دانلود مقاله اقتصاد شهری

مقدمه : اقتصاد شهری ا ز شاخه های تخصصی ا قتصاد ا ست که عموماً بر حسب نوع و چگونگی شهر ‎‎‎‎، به بررسی نقا طی ا ز بافت شهر یا منطقه شهری یا خود شهر می پردا زد .

این بررسی می تواند در زمینه های چگونگی تولید و توزیع شهری و بین شهری کالا ها و خدمات نیز باشد .

نظام توزیع شهرها و نحوه و محل استقرا ر فعالیتهایتهای شهری و مسائلی که منبعث ا ز پدیده شهرنشینی و متعاقب آن گسترش و توسعه شهرها مانند مهاجرت ، حاشیه نشینی ، فقر ، مسکن ، ترا فیک ، آلودگی محیطی و … ، ا ز جمله موا ردی هستند که بررسی در حیطه اقتصاد شهری قرا رمی گیرد .

البته موا رد دیگر همچون بررسی علل پیدایش شهرها ساخت و شکل شهرها و علل گسترش و نحوه توسعه و اندازه مطلوب شهرها و همچنین نحوه استفاده ا ز ا را ضی در زمین به عبارتی کاربریهای شهری و مکانیابی جهت استقرا ر فعا لیتها ی مختلف شهری ( ا عم ا ز مکان فعالیتهای خدماتی مسکونی صنعتی و …) و همچنین پراکندگی تمرکز ا ین فعالیتهای مختلف نیز ا ز جمله موضوعهای مورد بررسی و کاربردهای ا قتصاد شهری است .

باید توجه دا شت که کیفیت مسائل شهری در جوا مع مختلف با توجه به ساختا های ا قتصادی ، فرهنگی ، ا جتما عی و کالبدی و به تعبیری شکل گیری فضائی فعالیتها در شهر که مبعث ا ز ساخت فضائی منطقه ای و کشوری ا ست و همچنین عملکرد یا نقش شهر و اینکه نحوه معیشتی و وجه غالب ا قتصادی ، شهر چگونه ا ست متفاوت بوده و با توجه به وزنی که در مجموع هریک ا ز ا ین عوا مل در ساختار عمومی شهری دا رند برا ی شهرها ی مختلف متفاوت می توا ند باشد .

2) سئوال اصلی تحقیق چه عواملی در دوری یا نزدیکی مکانهای مسکونی نسبت به مرکز شهر موثر می باشد و درجه تاثیر هر یک چه اندا زه است ؟

3) بیان مسئله : همانطور که در مقدمه نیز بیان کردیم مسائل اقتصاد شهری گسترده تر ا ست ، یکی از مشکلات مهمی که جامعه ما همواره با آ ن دست بگریبان بوده ، رشد نا موزون شهرهاست که متناسب با ا مکانات هر منطقه رشد و توسعه نیافته ا ست تا راهگشای بسیاری ا ز مشکلات کنونی باشد .

بر عکس رشد شهرها ناهمگون و نا متناسب با امکانات بوده و این امر در الگوی ا ستقرا ر خانوار و گزینش مکان مسکونی نیز مشهود ا ست .

درحال حاضر شهرهای جمهوری ا سلامی ایران از جمله شهرستان میانه با مسائلی نظیر نا رسا ئی خدمات شهری ، مسکن ، نحوه ا ستفاده ا ز ا را ضی و زمین و … و نظایر اینها مواجه ا ست که به ا لگوی ا ستقرا ر جمعیت مربوط می شوند .

شناخت و اندا زه گیری عوا ملی که بر ا نتخاب مکان مسکونی تاثیر می گذا رند می تواند راهگشای حل پاره ای ا ز این مسائل باشد .

4) سوابق مربوطه : 3 2 1 تحقیق حاضر بر ا ساس تئوری مکان گزینی درون شهری یا “ اقتصاد شهری نوین ” انجام می گیرد که توسط موث ، آ لنسو ، میلز ، و در بین سایرین پایه گذا ری و توسعه یافته است .

کاربرد 1) MUTH 2 ) ALONSO 3 ) MILLS ا ین تئوری می تواند عوامل موثردر انتخاب مکان توسط خانوا ر را شناسائی و اندا زه گیری کند .

این ا مر در برخی ا ز کشورها مانند آمریکا انجام شده ولی در مورد جمهوری اسلامی ا یران هیچگونه سابقه ای مشاهده نشده است .

در سایر کشورها عواملی نظیر سطح درآمد ، نوع درآمد و اندا زه خانوا ردر ا نتخاب مکان مسکونی را موثر شناخته اند مثلاً مطالعات انجام شده در بعضی ا ز شهرهای امریکا نشان می دهد که خانوارها ی اجرت بگیر دا را ی درآمد بالا و پائین که تعداد ا فرا د تحت تکفل آنها محدود است ( مانند ا فرا د مجرد و زوجهایی که تعداد فرزندان آنها قلیل است معمولاً نزدیک مرکز شهر سکونت می گزینند .

خانوا رهای دا رای درآمد متوسط و رفت و آمد محدود بیشتر به طرف حومه شهر سکونت می گزینند .

در فاصله دورتر ا ز مرکز شهر نسبت به خانوا رها ی مذکور ، خانوا رهای دا رای دا رائی بیشتر و تعداد فرزندان زیاد زندگی می کنند .

5) هدف تحقیق : هدف کلی تحقیق عبارت است ا ز شناسایی و اندا زه گیری عوامل موثر بر انتخاب مکان مسکونی ، ا ز آنجا که اتخاذ سیاستهای مناسب شهرسازی در هر منطقه مستلزم اندا زه گیری تاثیر عوامل موثر بر توسعه شهری است این تحقیق بلحاظ علمی و کاربردی می تواند را هگشا باشد .

با مسائل و مشکلاتی که شهرنشینی در چند دهه اخیر در جمهوری اسلامی ا یران ببار آورده ، تلاش برای توضیح پدیدههای شهری ا ز جمله ا لگوی استفاده از زمین در ا لویت خاص قرا ر دا رد .

6 ) فرضیه های تحقیق 1 – سطح درآمد ، تعداد افراد تحت تکفل خانوار و شرایط محیطی (مانند ویژگیهای طبیعی خاص کیفیت آموزش ، امنیت و… ) از عوامل تعیین کننده در انتخاب مکان مسکونی توسط خانوا راست ؛ 2 – دسترسی به مرکز شهر ، قدمت ساختمانها و در آمد از عوامل تعیین کننده تراکم جمعیت میباشند؛ 3 – میزان دا را یی و تعداد رفت و آمد های هفتگی و نوع شغل ا ز عوامل تعیین کننده ا نتخاب مکان سکونتی توسط خانوا ر می باشند ؛ 4 – تراکم ساختمان با فاصله ا ز مرکز شهر نسبت معکوس ندا رد تحقیق حاضر برای موسسات پژوهشی و آموزش مرتبط با اقتصاد شهری ، وزا رت مسکن و شهر سا زی ، شهردا ریها و سازمان برنامه و بودجه می تواند مفید باشد .

7 ) روش تحقیق : برای بررسی عوامل موثر بر انتخاب مکان مسکونی توسط خانوار شهرستان میانه ابتدا ا قدام به تهیه پرسشنامه ای گردید ، پرسشنامه مزبوردربرگیرنده زمینه های مختلف همچون فاصله خانوا ر ا ز مرکز شهر ، خصوصیات اجتماعی ا عضای خانوا ر، وضع فعالیت ، هزینه های پرداختنی خانوا ردر یکماه ، وسایل و لوا زم رفاهی خانوا ر ، مشخصات عمومی محل سکونت خانوا رو فاصله دسترسی خانوار به تسهیلات آموزشی ، رفاهی ، امنیتی و خدماتی بوده است که عین پرسشنامه در پایان ضمیمه شده است .

تحقیق نیز به صورت روش توصیفی انجام خواهد شد تا شناسایی جامعتری ا ز محل مورد تحقیق بدست دهد .

روش گرد آوری اطلاعات میدانی و به صورت پرسشنامه است .

8 ) جامعه آماری و روش نمونه گیری : 1 جامعه آماری عبارتست ا ز خانوا رهای ساکن در شهرستان میانه که حدود 7 هزا ر خانوا ر می باشد .

روش نمونه گیری به صورت تصادفی سیستماتیک است ، ابتدا کل شهر را به چهار منطقه شمال ، جنوب ، مشرق و مغرب تقسیم کرده و شماره گذا ری نمودیم ، سپس تعداد نمونه ها را با توجه به تعداد خانوارموجود در هر منطقه انتخاب نمودیم .

جامعه آماری عبارتست ا ز خانوا رهای ساکن در شهرستان میانه که حدود 7 هزا ر خانوا ر می باشد .

9 ) روش تجزیه و تحلیل اطلاعات : روش تجزیه و تحلیل اطلاعات عمدتاً روش های اقتصاد سنجی است که نسبت به برآورد پارامترهای روابط ساختاری منتج از تئوری و تعیین ا عتبا ر ‎آنــها ا قدام می شود .

ضمناً تحلیلهای کیفی نیز بر اساس جداول و نموا رها انجام می شود .

1 ) آمار نامه استان آذ – شرقی ؛1370 10 ) طرح مسئله و اهمیت آن : در نظام شهرنشینی سنتی در ایران ، نیاز متقابل و ممکن میان شهر و روستا ، طی صدها سال در یک “ اقتصاد منطقه ای ” ، محلی و ملی عامل اصلی برقرا ری “ رابطه متعادل ” میان شهر و حوزه نفوذ آن بوده است .

از اوایل قرن چهاردهم هجری قمری در پی “ رویکرد جامعه ایران به فرهنگ و تمدن غربی ” و پذیرش و تعمیم “ الگو توسعه اقتصادی ـ اجتماعی ” متاثر از “ نظام سرمایدا ری ” ، نظم کهن حاکم بر اقتصاد منطقه ای و نظام شهروشهرنشینی و ا ز جمله “ روابط میان شهر و روستا ” دگرگون گشت و در نتیجه“ رابطه پایدار و متعادل میان شهر و روستا ” نیز به تدریج بصورت “ تقابل ” و “ رقابت ” میان دو جامعه شهری و روستائی درآمد ، و در سه دهه اخیر ، تحت تاثیر روند وابستگی عمومی جامعه ایران به قطب های قدرت اقتصادی و سیاسی جهان ، بصورت “‌وابستگی ” جامعه روستائی به شهرها ظاهر گردید و مهمترین و شگرفترین تحولات فضائی تاریخ این کشور با پیامدهای متعدد مثبت و منفی در جامعه ایران بوقوع پیوست .

منطقه میانه بعوان یکی از فضاهای جغرا فیا ئی وابسطه به جامعه ایران ، هم متاثر ا ز روند عمومی تحولات شهر و شهرنشینی در ایران بوده و هم به دلیل مجاورت با شهر تهران و نفوذ مستقیم و جاذبه وتعیین کننده آن ، ویژگی های خاصی یافته است و بالنتیجه میان شهر میانه و روستاهای حوزه نفوذ آن و نیز میان این منطقه و شهر تهران ، روابط خاصی برقرا ر گردید و پیامدهای مثبت و منفی برروند تحولات این شهر و سازمان یابی فضائی مناطق روستائی پیرا مون آن بر جای گذاشته است .

“ موضوع مورد تحقیق در این رساله شناخت ماهیت و روند تحولات پدیده یادشده در منطقه میانه است .

” بدیهی است شناخته نمونه “ میانه و حوزه نفوذ آن ” ا ز یکسو ، کمک شایان توجهی به فهم و د رک تحولات شهرنشینی و روابط میان شهروده در ایران معاصر می نامید و نیز خودگامی در جهت توسعه و تکمیل ادبیات مربوط به این زمینه خواهد بود .

و ا ز سوی دیگر شناخت کمی و کیفی روابط و مناسبات میان شهر میانه و منطقه نفوذ آن و سایر شهرها بویژه تهران ، نقش مهمی در فرایند آزمایش سرزمین در محدوده محلی منطقه ا ی و ملی دا رد و در نتیجه زمینه ساز تعادل مکانی ـ فضائی ، کاهش فاصله میان شهر و روستا و تحقق عدا لت ا جتماعی در سطوح مختلف خواهد بود .

11 ) ویژگیهای اجتماعی ـ اقتصادی مناطق روستائی شهرستان میانه : 1 – تعداد ، اندازه و پراکندگی سکونتها : در سال 1345 تعداد 30995 نفر جمعیت و در سال 1355 تعداد 29413 نفر ، جمعیت در مناطق روستائی شهرستان میانه سکونت داشته اند ، بررسی دو رقم فوق نسبت به هم ، کاهش جمعیتی معادل 1582 نفر یا 5% را نسبت به سال 1345 نشان می دهد ، این کاهش در حالی صورت گرفته است که جمعیت این شهرستان طی همین مدت سالانه روشدی معادل %1/2 داشته است ، مقایسه رشد و نیز طبقات مختلف آبادیها بین سالهای مورد نظر بطور چشمگیری ا ز تعداد آبادیهای مسکونی و نیز تعداد آبادیهایی که دا را ی جمعیت بالائی بوده ا ند ، کاسته شده است ، به طوریکه در سال 1345 تعداد آبادیهای مسکونی این شهرستان با لغ بر156 آ بادی بوده و میانگین جمعیت در هر آبادی 199 نفر بوده است .

با توجه به میانگین گرفته شده و بررسی جمعیت آبادیها میتوان گفت که در سال 1345 ، صد و شش آبادی دا را ی جمعیتی زیر میانگین بدست آمده بودند و 50 آبادی نیز دا را ی جمعیتی بالاتر ا ز حد میانکین بوده ا ند .

در سال 1355 تعداد آبادیهای مسکونی این شهرستان به 125 آبادی کاهش یافته است ، یعنی در فاصله سالهای 45 ـ 55 بیش از 21 آبادی خالی از سکنه گردیده اند .

میانگین ساکنین هر آبادی در این سال 235 نفر بوده در این زمان 72 آبادی دا را ی جمعیتی زیر میانگین و 40 آبادی دا را ی جمعیتی بالای میانگین بدست آمده بودند ، روند کاهش جمعیت روستائی در فاصله سا لهای 55 و 65 نیز همچنان ا د ا مه یافته است ، بطوریکه طبق آمارگیری عمومی نفوس و مسکن سال 1365 جمعیت مناطق روستا ئی این شهرستان به 26561 نفر رسیده است .

مقایسه رقم جمعیتی سال 1365 با جمعیت این مناطق در سال 1355 بیانگر آن است که در فاصله دو سر شماری عمومی جمعیت این مناطق 285 نفر کاهش دا شته ا ست ، این کاهش جمعیت در حالی صورت گرفته است که