موقعیت طبیعی الف ) حدود موقعیت : شهرستان علی آباد از غرب به شهر گرگان و از شرق به شهرستان گنبد کاووس و از سمت جنوب به رشته کوه البرز و استان سمنان مجرور می گردد.
مساحت این شهرستان 1164 کیلومتر مربع است.
ب ) مشخصات اقلیمی : به لحاظ آب هوایی علی آباد تا حدود زیادی و حد آب هوایی خزری است.
متوسط درجه حرارت در این شهرستان 17 درجه و حداکثر آن 27/5 درجه در تیر ماه ، حداقل آن 2/11 درجه در بهمن ماه است .
متوسط میزان بارندگی سالانه 544 میلی متر است.
که از این میزان 4/32 درصد (بیشترین میزان ) در زمستان 31 درصد در پاییز 20 درصد دربهار 6/16 درصد در تابستان نزول می نماید.
با عنایت به کاهش بارندگی در اواخر خرداد و مرداد دوره خشکی در سطح ناحیه پدید می آید در حدود 60 روز به طول می انجامد .
ج) پستی بلندی ها : به لحاظ نا همواری قسمت جنوبی شهرستان را ارتفاعات البرز در بر می گیرد و نواحی شمالی آن را جلگه ساحی خزر در بر می گیرد .
به لحاظ منابع آبی رودخانه محمدآباد و زرین گل عمده منابع آب سطحی شهرستان را تشکیل می دهند .
توسط میزان آبدهی رودخانه زرین گل 4/3 مترمکعب در ثانیه حجم برآورد سالانه آن بالغ بر 6/70 میلیون متر مکعب است.
توسط آبدهی رودخانه محمدآباد 5/1 لیتر در ثانیه حجم برآورد آن 3/47 میلیون متر مکعب برآورده گردیده است .
د) منابع آب شهرستان: به لحاظ آب زیرزمینی محدوده شهرستان شرایط نسبتاً مناسبی داشته و از غنای نسبتاً مطلوبی (به لحاظ منابع آبی ) برخوردار است.
برابر آخرین اطلاع سالانه حدود 70 میلیون مترمکعب متوسط 936 منبع از آب زیرزمینی شهرستان برداشت می گردد .
که از این میزان 450 میلیون مترمکعب متوسط 294 حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق 5/5 میلیون مترمکعب متوسط 630 حلقه چاه آرتیزن و حدود 50/29 میلیون متر مکعب توسط 578 حلقه چاه کم عمق تخلیه می گردد.
ه) پوشش گیاهی: از نظر پوشش گیاهی نواحی جنوبی شهرستان را جنگل های انبوه پوشانیده اند، برآوردها موید وجود حدود 700000 هکتار از 379000 هکتار جنگل استان گلستان در محدوده شهرستان علی آباد است.
وسعت مراتع این شهرستان علی آباد حدود 4600 هکتار برآورد شده که بیشترین نواحی پراکنش آن مراتع قسمت جنوبی شهرستان بوده و در ناحیه مرزی شهرستان با استان سمنان قرار دارد.
به سبب محدودیت مراتع در سطح شهرستان دامداری سنتی به صورت ایجاد گله های بزرگ در سطح ناحیه متداول نیست.
جمعیت الف) تعداد و تراکم جمعیت: تعداد جمعیت این شهرستان براساس آخرین اطلاع جمعیت در سال 75 حدود 117287 نفر بوده که از این تعداد 41397 نفر شهرها و 75890نفر در شهر ، روستا سکونت دارند.
جمعیت این شهرستان با ثابت نمودن محدوده اداری فعلی در سال 1345 حدود 36638 نفر بوده که در طی این مدت چند برابر شده است میزان تراکم نسبی این شهرستان با توجه به جمعیت و مساحت آن حدود 15 نفر در کیلومتر مربع است.
ب) تعداد و بعد خانوار: تعداد کل خانوار های این شهرستان 22892 خانوار بعد 1/5 نفرات که حدود 2/0 کمتر از کل استان و 3/0 درصد کمتر از کل کشور است ، نرخ رشد جمعیت در دهه 65 تا75 حدود9/1 درصد برای کل جمعیت شهرستان و 9/3 درصد جمعیت شهری و 4/1 درصد جمعیت روستایی بوده است.
نرخ رشد شهرستان در طی سالهای 45 تا 1375 برای کل شهرستان 6/4 درصد، جمعیت شهری 7/4 درصد و جمعیت روستایی 2/4 درصد بوده است.
وقوع مهاجرت شدید در دهه 45 تا 55 سالهای دهه 65 تا 75 اصلی ترین عامل افزایش جمعیت این شهرستان بوده است.
ج) سواد و اشتغال : نرخ با سوادی جمعیت شهرستان علی آباد در سالهای 57 حدود 77 درصد ذکر شده است که هر چند نسبت به دهه قبل افزایش نشان می دهد .
درصد با سوادی در کل کشور 5/79 درصد استان گلستان 77 درصد و شهرستان علی آباد 1/77 درصد است .
این ارقام برای جمعیت روستایی شهرستان 9/71 درصد و جمعیت شهری آن 2/71 درصد است.
ویژگی اقتصادی از نظر اقتصادی ، کشاورزی به عنوان محور فعالیت های اقتصادی شهرستان علی آبادمطرح است.
به طوری که 10/56 درصد شاغلین است.
به طوری که 01/56 درصد شاغلین در این بخش فعالیت دارند.
براساس داده های مرکز خدمات کشاورزی سطح زیر کشت محصولات این شهرستان در سال 77 بالغ بر 44180 هکتار بوده که عمدتاً به محصولانی چون : غلات، سویا، پنبه و غیره اختصاص داشته است.
تعداد دام شهرستان در سال 1376 حدود 250000 راس گوسفند و بز 53000 گاو و گوساله بوده است.
در زمینه صنایع و فعالیت بخش صنعت نیز در سال 75 حدود 9/16 درصد از شاغلین در بخش صنعت فعالیت داشته اند.
براساس سر شماری 1373 گارگاه های صنعتی در مطرح شهرستان علی آباد 3635 واحد با 6019 نفر اشتغال وجود داشته است.
بخش خدمات نیز با اختصاص 19/27 درصد شاغلین شهرستان به عنوان دومین فعالیت اقتصادی شهرستان مطرح است.
عمده ترین شبکه های ارتباطی عبارتنداز: راه اصلی گرگان – گنبد که از عرض شهرستان عبور می نماید.
راه اصلی منشعب از علی آباد به طرف شمال که به آق قلا منهی می شود.
راه آسفالته منشعب از سه راهی حکیم آباد تا فندرسک امتداد دارد.
راه روستایی مزرعه به شیرنگ راه های آسفالته از راه اصلی گرگان – گنبد.
از مجموع راه های شهرستان 7/50 درصد آسفالته ، 7/37 درصد شوسه و 11 درصد خاکی است.
ارقام موید شرایط متناسب شهرستان به لحاظ شبکه های ارتباطی است.
شناسایی منطقه (حوزه نفوذ) تعیین حوزه نفوذ روستا : در مطالعات روستایی جدا از موقعیت طبیعی که بیشتر گویای عوامل و نیرو های استقراری است، موقعیت کارکردی سکونت گاهای روستایی نیز مطرح می باشد که بیشتر بر روابط درونی و برونی روستا ها مبتنی است به این ترتیب موقعیت کارکردی براساس شکل و دامنه روابط و نحوه بر آوردن نیازهای ساکنان یک سکونت گاه مشخص می شود واگرچه وابسته به موقعیت است می تواند شامل جنبه های زیر شود: موقعیت محلی: عبارتست از ارتباط یک سکونتگاه روستایی با عرصه پیرامونی بلافصل خود که از نظر کاکردی به آنها بستگی دارد به ترتیب موقعیت محلی بیشتر به روابط درونی و توانمندیهای مختلف محیطی و فرهنگی یک سکونتگاه روستایی باز می گردد.
موقعیت ناحیه ای: این موقعیت بیانگر اهمیت و جایگاه و دامنه ارتباط به روستا با روستای دور و نزدیک است، این موقعیت در محدوده های اداری و سیاسی بیشتر در حد دهستان و بخش مطرح شده نشان دهنده جایگاه خاص یک واحد سکونت گاهی در مجموعه های روستایی واقع در این محدوده ها است.
موقعیت فرا ناحیه ای : عبارتست از ارتباط موقعیتی گسترده یک روستا با سکونت گاههای واقعی در فواصل دور از محل استقرار آن البته این موقعیت در خصوص بسیاری از روستاها بویژه روستای کوچک کمتر مطرح می شود.
باید توجه داشت که موقعیت کارکردی و موقعیت طبیعی سکونت گاههای روستایی معمولاً با یکدیگر پیوندی تنگاتنگ دارد.
عوامل تعیین کننده حوزه نفوذ 1- امکانات طبیعی: بنای رشد و گسترش هر سکونت گاه از جمله روستا پتانسیل های اقتصادی آن مانند آب کافی و خاک مساعد است که در صورت وجود این عوامل روستا قطعاً از آهنگ رشد برخوردار خواهد شد.
روستای محمدآباد از نظر این عوامل در شرایط مساعدی قرار دارد.
وجود ارتفاعات در محدوده جنوب محمدآباد روستا های دائمی بزرگ در جوار آن از نظر طبیعی محدوده حوزه نفوذ روستا را محدود کرده است.
2- وجود خدمات رفاهی : شاید مهمترین عامل تعیین حوزه نفوذ را بتوان خدمات رفاهی ذکر نمود که رونق و گسترش آن به معنای افزایش بهینه نفوذ روستاست روستای محمدآباد در این زمینه خود شدیداً دچار کمبودهای اساسی است .
مناطق همجوار محمدآباد استفاده از امکانات و خدمات موجود در فاضل آباد و علی آباد را برسایر مناطق ترجیح می دهند.
همچنین روستای محمدآباد اساساً فاقد امکانات لازم جهت تشکیل حوزه نفوذ می باشند .
شاید مهمترین عامل تعیین حوزه نفوذ را بتوان خدمات رفاهی ذکر نمود که رونق و گسترش آن به معنای افزایش بهینه نفوذ روستاست روستای محمدآباد در این زمینه خود شدیداً دچار کمبودهای اساسی است .
3- تقسیمات سیاسی : از نظر تقسیمات سیاسی نیز وجود مرکزیت دهستان به معنای وجود زمینه های رشد و توسعه یک سکونت گاه محسوب می شود زیرا این منجر را به روستا شده و خود نجود به دلیل ایجاد نیاز ، رونق خدماتی و اقتصادی را که به معنای گسترش حوزه است به همراه خواهد داشت .
در این زمینه نیز روستا محمدآباد فاقد مرکزیت است.
4- عوامل سیاسی – اجتماعی: از نظر سایسی و اجتماعی نیز روستای محمد آباد از گذشته های دور تاکنون فاقد مرکزیت بوده است.
5- دسترسی ها : برخورداری از راههای مناسب که دسترسی به روستا به روستا را ساده و میسر می گرداند.
از پاراتر های تعیین کننده در حوزه نفوذ است چرا که با وجود برخورداری روستا از مناسب ترین امکانات خدماتی، عدم دسترسی به معنای عدم امکان ایجاد حوزه نفوذ است.
در ارتباط با راه دسترسی نیز باید گفت هرچند روستای محمدآباد دارای راه ارتباطی مناسب بوده، لیکن به دلیل عدم عبور راه ارتباطی روستایی دائمی مختص به مناطق روستایی از آن و نزدیکی و همجواری زیاد به شهر فاضل آباد توانسته است مرکزیت مورد نظر را تحقق بخشد.
با توجه به مجموعه عوامل فوق الذکر باید گفت که روستای محمدآباد فاقد مرکزیت بوده، ودر نتیجه نیز فاقد حوزه نفوذ می باشد .
نقشه شماره (1-2) محدوده نفوذ روستای محمدآباد را نشان می دهد با عنایت به اینکه محمدآباد از نظر این مشاور فاقد مطالعات حوزه نفوذ می باشد.
شناسایی روستا معرفی روستا به لحاظ موقعیت جغرافیایی: موقعیت جغرافیایی هر مکان بیشتر به در موقعیت ریاضی (مطلق) و دیگری موقعیت نسبی آن مورد بررسی و مطالعه قرار می گیرد .
موقعیت ریاضی همان طول و عرض جغرافیایی است که در شرایط آب هوایی تاثیر دارد.
موقعیت نسبی شامل : دوری و نزدیکی به دریا ها ، کوه ها و دیگر عوارض طبیعی موقعیت روستا نسبت به سایر مجتمع های زیستی (اعم از شهر یا روستا)است.
که در تحلیل جغرافیایی آن موثر است .
بنا براین لازم است جهت شناسایی موثر و مفید جهت بهره برداری در طرح به خوبی باز شناخته شوند.
الف) موقعیت نسبی : روستای محمدآباد در دامنه های شمالی رشته کوه البرز در دهنه معروف محمدآباد در کنار رودخانه ای به همین نام در جنوب شهر فاضل آباد واقع شده است.
موقعیت ریاضی: روستای محمدآباد در مختصات جغرافیایی 36 درجه و 50 دقیقه عرض شمالی و 54 درجه و 47 دقیقه طول شرقی واقع شده است.
توپوگرافی روستا و اطراف آن : بررسی وضعیت توپوگرافی روستا را باید در ارتباط با کل فضای منطقه های که روستا در آن واقع شده و همچنین در ارتباط با فضای همجوار مورد توجه قرار دارد .
براساس 1:50000 که حدود روستای محمدآباد را نشان می دهد .
ارتفاع متوسط این روستا حدود 400 متر از سطح دریا می باشد .
روستای محمد آباد از نظر موقع قرار گیری در داخل یک ساخت جغرافیایی یعنی دشت کمالان (منطقه گرگان ودشت) واقع شده که دارای ویژگی های خاص می باشد .
این محدوده به دلیل اینکه در داخل ساخت جغرافیایی خود ادامه دشت گرگان می باشد و خصوصیات کلی آن را دارا می باشد.
اگر محیط جغرافیایی گرگان و دشت را به سه قسمت 1- دشت 2- نواحی پایکوهی و دامنه و ارتفاعات تقسیم کنیم، روستای محمدآباد با ارتفاع 400 متر در نواحی دامنه ای و پایکوهی واقع شده است.
در مجموع محدوده مورد مطالعه و مناطق همجوار آن دارای امکانات مناسب برای تکوین و گسترش محیط های انسان ساخت ارائه داده است.
به همین دلیل در محدوده گرگان و دشت مراکز زیستی و اقتصادی و زراعی به وجود آمده است که یکی از آنها روستای محمدآباد است.
روستای محمدآباد در حال حاضر از قسمت جنوب به عرصه های جنگل منطقه چسبیده و رودخانه محمدآباد در کنار آن جاری می باشد .
از قسمت جنوب نیز با شیب ملایمی به دشت کمالان متصل است.
نقشه شماره(1-3) توپوگرافی روستای محمدآباد را نشان می دهد.
زمین شناسی روستای محمدآباد در دامنه های شمالی رشته کوه البرز واقع شده است.
کوه البرز در شمال ایران و جنوب دریاچه خزر رشته کوه شرقی و غربی نسبتاً پر پیچ و خمی را تشکیل می دهد.
سلسله جبال البرز خود جزئی از کوهزایی آلپ - هیمالیا در آسیای غربی به شمار می رود و از شمال به بلوک فرو رفته کاسپین و از جنوب به فلات ایران مرکزی محدود می شود.
محدوده مورد مطالعه البرز مرکزی واقع شده است.
البرز مرکزی قسمت جنوبی دریای خزر شامل می شود و از سمنان تا قزوین ادامه دارد.
در بخش شمالی این زون واحد جداگانه ای به نام زون گرگان-رشت مشخص است.
با توجه به وجود شیت های کم دگرگون شده جنوب گرگان تاریخچه پیدایش آن را به زون کامپرین نسبت داده