بطور کلی آزمایشات انجام شده برروی خودرو به دو دسته عمده زیر تفکیک میگردد :
الف – آزمایشات تایید قطعات و مجموعهها
ب – آزمایشات تایید کلی خودرو
که به ترتیب به آنها پرداخته خواهد شد.
الف – آزمایشات تایید قطعات و مجموعهها :
در طول مسیر طراحی خودرو پس از انجام فرآیند طراحی هر قطعه و مجموعه و ساخت نمونه آن توسط سازنده مربوطه مجموعهای از آزمایشات گوناگون روی نمونه ارسالی انجام گرفته و تنها پس از گذراندن این آزمایشات قطعه تایید شده است.
نوع و شیوه این آزمایشات بسته به حساسیت قطعه متغیر بوده است ولی در یک دیدگاه کلی بصورت زیر قابل تفکیک است :
- تست ابعادی
- تست عملکردی
- تست مواد
- تست عمر
تستهای فوق عمدتاً بوسیله مرکز طراحی خودرو و یا سازندگان قطعات انجام گردیده و در هر مورد خاص در صورت نیاز دستگاه تست مورد نیاز ساخته میشود.
درزمینه قطعاتی که از منابع خارجی تهیه میشود صلاحیت منبع تأمین قطعات مورد بررسی قرار گرفته و تنها از منابع شناخته شده و معتبر قطعه تهیه میشود.
ب – آزمایشات تایید کلی خودرو
به منظور تضمین کیفیت خودرو، پس از ساخت پیشگونه نهایی (Final Prototype) مجموعه آزمایشاتی بر روی انجام شده است.
گذرانیدن این آزمایشات لازمه دستیابی به کیفیت لازم برای عرضه به بازار مصرف بوده است.
کلیه آزمایشات فوق الذکر بر اساس استانداردهای جهانی خودرو همچون ISO JIS و ECE صورت گرفته است.
بطور کلی این آزمایشات به دو دسته زیر قابل تفکیک هستند.
1- آزمایشات عملکردی
این آزمایشات بمنظور برآورد عملکردهای متفاوت خودرو انجام شدهاند و بشرح زیر میباشند :
- آزمایش حداکثر سرعت
- آزمایش شتابگیری
- آزمایشهای مصرف سوخت
- آزمایش میزان گازهای آلاینده خروجی اگزوز
- آزمایشهای خوش فرمانی
- آزمایشهای راحتی سفر
- آزمایشهای ترمز گیری
کلیه آزمایشات فوق با بهره گیری از ابزارهای پیشرفته بوسیله دستگاههای تست مربوطه، در جاده و یا در دو حالت بنا بر استاندارد تست شده و نتایج بدست آمده است.
2- آزمایشات عمر و دوام
دارا بودن عمر و دوام مناسب از مشخصههای مهم هر خودرو است.
برای خودروها معمولاً عمری معادل 000/200 کیلومتر کارکرد در شرایط کاری نرمال در نظر گرفته میشود.
جهت تایید این ویژگی علاوه بر آزمایشات عمر و دوام انجام شده بر روی قطعات و مجموعهها، کل خودرو نیز آزمایش میشود.
بدیهی است تست خودرو از طریق پیمودن این مسافت مدت زمان بسیار طولانی لازم خواهد داشت لذا بنابر روشهای متداول جهانی با طراحی یک روش استاندارد تست شامل طی مسیرهای خاکی، جاده، ترافیک شهری، دست اندازهای تعریف شده که در مجموع یک شرایط کاری سنگین را شبیه سازی میکنند، معادل 000/200 کیلومتر کارکرد در شرایط نرمال با کارکرد 000/20 کیلومتر در این شرایط شبیه سازی شده است.
خودرو در مراحل متعدد و پس از طی مسافتهای مشخص بازدید شده و نتیجه مشکلات احتمالی ثبت میگردد.
تاریخچه طراحی
مطالعات و بررسیهای کمی و کیفی بازار که بعنوان اولین فعالیتهای این پروژه در طی سالهای 1372 و 1373 صورت گرفت، نشان میداد که هماهنگ با گسترش فراگیری استفاده از خودروهای سواری کلاس VAN در مصارف شخصی و خدماتی در سطح جهان، در سالهای اخیر تقاضای بالقوهای برای این نوع خودرو در کشور به وجود آمده است.
این در حالی بود که صنایع خودرو کشور چنین محصولی به بازار عرضه نمیکردند.
با توجه به این نتایج مطالعات که موید اقتصادی بوده طرح بودند، فعالیتهای پیشتاز و مطالعات اولیه پروژه طراحی خودرو کاروان شامل تعریف محصول و ایجاد شبکه زمان بندی و برنامه ریزی فعالیتهای پروژه در سال 1373 انجام شد و پروژه عملا مطابق زمانبندی مدون ازابتدای سال 1374 آغاز گردید.
بر اساس مطالعات اولیه تعریف محصول در جهت هر چه اقتصادی تر نمودن طرح Plat Form خودروی نیسان Z24 که تولید جاری کارفرمای پروژه، شرکت محترم سایپا بود بعنوان مبنا انتخاب شد و در جهت دسترسی به مشخصات تعیین شده و مورد انتظار، سیستمها و مجموعههایی همچون سیستم تعلیق، سیستم ترمز، سیستم انتقال قدرت، سیستمهای سوخت رسانی، اگزوز و خنک کاری اصلاح گردیده و طرح آن به روز آوری گردید، پیش گونه (Prototype) اولیه خودرو کاروان که صرفاً یک نمونه مفهومی (Conceptual Design) بود و در سال 1373 ارائه شد و به دنبال آن دومین پیش گونه در سال 1374 آماده گردید و از همان زمان تستهای عملکردی در جهت تصدیق اصلاحات انجام شده در plat form شروع شد.
در سالهای 1377 و 1378 سومین و چهارمین مجموعه از پیش گونههای خودرو که کاملا منطبق بر طراحی نهایی بدنه و سیستمهای مکانیکی بودهند، آماده شدند و تستهای نهایی خودرو بکمک آزمایشگاههای پیشرفته موجود در این مرکز و بر اساس روشهای استاندارد تست انجام گردیده است.
علاوه بر این آزمایشات کلی، هر قطعه و مجموعه خودرو بوسیله دستگاههای خاص یا توسط سازندگان و با نظارت طراح و یا رأساً توسط مرکز تحقیقات آزمایش شدهاند.
در مجموع نتیجه تمامی این آزمایشات موید احراز کلیه کیفیتهای لازم برای خودرو کاروان میباشد.
در طی روند طراحی ارتباط و هماهنگی کامل ما بین مرکز تحقیقات بعنوان طراح و سایر شرکتهای خانواده سایپا همچون مگاموتور، سازه گستر، قالبهای بزرگ صنعتی و غیره بعنوان تامین کننده قطعات و مجموعهها وجود داشته است که موید یک کار گروهی هماهنگ میباشد.
از اواخر سال 1377 کار تجهیز خطوط تولید خودرو در شرکت سایپا شروع شد و با توجه به اتمام طراحی و ساخت قسمت اعظم قطعات و مجموعهها در سال 1378، تولید خودرو از سال 1379 آغاز گردید.
فصل دوم معرفی محصول معرفی محصول خودروی کاروان یک خودروی سواری خانوادگی است که دیدگاه اصلی در طراحی آن ایجاد ایمنی و راحتی برای خانوادهها به هنگام طی مسیرهای شهری و مسافرتها و گردشهای بین شهری است، این خودرو ظرفیت حمل هفت سرنشین را داشته و فضای گسترده داخلی آن آسایش و راحتی مضاعفی برای سرنشینان فراهم میآورد.
کلیه سیستمها و مجموعههای بکار گرفته شده در این خودرو به تحقق اهداف طراحی کمک میکنند.
سرعت و شتاب مناسب با بهره گیری از موتور و سیستم انتقال قدرت کار راحتی سفر ناشی از سیستم تعلیق بهینه فرمان پذیری مناسب بکمک سیستم فرمان هیدرولیک همراه با قابلیت تنظیم موقعیت غربیلک فرمان، سیستم تهویه مطبوع مناسب، شیشه بالابر برقی و سیستم صوتی چهار باند از عمده مشخصات بارز این خودرو است که عمدتا مورد توجه مصرف کنندگان نیز میباشند.
ویژگی بارز و متخصص بفرد این خودرو دستیابی، به کلیه امکانات رفاهی و مشخصات عملکردی فوق در عین پایین نگاه داشتن مصرف سوخت خودرو تا حد چشمگیری میباشد.
این ویژگی ناشی از طراحی بهینه سیستم انتقال قدرت و شکل آیرودینامیک خودرو است.
در کنار این ویژگیها، بکارگیری سیستم هوشمند اطلاع رسانی و ایمنی نیز در این خودرو بصورت انتخابی پیش بینی شده است که بنابر تقاضای استفاده کننده قابل نصب میباشد.
علاوه بر مصارف خانوادگی و شخصی که بعنوان استفاده کنندگان اصلی این خودرو مدنظر میباشند، خودروی کاروان در مصارف خدماتی همچون سرویسهای خاص و تشریفات و به منظور نقل و انتقال هیئتها و گروههای کاری نیز میتواند بسیار کارا باشد.
در کنار امکانات رفاهی و ویژگیهای عملکردی ذکر شده، نمای زیبای خارجی و استحکام و دوام خودرو جایگاه ویژهای بر آن فراهم میسازد.
فصل سوم عملکرد خودرو عملکرد خودرو 1-3) حداکثر سرعت و قابلیت شتابگیری خودرو (Maximum Speed and Aceeleration) بر اساس آزمایشات انجام شده برای ارزیابی، حداکثر سرعت و قابلیت شتابگیری خودرو که بر اساس استانداردهی JISD 1014 , 1016 انجام شده است، حداکثر سرعت خودرو برابر با 150 کیلومتر بر ساعت و زمان شتاب گیری خودرو از سرعت صفر تا سرعت 100 کیلومتر بر ساعت 3/25 تائید بدست آمده است که نشان ثانیه بدست آمده است که نشان دهنده قابلیت مناسب خودرو در مقایسه با خودروهای مشابه و مقادیر مورد انتظار در بازار است.
2-3) مصرف سوخت (Fuel Consumption) تستهای متعددی در شرایط کاری متفاوت مطابق استانداردهای در جاده و بکمک شاسی دینامومتر انجام شده است که همگی موید مصرف سوخت بسیار کم خودرو کاروان میباشد تا جایی که مصرف سوخت خودرو در وضعیت رانندگی اقتصادی (Economic) که معادل حرکت با سرعت 70 کیلومتر بر ساعت است به حدود 75/8 لیتر برای هر 100 کیلومتر میرسد که برای خودرویی در این کلاس بسیار مناسب است.
3-3) راحتی سفر (Ride) راحتی سفر خودرو کاروان مبتنی بر روش شرکت فورد و بکمک دستگاه شبیه سازی ارتعاشات جاده برآورده شده است.
براساس نتایج بدست آمده عدد مشخصه راحتی سفردر این روش (Ride No.) برای خودروی کاروان (در جادههای صاف) 8/10 میباشد.
این در حالی است که مطابق همین روش این عدد مشخصه برای خودرو نیسان z24 که از نقطه نظر سیستمهای مکانیکی خودروی مبنا بوده است، 13/5 و برای خودروهای پیشرفته و مطرح از این کلاس حدود 12 میباشد.
این اعداد موید میزان بهبود راحتی سفر این خودرو نسبت به خودروی مبنا و نیز موقعیت کلی آن در یک مقیاس جهانی است.
برای جادههای ترکیبی (صاف و ناهموار بصورت تصادفی) عدد مشخصه برای خودروی کاروان، خودروی نیسان z24 و خودروهای پیشرفته به ترتیب 13/8 ، 53/4 و حدود 9 است که در این مورد نیز عملکرد مناسب خودرو تایید میگردد.
4-3) خوش فرمانی (Handling) خوش فرمانی خودروی کاروان بر اساس آزمایشات متعدد که بر اساس استانداردهای ECE , ISO و JARI انجام شده است.
در وضعیت مطلوب بوده و کلیه مقادیر مورد انتظار را تامین میکند در یک دیدگاه کلی این خودرو تمامی محدوده سرعتهای کاری خود پایدار و خوش فرمان است.
5-3) عملکرد سیستم ترمز (Brake peeformance) عملکرد سیستم ترمز خودرو کاملا مناسب بوده و بر اساس استاندارد JISD تست شده است مسافت توقف مطالب این استاندادر 93/20 متر است این مقدار برای خودرو پاترول 3/23 متر است که میتواند معیار مقایسه خوبی بوده و نشانگر وضعیت مناسب خودرو باشد.
6-3) حداقل شعاع چرخش حداقل شعاع چرخش در خودروی کاروان حدود 5 متر میباشد که با توجه به اندازه خودرو قابلیت بسیار مساعدی برای پارک و جابجایی خودرو در محیطهای کوچک فراهم میآورد.
فصل چهارم معرفی و تشریح ویژگیهای فنی سیستمها و مجموعههای خودرو معرفی و تشریح ویژگیهای فنی سیستمها و مجموعههای خودرو در این بخش کلیه سیستمها و مجموعههای خودرو معرفی شده و ویژگیهای فنی هر یک برشمرده میشود.
1-4) موتور و سیستمهای جانبی الف – موتور Engine موتور بکار رفته در خودروی کاروان 4 سیلندر و از نوع خطی است.
این موتور موسوم به z24 قبلا در چند خودروی ساخت داخل مثل پاترول، نیسان وانت و پاژن بکار گرفته شده است.
حجم موتور 2400 سی سی بوده و حداکثر توان آن 105 اسب بخار در شرایط استاندارد میباشد.
موتور از نوع کاربراتوری بوده و سیستم پخش جرقه نیز مکانیکی است.
(شکل 3) بر اساس مطالعات اولیه با توجه به قدرت و سایر مشخصههای این موتور، بکارگیری آن در خودرو کاروان مناسب تشخیص داده شده که در عمل نیز بر اساس آزمایشهای انجام شده این انتخاب تایید شده است.
شایان ذکر است فعالیتهایی در جهت بهبود طرح این موتور انجام گردیده که منجر به دستیابی به موتور بهبود یافته z24 که مجهز به سیستم EGR میباشد گردیده است.
بکار گیری موتور z24 بهبود یافته منجر به بهبود مشخصات عملکردی خودروی کاروان مشخصاً آلودگی آن تا حد استاندارد گردیده است.
ب – سیستم خنک کاری موتورCooling Eystem سیستم خنک کاری موتور، از نوع باز (open) بوده (تخت فشار نمیباشد) و شامل یک رادیاتور با شبکه فشرده و با راندمان بالا به حجم 3 لیتر و دو فن الکتریکی که توان حداکثر هر یک 120 وات است میشود.
فنها بوسیله یک ترموسوئیچ دو مرحلهای کنترل شده و به ترتیب در دماهای 85 و 90 درجه سانتیگراد با دوره پایین و دور بالا بکار میافتند.
ساختار سیستم خنک کاری موتور بصورتی است که ضمن کاهش قابل ملاحظه صدای خودرو ناشی از حذف پروانه مکانیکی عملکرد بسیار خوبی داشته و دمای موتور را در سخت ترین شرایط کاری و تا 54 درجه سانتیگراد دمای محیط، محدوده مجاز نگاه میدارد.
(شکل 4) ج- سیستم اگزوز Exhause System اگزوز خودروی کاروان با دیدگاه کاهش صدای خودرو طراحی شده و با استفاده از دو انباره میانی و انتهایی از عملکرد مناسبی برخوردار است.
(شکل 5) د- سیستم سوخت رسانیFueling System حجم باک طراحی شده برای خودرو کاروان 65 لیتر است که امکان 740 کیلومتر حرکت برای هر بار پر کردن باک به هنگام حرکت خودرو در سرعت اقتصادی (70 کیلومتر بر ساعت) را فراهم میآورد.
پمپ سوخت رسانی نیز از نوع الکتریکی است.
2-4) سیستم انتقال قدرت Transmission system الف – کلاج Clutch کلاج از نوع تک دیسک با فنر خورشیدی و سیستم عملگر هیدرولیکی است.
کلاج خودروی کاروان کاملاً (نیسان z24) بوده و در این زمینه به طراحی جدید نیاز نبوده است.
ب – جعبه دنده جعبه دنده از نوع 5 دنده و کاملا سنیگرونیزی است.
نسبت تبدیلهای جعبه دنده بر اساس