دانلود مقاله تصمیم گیری

اهداف عمده این فصل

تحلیل تصمیم گیری به عنوان یک فراگرد منطقی با عطف توجه خاص به ارزیابی گزینه ها در پرتو اهداف مورد نظر .

بحث درمورد رویکردهای تصمیم گیری ، با تاکید خاص بر روی رویکرد تحقیق وتحلیل و استفاده از تحقیق درعملیات به عنوان بهترین مثال این رویکرد .

ارائه رویکردهای جدیدتر تصمیم گیری ، با توجه خاص به تحلیل ریسک ، درخت تصمیم گیری ، وتئوری ترجیح .

پیشنهاد رهنمودهایی که باتوجه به آنها می توان اهمیت نسبی تصمیمات راتعیین کرد .

تصمیم گیری ، یا انتخاب ازمیان گزینه های مختلف انجام یک کار، هسته اصلی برنامه ریزی را تشکیل می دهد.

می توان گفت اگر تصمیمی اتخاذ نشود، برنامه ای وجود نخواهد داشت مدیران گاهی اوقات ملاحظه می کنند که تصمیم گیری شغل اصلی انها را تشکیل می دهد زیرا مداوما باید انتخاب کنند چه کاری باید انجام شود، چه کسی آن را انجام دهد چه زمانی، درکجا و حتی چطور باید انجام گیرد.

به هر حال تصمیم گیری فقط گاهی در برنامه ریزی است همچنین قسمتی از زندگی روزانه هر فردی است.

برخی از شرکتها ملاحظه کرده اند که تهیه و انتشار مفروضات برنامه ریزی، فرضیاتی که کاربرد زیادی در برنامه ریزی دارند و ارائه آن به افراد مربوطه بسیار عاقلانه است، البته این مفروضات باید تازه و بهنگام نگه داشته شود این شرکتها همچنین از مدیران خود می خواهند که مفوضات تکمیلی را در هنگام ارائه بودجه یا سایر برنامه های مربوط تهیه و پیشنهاد نمایند.

برای یک مدیر بسیار خطرناک است که تصور نماید بعد از تصویب برنامه و اتخاد تصمیم دیگر تعیین مفروضات ضرورتی ندارد .

حقیقت این است که تا وقتی که یک شخص تمام عملیات راانجام نداده است ، تصمیم گیری وجود دارد وتصمیم گیری خوب موقعی انجام می شود که شخص مسئول تصویرروشنی ازمحیطی که تصمیمات درآن اجرا می گردد، داشته باشد.

سوالاتی برای بحث و بررسی

یک مسئله تصمیم گیری را در مقابل خود قرار داده و مفروضات حیاتی برنامه ریزی احاطه کننده آن را مختصراً شرح دهید.

چه تعدادی از آنها مربوط به دانش و چه تعدادی مربوط به پیش بینی است؟

چه تعدادی کیفی و چه تعدادی کمی هستند؟

چه تعدادی در کنترل شما هستند؟

یک پیش بینی فروش اغلب هم به عنوان یک برنامه و هم به عنوان یک مفروض در نظر گرفته می شود.

اظهار نظر نمایید.

مفروضات عمده ای را که به نظر شما شرکت «فوردموتور» برای پیش بینی فروش اتومبیلهای ود در 2 سال آینده لازم دارد، مشخص نمایید.

آیا اهداف، خط مشیها، و روشها می توانند برای برنامه ریزی به عنوان مروضات در نظر گرفته شوند؟

توضیح دهید چگونه مفروضات یکسان به هماهنگی برنامه ها کمک می کنند.

مفروضات چطور باید ایجاد و انتقال یابند؟

دقیقا شما چطور می توانید تکنیک «دلفی» را برای تعیین مفروضات مسائل عمده اجتماعی شرکتی که در 10 سال آینده با آنها مواجه خواهد شد، مورد استفاده قرار دهید

تصمیم گیری به عنوان گام مهمی در برنامه ریزی

قبلا توضیح داده شد که تصمیم گیری بخش عمده ای از برنامه ریزی است.

در حقیقت هسته اصلی برنامه ریزی شرح فراگرد تصمیم گیری است.

به این ترتیب تصمیم گیری ممکن است به این ترتیب تصور شود: 1.

تعیین مفروضات، 2.

تعیین گزینه ها، 3.

ارزیابی گزینه ها، 4.

انتخاب یک گزینه یعنی اتخاذ یک تصمیم.

اگر چه در این فصل راجع به منطق و تکنیکهای انتخاب بحث می شود ولی در واقع تصمیم گیری به عنوان گامی در برنامه ریزی در نظر گرفته شده است.

معقولیت و تصمیم گیری

تصمیم گیری موثر مستلزم یک انتخاب منطقی است.

ولی معقولیت چیست؟

چه موقع یک شخص منطقی فکر می کند یا تصمیم می گیرد؟

غالبا تصوی می شود که حل کردن مسئله، تفکر یا تصمیمی منطقی است، و گاهی اوقات یک مسئله به عنوان حالتی از ابهام، عدم اطمینان، یا هرج و مرج تعریف شده است.

ولی اگر هدف یک شخص در وضعی مبهم، نامطمئن یا نامنظم قرار داشته باشد، مسلما هیچ مسئله ای وجود نخواهد داشت و نیازی به تصمیم گیری نیز نخواهد بود.

بنابراین ملاحظه می شود که قبل از تصمیم گیری منطقی شرایط معینی باید  وجود داشته باشد.

در وهله اول باید برای تحقق هدفی کوشش شود.

ثانیا باید درک روشینی از گزینه ای که در جهت تحقق هدف است، داشت.

ثالثا باید بتوان گزینه ها را در پرتو هدف مورد نظر ارزیابی کرد، و بالاخره باید گرایش داشت بهترین گزینه را برای تحقق هدف انتخاب کرد.

در زمینه مدیریت به ندرت می توان کاملا منطقی بود.

چون اولا هیچ کس نمی تواند درباره گذشته تصمیم بگیرد، تصمیات باید در آینده اجرا شوند و آینده تقریبا شامل عدم اطمینان است.

ثانیا به سختی می توان تمام گزینه های تحقق یک هدف را تشخیص داد، زیرا در بیشتر موارد راههای زیادی برای رسیدن به یک هدف وجود دارد.

آنچه یک مدیر می تواند در نظر بگیرد یک معقولیت محدود اس.

برخی از مدیران برای اینکه می خواهند کاملا منطقی باشند اجازه می دهد عدم علاقه آنان به ریسک با گرایش پیدا کردن بهترین راه حل تداخل نماید.

اگر چه این امر حقیقت دارد که بسیاری از تصمیمات مدیریتی با این گرایش اتخاذ م یشود که از کنار مسائل تا آنجا که ممکن است با ایمنی رد شوند، ولی این نیز پذیرفته شده که اکثر مدیران کوشش دارند بهترین تصمیمات را در داخل محدودیتهای منطقی و در پرتو اندازه و ماهیت ریسکهایی که در عدم اطمینان وجود دارد اتخاذ نمایند.

توسعه گزینه ها

با فرض اینکه هاهداف مشخص بوده و مفروضات برنامه ریزی روشن هتسند، اولین گام درتصمیم گیری توسعه گزینه ها می باشد.

به ندرت می توان جریان کاری را پیدا کرد که در آن گزینه های مختلف وجود نداشته باشد.

در حقیقت اگر به نظر برسد که فقط یک راه برای انجام کاری وجود دارد مدیران آگاه با تردید به آن می نگرند.

به عنوان مثال یکی از شرکتهای امریکایی برای افزایش تولید خو به سطحی که هزینه ها کاهش یافته و زیان به سود تبدیل شود، به تجهیزات سرمایه ای نیاز داشت.

زیادی به قدری بود که شرکت برای دریافت وام اعتباری نداشت.

به نظر می رسد در این موقعیت تنها راه حل ممکن عدم سرمایه گذاری بد.

ولی این امر شکستگی را مسلم می ساخت.

بنابراین مدیران شرکت به جستجوی گزینه های دیگر پرداختند.

در این جستجو ولید کننده ای را یافتند که تجهیزات لازم را داشت و خود قادر به فروش آن بنود.

بانکه به این تولید کننده گفته بودند می توانند تجهیزات مربوطه را بدون پیش قسط ماهیانه به فروش برساند.

علاوه بر این شرکت دیگری چون می خواست تجهیزات جدید را جایگزین قدیمی نماید.

پیشنهاد فروش تجهیزات مورد نظر را بدون پیش قسط ارائه داد.

بنابراین در موقعیتی ظاهرا نومید کننده، دو گزینه ماسب پیدا شد. 

بنابراین در موقعیتی ظاهرا نومید کننده، دو گزینه ماسب پیدا شد.

توانایی توسعه گزینه ها درست به اندازه انتخاب صحیح از بین آنها اهمیت دارد.

از سوی دیگر مهارت تحقیق و زیرکی اغلب موجب پیدایش تعداد زیادی انتخاب می گردد که نمی توانند به سادگی مورد ارزیابی قرار گیرند در این موقعیت تصمیم گیرنده نیاز به کمک دارد و این کمک ممکن است در مفهوم عامل محدود کننده یافت شود.

اصل عامل محدود کننده عامل محدود کننده عاملی است که در سر راه تحقق هدف مطلوب قرار می گیرد اگر این عوامل به روشنی شناخته شوند، مدیران به جستجوی گزینه هایی خواهند پرداخت که بر این عوامل محدود کننده فائق آیند.

به عنوان مثال هدف تولید کنده ای که قبلا مورد اشاره قرار گرفت تبدیل زیان به وسد بود.

وسیله انجام این کار به دست آوردن تجهیزات سرمایه ای بود.

عامل محدود کننده فقدان پول نقد و اعتبار بود.

در نتیجه گزینه های شرکت منحصر به آنهایی بود که عامل محدود کننده را از سر راه بردارد.م تحقیق شرکت درست، مستقیم و موفقیت آمیز بود.

از ملاحظه این و سایر مثالهای دیگر، اصل عامل محدود کننده بیرون می آید: در انتخاب از میان گزینه های، هر قدر یک فرد بتواند عواملی را که برای تحقق هدف مورد نظر محدود کنده یا بحرانی باشد بیشتر شناخته و رفع نماید او می تاند گزینه مطلوب را بهتر و دقیق تر انتخاب نماید.

کشف عامل محدود کننده ممکن است چندان آسان نباشد، چون این عومل معمولا نامعلوم هستند، به عنوان مثال اگر شرکتی طرح شراکت در سود را مورد ملاحظه قرار دهد، عامل محدود کننده ممکن است کسر مالیات از سود و طرز تلقی کارکنان نیتس به طرح باشد.

یک شرکت در تصمیم گیری خود مبنی بر توسعه عملیات، ممکن است عامل محدود کننده را دسترسی به سرمایه، اقتصادی نبودن مقیاس تولید و برخورد مقامات دولتی بداند.

جستجو و شناخت عوامل محدود کننده در برنامه ریزی هرگز پایان نمی یابد.

برای کی برنامه در یک زمان، یک عامل معین ممکن است برای تصمیم گیری، حیاتی باشد.

ولی بعدا برای همان نوع تصمیم گیری ممکن است عاملی که برای برنامه قبلی نسبتا مهم نبوده، عامل محدود کننده شود.

فراگرد اساسی ارزیابی همین که گزینه های مناسب مشخص شدند گام بعدی در برنامه ریز ارزیابی و انتخاب گزینه ای است که به بهترین وجهی به تحقق هدف کمک نماید اگر چه تصمیات باید در سایر مراحل برنامه ریزی نیز اتخاذ گردد، ولی انتخاب گزینه آخرین نقطه تصمیم گیری است.

عوامل کیفی و کمی همان طور که در مورد مسئله مقایسه گزینه های برنامه ریزی جهت تحقق یک هدف ذکر شد، ما باید درباره عوامل کمی نیز فکر کنیم.

این عوامل شامل چیزهایی مثل انواع مختلف هزینه های ثابت و متغیر می باشد که می تواند اندازه گیری شود.

هیچ کس اهمیت این تجزیه و تحلیل را مورد سوال قرار نمی دهد ولی اگز شرکتی عوامل غیرملموس را فراموش نماید برای موفقیت شرکت خطرناک خواهد بود.

اینها عناصر غیرقابل اندازه گیری هستند مثل کیفیت روابط کار، اتمال خطر تغییر تکنولوژی یا فضای سیاسی بین المللی.

موارد زیادی وجود دارد که برنامه های کمی به وسیله یک جنگ پیش بینی نشده از بین رفته است یک برنامه خوب بازاریابی بعد از یک اعتصاب حمل و نقل طولانی غیرقابل اجرا شده است، یک برنامه خوب بازاریابی بعداز یک اعتصاب حمل و نقل طولانی غیرقابل اجرا شده است، یا یک برنامه منطقی به وسیله یک رکود اقتصادی مختل شده است نکات فوق اهمیت توجه به وامل کمی و کیفی را در مقایسه گزینه های نشان می دهد.

برای ارزیابی عومل کیفی، تحلیل گر باید اول آنها را شناختهو سپس مشخص نماید که آیا می توان آنا را با معیار کمی معقولی مورد سنجش قرار داد.

اگر چنین نیست، تحلیل گر باید آنها را با نتایج حاصل از ارزیابی عامل کیفی مقایسه کند و سپس تصمیم گیری نماید.

این تصمیم گیری ممکن است وزن بیشتری به یک عامل کیفی بدهد.

یک چنین رویه ای در وقاع تصمیم گیری بر اساس وزن کل شواهد و مدارک است.

اگر چه شامل قضاوتهای شخصی خطاآمیزی است، ولی تعداد کمی از تصمیمات تجاری می تواند دقیقا به کمیت تبدیل گردد که در آن قضاوت ضروری نباشد.

تصمیم گیری معمولا امری مشکل است.

بدون علت نیست که مدیران موفق به غلط به عنوان کسانی کهدرست حدس می زنند تعریف شده اند.

ارزیابی گزینه ها: تحلیل نهایی ارزیابی گزینه ها ممکن است تکنیک تحلیل نهایی را مورد استفاده قرار هد تحلیل نهایی عبارت از درآمد اضافی حاصله در مقابل هزینه اضافی خرج شده می باشد.

بنابراین وقتی هدف به حداکثر رساندن سود است، زمانی این هدف تحقق پیدا می کند که درآمد اضافی (درآمد نهایی) و هزینه اضافی (هزینه نهایی) باهم برابر باشند.

تحلیل نهایی می تواند عوامل دیگری بجز هزینه و در آمد را نیز مورد استفاده قرار دهد.

به عنان مثال برای بهینه ساختن ستاده یک ماشین، می تواند آن قدر داده ار در مقابل ستاده ها تغییر داد که داده نهایی برابر با ستاده نهایی گردد.

این مرحله در این صورت نقطه حداکثر کارایی ماشین خواهد بود.

ارزیابی گزینه ها: تحلیل سودمندی هزینه تحلیل سودمندی هزینه یا فایده نوع دیگری یا پیشرفتی در تحلیل نهایی سنتی است.

این ارزیابی با استفاده از تکنیکی انجام می شود که در آن گزینه ها در حالتی که راه حل بهینه نمی تواند به پول یا معیار خاص دیگری تبدیل گردد، وزن داده می شود.

به عبارت دیگر تکنیک سودمندی هزینه، روشی برای انتخاب گزینه ها در حالتی که اهداف دفاعی، مثل دفع حملات دشمن ممکن است مشخص نباشد، یا اهداف اجتماعی مثل کاهش آلودگی هوا و کاهش عدم اشتغال، و یا اهداف تجاری مثل شرکت در هدف اجتماعی از طریق برنامه آموزش بیکاران، ممکن است غیرمشخص باشد.

این امر به این معنی نیست که اهداف نمی توانند دارای معیار نسبتا خاصی برای سودمندی خود باشند.

به عنوان مثال در برنامه ریزی روحیه افراد تنظیم