مقدمه (فصل اول)
امروزه کامپیوتر در انجام اغلب امور زندگی انسانها نقش مهمی ایفا می کند.
هر روز سخت افزارهای سریع تر، کوچک تر، ارزان تر و جدیدتری به بازار می آیند.
نرم افزارها ساده تر، سریع تر و کاراتر می گردند و بر روند پیشرفت علوم گوناگون تأثیر بیشتری می گذارند.
از طرفی می توان با استفاده بهینه از کامپیوتر بر دقت و سرعت اجرای کارها افزود.
بنابراین یکی از کارهای مهم دانشمندان علوم کامپیوتر ایجاد امکاناتی برای بالا بردن بهره وری استفاده از کامپیوتر است.
یکی از دستاوردهای فعالیتهای این گروه ایجاد نرم افزارهای سیستم عامل است.
زیرا همان طور که می دانید سیستم عامل می تواند بین کاربر، سخت افزار و نرم افزارهای آن ارتباط برقرار کرده و منابع سخت افزاری و نرم افزاری را مدیریت نماید.
با توجه به مطالب گفته شده طبیعی است که سیستمهای عامل گوناگونی با تواناییهای مختلف به بازار عرضه شده باشند.
در این بین ما یکی از آنها را که استفاده عمومی تری دارد، انتخاب کرده و به شما معرفی خواهیم نمود.
مقدمه (فصل دوم)
همان طور که می دانیم ویندوز 98 یک سیستم عامل است و از طریق رابطهای گرافیکی با کاربر ارتباط برقرار می کند.
به دلیل وجود این ویژگی، استفاده از سیستم عامل ویندوز 98 آسان و سرعت دسترسی به ابزارهای گوناگون آن افزایش یافته است.
وظیفه اصلی یک سیستم عامل برقراری ارتباط بین سخت افزار، نرم افزار و کاربر است به گونه ای که بتوان کامپیوتر و برنامه های آن را به خدمت گرفت.
ویندوز 98 در کنار ابزارها و امکانات اصلی یک سیستم عامل، دارای ابزارهای فرعی برای برطرف کردن برخی از نیازهای کاربران نیز می باشد.
این ابزارها عبارتند از: ماشین حساب، برنامه مشاهده تصاویر، برنامه های واژه پرداز و نقاشی، برنامه های پخش فیلم و موسیقی و …
در این پیمانه مهم ترین ابزارهای فرعی ویندوز 98 را که تحت عنوان Accessories قرار دارند، بررسی کرده و با طرز کار و کاربرد آنها آشنا می شویم.
1-1- معرفی ویندوز 98 و ویژگیهای آن
در این قسمت با یکی از رایج ترین سیستمهای عامل دنیا یعنی ویندوز 98 آشنا خواهید شد و مهارتهای لازم برای استفاده بهینه از آن را فرا خواهید گرفت.
محیط ویندوز 98 برخلاف محیط DOS کاملاً گرافیکی است و برای انجام وظایف و دستورات نیازی به حفظ و تایپ دستورات ندارد.
در این محیط، کارها توسط ماوس و اجزای گرافیکی سریع تر و ساده تر انجام می شوند.
همین گرافیکی بودن ویندوز، بر جذابیتهای آن افزوده و آن را به یک سیستم عامل محبوب در جهان تبدیل کرده است.
زیرا هنگام کار در محیط DOS امکان بروز اشتباههای تایپی و فراموش کردن دستورات وجود داشت و برای ارتباط با کاربر اجزای تصویری به کار نمی رفت.
به همین دلیل شرکت مایکروسافت در دهه 80 اقدام به تهیه سیستم عامل دیگری کرد که فاقد اشکالات MS-DOS باشد.
در اواسط دهه 80 نخستین نگارش سیستم عامل ویندوز یعنی ویندوز 1 را ارائه کرد.
پس از آن به ترتیب نگارشهای 2، 1/2، 3، 1/3، ویندوز 95 و در نهایت ویندوز 98 را عرضه نمود که در هر نگارش امکانات ویندوز بیشتر شد و اشکالات نگارشهای قبلی مرتفع گردید.
در طول مطالعه این پیمانه های مهارتی بیشتر و بهتر با طرز کار و محیط سیستم عامل ویندوز 98 آشنا خواهید شد.
2-1- شروع کار ویندوز 98
ویندوز 98 یک سیستم عامل است؛ یعنی پیش از اینکه یک کامپیوتر شخصی بتواند کاری انجام دهد باید این نرم افزار سیستمی در حافظه اصلی آن بارگذاری شود.
ویندوز 98 اطلاعات مورد نیاز برای انجام کارهای گوناگون را در اختیار کامپیوتر می گذارد تا شما بتوانید از کامپیوتر استفاده کنید.
به دلیل اهمیت وجود ویندوز 98، اجرا و شروع کار با آن، بسیار ساده است.
این سیستم عامل پس از روشن شدن کامپیوتر به صورت خودکار در حافظه اصلی بارگذاری و اجرا می شود.
در واقع، پس از فشردن کلید برق کامپیوتر، چند صدای بیپ می شنوید.
سپس مانند شکل 1-1 تصویری روی صفحه نمایش ظاهر می گردد که عبارت Windows 98 روی آن نوشته شده و یک نوار متحرک در زیر آن مشاهده می شود.
در طول مدت نمایش این تصویر، کارهای زیادی مانند عملیات بارگذاری ویندوز در حافظه اصلی و برقراری ارتباط با اجزای سخت افزاری در حال انجام می باشد.
به دلیل اهمیت وجود ویندوز 98، اجرا و شروع کار با آن، بسیار ساده است.
در طول مدت نمایش این تصویر، کارهای زیادی مانند عملیات بارگذاری ویندوز در حافظه اصلی و برقراری ارتباط با اجزای سخت افزاری در حال انجام می باشد.
شکل 1-1 صفحه شروع کار با ویندوز سپس کادری شبیه شکل 2-1 به نمایش در می آید.
با وارد کردن نام کاربر در کادر متنی User name و کلمه عبور در کادر متنی Password و کلیک دکمه OK وارد محیط کار ویندوز خواهید شد.
شکل 2-1 پنجره ورود به ویندوز در صورتی که کامپیوتر شما در محیط شبکه مبتنی بر سرور (Server) قرار داشته باشد پنجره ای مانند شکل 3-1 به نمایش در می آید که کادر متن Domain (حوزه) به آن اضافه شده است.
از طریق نام کاربر و کلمه عبور در حوزه شبکه شناسایی شده و می توانید به فایل های خاص، منابع مشترک شبکه و سیستمهای دیگر دسترسی پیدا کنید.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره شبکه ها و نحوه برقراری ارتباط ویندوز با آنها به انتهای همین فصل قسمت مطالعه آزاد مراجعه نمایید.
شکل 3-1 پنجره ورود به ویندوز و شبکه اگر برای کامپیوتر شما چند کاربر تعریف شده باشد، آن گاه پنجره ای که برای ورود به ویندوز مشاهده خواهید کرد شبیه شکل 4-1 می باشد.
با انتخاب نام کاربر، تایپ کلمه عبور و کلیک دکمه OK وارد محیط کار اختصاصی خود خواهید شد.
شکل 4-1 پنجره ورود به محیط اختصاصی کاربر ویندوز اگر سیستم شما تنها یک کاربر دارد و در محیط شبکه نیز واقع نشده است پس از نصب ویندوز 98، هنگاهی که برای نخستین بار پنجره Welcom to Windows (شکل 2-1) به نمایش در می آید، از وارد کردن کلمه عبور صرف نظر کنید.
در نتیجه از این به بعد هنگام ورود به محیط ویندوز هیچ کادری به نمایش درنیامده و بدون وارد کردن کلمه عبور، دسک تاپ ویندوز 98 به نمایش درخواهد آمد.
«در کلیه کادرهای شکلهای 2-1 ، 3-1 و 4-1 در صورتی که دکمه Cancel کلیک گردد یا کلید ESC فشار داده شود، ویندوز وارد دسک تاپ پیش فرض شده و وارد شبکه مبتنی بر سرور نخواهد شد».
3-1- محیط کار ویندوز 98 پس از وارد کردن اطلاعات لازم، محیط کار ویندوز 98 به نمایش در می آید.
از طریق این محیط می توانید با ویندوز 98 ارتباط برقرار کرده و انتظارات خود را برآورده سازید؛ بنابراین آشنایی بهتر و اصولی تر با آن باعث استفاده مؤثرتر از ویندوز 98 می شود.
محیط کار ویندوز 98 یک محیط گرافیکی است و از آنجا که برای برقراری ارتباط با کاربران از نشانه های تصویری استفاده می کند به آن رابط گرافیکی کاربر یا GUI گفته می شود.
فصل دوم نرم افزار Calculator هنگام کار در محیط ویندوز 98 و برنامه های تحت آن، چنان چه به عملیات محاسباتی نیاز پیدا کنید برای برطرف کردن این خواسته پیش بینیهای لازم انجام گرفته و برنامه ماشین حساب با ظاهری شبیه یک ماشین حساب واقعی در گروه برنامه های فرعی ویندوز قرار داده شده است.
برای اجرای برنامه ماشین حساب به ترتیب زیر عمل کنید (مراحل کار در شکل 1-1 نیز نشان داده شده است): شکل 1-1 نحوه اجرای برنامه Calculator روی دکمه Start کلیک کنید.
گزینه های Programs| Accessories| Calculator را انتخاب نمایید.
پنجره برنامه Calculator مانند شکل 2-1 به نمایش در می آید.
شکل 2-1 پنجره برنامه استاندارد ماشین حساب پنجره این برنامه نیز مانند تمام پنجره های ویندوز شامل یک نوار عنوان و نوار منو می باشد.
از طریق منوی Edit امکان انجام عملیات Copy و Paste فراهم است؛ بدین ترتیب می توانید نتیجه محاسبات خود را Copy و در برنامه دلخواه Paste کنید.
در منوی View امکان تغییر نمای ماشین حساب وجود دارد.
برای تغییر نمای ماشین حساب مراحل زیر را انجام دهید: روی گزینه View در نوار منو کلیک کنید.
گزینه Scientific را انتخاب نمایید (شکل 3-1).
همان طور که ملاحظه می کنید ویندوز 98 دو نوع ماشین حساب دارد.
یکی ماشین حساب معمولی یا Standard که در شکل 2-1 نمایش داده شده و دیگری ماشین حساب علمی یا Scientific که در شکل 3-1 دیده می شود.
شکل 3-1 برنامه ماشین حساب علمی کلیدهای موجود در برنامه ماشین حساب مانند کلیدهای ماشین حسابهای معمولی است که به کار می بریم.
برای استفاده از کلیدهای ماشین حساب دو راه وجود دارد: استفاده از ماوس استفاده از صفحه کلید هنگام استفاده از ماوس کافی است اشاره گر ماوس را روی کلیدهای مورد نظر قرار داده و کلیک کنید.
با فشار دادن کلیدهای متناظر ماشین حساب که روی صفحه کلید قرار دارند نیز نتیجه مشابهی به دست می آید.
نتیجه محاسبات در صفحه نمایش ماشین حساب دیده می شود.
در نهایت با کلیک دکمه Close می توانید پنجره را ببندید یا با کلیک دکمه Minimize پنجره برنامه را به حداقل برسانید.
2-1- نرم افزار Imaging یکی از ابزارهای فرعی ویندوز 98 برنامه Imaging است.
به کمک این برنامه امکان مشاهده و ویرایش فایل های تصویری گوناگون وجود دارد.
برای اجرای برنامه Imaging مراحل زیر را انجام دهید: روی دکمه Start کلیک کنید.
گزینه های Programs| Accessories| Imaging را انتخاب نمایید.
شکل 4-1 مراحل اجرای برنامه Imaging پس از اجرای برنامه Imaging پنجره این برنامه مانند شکل 5-1 ظاهر می شود.
پنجره این برنامه نیز مانند بیشتر پنجره های ویندوز از قسمتهای گوناگونی مانند نوار عنوان، نوار منو، نوار ابزار و نوار وضعیت تشکیل شده است.
شکل 5-1 پنجره برنامه Imaging برای استفاده از امکانات منوها و نوار ابزار باید ابتدا یک فایل تصویری را باز کنید.
بدین منظور به دو روش می توانید عمل نمایید: استفاده از نوار منو استفاده از نوار ابزار برای استفاده از نوار منو گزینه های File Open را مانند شکل 6-1 انتخاب کنید.
شکل 6-1 باز کردن فایل تصویری به کمک نوار منو برای استفاده از نوار ابزار کافی است روی دکمه Open که با آیکن «پوشه باز» نشان داده می شود و در شکل 7-1 مشاهده می گردد، کلیک نمایید.
نکته: «اگر اشاره گر ماوس را روی دکمه ای که با آیکن پوشه باز مشخص شده نگه دارید، عبارت Open در یک کادر کوچک به نمایش در می آید.
به توضیحات کوتاهی که به این شکل نمایش داده می شوند Tooltip می گویند».
شکل 7-1 باز کردن فایل تصویر به کمک نوار ابزار شکل 8-1 پنجره Open برای انتخاب فایل تصویری همان طور که در شکل 8-1 می بینید از قسمت Look in می توان پوشه مورد نظر را انتخاب کرد.
در قسمت File of type نیز امکان انتخاب نوع فایل هایی که می خواهید در فهرست پنجره Open نمایش داده شوند، وجود دارد.
اگر گزینه Open as read-only را انتخاب کنید (یعنی در کادر کنار آن علامت تیک قرار گیرد) فایل تصویری شما در حالت فقط خواندنی باز می شود و امکان ایجاد تغییرات روی آن وجود نخواهد داشت.
برای انتخاب و باز کردن یک فایل تصویری به ترتیب زیر عمل کنید: روی علامت رو به پایین کادر Files of type کلیک کرده و گزینه All Image Files را که به معنی «تمام فایل های تصویری» است انتخاب نمایید.
روی علامت رو به پایین کادر Look in کلیک نموده و پوشه مورد نظر را باز کنید.
از فهرست فایل هایی که به نمایش درآمده فایلی را انتخاب نمایید.
روی دکمه Open کلیک کنید.
تصویر مورد نظر مانند شکل 9-1 به نمایش در می آید.
حال به بررسی اجزای مهم این برنامه می پردازیم.
شکل 9-1 تصویری در برنامه Imaging برای مشاهده نوار ابزارهای گوناگون می توانید از منوی View گزینه Toolbars را انتخاب کنید.
سپس در پنجره Toolbars نوار ابزارهای مورد نظر را پنهان یا قابل نمایش کنید.
فرض کنید می خواهید سالروز تولد دوست خود را از طریق پست الکترونیکی تبریک بگویید.
مراحل کار به ترتیب زیر خواهد بود: برنامه Imaging را اجرا کنید.
از طریق دستور Open فایل تصویر مناسبی را انتخاب و باز نمایید (شکل 10-1).
برای نوشتن عبارت تبریک روی دکمه (ab|) Text که در گروه نوار ابزار Annotation قرار دارد کلیک کنید.
روی محلی از تصویر که می خواهید عبارت تبریک را بنویسید کلیک نمایید.
در محلی که علامت چشمک زن قرار می گیرد، عبارت مورد نظر خود را تایپ کنید.
شکل 10-1 مراحل باز کردن یک فایل تصویری و ایجاد تغییرات در آن روی دکمه Annotation Selection کلیک کنید و سپس روی عبارت تایپ شده کلیک راست انجام دهید.
از منویی که ظاهر می شود گزینه Properties را انتخاب کنید.
پنجره ای برای تغییر فونت متن مانند شکل 11-1 باز می شود.
نوع، اندازه و رنگ فونت را از این پنجره انتخاب کنید.
شکل 11-1 پنجره انتخاب فونت و ویژگیهای آن در صورت لزوم می توانید