال بین 3- درجه سانتیگراد تا 18+ درجه سانتیگراد است و در شمال کشور نوار مرطوبی را تشکیل می دهد که بین منطقه خشک یا نیمه بیابانی و مرزهای شمالی امتداد یافته است و نیز شامل قسمتی از ارتفاعات زاگرس
می گردد که از طرفین با مناطق خشک محصور گشته است.

CS- اقلیم معتدل کوهستانی : شامل ارتفاعات میان بند جبال البرز و ارتفاعات جبال زاگرس و ارتفاعات مرکزی ایران می باشد و بطور کلی می توان گفت که کلیه مناطق آب و هوای معتدل، به جز نوار ساحلی دریای خزر از این نوع آب و هوا می باشد و تا حدی به آب و هوای مدیترانه ای مشابهت دارد.

CS-1- ناحیه کوهستانی سرد: غرب آذربایجان غربی، مرکز آذربایجان شرقی، غرب کردستان، شمال شرقی کرمانشاه، شمال لرستان، مناطقی در چهارمحال و بختیاری، بردسیر کرمان، شمال تهرا و جنوب مازندران.

CS-2- ناحیه مدیترانه ای با باران بهاره : کل مناطق آذربایجان شرقی به جز مناطق ناحیه کوهستانی سرد، شرق آذربایجان غربی مثل ارومیه و نقده، مناطق مرکزی و غربی اردبیل، قسمت اعظم زنجان، غرب همدان، جنوب غربی استان مرکزی، شمال شرقی لرستان، شمال قزوین، مرکز گلستان، شمال خراسان CS-3- ناحیه مدیترانه ای: بخش اعظم کرمانشاه به جز جنوب غربی، مرکز لرستان، شمال شرقی خوزستان، شمال شرقی کهگیلویه و بویراحمد، شمال غربی فارس، بخش اعظم چهارمحال و بختیاری، جنوب غربی اصفهان.

CF- اقلیم معتدل خزری: شامل نوار باریکی است که کاملاٌ در طول ساحل دریای مازندران امتداد دارد و به دلیل وجود ارتفاعات البرز موجب بارندگی زیاد و کوتاه شدن فصل خشک در آن می گردد.

CF-1- ناحیه معتدل خزری بسیار مرطوب: بخش اعظم گیلان، بخش شرقی اردبیل، غرب گلستان CF-2- ناحیه معتدل خزری: بخش اعظم مازندران، چابکسر در شرق گیلان D- اقلیم شامل قسمتی از کوههای البرز و زاگرس و آذربایجان است که معدل حرارت سردترین ماه سال آن کمتر از 3- درجه سانتیگراد است.

DSa- اقلیم: معدل حرارت گرمترین ماه سال از 22 درجه سانتیگراد بیشتر است.

DSb- اقلیم: معدل حرارت گرمترین ماه سال از 22 درجه سانتیگراد تجاوز نمی کند.

DSc- اقلیم: معدل حرارت 1 تا 4 ماه سال فقط از درجه سانتیگراد بالاتر می رود.

اقلیم C با اقلیم D در تقسیم بندیهای مختلف تداخل دارند.

اقلیم E : شامل ارتفاعات زیاد و قلل مرتفع البرز و زاگرس است که گاهاٌ یخچالهای دائم دیده می شود.

متوسط گرمترین ماه سال در آنها بین صفر تا 10 درجه سانتیگراد است.

مثل کوه هزاربند با ارتفاع 3000 متر.

تیره نعناع گیاهان تیره نعناع شامل حدود 160 جنس و بیش از 3000 گونه اند که تقریباٌ در تمام نقاط جهان و به خصوص در نواحی مدیترانه ای می رویند.

اکثر گونه های متعلق به این تیره در صنایع داروئی، غذائی، آرایشی، بهداشتی و همچنین بعنوان ادویه کاربرد فراوانی دارند.

از گیاهان این تیره می توان به نعناع، آویشن، زوفا، بادرنجبویه، ریحان، اسطوقودوس اشاره نمود که در این مجموعه سعی در تشریح آویشن و عوامل موثر بر رشد و اسانس این گیاه و خصوصاٌ عوامل محیطی و اکولوژیکی موثر بر روی این گیاه داروئی بسیار مهم را داریم.

تاثیر زمان برداشت بر عملکرد آویشن نیاز اکولوژیکی آویش گیاهی مدیترانه ای است و در طول رویش به هوای گرم و نور کافی نیاز دارد.

این گیاه خشکی دوست است و به سهولت قادر به تحمل کم آبی و خشکی می باشد کشت این گیاه در زمینهای کود و زمینهایی که سبب آب ایستایی شود مناسب نیست زیرا به غرقابی بودن زمین به شدت حساس است.

برای کشت آن از مناطق آفتابی و از دامنه های جنوبی تپه ها باید استفاده شود خاکهای سبک حاوی ترکیبات کلسیم و با ضخامت زیاد سطح الارض خاکهای مناسبی می باشند.

خاکهای سنگین برای کشت این گیاه مناسب نیست.

تهویه خاک نقش عمده ای در افزایش عملکرد دارد.

رطوبت و آبیاری زیاد نه تنها برای رویش این گیاه مناسب نیست بلکه سبب کاهش کیفیت و کمیت اسانس گیاه می شود pH خاک برای کشت گیاه بین 5/4 تا 8 مناسب است.

تغییرات اسانی متاثر از اکولوژی بازده مواد گیاهی، محتوای روغن ضروری و ترکیب کمی و مقداری آویشن ، می تواند با زمان برداشت، شرایط اکولوژیکی و آب و هوایی متأثر شود.

گزارش شده بود که ارتباط نسبتاً محکمی بین نوع خاک و ساختار شیمیایی جمعیت آویشنی که روی آن رشد می کنند، وجود دارد.

جایی که نوع خاک تغییر می کند، اختلافات ممتازی ممکن است در بیش از چند متر، درمیان گونه های شیمیایی یافت شود.

وقتی که ارتفاع نیز می تواند به عنوان یک عامل عمده ی متأثر کننده ی واکنش های فیزیولوژیکی و شیمیایی گیاهان مطرح شود، ارتباطی بین ارتفاعاتی که گیاهان خوشبو و محصولات روغن های ضروری آنها واقع می شوند، بوجود می آید.

با به حساب آوردن توزیع و کورولوژی ارتفاعشان، آن منتج به تیموسیس، یک عنصر بالکانی می شود.

عناصر بالکانی، هرگز به دسته های غنی از روغن انتقال داده نمی شوند.

هر چند، مقادیر نسبتاً زیادی از محصولات، در محدوده وسیعی از ارتفاعات واقع می شوند، از 600 تا 900 متر ( در یونان ).

در خصوص سایر دسته های کورولوژیکی، کشف شده که محدوده ی بازدهی روغن های اساسی آنها مطلوب است.

بازده دارویی و روغن اساسی آویشن زمانی که با تغییرات اکولوژیکی و آنتوژنتیکی متأثر می شود، محدود می شود.

به نظر نمی رسد که بازده در عناصر بالکانی و بویژه اوراسیایی ، همچون عناصر مدیترانه ای، به ارتفاع بستگی داشته باشد.

شناسایی عوامل ژنتیکی یا محیطی که محتوای روغن اساسی را تحت تأثیر قرار می دهند، کافی نمی باشد و همان ها برای نقشی که اجرا می کرده و الآن در کمپلکس های اکولوژیکی اجرا می کنند، نگاه داشته می شوند.

به نظر می رسد که ارتفاع نقشی در مورد گیاهان خوشبوی غنی از روغن و نیمه روغنی ایفا کند که محتوای روغن اساسی آنها را تغییر می دهد.

به نظر نمی رسد که گیاهانی را که روغن کمتری دارند، تحت تأثیر قرار دهد.

بازده دارویی، محتوا و ترکیبات روغن ضروری در گیاهان آویشنی، سال به سال تغییر پذیری های بزرگی را به خاطر چند ساله بودن گیاهان نشان می داد.

اثر کود روی آویشن یکی از گونه‌های دارویی بومی کشور ایران است که به‌صورت خودرو در مناطق مختلف کشور دیده می‌شود.

به علت داشتن ترکیبهای مؤثر مشابه با گونه استاندارد (T.

vulgaris) می‌تواند در صنایع دارویی، بهداشتی و غذایی مورد استفاده قرار گیرد بررسی امکان کشت و تولید انبوه این گونه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

بخش بیشتر گیاهان دارویی در کشور از عرصه‌های طبیعی این گیاهان جمع‌آوری می‌گردد و بنابراین اصول بهداشتی و فنی در جمع‌آوری، خشک کردن و بسته بندی آنها کمتر رعایت می‌شود (2).

علاوه بر این بهره‌برداری بی رویه در طبیعت باعث تخریب رویشگاههای این گیاهان شده است.

بنابراین کشت زراعی این گونه‌ها و تلاش برای افزایش عملکرد آنها در واحد سطح اهمیت دارد.

از جمله بیماریهای شایع و با اهمیت، بیماریهای قارچی و میکروبی هستند که با استفاده از ترکیبهای فنلی آویشن می‌توان به نحو مؤثری با برخی از آنها مقابله کرد (1).

گیاه T.

daenensis به دلیل داشتن بتا - کاریوفیلن، تیمول و کارواکرول به عنوان ضدالتهاب، مسکن، ضدمیکروب و مؤثر در تسکین علائم سرماخوردگی کاربرد دارد (4).

تیمول موجود در گیاه T.

daenensis دارای اثر آنتی سپتیکی 20 برابر فنل و اثرات سمی کمتر از آن می‌باشد (5).

از روغن‌های