قولوا للناس حسناً.
«با مردم به خوبی و با زبان خوش سخن بگویید.» یصعد الکلم الطیب.
«کلمه نیکو و سخن پاک (به سوی خدا) بالا می رود.» و لا تنابزوا بالالقاب.
«و به اسم و القاب زشت و ناپسند، همدیگر را صدا نزنید.» و لاتسبوا الذین یدعون من دون الله فیسبواالله عدواً بغیر علم.
«شما مؤمنان بر آنان که غیر خدا را می خوانند (و می پرستند) دشنام مدهید، تا مبادا آنها هم از روی دشمنی و جهالت به خدا (و خدا و آئین و مذهب شما) دشنام دهند.» قال امیرالمؤمنین (ع): ایاک و مستهجن الکلام فانه یوغر القلوب.
امیرالمؤمنین (ع) فرمود: «از سخنان زشت و رکیک بپرهیز که دلها را به بغض و کینه می آورد.» قال الباقر (ع): سلاح اللئام قبیح الکلام.
امام باقر (ع) فرمود: «سلاح و حربه افراد پست و لئیم، فحش و کلام زشت است.» قال علی (ع): سنه اللئام قبح الکلام.
علی (ع) می فرمود: «روش افراد پست، حرف رکیک است.» قال رسول الله (ص): الجنه حرام علی کل فاحش ان یدخلها.
رسول اکرم (ص) فرمود: «ورود به بهشت بر هر آدم فحاشی حرام است.» قال رسول الله (ص): لیس المؤمن بالطعان و لا اللعان و لا الفاحش و لا البدی.
رسول اکرم (ص) فرمود: «یک شخص مؤمن و باایمان، هرگز طعنه زن و لعنت کننده و فحاش و بدزبان نیست.» قال علی (ع): لا أوفح من بدی.
امام علی (ع) فرمود: «کسی بی حیاتر از فحش دهنده و بدزبان نیست.» قال علی (ع): ما افحش کریم قط.
امام علی (ع) فرمود: «آدم بزرگوار و باشخصیت، هرگز فحش نمی دهد.» قال علی (ع): اسفه السفهاء المتبجح بفحش الکلام.
امام علی (ع) می فرماید: «سفیه ترین بی خردان، کسی است که از فحش دادن و فحاشی خوشش می آید.» قال امیرالمؤمنین (ع): السباب مزاح النوکی.
امام علی (ع) فرمود: «مزاح و شوخی بددهنان و فرومایگان دشنام گویی است.» قال رسول الله (ص): سباب المؤمن کالمشرف علی الهلکه.
رسول الله (ص) فرمود: «آن کسی که به یک شخص مؤمن و باایمان فحش می دهد، خود را در پرتگاه هلاکت و بدبختی قرار داده است.» قال الصادق (ع): من فحش علی أخیه المسلم نزع الله منه برکه رزقه، و وکله إلی نفسه و أفسد علیه معیشته.
از امام صادق (ع) نقل شده است که فرمود: «هر کس به برادر مسلمان خود فحش بدهد، خداوند برکت از روزی او برمی دارد، و او را به حال خودش رها می کند، و زندگیش را تباه می سازد.» قال رسول الله (ص): اربعه یؤذون أهل النار علی ما بهم من الذی وعد منهم.
رجلاً یسیل فاه قیحاً، و هو من کان فی الدنیا فاحشاً.
رسول اکرم (ص) فرمود: «چهار گروه هستند که دوزخیان از عذاب و شکنجه آنها در رنجند، یکی از آنها شخصی است که از دهانش چرک و خون و کثافت جاری می شود، و او کسی است که در دنیا فحاش و هرزه گو و بددهن بوده است.» قال ابوعبدالله (ع): اذا رأیتنم المرء لایستحی مما قال و لا مما قیل له، فاعلموا أنه لغیه أولشرک من شیطان.
امام صادق (ع) می فرماید: «اگر کسی را دیدید که از گفتن و شنیدن کلمات زشت و رکیک شرم و حیا نمی کند و باکی ندارد از این که درباره دیگران چه بگوید و یا دیگران درباره او چه بگویند بدانید که یا زنازاده است، و یا شیطان در نطفه او شریک است.» (به تعبیر عامه مردم یا تخم زناست، یا تخم جن است، یا تخم نابسم الله است.) قال ابوعبدالله (ع): من سب ولی الله فقد سب الله.
امام صادق (ع) فرمود: «هر کس به یکی از دوستان خدا ناسزا بگوید، محققاً به خدا ناسزا گفته است.» سلام یهودی، «سام علیکم» عایشه همسر رسول اکرم (ص) ، در حضور پیامبر نشسته بود که مردی یهودی وارد شد.
هنگام ورود به جای سلام علیکم گفت: «السام علیکم» یعنی «مرگ بر شما».
طولی نکشید که یکی دیگر وارد شد، او هم به جای سلام گفت: «السام علیکم».
معلوم بود که تصادف نیست، نقشه ای است که با زبان، پیامبر اکرم را آزار دهند.
عایشه سخت خشمناک شد و فریاد برآورد که: «مرگ بر خود شما باد، ای برادران میمونها و خوکها.» رسول اکرم فرمود: «ای عایشه، ناسزا مگو، فحش و ناسزا اگر مجسم گردد بدترین و زشت ترین صورتها را دارد.
نرمی، ملایمت و بردباری، روی هر چه گذاشته شود، آن را زیبا می کند و زینت می دهد، و از روی هر چیزی برداشته شود از قشنگی و زیبایی آن می کاهد، چرا عصبی و خشمگین شدی؟» عایشه گفت: «مگر نمی بینی یا رسول الله که اینها با کمال وقاحت و بی شرمی به جای سلام چه می گویند؟» حضرت فرمود: «چرا، من هم در جواب گفتم: «علیکم» یعنی: بر خود شما باد؛ و همین قدر کافی بود.» فحش و ناسزا، شکننده روزه است روزی رسول اکرم (ص) شنید یکی از زنانش در حالی که روزه دار است، به کنیزش فحش و ناسزا می دهد.
حضرت فوری مقداری غذا فراهم کرد و آورد نزد آن زن، و به او فرمود: «از این غذا بخور»!
آن زن گفت: یا رسول الله!
من روزه دار هستم.
حضرت فرمود: «چگونه تو روزه دار هستی در حالی که به کنیزت ناسزا می گویی؟!
پس بدان و آگاه باش که روزه گرفتن فقط امساک و پرهیز کردن از خوردنی ها و آشامیدنی ها نیست.» آب جوشان جنهم ، خوراک فحّاشان است پیامبر اکرم (ص) فرمود: چهار گروه در روز قیامت به عذاب و عقاب سختی گرفتار می شوند، به طوری که اهل دوزخ از شدت عذاب و شکنجه ایشان رنج می کشند.
این چهار گروه از آب جوشان جهنم می نوشند و از سختی این شکنجه و عذاب و هلاک شدن، فریادشان به واویلا بلند است.
یکی از آن چهار گروه، شخصی است که از دهانش چرک و خون و کثافت بیرون می ریزد.
اهل دوزخ سؤال می کنند: «این بدبخت دور از رحمت خدا که این چنین چرک و خون و کثافت از دهانش بیرون می ریزد، جرم و گناهش چیست؟» در جواب می گویند: «این بیچاره، جرم و گناهش این است که به هر سخن زشتی گوش فرا داده، از بیان کلمات زشت و دادن فحش و ناسزا لذت می برد، همانگونه که آمیزش جنسی (و خوردن و آشامیدن غذاهای لذیذ) برای او لذت داشت.» دعوای سماعه با شتربان خود «سماعه» یکی از یاران امام صادق (ع) بود.
روزی با یکی از ساربانان خود نزاع کرد و به او ناسزا گفت.
خبر دعوای سماعه با کارگرش به امام صادق (ع) رسید، هنگامی که سماعه خدمت حضرت وارد شد، امام صادق (ع) بدون مقدمه به او فرمود: ای سماعه!
این چه دعوا و جنجالی بود که میان تو و شتربانت به وجود آمد؟
بپرهیز از این که با کسی بددهنی کرده، به او فحش و ناسزا بدهی و سر او داد بزنی، و یا لعن و نفرین کنی.
سماعه می گوید، من عرض کردم: به خدا قسم، به این خاطر با او دعوا کردم که وی در حق من ستم کرده بود.
حضرت فرمود: اگر او به تو ستم کرده است، تو با ناسزاگویی و بدزبانی بیشتر به او بدی کردی، و این رفتار ناشایسته، روش ما نیست، و چنین دستوری به شیعیان خود نمی دهیم، پس از خداوند طلب آمرزش و مغفرت نما و دیگر چنین کار زشتی را تکرار نکن!
من در پاسخ توصیه و سفارش حضرت گفتم: استغفار می کنم و از خداوند طلب آمرزش می نمایم و دیگر هرگز مرتکب چنین عمل زشتی نخواهم شد.
صائب تبریزی رحمه الله گفت: پاک کن از سخن پوچ دهان را صائب لقمه کام صدف، دُر ثمین می باید با فحّاشان رفاقت نکنید عمروبن نعمان جعفی می گوید: امام صادق (ع) دوست و رفیقی داشت که همیشه همراه حضرت بود و از او جدا نمی شد، روزی به اتفاق از بازار کفاشها عبور می کردند، و به دنبالشان غلام آن مرد که از اهل سند (یکی از ایالتهای هند) بود می آمد، در بین راه ناگاه آن مرد به پشت سر نگاه کرد، غلام را ندید، بعد از چند قدم دیگر، دو مرتبه سر را به عقب برگرداند، باز هم غلام را ندید، سومین بار به پشت سر نگاه کرد و او را صدا زد، اما از غلام که سرگرم تماشای اطراف شده و از ارباب خود دور افتاده بود خبری نبود، برای مرتبه چهارم که سر خود را به عقب برگرداند، غلام را دید، با خشم و غضب به او گفت: «ای زنازاده !
کجا بودی؟» امام صادق (ع) تا این جمله را شنید، با ناراحتی و تعجب دست خود را بلند کرد و محکم بر پیشانی زد و به دوست خود گفت: « سبحان الله!
آیا دشنام می دهی؟
و به مادرش نسبت کار ناروا داده، او را به زنا متهم می کنی؟
من گمان می کردم تو مردی باتقوا و پرهیزکار و عفیف و خویشتن داری، اما اکنون می بینم در تو ورع و تقوایی وجود ندارد (و به راحتی دشنام می دهی و تهمت می زنی.) » آن مرد گفت: ای پسر رسول خدا، مادر این غلام، سندی و مشرک است، و مسلمان نیست، و من بی جهت تهمت ناروا نزده ام.
حضرت فرمود: مادرش مشرک بوده که بوده، مگر نمی دانی که هر قوم و ملتی در امر ازدواج سنت و قانونی دارند که طبق همان سنت و قانون ازدواج کرده، به وسیله آن از زنا جلوگیری می کنند.
پس عملشان زنا نیست و فرزندانشان زنازاده محسوب نمی شوند (و کسی هم حق ندارد به آنان نسبت ناروا بدهد) ، حال از من دور شو (زیرا که دوستان ما هرگز این چنین بدزبان و هرزه گو نیستند.) عمروبن نعمان می گوید: بعد از آن، دیگر کسی ندید که امام صادق (ع) با او راه برود، تا سرانجام مرگ بین آنها جدایی کامل انداخت.
فحّاش بددهن ، مثل سگ و شیطان است عیاض بن حمّاد گفت: به پیامبر اکرم (ص) عرض کردم: ای رسول خدا !
مردی از خویشاوندانم که مقام و منزلتش پایین تر از من است به من فحش و ناسزا می دهد، اگر من بخواهم برای انتقام در پاسخ به او دشنام بدهم، آیا اشکالی دارد؟
حضرت در جواب من فرمود: المتسابان شیطانان یتعاویان و یتهاوتران.
«دو نفر که به یکدیگر فحش و ناسزا می دهند، مانند دو شیطانند که با یکدیگر در افتاده، مجادله و دعوا نموده، (و مثل سگ) به هم پارس می کنند و همدیگر را در هم می کوبند، و پرده شرم و حیا را می درند.» در جمله ای دیگر به همین مضمون پیامبر اکرم می فرماید: المتسابان شیطانان یتعاویان و یتهارجان.
«دشنام دهندگان به یکدیگر، دو شیطانند که همچون سگان بر هم بانگ می زنند و به هم می پرند.» در روایت دیگر حضرت می فرماید: المتسابان شیطانان یتهاذیان و یتکاذبان.
«دو کس که به یکدیگر دشنام و ناسزا می گویند، دو شیطانی هستند که هذیان و دروغ می گویند.» ابراهیم بن میسره گفت چنین گفته اند که: «فحاش هرزه گوی دشنام جوی، در روز قیامت به صورت سگی محشور می شود یا این که در شکم سگی محبوس و زندانی می گردد.» امام صادق (ع) فرمود: من علامات شرک الشیطان الذی لایشک فیه ان یکون فحاشاً، لایبالی ما قال و لا ما قیل فیه.
«از نشانه های شرکت شیطان در نطفه و وجود انسان که شک و تردیدی در آن نیست، این است که انسان از آنچه که از دهانش خارج می شود و می گوید، و از آنچه از زبان مردم خارج می شود و به او می گویند باکی نداشته، فحاش، هرزه گو و دشنام جو باشد.» هرزه گویی مانع استجابت دعاست در زمان بنی اسرائیل مردی بود که فرزندی نداشت.
سه سال پیوسته دعا می کرد تا خداوند به او پسری عنایت کند، اما دعایش مستجاب نمی شد.
هنگامی که دید خداوند حاجت او را برآورده نمی سازد، مأیوس و ناامید به درگاه خداوند عرض کرد: «پروردگارا، (سه سال است که تو را می خوانم و جوابم را نمی دهی) آیا من از تو دورم و سخن مرا نمی شنوی، یا به من نزدیکی و پاسخم را نمی دهی؟» در عالم خواب و رؤیا کسی به نزدش آمد و در پاسخ او گفت: «تو سه سال تمام است که خدا را با زبانی زشت و هرزه، و دلی سرکش و ناپرهیزکار، و نیتی نادرست و ناپاک می خوانی و دعا می کنی، (اما دعا و طلب حاجت از درگاه خداوند به این صورت برای تو نتیجه ای ندارد) ولی اگر می خواهی دعایت مستجاب شده، حاجتت برآورده شود، باید از هرزه گویی دست برداشته، دلت باتقوی و پرهیزکار شده، نیتت پاک و خالص گردد.» امام صادق (ع) فرمود: «آن مرد به آنچه که به او در عالم خواب دستور داده شده بود عمل نمود، سپس به درگاه خداوند دعا کرد و