تااوایل سال 1980 تقریبا تمامی شرکتها وسازمانها براین باوربودند که کیفیت تنها درمحصول نهائی تجلی یافته ورضایت مشتری فقط با دریافت محصول یاخدمت مناسب تامین می گردد .ازاینرو رقبای ژاپنی واروپائی محصولات صرفا بادوامی راتولید وبه عنوان یک محصول با کیفیت به بازارعرضه می کردند .به تدریج بارشد وپیشرفت تکنولوژی وابداع سیستمهای طراحی وساخت توسط کامپیوتراتکاء به مهارت های انسانی کاهش یافته وموجبات تولید وارائه محصولات مشابه برای شرکتهای رقیب فراهم آمد .حالا دیگرتشخیص وتمیزمحصولات ارائه شده توسط شرکت های مختلف دربازاربسیارمشکل می نمود ، لذاشرکتها برای پیشی گرفتن ازرقبای خود ناگزیربه دنبال مفاهیم دیگری بودند تابامشخصات کیفی کالا تلفیق نموده وبا ایجاد تمایزبین محصولات خود ودیگران سهم بازاربیشتری راتصاحب نمایند .آنها دریافتند که تنها راه تشخیص ووجه افتراق بین محصولات ، ترکیبی ازکیفیت وارائه خدماتی است که نیازوانتظارآینده مشتری رابا قیمت مناسب برآورده سازد .درواقع آنها به این نتیجه مهم رسیده بودند که مشتریان به همان اندازه که به کیفیت محصول اهمیت می دهند برای کیفیت خدمات نیزارزش قائلند .آنها هم چنین به این نکته مهم دست یافته بودند که کیفیت خدمات متکی برمردم است واین مسئله به ویژه هنگامیکه کارکنان با مردم ارتباط مستقیم دارند به خوبی آشکارمی شود .
نیازمندیهای مصرف کنندگان درکناررشد روزافزون تقاضای آنها برای کالای بهتر، مرکزتوجه دست اندرکاران قرارگرفت تابه نحوی کیفیت راتوسعه وگسترش دهند که قادرباشند علاوه برمحصول ، ارتباطات وانتقال کیفیت به مشتریان رامدنظرداشته ورقبای خودراعقب بزنند .رویکرد جدید احساس نیازبه تغییردرفرهنگ راشکوفاکرد وبه مدیران آموخت که کیفیت ومدیریت آن دیگرنمی تواند متکی برمتخصصین این امرباشد بلکه حضورتمامی افراد یک سازمان ازمدیران ارشد ومیانی گرفته تاسرپرستان وحتی کارگران درفعالیتهای مدیریتی به منظورموثرنمودن فعالیت های کیفی اجتناب ناپذیراست .دگرگونیها وتغییرات پی درپی دردودهه اخیرعلاوه براینکه روش ها ، تکنیک ها وابزاررادستخوش تحولات سریع نمود ، به عنوان یک واقعیت برکلیه جوانب زندگی سیستمهای تجاری ، اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی وسیاسی اثرگذاشت وموجب شد تارقابت دربازارآشفته جهانی روزبه روز مشکل ترودرعین حال حیاتی ترگردد .دراین راستا شرکت ها وسازمانهای خدماتی وازجمله مراکزآموزشی نه تنها استثنی نمی باشد بلکه باید فشاربیشتری راخصوصا ً درمورد تنوع خدمات وبالابردن کیفیت وروشهائی که برای خدماتشان ارائه می نمایند تحمل کنند.
امروزه یکی ازمهمترین ابزارهائیکه درارتقاء سطح سودآوری ونهایتا افزایش بهره وری بنگاههای مختلف تجاری ، تولیدی وخدمات موثرمی باشد سری استانداردهای ایزو9000 است که با اهمیت وتوجهی که درسطح جهانی برای آن قائلند میرود تامبانی نظام کیفیت جامع را بنا نهاده وراهگشای اجرای موثرنظام کیفیت درهرسازمانی اعم ازتولیدی یا خدماتی باشد .
دراین پژوهش هدف اصلی بررسی وارائه نحوه استقراریک سیستم مدیریت کیفیت براساس الگوی ایزو 9001 دریک محیط آموزشی است .
باشد که این تجربه بتواند برای واحدهای آموزشی ومراکزآموزش عالی مفید فایده بوده واین اصل مهم رامرکزتوجه قرارداده که کیفیت به خودی خود ایجادنمی شود بکله بایستی مدیریت شود.
شایان توجه است که منظورازکلمه استاندارد دراین طرح همان سری استانداردهای ایزو9001 است که برای جلوگیری ازتکراروتطویل کلام خلاصه شده است .
موضوع تحقیق
دگرگونی وتحول دردیدگاههای گذشته نسبت به کیفیت ورویکرد عمومی به این مقوله درسالهای اخیرموجب شده تاسیستمهای کنترل کیفی به خاطرماهیت خودیعنی حضوردرآخرین مرحله تولید به مفهوم جداکردن محصول خود ازبد ، اعتبارپیشین خودرابه معنای تنها راه دستیابی به محصول با کیفیت ازدست داده وجای خودرابه سیستمی بدهد که قبل ازساختن نهایی ، اطمینان ازمرغوب بودن کالا راتضمین نماید .این سیستم که همان تضمین کیفیت است با حداقل نیازمندیها درسری استانداردهای ایزو 9000 مطرح شده وبراین پایه استواراست که پیشگیری به جای کشف عیب یک اصل است .
اهمیت این استانداردها دراین است که برای هرسازمانی اعم ازتولیدی یا خدماتی وبا هروسعت واندازه ای قابل اجرابوده ومیتوان آنها رابه وسیله کلیه سازمانها به کارگرفت .
این استانداردها که درسال 1987منتشرشده اند دارای سه استاندارد اجرایی ایزو 9001، ایزو 9002، وایزو 9003 با حداکثربیست بند می باشد که فعالیت های متقاضیان استفاده ازآنها راشکل داده وبا الزامات مربوطه منطبق میسازد سازمانهای خدماتی ، منجمله مراکزآموزشی که عموما به علت نوع فعالیت حتی درسیستم های کنترل کیفی نیزمورد نظارت قرارنمی گرفتند میتوانند به خوبی ازاین استانداردها بهره گرفته وفرآیند فعالیت های خودررادرانطباق بااین نیازمندیها اصلاح وآنها را به منظورتضمین هماهنگی وتطابق کامل بانیازمندیها مشتری به کاربرند .موضوع اصلی مساله طراحی ومستندسازی سیستم کیفیت برای یک مرکز آموزشی براساس الگوی ایزو 9001 می باشد البته درمسیردستیابی به چنین هدفی به مفاهیمی ازادبیات آموزش واستانداردهای ایزو 9000 به منظور شناخت آنها پرداخته وسعی خواهد شد تاحد امکان مجموعه ای قابل استفاده برای علاقمندان به استقرارنظام کیفیت فراهم آید .
روش تحقیق
طراحی ومستندسازی یک نظام کیفیت مستلزم مطالعه کتابخانه ای وسیع وشناسایی منابع مرتبط بانوع کاربوده وایجاب می نماید تاازتجارب موجودنهایت بهره برداری صورت گیرد دراین طرح علاوه بربررسی مقالات وکتب داخلی وخارجی به منظورانتقال مفاهیم اصلی برای بسترسازی فرهنگ مدیریت کیفیت وکاربرد ابزارمناسبی همانند ایزو 9000 ، ازتجربیات شخصی مشاهدات وبازدیدهای متعدد ازسازمانهای آموزشی موفق دراین زمینه که مجهزبه گواهینامه های مربوطه میباشند نهایت استفاده به عمل آمده ، مراحل ونحوه تدوین مستندات یک نظام کیفیت باارایه نمونه های کاربردی ازروشها ، دستورالعمل ها ، فرمها وسوابق کیفی تشریحی وسعی شده است الگوی مناسبی دراختیار کسانی که مایلند دربازاررقابت امروزی به بهبود مستمر اندیشیده وعادت کیفیت گرایی ، مشتری گرایی ونظم وانضبا ط سازمانی رابین پژوهشگران عمدتا جوان مملکت رواج دهند قرارگیرد .
شکل 1- 1 مراحل انجام این تحقیق راارائه می نماید .
طراحی ومستندسازی یک نظام کیفیت مستلزم مطالعه کتابخانه ای وسیع وشناسایی منابع مرتبط بانوع کاربوده وایجاب می نماید تاازتجارب موجودنهایت بهره برداری صورت گیرد دراین طرح علاوه بربررسی مقالات وکتب داخلی وخارجی به منظورانتقال مفاهیم اصلی برای بسترسازی فرهنگ مدیریت کیفیت وکاربرد ابزارمناسبی همانند ایزو 9000 ، ازتجربیات شخصی مشاهدات وبازدیدهای متعدد ازسازمانهای آموزشی موفق دراین زمینه که مجهزبه گواهینامه های مربوطه میباشند نهایت استفاده به عمل آمده ، مراحل ونحوه تدوین مستندات یک نظام کیفیت باارایه نمونه های کاربردی ازروشها ، دستورالعمل ها ، فرمها وسوابق کیفی تشریحی وسعی شده است الگوی مناسبی دراختیار کسانی که مایلند دربازاررقابت امروزی به بهبود مستمر اندیشیده وعادت کیفیت گرایی ، مشتری گرایی ونظم وانضبا ط سازمانی رابین پژوهشگران عمدتا جوان مملکت رواج دهند قرارگیرد .
شکل 1- 1 مراحل انجام این تحقیق راارائه می نماید .
شروع مطالعه کتابخانه ای جمع آوری اطلاعات بررسی وشناخت یک واحد آموزشی .مدیریت کیفیت ایزو9000 تعیین ویژگیها ونیازمندیهای استاندارد وتفسیرآنها تعیین مراحل طراحی شناخت وتعیین نیازمندیهای یک مرکزدرانطباق بااستاندارد طراحی مستندات اجرا ممیزی مقایسه ایزو9000 وجایزه مالکوم بالدریج نتیجه گیری وفعالیتهای آتی خاتمه فصل دوم : معرفی سازمان: (مجتمع آموزشی سما) تاریخچه : در سال 1370 که آموزش و پرورش با محدودیت هایی از نظر توسعه فضای آموزشی روبرو بود از طرف جناب آقای دکتر جاسبی ریاست عالیه ی دانشگاه آزاد اسلامی طرح جامعی برای توسعه مدارس غیر انتفاعی کشور ارائه شد .متعاقب آن بر اساس توصیه ی جناب آقای هاشمی رفسنجانی رئیس جمهورمحترم وقت و رئیس هیأت امنای دانشگاه آزاد اسلامی ، فعالیت های سازمان « سما » شکل گرفت .در سال 1373 رئیس دانشگاه آزاد اسلامی توسعه مدارس سما و توجه مسئولین به تربیت اسلامی و علمی دانش آموزان را یکی از محورهای حرکت دانشگاه اعلام داشتند .
اساسنامه سازمان که به تصویب هیأت امنای دانشگاه رسیده است ، فعالیت در دوره های تحصیلی آموزش عمومی و کاردانی فنی و حرفه ای را به عنوان کارکرد این سازمان تعیین کرده است .
اینک پس از گذشت 13 سال از تأسیس سازمان سما تعداد 587 واحد آموزشی با بیش از 50 هزار دانش آموز در 88 شهر کشور اعم از بزرگ و کوچک ، از مرکز تا نقاط محروم در امر تعلیم و تربیت نوباوگان و جوانان جامعه فعالیت می کنند که اکثراً به لحاظ آموزشی و پرورشی از سطح خوبی برخوردار و از نظر اقتصادی درمجموع خودکفا هستند .
اجمالی از آمارها ، شاخص ها و دست آورد های علمی و فرهنگی سازمان سما : زمین ، فضا و سرمایه گذاری : متراژ زمین های ملکی 679014 متر مربع .
متراژ بناهای آموزشی 327519 متر مربع ( احداثی 63 درصد و خریداری 37 درصد ) .
مبلغ سرمایه گذاری دانشگاه تا پایان سال 82 بالغ بر 76 میلیارد ریال و تسهیلات بانکی جذب شده 54 میلیارد ریال .
تعداد مدارس و دانش آموزان : تعداد 587 مدرسه ( پیش دبستانی و مهد کودک 16 درصد ؛ ابتدایی18 درصد ؛ راهنمایی 22 درصد ؛ متوسطه 27 درصد و پیش دانشگاهی 17 درصد ) در 88 شهر کشور .
تعداد 50325 نفر دانش آموز ( پیش دبستانی و مهد کودک 7 درصد ؛ ابتدایی 31 درصد ؛ راهنمایی 29 درصد ؛ متوسطه 26 درصد و پیش دانشگاهی 7 درصد ) .
دستاورد های علمی ، فرهنگی : موفقیت های افتخار آمیزعلمی ، فرهنگی ، هنری و ورزشی دانش آموزان سما در سطح بین المللی ، کشوری ، استانی و منطقه ای ( منعکس در نشریه های سما و سررسید مهر تا مهرسال تحصیلی 84 ـ 83 سازمان ) .
موفقیت های چشمگیر دانش آموزان مدارس سما در آزمون های مختلف سراسری ورودی دانشگاه های کشور .
فعالیت های علمی و آزمایشگاهی در فرایند تدریس و یادگیری .
موفقیت های چشمگیر دانش آموزان در آزمون هماهنگ تشریحی سال 1383 .
جذب و تربیت نیروی انسانی : جذب5050 نفر نیروی آموزشی ، پرورشی و اداری (57 درصد قراردادی ؛ 30 درصد حق التدریس و 13 درصد مأمور ) .
تعداد 1470 نفر نیروی استخدامی رسمی جذب شده از طریق طرح های استخدام سالیانه .
اجرای طرح های آموزشی بدو خدمت ، ضمن خدمت و کارگاه های آموزشی و پژوهشی معاونان ، مدیران و سایر کارکنان مدارس .
اجرای برنامه های آموزش مکاتبه ای در 7 برنامه و 8 دوره .
برگزاری هفده دوره موفق مهارتهای تعلیم و تربیت در 5 گرایش با آمار تقریبی11000 نفراز لیسانس ها و فوق لیسانس رشته های مختلف که هجدهمین دوره در حال اجرا است .
دوره کاردانی : تأسیس و راه اندازی واحد دانشگاهی تهران سما و آموزشکده های فنی و حرفه ای سما در 53 شهر کشور و 36 رشته تحصیلی .
تعداد 23650 نفر دانشجو در 244 رشته / شهر ( 41 درصد زن و 59 درصد مرد ) .
موفقیت قابل توجه فارغ التحصیلان کاردانی در آزمون های سراسری کارشناسی ناپیوسته کشور .
زبان و کنکور سما : استفاده از سیستم مدون ، چارت آموزشی ، کتب منتخب ، نوارها و فیلمهای آموزشی .
دارای 120 مرکز آموزشی در تهران و 50 واحد شهرستان با اخذ مجوز های رسمی .
حدود 3080 نفر زبان آموز در تهران و بیش از 11000 نفر در شهرهای دیگر .
برگزاری کلاس ها و آزمون های مختلف کنکور .
نشریات : نشریه سما ، ماهنامه آموزشی و خبری سازمان و مدارس سما .
نشریات دانش آموزی در مدارس سراسر کشور .
کتاب شناسی دانش آموز ، فهرست توصیفی و تحلیلی تازه های کتاب در دوره های ابتدایی ، راهنمایی و متوسطه .
اندیشه معلم ، سالنامه علمی ، پژوهشی و تربیتی سازمان و مدارس سما .
انتشار ویژه نامه های فصلی و موردی مانند ویژه نامه ارتقاء کیفیت ( نظر مدیران ) در مهر ماه 83 و ویژه نامه آزمون هماهنگ در شهریور 83 .
نگاهی به آینده : سازمان مصمم است با تکیه بر الطاف الهی ، تجربیات حاصله ، نیروهای مردمی و نهادهای آموزشی کشوری برنامه توسعه خود را در دهه دوم فعالیت خود به شرح ذیل تعقیب نماید : کیفیت بخشی بیشتر به امور آموزشی ، فرهنگی ، هنری و .
.
؛ تعمیم فرهنگ پژوهش و تحقیق در کلیه سطوح آموزشی ؛ افزایش تعداد آموزشکده ها به 150 آموزشکده ؛ افزایش تعداد دانشجویان تحت پوشش سما به 150000 نفر ؛ افزایش تعداد مدارس سما به 1000 واحد آموزشی ؛ افزایش تعداد دانش آموزان به 120000 نفر ؛ تعمیم آموزشگاه های زبان و کنکور به کلیه واحدها ؛ اجرای برنامه تدریس دو درس علوم تجربی و ریاضی به زبان انگلیسی در شهرها و مدارس مستعد؛ اجرای المپیاد های ورزشی ، علمی و جشنواره های هنری و مطبوعاتی و .
؛ اجرای برنامه وسیع آموزش کارکنان ، معلمان و مدیران سما ؛ اجرای طرح های نو مانند تأکید بر تفکر پژوهشی و تحقیقات در مدارس سما ، طرح مشاور پشتیبان و نظارت و راهنمایی آموزشی در کلاس ها و مدارس سما ؛ مجتمع آموزشی سما که زیر نظر دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر فعالیت دارد متشکل از آموزشکده فنی و حرفه ای ، دبیرستان دخترانه و راهنمایی دخترانه و پسرانه و دبستان دخترانه می باشد .
این مجموعه در زمینی به مساحت 8510 متر مربع که در سال 1374 ( توسط تأمین اعتبار واحد با موقعیتی داخل محدوده شهر خریداری شد ه ) در اختیار گرفته و متراژ زیر بناهای 2850 متر مربع می رسد .
دانشکده