الگوی خوب کیست؟
نیاز به الگو یکی از بهترین شیوه های تربیت، معرفی الگوهای موفق است.
الگو به کلیات و تئوری ها، روح و حیات می بخشد.
الگوی خوب، مردم را از رفتن به سراغ الگوهای بد باز می دارد.
الگوی خوب، دعوت و تبلیغ عملی است.
دلیل فلسفه مجالس عزاداری امامان معصوم به خصوص امام حسین (ع) آن است که پرچم الگوهای ایمان و استقامت در تاریخ برفراز باشد.
خداوند بارها به پیامبرش دستور داده، نمونه های برجسته انسانیت را به مردم معرفی کند تا این الگوها به فراموشی سپرده نشود.
در یک آیه می فرماید: « و اذکر فی الکتاب ابراهیم» یاد ابراهیم را زنده بدار و در آیه ای دیگر می فرماید: « و اذکرفی الکتاب مریم» یاد مریم را زنده بدار.
آری، دیدن الگو، مطالب تصوری و ذهنی و شاید محال را به صورت عینی مجسم می کند.
قرآن درباره الگو بودن پیامبر اسلام می فرماید: « لقد کان لکم فی رسول ا...
اسوه حسنه لمن لمن کان یرجوا ا...
و الیوم الخر و ذکر ا...
کِثرا» همانا برای شما در (سیره) رسول خدا، الگو و سرمشقی نیکوست، (البته) برای کسانی که به خدا، الگو و سرمشقی نیکوست، (البته) برای کسانی که به خدا و روز قیامت امید دارند و خدا را بسیار یاد می کنند.
ما باید در همه عمر خود به دنیال این باشیم که از وجود مقدس پیامبر اعظم صلی ا...
علیه و آله و سلم برای رفتار و کردار خود الگو داشته باشیم.
اینک خصایص و ویژگی های پیامبر را با هم مرور می کنیم.
* توصیف رسول خدا از زبان حضرت علی (ع) امیر مومنان امام علی (ع) هنگام توصیف رسول خدا (ص) می فرمود: رسول خدا دست و دلباز ترین، با جرأت ترین، راستگوترین، با وفاترین و نرم خوترین مردم دنیا بود.
از نظر قوم و عشیره کریم ترین و برترین بود.
هر کس او را زیارت می کرد در اولین برخورد هیبتی بزرگ از او احساس می کرد و چو.ن با او معاشرت می نمود و اخلاقش را می شناخت از علاقمندان و محبان آن حضرت می شد.
هرگز پیش از او و بعد از او کسی را همانند او ندیده ام.
* رسول خدا (ص) مرکز حلم، معدن علم، و مسکن صبر بود.
رسول خدا (ص) فرمود: من مبعوث شدم تا مرکز حلم، معدن علم و مسکن صبر باشم.
* عطر خوش رسول خدا (ص) در شب های تاریک، قبل از اینکه رسول خدا (ص) دیده شوند، از عطر خوششان شناخته می شدند و مردم می گفتند: این پیامبر (ص) است.
* من تربیت شده خدایم رسول خدا (ص) فرمود: من تربیت شده ی خدا هستم و علی تربیت شده ی من است، پروردگارم، به من فرمان بخشش و نیکویی داده است و از بخل ورزیدن و ستم کردن نهی فرموده است.
* شجاع ترین و سخاوتمند ترین مردم رسول خدا (ص) شجاع ترین، نیکو ترین و سخاوتمند ترین مردم بود.
یک شب صدای بانگی هولناک برآمد چنانکه همه ی مردم مدینه به وحشت افتادند و به طرف صدا به راه افتادند و به پیغمبر برخورد کردند که جلو تر از همه ی آنها آمده بود پیامبر فرمود: چرا می ترسید؟!
ما بررسی کردیم چیزی پیدا نکردیم و این در حالی بود که بر اسب ابی طلحه سوار شده و شمشیر بر گردنش بود.
ویژگیهای اخلاقی رسول اکرم (ص) * کار کردن در منزل از عایشه سوال شد: پیغمبر (ص) در خانه چه می کرد؟
گفت: جامه اش را می دوخت و نعلین خود را پینه می کرد و کارهایی می کرد که یک مرد برای اهل خود انجام می دهد.
*سپاس گزاری رسول خدا (ص) آن حضرت نعمت های الهی را بزرگ می انگاشت اگر چه بسیار اندک بود.
* رفتار رسول اکرم (ص) با همنشینان امام حسین (ع) فرمود: از پدرم امیر المومنین (ع) از سیره و روش پیامبر با همنشینان پرسیدم: پدرم فرمود: پیامبر همواره خوشرو، سهل گیر و نرمخو بود.
خشونت و تند خویی و پرخاشجویی نداشت و دشنامگویی نمی کرد، هرگز عیبجویی یا مداحی نمی کرد، از آنچه نمی پسندید تغافل می فرمود و در عین حال کسی را از خود مأیوس نمی ساخت و دیگران را که بدان مایل بودند نا امید و مأیوس نمی کرد، خود را از سه چیز محفوظ داشت: مجادله کردن و پرگویی و کارهای بیهوده.
* خصوصیات اخلاقی پیامبر اکرم (ص) پیامبر به افراد لحظه ای نگاه می کرد و به کسی خیره نمی شد.
با هیچ کس، سخنی که مورد پسندش نبود، بیان نمی کرد.
هنگام راه رفتن، همانند کسی که روی زمین شیبدار حرکت می کند، قدم ها را بر می داشت و می فرمود: بهترین شما، خوش اخلاق ترین شماست.
اصحابش با حضور پیامبر، در موردی نزاع نمی کردند.
*رفتار پدرانه پیامبر اکرم (ص) خلق وخوی پیامبر اکرم (ص) آنقدر نرم بود که مردم او را برای خویش همچون پدری دلسوز و مهربان می دانستند، همه مردم نزد او از نظر حقوق در یک درجه قرار داشتند.
* نگاه کردن رسول خدا (ص) امام صادق (ع) فرمود: پیغمبر نگاه خود را میان اصحابش تقسیم می کرد و به این و آن برابر نگاه می کرد.
*شکرگزاری پیامبر اکرم (ص) رسول خدا فرمودند: چون افراد گرفتار را دیدید خدا را سپاس گویید طوری که آنها نشنوند و غمگین نگردند.
* خشم و رضای رسول خدا بخاطر دنیا و آنچه مربوط به دنیا بود، خشمگین نمی شد و چون غضبناک می گشت هیچ چیز آتش غضبش را فرو نم نشانید تا وقتی که او را در راه حق یاری کنند و هرگز برای امور شخصی خود خشمگین نمی شد و برای خود جوش نمی زد.
* اشاره نکردن به ابرو رسول خدا (ص) با چشم و ابرو نمی فرمود.
* رعایت ادب در مجلس پیامبر (ص) در حضور آن بزرگوار (ص) راجع به مطلبی تزاع نمی کردند و اگر کسی شروع به سخت گفتن می کرد، همه ساکت می شدند تا حرفش به پایان رسد و به نوبت در محضر پیامبر (ص) سخن می گفتند، اگر اهل مجلس از چیزی به خنده می افتادند پیامبر اکرم (ص) نیز می خندید و از آنچه که اظهار شگفتی می کردند پیامبر هم شگفت زده می شد.
در برابر فرد غریب بر سخن ناهنجارش شکیبایی می کرد در مقابل سخنان خشن و تند و سوالهای بی رویه مردم تحمل به خرج می داد.
حتی اگر یکی از اصحاب سائل غریبی را عقب می راندند که مزاحم پیغمبر نشود ناراحت می شد و می فرمود: چون حاجتمندی را دیدید حاجتش را روا کنید.
هرگز اجازه نمی داد کسی او را بسیار ستایش کند.
کلام هیچ کس را قطع نمی کرد مگر آنکه از حد خود تجاوز می نمود، در این صورت یا بر می خاست یا او را از ادامه سخن نهی می فرمود.
* خنده ی رسول خدا (ص) بیشتر اوقات خنده هایش همان تبسم بود که دندانهایش چون دانه های باران نمایان می گشت.
* پیامبر بخشنده و نازک دل بود.
پیامبر همیشه متواضع بود بدون اینکه خودش را ذلیل نشان دهد.
به بخشنده بود، بی آنکه اسراف کند.
پیامبر دل نازک بود و نسبت به همه مسلمانان مهربان بود.
هرگز از شدت سیری، آروغ نزد و هرگز دست طمع به سوی چیزی دراز نکرد.
* شوخی رسول خدا (ص) از یونس شیبانی روایت شده است که گفت: امام صادق (ع) از من پرسیدند: چقدر با همدیگر شوخی می کنید؟!
عرض کردم: کم!
امام فرمودند چرا شوخی نمی کنید؟
شوخی کردن از خوش اخلاقی است، همانا با مزاح و شوخی می توانی برادر دینی ات را خوشحال نمایی بدرستیکه رسول خدا (ص) با مردم شوخی می فرمود تا آنها را خوشحال نماید.
* اهتمام به عمل کردن به وعده امام صادق (ع) فرمود: رسول خدا (ص) با مردی در کنار صخره ی معینی قرار گذاشت تا در انتظار آن مرد بماند.
امام (ع) فرمود: گرمای آفتاب بر حضرت شدید و سخت شد اصحابش گفتند: اگر مایل باشید به سایه بروید؟
پیغمبر خدا (ص) فرمود: من با او در این مکان وعده نهاده ام و اگر نیامد، ترک وعده از او سر زده است.
ویژگیهای رفتار اجتماعی *رسول خدا (ص) درباره مردم از سه چیز دوری می گزید.
درباره ی مردم سه چیز را همیشه ترک می نمود: 1- بدگویی 2- تجسس از کارهای خصوصی مردم 3- حرف نمی زد مگر در موردی که امید ثواب از آن می رفت.
* محبت به فقرا رسول خدا (ص) فرمود: خداوند مرا به دوست داشتن مستمندان امر کرده است.
* تکلم با مردم به اندازه ی عقل آنها امام صادق (ع) فرمود: رسول خدا (ص) هیچ گاه با مردم به اندازه عقل خویش تکلم نفرمودذ.
سپس گفت: رسول خدا (ص) می فرمود: ما پیامبران ماموریم که با مردم به اندازه عقلشان صحبت کنیم.
* مدارا کردن با مردم رسول خدا (ص) فرمود: همان گونه که مامور به بر پایی فرائض هستم، همانطور نیز به مدارا و سازش با آنها مامور می باشم.
* صله رحم رسول خدا (ص) به دیدار اقوام خودشان می رفتند و صله رحم را انجام می دادن.
آن حضرت بارها به خانه ی حضرت فاطمه زهرا می رفتند و جویای حال آن حضرت می شدند.
رسول خدا (ص) فرمود: صله ارحام کنید و لو اینکه به همان سلام کردن باشد.
* خصوصیات اخلاقی رسول خدا (ص) در معاشرت با دیگران امام علی (ع) فرمود: هرگز نشد که رسول خدا (ص) با کسی دست بدهد و زودتر از او دست خود را از دستش بیرون بکشد.
دستش را نگه می داشت تا طرف مقابل دست پیامبر را رها می کند.
و هرگز نشد پیامبر با کسی در نیاز و حاجتی همکاری نماید و قبل از آن شخص، از آن کار پشیمان گردد.
و هرگز نشد که کسی با پیامبر آغاز به صحبت نماید و او پیش از طرف مقابل سکوت فرماید و هرگز پیامبر در مقابل کسی پای خود را دراز نکرد و هرگز بین دو امر مخیر نشد مگر اینکه سخت ترین کار ار انتخاب می کرد و هرگز در صدد انتقام در مقابل ظلمی بر نمی آمد، مگر اینکه به محارم الهی توهین می شد، که در این صورت آن حضرت خشمگین می شد و خشمش هم برای خداوند تبارک و تعالی بود.
تا زمانی که زنده بود در حال تکیه دادن غذا میل نفرمود.
* پرهیز از قصد فریب کاری رسول خدا (ص) فرمود: تا جایی که می توانی، کوشش نما که در طول روز و سب، قصد فریب دادن احدی به دل تو راه پیدا نکند، و این سنت من است و هر که سنت مرا زنده بدارد، مرا زنده کرده است، و هر که مرا زنده نماید، در بهشت با من خواهد بود.
* شاد کردن اصحاب سپس امام صادق (ع) فرمودند: پدر بزرگواری از پدران گرامی اش از امام علی (ع) روایت کرده است که فرمود: هر گاه رسول خدا (ص) یکی از یاران خود را اندوهگین می دید، با شوخی کردن او را شاد می نمود و می فرمود: خداوند دشمن کسی است که با روی گرفته و عبوس با برادرانش ملاقات نماید.
* اکرام میهمان هر گاه شخصی خدمت رسول خدا می رسید آن حضرت تشک زیر پای خود را به او می داد و اگر قبول نمی کرد، پیامبر آنقدر اصرار می ورزید تا بپذیرد.
* رفتار رسول خدا (ص) با خدمتکار انس بن مکالک می گوید: نه سال خدمتگزار رسول خدا (ص) بودم، در این مدت هرگز به خاطر ندارم یکبار به من فرموده باشد: چرا این کار را انجام ندادی و مرا بر چیزی شماتت ننمود.
* احوال پرسی از یاران رسول خدا (ص) اگر سه روز یکی از اصحابش را نمی دید، از احوال او جویا می شد، اگر می گفتند غایب است، او را دعا می فرمود و اگر در منزل بود، به زیارتش می رفت و اگر بیمار بود، به عیادتش می رفت.
* سیره رسول اکرم (ص) در برخورد با شخص پیاده هنگامی که رسول خدا (ص) سواره بودند، اجازه نمی داد کسی پیاده همراه ایشان حرکت کند، یا او را با خود سوار می کردند یا اگر آن شخص، از سوار شدن امتناع می ورزید، می فرمود: تو جلوتر برو و در فلان جا به ما ملحق شو!
* روش رسول اکرم (ص) در پاسخ دادن به سلام هنگامی که یکی از مسلمانان به پیامبر (ص) سلام می کرد و می گفت: سلام علیک، پیامبر (ص) در جواب می فرمود: و علیک السلام و رحمه ا...
و هنگامی که آن مسلمان می گفت: السلام علیک و رحمه ا...
می فرمود: و علیک السلام و رحمه ا...
و برکاته.
رسول اکرم (ص) اینچنین جواب سلام را اضافه تر می داد.
ویژگیهای بهداشتی رسول خدا * آراسته بودن پیامبر (ص) رسول اکرم (ص) به آینه نگاه می کرد و موهای سرش را منظم می نمود و شانه می کرد و گاهی این کار را در برابر آب انجام می داد و موی سرش را مرتب می نمود.
پیغمبر علاوه