دانلود مقاله ذغال سنگ در رشته کوه البرز

مقدمه : کانسار های اصلی و شناخته شده زغالسنگ ایران بیشتر در امتداد رشته کوه البرز ، طبس و کرمان قرار گرفته اند .

البرز شامل سه ناحیه البرز شرقی ، البرز مرکزی و البرز غربی است .

البرز مرکزی یکی از مهمترین ناحیه های زغالدار در ایران می باشد که اکثر لایه های زغال بر البرز نرکزی در سازند شمشک به صورت تناوبی از لایه های ماسه سنگ ، لاسین ، شیل و زغالسنگ قرار گرفته است .

عمده نواحی زغال د ار در البرز مرکزی عبارتند از : آلاشت ، گلندرود ، کجور ، نورد (در سازند الیکا ) شمشک ، واسیاسر ، سرخ آباد ، سرتنگه ، خاردنده و مبارک آباد .

در رسوبات البرز مرکزی نهشته های زغالدار آلاشت گسترش و بیرون زدگی زیادی نسبت به سایر مناطق البرز دارند .

در حال حاضر سه منطقه بزرگ زغالدار در البرز مرکزی کشف شده است که عبارتند از : آلاشت گلندرود و نورد با انواع زغالهای تک شو و ذخایر قابل ملاحظه .

در میان نواحی زغالدار در البرز مرکزی سنواحی آلاشت ، گلند رود ، نورد ، سرسنگه ، سرخ آباد و واسیاسر به دلیل شرایط مساعد جغرافیایی با وجود راه آهن مناسب ترین مناطق برای تأسیس معدن می باشند .

استراتی گرافی البرز مرکزی : انواع سازند ها در ساختمان زمین شناسی البرز مرکزی دیده می شوند قدیمی ترین نهشته ها که در منطقه تحت مطالعه بررسی شده اند ( در امتداد جاده چالوس و نزدیک جاده اصلی فیروز کوه – تهران در مجاورت دهکده یا هاردنار ، شهمیرزاد 0 به طرف جنوب شرق ) و سایر دهکده ها است شیل های چند رنگی پرکامبرین پسین ، سیلت استون ها و دولومیت های رنگ روشن سازند کهر ، سلطانیه و باروت می باشند که ضخامت مجموع آنها به حدود 11500 متر می رسد .

( گلاوس 1965) .

طبقات پالئوزوئیک پیشین ضخامتی معادل 450 متر دارند و اساساً به صورت ماسه سنگ های سازند لالون در بخش زیرین ، اورژیبیت ها ، سلت استونها ، سنگ های آهکی و دولومیت های سازند لشکرک در بخش فوقانی می باشند ، آنها در غرب منطقه در امتداد جاده چالوس در مجاورت دهکده فیروز آباد و در غرب دهکده دشت نظیر دیده شده اند .

همچنین در جنوب منطقه دهکده های کوه نک ، اروخ و خاویر و به طرف شمال در جاده اصلی فیروزکوه – تهران در شهر نزدیک دهکده شه میرزاد و به طرف مغرب از ایستگاه خط آهن و رسک ، دیده شه اند .

سنگ آهک های خاکستری و سیاه و یه مقدار کم سنگهای تریژنوس ( سنگهای خاکی یا زمینی ) رنگین و سنگهای تری‌ژینوس کربناتی ( سنگ های کربناتی با منشأ خاکی ) پالئوزئیک فوقانی دارای ضخامتی معادل 940 متر می باشد که متعلق به سازند های پاده ها ، سیبزار ، بهرام ، مبارک .

دورود ، روته و نسن هستند .

آنها به صورت رخ نمود های گسترده ای در امتداد سمت چپ رودخانه ماهرودو در سرچشمه های رودخانه هایی که به طرف دریای خزر در بین شهرهای عامل و چالوس جریان دارند دیده می شوند .

همچنین در جنوب غرب منطقه این سنگها در سر چشمه رودخانه کبیر دیده می شوند و به طور کلی در شرق نصف النهار سمنان شهمیرزاد تا ایستگاه خط آهن فیروزکوه گسترده شده اند .

رسوبات تریاس با سازند الیکا شروع می شود که با سنگهای آهکی مارنی سبز – مغز پسته ای در بخش زیرین با ضخامت 300 متر همراه با سنگ های آهکی سیاه ، خاکستری و زرد رنگ و گلومیتهای بالای آنها دیده می‌شود .

این رسوبات گسترش وسیعی در بخشهای مرکزی و جنوب شرقی منطقه دارند .

برخی از محققین سری ضخیم سنگ آهکهای تشکیل دهنده دو رشته با امتداد عرض جغرافیایی را که بوسیله جاده هلندرود – علمده قطع شده به تریاس نصبت می دهند .

به هر حال بر اساس فسیل های حیوانی مربوط به کرتاسه کهدر رشته کوه شمالی مشخص شده اند ، سنگ آهک های رشته جنوبی را مشکل بتوان به تریاس مربوطدانست چون آنها خیلی مشابه با سنگ های آهکی کرتاسه در رشته شمالی بوده و در یک منطقه مجاور هم می باشند.

ولی فسیل حیوانی کارنین که در منطقه گلندرود شناخته شده احتمالاً مربوط به سایر سنگهای آهکی است .

که دارای رخنمون کوچک نزدیک این رشته کوه بوده و همچنین در جنوب در رودخانه کرج هم دیده می شوند .

نشهته های تریاس ژوراسیک زغالدار سازند شمشک اساساً شامل سیلتستونهاو ماسه سنگ ها و کنگولمرا و ارژیلیتها به مقادیر کم در روی سنگ های آهکی سازند الیکا قرار گرفته اند ضخامت آن 2300-2500 متر است پوسته فرسایش یافته و هوا زده اغلب در قائده این تشکیلات گسترش یافته است .

رسوبات زغالدار با نوشته های ژوراستیک فوقانی شامل سازند های دلیچای ، آبنک ،لار پوشیده می شود که به صورت سنگ های آهکی و مارنها ظاهر شده اند .

ضخامت مجموعه آنها 900-1100 متر است این سنگها با نهشته های زغالدار 0 در شمال ) بوسیله نشهته های کرتاسه حاوی سنگ های آهکی ، مارن های ، کنگولومرهای آهکی ، گچ و دیاباز پوشیده می شوند که ضخامت مجموع آنها حدود 2000 متر است .

طول سنگ گسترش یافته در غرب منطقه در امتداد جاده پول دو آب ، دشت ، از ماسه سنگ های متمایل به سبز و سیلت استوانهای با ماسه سنگهای صدف دار و به ندرت تداخل با سنگهای آهکی مربوط به توراسین – آلنین ، ستشکیل شده که تعیین سن آن با توجه به دوکفه ای های پیدا شده در این نهشته می باشد .

با این وصف این سری با مارن های کرتاسه فوقانی حاوی صدف ها و آثار لایه های منشوری ضخیم ( تا 5 میلی متر ) اینوسرومها پوشیده شده و بدین ترتیب این رسوبات بخش فوقانی به نام کرتاسه فوقانی پذیرفته شده است .

نهشته های پالئوژن با بازالتها و توفهای ضخیم (1500 متر ) سازند کرج در غرب و جنوب منطقه ظهار شده است .

سنگ های تری ژنوس (سنگهای کربناتی با منشأ خاکی ) کربناتیبا ضخامت کمتر از فجن در شمال و شرق می باشد .

نهشته های سیستم نئوژن ( کنگلومرها و سیلت استونها ، گریت استونها ، ماسه سنگ ) گسترش چندان زیادی ندارند در بخش شمال شرق و دارای ضخامتی معادل 300 متر می‌باشند تشکیلات کوارترنری تری ژنوس در امتداد ساحل دریای خزر .

در جنوب منطقه و در سرچشمه‌های رودخانه های کجور و سفید رود ظاهر می شود .

تشکیلات نفوذی اغلب گسترش محدودی دارند .

سنگهای آذرین ( گابرو) در نزدیکی گسلش ناحیه ای بزگ جنوب غرب کجور دیده می شوند .

سیل های نازک و قطعات کوچک داسی تی اساساً در نهشته های روتین محدود شده اند و همچنین اجسام متقاطع که به صورا کنگلومراهای توفی و برشی شکل گرفته اند در دره رودخانه نو رود یافت شده اند میدانهای بزرگ شنگهای خروجی ( مثل لامپروفیرها و ملافیرها ) در بخش های مرکزی و شرقی منطقه در مجاورت دهکده های لرزنه و سرخ آباد کشف شده اند .

1-2- استراتیگرافی سازند شمشک : سازند شمشک در البرز مرکزی بر اساس سنگواره های گیاهی وجانوری و لیتوژیکی به شش ممبر : اکراسر (A) ، لله بند (B) ،‌گلاریز (C) آلاشت (D) ، انن (E) ، دانستریت (F) تقسیم شده است .

ممبر اکراسر ضخامت این ممبر حدود 300 متر ، رسوبات آن درایی و از آژینیت ، سیلکستون ، ماسه سنگ و لایه های نازک آهک تشکیل گرددیه که بیرون زدگی آن در جنوب کارمزد و در شمال بابلک به روی سازند الیکا قرار دارد .

- ممبرلله بند شاملطبقات ماسه سنگی دانه ریز و متوسط ، آرژلیت و لبایه های نازک غیر اقتصادی زغالسنگ به حدود 465 متر می باشد که در جنوب رودخانه چرات و در جنوب شرغی رودخانه شش رودبار بیرون زدگی دارد .

شاملطبقات ماسه سنگی دانه ریز و متوسط ، آرژلیت و لبایه های نازک غیر اقتصادی زغالسنگ به حدود 465 متر می باشد که در جنوب رودخانه چرات و در جنوب شرغی رودخانه شش رودبار بیرون زدگی دارد .

C – ممبر کلاریز اغلب از رسوبات ماسه سنگی ، ارژینیت و کنگلومرا همراه با دو تا سه لایه زغالی قابل کار در پاره ای از نقاط و تعدادی لایه های زغالی غیر قابل کار به ضخامت 600-400 متر تشکیل گردیده که این رسوبات به طول مشخص در یال شمالی سنکلینان الاشت بیرون زدگی دارند .

D- ممبر آلاشت : ترکیب لیتوژیکی رسوبات این ممبر از ماسه سنگ های دانه ریز تا دانه درشت سیلت استون ، ارژلیت ، گراولیت ، کنگلومرا همراه با لایه های زغالی قابل کار به ضخامت حدود 650 متر تشکیل یافته است این رسوبات زون زغالدار اصلی حوزه آلاشت را تشکیل می دهد .

درکنتاکت ممبر کلاریزوممبرالاشت کنگلومرهایی به ضخامت 20 تا 40 متر و یا بیشتر دیده می شود که نشان دهنده خشکی زایی در حد این دو ممبر است .

در این ممبر حدود 11 لایه زغالی به ضخامت 30 سانتی متر و حدود 7 لایه زغالی به ضخامت بیشتر از 40 سانتی متر مطالعه شده است .

در حد فوقانی رسوبات این ممبر یک افق از رسوبات درایی با فسیلهای حیوانی شامل oxytomasp , astrte opalina و غیره وجود دارد که در حوزه آلاشت به عنوان زون نام گذاری گردیده است .

این زون یک افق راهنما در تقسیم بندی استراتیگرافی و همچنین کرولاسیون لایه های زغالی مورد استفاده قرار میگیرد .

از نظر ترکیبات لیتوژیکی مقطع ممبر آلاشت را می توان به سه بخش پائینی ، میانی و فوقانی تقسیم نمود .

D1 – بخش تحتانی : از کنتاکت کلاریز تا اولین لایه زغالی حدود 220-250 متر فاصله داشته در این بخش طبقات اکثراً دانه ریز بوده و تناوب ریتمیکی از ماسه سنک و آلورولیت همراه با لایه های ارژیلیتی را تشکیل می دهند .

این بخش از نظر زغال نیزضعف و فاقد لایه های زغالی قابل کار می باشد .

D2 – بخش میانی از نظر زغالخیزی حائز اهمیت است و اکثر لایه های زغالی در این بخش قرار گرفته است ضخامت این بخش در حدود 400- 420 متر می باشد رسوبات این بخش نسبت به بخش تحتانی دانه درشت تر بوده و چنین باند ماسه سنگس دانه درشت با گراولیت و کنگلومرا در این بخش وجود دارد .

D3 – بخش فوقانی : رسوبات ممبر آلاشت در این بخش ضخامتی معادل 160 متر دارند .

این بخش از ماسه سنگ شروع و شامل ماسه سنگ های دانه متوسط تا دانه درشت به همراه چندین لایه کنکلومرایی و گراولیتی به ضخامت بیش از 2 متر می باشد از نظر زغالخیزی این بخش ضعیف می باشد .

ممبر انن : این ممبر از رسوبات ماسه سنگی ، سیلت استون ، آرژیلیت ،.

ارژلیت زغالی همراه با لایه های زغالسنگ که در پاربه ای از مناطق به طور موضعی دارای ضخامت قابل کار می باشد تا ضخامت 900-800 متر تشکیل گردیده است .

F – ممبر دانسریت بالاترین رسوبات زغالدار ژوراسیک را شامل می شود که ضخامت این ممبر سبین 500-150 سمتر در سطح مناطق ناحیه متغیر بوده ¸از نظر لیتوژیکی از ماسه سنگ با دانه بندی های مختلف ، سیلفستون و لایه های کنگلومرا و تعدادی لایه های زغالی قابل بهره برداری بوجود آمده است رسوبات این ممبر به صورت همشی زیر رسوبات سازند دلیچای دلار قرار گرفته است .

2-1 منشأ رسوبات زغالدار در البرز مرکزی : منشاأ زمین شناسی رسوبات زغالدار بروی زمین در 4 مرحله شناسائی شده است که به شرح زیر جهت مشخص نمودن ذغال البرز مرکزی به طور خلاصه توضیح داده می شود .

الف) سازند زغال دارارتباط با ژئوسنکلینال : در طولی از10 تا 500 کبلومترمی تواند تشکیل شود که لایه هایزغالی زیاد با ثناب نیست زغالخیزی زیاد نیست و لایه های زغالی به شکل متقاطع قرار گرفته و به اندازه کافی متاموقیسم شدهکه بیشتر آنتواسیت و به مقدار کمتر کک شود می باشند لذا زغال صنعت مفید نمی باشد .

ب) سازنده زغال دارد در ارتباط با ساپ ژئوسنکلینال : سترکتور زغال وضعیت با ثبات تری نسبت به مورد قبلیدارد و تا 600 کیلومتر ممکن است گسترش داشته باشد و دارای گسترش عرضی کمی می باشد و تعداد لایه های زغالی خیلی زیاد می باشد لایه ها دارای ضخامت باریک و ضخیم می توانید باشند ، 1% کل ضخامت منطقه می تواند زغال تشکیل شود، ثبات لایه ها زیاد است ، متامرفیسم منطقه ای می باشد .

زغال ارآنتذاستیک در بخش مرکزی تا زغال گازی شعله بلند تشکیل می شود .

ج) سازند زغال دارند در اتباط با ساپ پلاتفروم سنکلینال : در این حالت گسترش زغال حدود 100 تا 150 کیلومتر و احتمالاً تا 300 یا 400 کیلومتر می رسد گسترش عرض