زمین : سالها پیش مردم فکر می کردند که زمین مسطح است .
ملوانانی که در دریا مسافرت می کردند ، از این می ترسیدند که از لبه دریا به پایین بیفتند !
اما اکنون می دانیم که زمین مانند یک توپ ، گرد است .
این شکل گرد را کره می نامیم .
وقتی کشتیها به تدریج ، در افق دید ما ظاهر می شوند ، می توانیم ببینیم یا بفهمیم که زمین گرد است .
فضانوردان چندین بار از کره زمین در فضا عکس گرفته اند .
ما شکل زمین را میدانیم؛ اما درباره داخل زمین ، معلومات ما اندک است .
می دانیم که خارج زمین به وسیله پوستهای صخرهای پوشیده شده است .
پوسته صخره ای ، «پوسته زمین» نامیده می شود .
این پوسته ، همچنین از زیر اقیانوسها و دریاها عبور می کند .
منطقه زیر پوسته خیلی داغ است ؛ میزان دما به اندازهای است که سنگها و صخره ، به شکل مایع و روان می باشند .
زمینی که ما در آن زندگی می کنیم از صخره پوشیده شده است ؛ در بیشتر مکانها ؛ این صخره ها به وسیله خاک و گیاه پوشیده شده اند .
ما صخره ها را در بیابان ها ، کوهها و کنار دریا ، می توانیم ببینیم .
جریان رودخانه ها بر دره ها اثر گذاشته و آنها را عمیقتر می کنند .
صخره هایی با رنگهای مختلف در کنار این دره ها دیده می شوند .
ما همچنین می توانیم صخره ها را هنگامی که معادن برای ساختن جاده ها و راه آهن حفر یا بریده می شوند نیز دیده می شوند .
ما از صخره ها به روشهایی گوناگون استفاده می کنیم : منبع فلزات ، زغال سنگ و نفت ، صخره ها هستند ، بسیاری ساختمانها از صخره ها ساخته می شوند .
سنگهای قبر ، لوحههای یادبود و بیشتر مجسمه ها از صخره ها به دست می آیند .
قسمتی از صخره ها که خیلی سخت هستند، گرافیت نامیده می شوند ، و از آنها برای ساختن سطح جاده ها استفاده میکنند.
خاک رس بهترین نوع صخره است که تاکنون شناخته شده است .
از آن برای ساختن آجر و بعضی ظروف سفالی استفاده می گردد .
صخره ها چگونه از بین رفته یا تجزیه می شوند؟
زمین لرزه ها ، کوهها را جابجا می کنند ؛ اما بسیاری از عوامل دیگر کوهها را از بین برده و سرانجام حتی بلندترین کوهها خراب خواهند شد .
باد ، یخ و باران می توانند کوهها را ویران کنند .
نیروی ریشه درختان ، شکافها یا ترکهایی در صخره ها ایجاد میکند.
آب وارد این شکافها شده و منجمد می گردد .
گرمای خورشید در هنگامن روز و سرمای شب ، باعث انبساط و انقباض آب گردیده و فشاری را بر صخره ایجاد می نماید ؛ در نتیجه سنگها خرد و شکسته می شوند .
سپس تکه های کوچکی از صخره ها ، توسط جریانهای آب ساییده یا شسته شده و قسمتهای بیشتری از صخره را می تراشند .
نهرها به رودها پیوسته و رودخانه ها با قطعات کوچکی از صخره که حمل می کنند ، به دریا می ریزند ؛در همان حال ، صخره ها توسط امواج دریا به تکههای کوچکتری تجزیه شده و سرامجام به سنگهای ساحلی تبدیل می شوند .
سنگهای ساحلی به شکل ماسه در می آیند .
دانه های ماسه نیز ، ممکن است به گل تبدیل شوند .
صخره های جدید چگونه شکل گرفته و به وجود می آیند ؟
گل ، ماسه و سنگها به وسط رودخانه ها و امواج حمل شده و به صورت لایه های نازکی در کف دریا روی هم انباشه می شوند .
بعد از گذشت هزاران سال ، بر اثر ازدحام مواد و فشار زیاد ، این مواد به صخره ای جدید تبدیل می گردند .
سنگ آهک، گچ ، ماسه سنگ و خاک رس ، همگی در کف دریا ساخته می شوند . آنها در لایه هایی به نام طبقه شکل می گیرند .
شما می توانید این طبقات را در صخره ها و کنار معدن سنگها ببینید .
سنگ آهک و ماسه سنگ ، برای ساختمان سودمند هستند .
آنها به آسانی تکه تکه یا بریده می شوند .
گاهی صخره های ساخته شده در زیر دریا.
به وسیله گرما ، تحولات شیمیایی و فشار صخره های دیگر که به آنها وارد می گردد ، دگرگون شده و تغییر پیدا می کنند .
صخره های پدید آمده به وسیله آتشفشانها هم ، می توانند از همین راهها تغییر شکل یابند .
می توان گفت که تمام صخره ها می توانند تغییر یابند .
سنگهایی که برای ساخت خانه استفاده می شوند ، قبلاً سنگ نرم یا ماسه و خاک بوده اند .
سنگ زیبای مرمر که در ساختمانها ، مجسمه ها و پوشش روی قبر استفاده می شود ، قبلاً سنگ آهک بوده است .
کشاورزان از گچ زمین یا سنگ آهک ، برای بهبود خاک استفاده می کنند .
گچ همچنین در سیمان ، بتون ، خمیر دندان و نقاشی می تواند مورد استفاده قرار گیرد .
خاک : تقریباً در همه جای زمین ، خاک وجود دارد .
بعضی جاها ، خاک خیلی زیادی وجود دارد .
در مناطق صخره ای ، خاک به مقدار کم مشاهده می شود .
بعضی خاکها نامرغوب بوده و گیاهان کمی در آن رشد می کنند .
خاکهای دیگر ، مرغوب بوده و گیاهان زیادی در آن رشد می کنند .
خاکی را که گیاهان زیادی در آن رشد می کنند ، حاصلخیز می گوییم .
خاک برای ما خیلی با ارزش است .
همه گیاهانی که ما مصرف می کنیم ، در خاک رشد می کنند .
همچنین پنبه و کتان که لباسهای ما را تامین میکنند، درختانی که کاغذ و الوار ما را تامین می سازند ، همگی در خاک رشد میکنند.
گوشت و لبنیات ، از حیواناتی به دست می آیند که خوراک خود را از زمین می گیرند .
چرم و پشم نیز ، ریشه در خاک دارند .
بدون خاک ، چیزی برای خوردن یا کتابی برای خواندن و لباسی برای پوشیدن نداریم .
همچنین ، هیچکدام از اشیایی را که از الوار یا چوب ساخته می شوند ، نداشتیم .
خاک چگونه شکل می گیرد؟
خاک ، از صخره ساخته شده است .
عمل سرمازدگی و ریشه گیاهان باعث شکاف در صخره ها می شوند .
نهرها و رودخانه ها نیز ، باعث ساییده شدن تکه هایی از صخره می شوند .
دریا ، صخره ها را خرد و تجزیه می کند .
ذرات ریزی که توسط باد ،به حرکت درآمده اند ، باعث تراشیده شدن صخره های نرم و جدا کردن آنها می شود .
این قسمتهای کوچک صخره ، ممکن است همان جایی که هستند بمانند ، یا توسط باد، جریان رودخانه ها و امواج به مناطق دیگر حمل شوند .
در بعضی کشورها ، یخچالهای طبیعی ، قسمتهایی از صخره ها را جدا و جابجا کرده ، به جلو می رانند .
اگرچه در قطعات بسیار کوچک صخره ، خاک وجود ندارد ؛ اما گیاهان کوچک یا ریز می توانند در این قسمتها رشد کنند .
خزه ها و گلسنگها ، اغلب در قسمتهایی از صخرهها دیده می شوند .
وقتی این گیاهان کوچک می میرند ، باکتری و کپک ، روی آنها روییده می شود .
گیاهان مرده ، پوسیده شده و به تکه های کوچکی تجزیه میگردند .
گیاهان دیگر و جانوران ، از این قسمتهای مرده به عنوان غذا استفاده میکنند .
قطعات سیاه زیادی از گیاهان مرده و جانوران ، روی صخره ها مشاهده میشوند .
این ماده سیاه ؛ گیاخاک نام دارد .
خاک وقتی شکل می گیرد که مقدار زیادی از مخلوط گیاخاک با ذرات ریز صخره وجود داشته باشد .
انواع مختلف خاک انواع بسیار مختلفی از خاکها وجود دارند .
بعضی خاکها ، در جایی که زمین معمولاً خیس یا مرطوب است ، شکل می گیرند .
این خاکها خیلی خاصلخیز نیستند ؛ زیرا زمین خیلی خیس بوده و هوای کافی برای تنفس ریشه گیاهان و رشد مناسب آنها وجود ندارد .
همچنین خاکهای شکل گرفته در زیر درختان صنوبر یا کاج و علف جاروب نیز ، خیلی حاصلخیز نمی باشند .
در بیابانها ، گیاهان به دلیل شکل خاک ، رشد کافی ندارند ، این گیاهان بعد از بارندگی کم و باد و بارانهای ناگهانی ظاهر میشوند .
آنها به محض شروع فصل گرما می میرند .
بیشتر زمینهای حاصلخیر ، در چمنزارها و جنگلهایی با درختان برگ پهن از قبیل بلوط و آلش پیدا می شوند .
اگر این خاکها از علف و درختان ، پاک شده و با دقت نگهداری شوند ، قادر هستند که به شکلی مطلوب ، محصول را در خودشان رشد دهند ؛ اما اغلب مردم ، در مورد نگهداری از خاک بی دقت هستند .
آنها علفها و درختانی که خاک را روی تپه ها نگه می دارد ، از بین می برند .
در اثر همین کار ، خاک به راحتی شسته شده یا به وسیله باد به مناطق دیگر رانده می شود .
مردم ، حیوانات خیلی زیادی را برای چریدن به این مناطق برده و آنها بیشتر گیاهان را می خورند .
حصارها ، مانع از حرکت خاک در هوای خشک شده و رانده شده خاک را تقلیل می دهند .
بیشتر بیابانهای دنیا ، قبلاً حاصلخیز بوده اند .
آنها به دلیل بی دقتی مردم، تبدیل به بیابان شده اند .
خاکهای ماسه ای و رس بعضی از خاکها از دانه های سنگ که به اندازه کافی برای دیدن بزرگ هستند ، تشکیل شده است .
شما می توانید این دانه های کوچک را وقتی که خاک را بین انگشتانتان مالش می دهید ، حس کنید ؛ این خاک شنی یا ماسه ای است .
هنگام باران ، آب به سرعت در میان خاک ماسه ای نفوذ می کند .
گاهی اوقات و در هوای خشک ، گیاهان روی خاک ماسه ای که آب کافی ندارد ، رشد کرده ؛ اما به زودی از بین می روند .
بعضی خاکها از قسمتهای خیلی ریز سنگ که شما می نمی توانید آنها را ببینید ، تشکیل می شوند .
اگر این خاک را بین انگشتانتان مالش دهید ، احساس چسبندگی می کنید .
شما می توانید با فشار دادن بین انگشتانتان آن را گلوله کنید .
خاکی که از این قسمتهای خیلی ریز سنگ ساخته می شود ، خاک رس نام دارد .
ریز کردن خاک رس خیلی مشکل است .
حتی وقتی خیس است ، سخت تر به نظر می رسد .
آب به راحتی نمی تواند از میان خاک رس عبور کند ؛ بنابراین حتی اندازه یک بیل خاک رس هم خیلی سنگین است .
وقتی هوا خشک است ، ترکهای بزرگی در خاک رس ایجاد می شود .
ریشه گیاهان نزدیک این ترکها یا شکافها ، اغلب خشک شده و می میرند .
خاک گلدان بهترین نوع خاک ، خاک گلدان نامیده می شود .
مقداری خاک رس و شن ، در این خاک وجود داشته و همچنین ، محتوی مقدار زیادی گیاخاک می باشد .
خاک گلدان به راحتی تجزیه می شود .
این خاک در هوای گرم ، خیلی سریع خشک نمی شود و مقدار زیادی غذا برای گیاهان دارد .
گیاهان ، در خاک گلدان خوب رشد می کنند .
این خاک ، همچنین خانه ای برای انواع گیاهان و جانوران محسوب می گردد .
خانه بعضی حیوانات کاملاً بزرگ ، از قبیل خرگوش ، موش کور و موش در خاک است ؛ در حال که بسیاری از گیاهان و جانوران که در خاک زندگی می کنند ، خیلی ریز هستند .
باکتریها از معمولی ترین گیاهان ریز موجود در خاک هستند .
آنها آنقدر کوچک می باشند ، که فقط با میکروسکوپهای خیلی قوی دیده می شوند .
ممکن است میلیونها باکتری ، در یک مشت خاک وجود داشته باشد .
وقتی گیاهان و جانوران می میرند ، باکتری در پوسیده شدن و تبدیل آنها به گیاخاک کمک می کند .
پوسیدگی بعدی ، گیاخاک را که از گیاهان و جانوران مرده ساخته سده بود ، به نمک معدنی تجزیه می کند .
این نمکهای معدنی جذب زمین شده و غذای گیاهان جدید را تولید می کنند .
کرمهای خاکی کرم خاکی یکی از مهمترین جانوران درون خاک است .
خاک حاصلخیز ، ممکن است کرم خاکی بسیاری داشته باشد ؛ اما اغلب آنها را نمی توانید ببینید ؛ زیرا علاقه ای به نور و روشنایی نداشته و در طوب روز در سوراخهایشان باقی می مانند .
آنها در تاریکی شب به سطح زمین می آیند .
کرمها از ذرات فاسد شده گیاهان و جانوران درون خاک ، به عنوان غذا استفاده می کنند .
خاک ، از میان بدن کرم عبور کرده و به صورت مواد زاید استوانه ای شکل ، دفع می گردد .
کرمها ، همچنین برگهای خشک شده را به داخل زمین می کشند .
در آنجا ، برگها پوسیده شده و به شکل گیاخاک در می آید .
کرنها برای خاک مفید هستند : زیرا