جریان های سیاسی از 1357 ه .
ش تا 1368 ه .
ش
برای هر انقلاب سه مرحله را می توان در نظر گرفت .
مرحله شکل گیری یا تکوین ، مرحله پیروزی یا تخریب و مرحله پس از پیروزی انقلاب که به آن دوران سازندگی یا ثبات هم گفته می شود .
انقلاب اسلامی ایران نیز دارای سه مرحله می باشد .
مرحله شکل گیری انقلاب اسلامی از 1341 تا اول آبان 1356 زمان رحلت حضرت آیت الله حاج سید مصطفی خمینی ، فرزند بزرگ امام (ره) بود .
از آن زمان تا 22 بهمن 1357 مرحله پیروزی انقلاب اسلامی است .
مرحله ثبات و سازندگی انقلاب اسلامی ایران نیز از سال 1357 شروع شده و تا کنون ادامه دارد .
گفتنی است پس از پیروزی انقلاب اسلامی ، به علت فضای باز سیاسی ایجاد شده، علاوه بر احزاب و گروههای سیاسی که از قبل وجود داشتند ، احزاب و گروههای جدیدی نیز پا به عرصه وجود گذاشتند .
گرچه از سال های بعد ، بیشتر آنها به دلایلی از بین رفتند، ولی گروههای جدیدی جایگزین آنها شدند که به مهمترین آنها اشاره می کنیم .
نهضت آزادی ایران
الف) چگونگی شکل گیری و بنیانگذاران
جبهه ملی اول در 25 اسفند 1328 تشکیل شد و در دوران نحست وزیری دکتر مصدق ، قدرت را در دست داشت ، ولی با کودتای 28 مرداد 1332 از هم فرو پاشید .
در ائاخر دهه 13330 برخی از افراد این گروه ، « نهضت مقاومت ملی » را تشکیل دادند .
اما چون تحرک لازم در آنها وجود نداشت ، جناح مذهبی از آن جدا شده و در سال 1340 نهضت آزادی در ایران را تشکل دادند .بنیانگذاران نهضت ازادی آیت الله طالقانی، مهندس مهدی بازرگان، دکتر یدالله سحابی بودند .
در اساسنامه نهضت آزادی آمده بود : اولاْ مسلمانیم و دین را از سیاست جدا نمی دانیم ؛ ثانیاْ ایرانی و ثالثاْ تابع قانون اساسی؛ و رابعاْ مصدقی هستیم .
حضور آیت الله طالقانی به عنوان روحانی برجسته و دکتر سحابی و مهندس بازرگان به عنوان دو غرد مذهبی شناخته شده در دانشگاه تهران سبب شده بود که بسیاری از جوانان مذهبی دانشگاهی و غیر دانشگاهی به سوی این گروه روی بیاورند .
اما فعالیت این گروه با دستگیری بنیانگذاران آن در سالهای 1342 و 1343 و سرانجام محاکمه و زندانی شدن انها در سال 1344 متوقف شد .
ب ) نهضت آزادی ، انقلاب اسلامی و دولت موقت
در سال 1356 با روی کار آمدن « جیمی کارتر » در آمریکا و اعلام « فضای باز سیاسی » در ایران و همزمان با آغاز شتاب انقلاب اسلامی ، نهضت آزادی تجدید حیات کرده ، طرفداری خود را از قانون اساسی مشروطه و اعلامیه جهانی حقوق بشر اعلام کرد .
همچنین مدتی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ، بازرگان راهی پاریس شد تا امام خمینی (ره) را متقاعد کند که دست از شعار سرنگونی رژیم سلطنتی در ایران بردارد و اجرای قانون اساسی مشروطه را هدف مبارزه خود قرار دهد ، اما او با مخالفت امام (ره) با این پیشنهاد مواجه شد و به ظاهر پذیرفت که با نهضت امام همراهی کند .
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ، به پیشنهاد شورای انقلاب ، امام خمینی (ره) بر خلاف میل باطنی خود و تحت شرایطی، مهندس بازرگان را به عنوان نخست وزیر دولت موقت منصوب کرد .
اما متأسفانه بازرگان پس از مدتی از پذیرش شرط ها و رهنمودهای امام (ره) سر باز زده و راه خود را در پیش گرفت .
به تدریج ، فاصله دولت موقت با آرمان های انقلاب و نظام جمهوری اسلامی و خط امام (ره) بیشتر شد و سرانجام پس از ملاقات بدون اجازه و خودسرانه بازرگان و وزیر خارجه اش (ابراهیم یزدی) در الجزایر با « بریژکسی » ، مشاور امنیت ملی رئیس جمهور امریکا ، اعتراضات و تظاهرات گسترده ای علیه دولت موقت شکل گرفت و در نهایت منجر به تصرف لانه جاسوسی آمیکا در 13 آبان 1358 توسط دانشجویان پیرو خط امام (ره) شد .
امام خمینی (ره) این اقدام انقلابی دانشجویان را مورد تأیید قرار داد و فردای آن روز، بازرگان استعفای خود را تقدیم امام (ره) کرد که بلافاصله مورد موافقت ایشان قرا گرفت .
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ، به پیشنهاد شورای انقلاب ، امام خمینی (ره) بر خلاف میل باطنی خود و تحت شرایطی، مهندس بازرگان را به عنوان نخست وزیر دولت موقت منصوب کرد .
به تدریج ، فاصله دولت موقت با آرمان های انقلاب و نظام جمهوری اسلامی و خط امام (ره) بیشتر شد و سرانجام پس از ملاقات بدون اجازه و خودسرانه بازرگان و وزیر خارجه اش (ابراهیم یزدی) در الجزایر با « بریژکسی » ، مشاور امنیت ملی رئیس جمهور امریکا ، اعتراضات و تظاهرات گسترده ای علیه دولت موقت شکل گرفت و در نهایت منجر به تصرف لانه جاسوسی آمیکا در 13 آبان 1358 توسط دانشجویان پیرو خط امام (ره) شد .
امام خمینی (ره) این اقدام انقلابی دانشجویان را مورد تأیید قرار داد و فردای آن روز، بازرگان استعفای خود را تقدیم امام (ره) کرد که بلافاصله مورد موافقت ایشان قرا گرفت .
بعد ها ، اسناد همکاری تعدادی از اعضای نهضت آزادی و تعدادی از اعضای دولت موقت با لانه جاسوسی آمریکا به دست امد و مشخص گردید که یکی از دلایل مهم استعفای بازرگان نیز همین مسأله بوده است .
از جمله این افراد عباس امیر انتظام ، معاون نخست وزیری و سخنگوی دولت ، بود که دستگیر، محاکمه و زندانی شد.
(البته در زمان دستگیری، وی سفیر ایران در کشورهای اسکاندیناوی بود.) نهضت آزادی پس از شکست دولت موقت مبارزه خود علیه نظام را از طریق مجلس شورای اسلامی پیگیری کردذ و موفق شد در مجلس اول جند کرسی را به خود اختصاص دهد .
اما پس از آغاز جنگ تحمیلی و حوادث سال 1360 عمر ان نیز در مجلس به پایان رسید .
این گروه تا سال 1361 حمایت عمومی خود را از دفاع مقدس ابراز می داشت، اما پس از فتح خرمشهر، به تدریج زمزمه های مخالفت با استمرار جنگ را آغاز کرد و در سال های اوج جنگ ، نغمه های شوم و نوشته های زهرآلود نهضت آزادی ، سبب خشم بیشتر مردم شد .
سرانجام امام خمینی (ره) در بهمن 1361 در پاسخ تاریخی که به نامه علی اکبر محتشمی پور ، وزیر وقت کشور ، این گروه را غیر قانونی اعلام کرد .
ج ) از انحلال تا شرکت در براندازی پس از پایان جنگ تحمیلی و آغاز دوران سازندگی، نهضت آزادی به طور غیر رسمی و غیر قانونی شروع به فعالیت کرد و اعضا و هواداران این گروه در ماهنامه های ایران فردا و کیان ، نظرات سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی خود را بیان می کردند .
آنان در انتخابات ریاست جمهوری سال 1376 به طور همه جانبه از اقای خاتمی حمایت کردند .
پس از انتخاب اقای خاتمی ، این گروه به طور غیر قانونی و با عنوان هایی مانند اصلاح طلبان یا روشنغکران ملی ـ مذهبی ، فعالیت گسترده سیاسی ، اجنماعی و فرهنگی خود را علیه نظام جمهوری اسلامی آغاز کردند .
با توجه به این که نظریه پردازان استکبار جهانی ، برای سرنگونی نظام جمهوری اسلامی ایران و ضربه زدن به ان در داخل کشور در دهه دوم انفلاب ، نیاز به یک ائتلاف جدید داشتند ؛ از این رو به فکر سازماندهی و ائتلاف گروههای مخالف و معاند نظام جمهوری اسلامی ایران افتادند .
در نتیجه جریانی موسوم به نیروهای ملی – مذهبی را مرکب از احزاب و گروههایی چون نهضت آزادی ، جنبش مسلمان مبارز ، جنش انقلابی مردم ایران ، حزب مردم ایران ، روند جدایی ، گروه پیام هاجر و گروه ایران فردا ، در سال 1373 سازماندهی کردند .
این گروه ، تهاجم به اعتقادات مذهبی و باورهای ذینی مردم را د سه محور ایجاد شبه اصول و فروع دین، حمله به نهاد روحانیت ، حوزه و مراجع تقلید و حمله و نفی ولایت فقیه از طریق نافرمانی مدنی ، روزنامه های زنجیره ای و حرکت های دانشجویی ، جهت سرنگونی نظام جمهوری اسلامی در پیش گرفت .
اعترافات سیامک پورزند درباره روزنامه های زنجیره ای و تغییر فضای موجود ، ترویج فرهنگ غرب و تشویق دگراندیشان و به طور اخص ، براندازی نظام جمهوری اسلامی ایران ، سند و مدرک واضح و روشنی در این باره است .
به یاری خداوند و تدبیر مقام معظم رهبری و تلاش پاسداران انقلاب ، این توطئه هم کشف و خنثی شد و در اواخر سال 1379 و اوایا 1380 اعضای این گروه دستگیرو زندانی و در دادگاه انقلاب محاکمه شدند.
این دادگاه در رأی نهایی خود ضمن انحلال نهضت آزادی ، 21 تن از اعضای ملی ـ مذهبی ها را به جرم توطئه براندازی نظام ، ارتباط با بیگانگان ، تبلیغ علیه نظام ، نگهداری ادوات جنگی و ...
به زندان و جزای نقدی محکوم کرد .
سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی در حال حاضر از جمله گروههای است که در جبه دوم خرداد ، نقش اساسی ایفا می کند .
این سازمان ، از طریق اعضای کم شمار ، ولی پر نفوذ خود که هر یک بر جایگاه حساس در مراکز کلیدی کشور تکیه زدهد اند ، تأثیر فراوانی بر روند حرکت و استراتژی جبهه دوم خرداد و نیز تحولات جامعه دارد .
انقلاب ، از بدو شکل گیری رسمی در سال های اولیه انقلاب اسلامی تا به امروز مسیر پر فراز و نشیبی را طی کرده اند و بارها دچار تحولات اساسی شده اند .
هویت این سازمان در حال حاضر با سازمانی که در 1358 تشکیل شد ، تفاوت اساسی داد .
این گروه ابتدا با شعار حمایت از اصول و اررزش های انقلاب اسلامی، وارد صحنه سیاسی شدند، اما در حال حاضر نه تنها به طور آشکار، بسیاری از اصول وارزش های انقلاب را نفی می کنند، بلکه بسیاری از آنها را پایان یافته تلقی می نمایند.
هر چند نقش محوری اعضای این سازمان در جبهه دوم خرداد هویدا است ، اما به دلیل ماهیت نیمه مخفی این سازمان ، آنها هیچ گاه در رأس مسایل قرار نمی گیرند ، بلکه همواره به صورت کارگردانان پشت صحنه به عنوان دستیار ، معاون و نایب رئیس به شکل « دولت سایه » عمل می کنند .
اینک به چگونگی تشکیل ، مواضع و عملکرد این سازمان می پردازیم : الف ) سابقه تاریخی و چگونگی تشکیل در بین سال های 1349 تا 1357 هفت گروه مبارز با نظرات و دیدگاه های نزدیک به هم در نقاط مختلف کشور و به طو همزمان در حال مبارزه علیه رژیم شاه بودند .
این هفت گروه عبارت بودند از : امت واحده ، توحیدی بدر ، توحیدی صف ، فلاح ، فلق ، منصورون و موحدین .
از بین این گروهها ، منصورون ، موحدین و توحیدی صف به طور بارز .
خط مشی مبارزه مساحانه را دنبال می کردند .
بیشتر اعضای این گروهها ، جوانان مسلمان و پرشوری بودند که برخاسته از طبقات مختلف مردم از جمله دانشجویان ، دانش اموزان و کارگران بودند .
گستره فعالیت این گروه ها از زندان رژیم شاه (امت واحده)، تا خارج از کشور (توحیدی خلق) و از تهران و اطراف آن (فلاح و بدر) ، تا استان های جنوبی خوزستان و کرمان (موحدین) و یا اصفهان و تهران (صف) را در بر می گرفت .
بیشتر این گروهها دارای ایدئولوژی اسلامی و از نزدیک در ارتباط یا رهبری نهضت اسلامی، یعنی امام خمینی (ره) بودند.
وجود مشترکاتی مانند اعتفاد به تشکیل حکومت اسلامی ، رهبری امام خمینی (ره) ، مبارزه مسلحانه علیه رژیم شاه و مخالفت با سازمان مجاهیدن خلق به دلیل گرایش به مارکسیسم از یک سو و تأکید امام خمینی (ره) پس از پیروزی انقلاب مبنی بر وحدت گروههای مبارز از سوی دیگر ، سبب گردید که این هفت گروه به علاوه اعضای فعال مسلمان جدا شده از سازمان مجاهدین خلق ، در هفتم فروردین 1358 سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ا تشکیل دهند .
سازمان مجاهدین انقلاب سلامی ، اولین گروه منسجم سازمان یافته پس از پیروزی انقلاب اسلامی بود .
برخی از اعضای این سازمان در تشکیل سپاه ، کمیته انقلاب اسلامی ، مبارزه با گروه فرقان ، مبارزه با ضد انفلاب و همکاری در جهت افشا و خنثی سازی توطئه کودتای نوژه نقش مؤثر داشتند .
ب ) اختافات درونی و انحلال اختلافات درونی این سازمان از همان ابتدای تشکیل در سال 1358 در مورد دو مسأله بروز کرد .
مسأله اول ، انتشار اطلاعیه به مناسبت روز کارگر بود .
عده ای در سازمان بر این اعتقاد بودند که هر نوع توجه به کارگر در روز جهانی کارگر که ملهم از اندیشه های مارکسیستی است ، نوعی