تجارت از دیرباز از اهمیت فراوانی برخوردار بوده و در واقع پایه و اساس بنیان اجتماعی و یکی از مهمترین دلایل رشد و ترقی یک جامعه و یا افول و شکست جامعه ای دیگر بوده است، در واقع یکی از مهمترین دلایل پیشرفت و گسترش علوم، بهره برداری های اقتصادی و تجاری می باشد.
امروزه، اهمیت اطلاعات در فرایند تجارت، امری بدیهی و غیرقابل انکار شناخته شده و همانطور که می دانید، علوم انفورماتیک و کامپیوتر مهمترین منابع ذخیره سازی و دسترسی به اطلاعات محسوب می شوند.
ار آنجا که ساخت یافتگی و در عین حال سهولت ثبت اطلاعات و از طرفی قابلیت اطمینان و جامعیت آن ، از اهمیت بالایی برخوردار است، از دیر باز ضرورت تهیه و طراحی نرم افزارهای کاربردی که مخصوص جمع آوری و نگهداری داده های خاص می باشند بر همگان روشن و مسلم بوده است.
امروزه با استفاده از نرم افزارهای کاربردی که هر یک جهت ارائه سرویس های اطلاعاتی در زمینه های خاص تعبیه شده اند، داده های خام به صورت ساخت یافته و قالب بندی شده توسط کاربران در بانک های اطلاعاتی ثبت شده و مدیران از گزارشاتی که حاصل تجزیه و تحلیل و پردازش این داده ها می باشند ، تصمیمات مختلف تجاریو مدیریتی خود را اتخاذ می نمایند.
استفاده از نرم افزارهای کاربردی باعث کاهش زمان دسترسی کاربران به داده های پردازش شده می شود، به عنوان مثال در یک سیستم خرید و فروش، کاربر داده های خام را که همان فاکتورهای مختلف می باشند، با استفاده از نرم افزار ثبت نموده و مدیرفروش، با استفاده از گزارشات تجزیه و تحلیل شده که حاصل پردازش همان داده های خام می باشد، تصمیمات مختلفی از جمله تعیین قیمت، زمینه های گسترش کار و ....
را اتخاذ می نماید.
در نرم افزار پیاده سازی شده برای شرکت ماه رایان سبز سعی شده تا با تشخیص نیازهای اساسی شرکت و روند جریان اطلاعات در قسمتهای فوق گامی در بالا بردن سرعت، سهولت و دقت کار قسمت های مختلف شرکت و به دنبال آن آسانتر شدن گرفتن تصمیمات مختلف مدیریتی برداشته شود.
در فصل اول مراحل و اطلاعات امکان سنجی و نیازمندیهای این سیستم که شامل نیازمندیهای عملیاتی و غیر عملیاتی، هزینه های متداول و امکان سنجی می باشد ارائه شده است.
فصل دوم شامل تجزیه و تحلیل این سیستم نمودارهای UML مربوط به سیستم می باشد.
فصل سوم شامل طراحی سیستم و ارتباط بین موجودیت ها می باشد.
فصل چهارم اختصاص به نحوه و مراحل پیاده سازی دارد و در فصل آخر ارزیابی و نتیجه گیری پروژه بررسی امکان توسعه و پشتیبانی نرم افزار گنجانده شده است.
امکان سنجی و نیازمندی ها
1-1- نیازمندی های عملیاتی
سرویس هایی را که سیستم حتما باید بدهد را نیازمندی های عملیاتی گویند که بیانگر روش کار است.
برای مستند سازی این نیازمندی ها طبق مساحباتی که با مدیران شرکت ماه رایان داشتم شمای کلی و حدود نیاز های سیستم را برآورد کردم.سیستم درخواست شده می بایست نیازهای قسمت های مختلف فروش ، انبار و حسابداری را پوشش می داد.
این نیازها در قسمت فروش شامل: امکان صدور فاکتور بر روی کاغذ به نحوی که اطلاعات هر فاکتور در جای مخصوص به خود بر روی کاغذ چاپ شود، امکان تعریف مشتریان چه در هنگام صدور فاکتور و چه در دیگر مواقع ، بر قرار بودن ارتباط بین پیش فاکتور و فاکتور قطعی و امکان مشاهده اطلاعات پیش فاکتور در هنگام صدور فاکتور قطعی ، ارتباط فاکتورها با دفتر معین در هنگام صدور ، باطل شدن و یا حذف آنها و امکان جستجو در فاکتورها با دادن اطلاعاتی مانند شماره فاکتور، کد، نام و یا نام خانوادگی مشتری و همچنین نام شرکت برای مشتریان، مشخص نمودن بازه زمانی صدور فاکتور و همچنین شماره پیش فاکتور برای فاکتورهای قطعی می باشند.
نیازهای قسمت انبار شامل : امکان تعریف کالا و جستجو بر روی آنها، امکان تشخیص مقدار مواد اولیه مورد نیاز برای سفارشات یک فاکتور قطعی خاص در هنگام عملیات خروج از انبار ، امکان جداسازی ورودی انبار از طریق شماره حواله ها و نام فروشندگان آنها ، توانایی محاسبه مقدار مانده از حواله در هنگام عملیات ورود به انبار و امکان گرفتن موجودی انبارها می باشند.
نیازهای قسمت حسابداری شامل : تعریف حسابهای کل و معین جستجوی آنها، امکان گرفتن گردش یک حساب خاص و گرفتن لیست بدهکاران و بستانکاران.
علاوه بر مسائلی که در طرح اولیه مورد بررسی و تایید قرار گرفتند، مواردی نیز در طول انجام شدن پروژه به سیستم اضافه شدند مانند گرفتن گزارشات مختلف و امکان تعریف سطح دسترسی برای کاربران .
در نتیجه روش به صورت ناخودآگاه تبدیل به یک روش اکتشافی شد.
علاوه بر مسائلی که در طرح اولیه مورد بررسی و تایید قرار گرفتند، مواردی نیز در طول انجام شدن پروژه به سیستم اضافه شدند مانند گرفتن گزارشات مختلف و امکان تعریف سطح دسترسی برای کاربران .
در نتیجه روش به صورت ناخودآگاه تبدیل به یک روش اکتشافی شد.
شکل 1-1) نمودار فرایند مدل برنامه نویسی اکتشافی 1-2 - نیازمندی های غیر عملیاتی این نیازمندی ها محدودیت هایی را که سیستم باید تحت آن شرایط کار کند و استانداردهایی که سیستم تحویل شده باید دارا باشد را مشخص می نماید.
برای سیستم فوق ، سیستم ها می بایست با یکدیگر شبکه شده و برنامه های لازم نظیر Microsoft.net 2.0 و یا Microsoft SQl Server 2000 نصب می شد.
1-3- هزینه های متداول برای سیستم 1-3-1- هزینه های مستقیم تجهیزات کامپیوتر و امکانات سخت افزاری ، یک کامپیوتر با حداقل امکانات , HDD 40GB , RAM 128MB , کارت شبکه , HUB و ارتباطات کابل.
1-3-2- هزینه های غیرمستقیم شامل هزینه های آموزش مدیران شرکت و کاربران سیستم که با توجه به طراحی روان واسط کاربرد و وضوح عملیات برنامه بسیار پایین می باشد.
علاوه بر آن می توان از هزینه های توسعه و پشتیبانی سیستم نیز نام برد.
1-4- امکان سنجی 1-4-1- امکان سنجی اقتصادی کلیه هزینه های لازم جهت ثبت در دفاتر ، از بین رفته و به میزان قابل توجهی در هزینه های نیروی انسانی و هزینه های زمانی صرفه جویی می گردد.
1-4-2- امکان سنجی تکنیکی از نظر تکنیکی این سیستم توسط نرم افزارهای با قابلیت برنامه نویسی ، از قبیل Delphi 7 و SQL Server 2000 طراحی و پیاده سازی شده است.
1-4-3- نتایج امکان سنجی در این سیستم از طرح اکتشافی استفاده شده است که البته معایب زیر را داراست: 1- عدم تخمین صحیح زمان اجرای پروژه 2- افزایش تدریجی هزینه ها در هنگام توسعه و تغییر سیستم البته دارای یک حسن بزرگ است و آن تطبیق پذیری بالای سیستم با خواسته های کاربر و در نتیجه کارایی بالا برای سیستم تولید شده نهایی می باشد.
فصل دوم - تجزیه و تحلیل شناخت سیستم برای شناخت سیستم فوق در گام نخست طی مصاحبه ای که با مدیر عامل شرکت ماه رایان سبز ، صورت گرفت حدود کلی پروژه مشخص گردید.
در طرح اولیه مدیر خواستار سیستمی یکپارچه برای قسمت های مختلف فروش، انبار و حسابداری بودند.
نیازهای اولیه سیستم به صورت زیر ارزیابی شد: امکان تعریف کاربران و دادن سطح دسترسی به کاربران سیستم توسط مدیریت.
امکان تعریف مشتریان امکان صدور، چاپ و نگهداری اطلاعات فاکتورها امکان جستجو در فاکتورها براساس مواردی مانند شماره فاکتور ، بازه زمانی صدور فاکتور و مشخصات مشتری.
امکان ابطال و حذف فاکتورها توسط مدیریت.
امکان ثبت خودکار اطلاعات فاکتورها به نوع تعیین شده در دفتر معین.
امکان مشاهده گردش حساب مشتریان تا زمان جاری و یا در هر بازه خاص زمانی و همچنین امکان چاپ آن.
امکان گرفتن لیست بدهکاران در هر زمان.
امکان جستجو در دفتر معین براساس مشخصات مشتری یا بازه زمانی خاص.
امکان تعریف کالا.
امکان ثبت فروشنده مواد اولیه.
امکان محاسبه مقدار مواد اولیه لازم برای سفارشات هر فاکتور.
امکان گرفتن موجودی کالاها در انبار.
امکان ثبت چکهای دریافتی و پرداختی.
امکان جستجو چک ها بر اساس شماره چک ، تاریخ چک، مشخصات صادر کننده آن ، نام بانک مربوطه .
امکان گرفتن پشتیبان داده در هر زمان.
امکان گرفتن گزارشات مختلف ، برای مثال گزارش فروش ها از ابتدای تاریخ مشخصی تا انتهای تاریخ خواسته شده ، گزارش موجودی انبار و گزارشات مختلف حسابداری از قبیل مشخص کردن بدهکاران و بستانکاران و .......
2-2- نمودارهای تحلیل سیستم پس از جمع آوری اطلاعات، نیازمندی ها و شناخت سیستم، برای تجزیه و تحلیل سیستم از ابزارهای روش شیء گرا استفاده می کنیم.
نمودارهای زبان مدل سازی یکپارچه به ما کمک می کند تا قبل از ساخت نرم افزار آن را طراحی نماییم.
در حقیقت این نمودارها از ابزارهای قدرتمند در امر تحلیل سیستم می باشند.
قبل از آن که یک سیستم شیء گرا ساخته شود ابتدا باید کلاسهایی (اشیائی) که مسئله را حل می کنند تعریف گردند.همچنین، روشی که بوسیله آن کلاسها به هم مربوط می گردند و با هم ارتباط برقرار می سازند، کارهای انجام شده داخلی شئ (صفحات و عملیات) و مکانیزم های پیام رسانی و ارتباطی اشیاء که آنها را قادر می سازد با هم کار کنند نیز باید معین گردند.
تمامی این مراحل ذکر شده در طی تحلیل شئ گرا انجام می شوند.
مراحلی که روش تحلیل شئ گرا دنبال می کند با تعریفی از مورد کاربردها شروع می شود که در آن تعریفی از که افراد و سایر سیستم های موجود چگونه با محصول کار ارتباط برقرار می کنند ارائه می شود.
سپس با کلاسها-مسئولیت-مشارکت (CRC) اطلاعات موجود در مورد کاربردها را به نمایشی از کلاسها و مشارکت و همکاری آنها با سایر کلاسها تبدیل می کند و پس از آن خصوصیات ایستا و پویای کلاسها توسط UML مدلسازی می گردند.
2-2-1- موردهای کاربرد دیاگرام مورد کاربرد، سیستم را از دیدگاه کاربران نهایی و بیرونی مدلسازی می کند.
در مورد سیستم فوق دیاگرم های مورد کاربرد آن به صورت زیر رسم شده اند: شکل 2-1) دیاگرام مورد کاربرد روند کار شرکت ماه رایان سبز شکل2-2)دیاگرام مورد کاربرد روند جریان اطلاعات از قسمت فروش به حسابداری شکل2-3) دیاگرام مورد کاربرد روند جریان اطلاعات از قسمت فروش به انبار در هنگام خروج کالا از انبار شکل 2-4) دیاگرام مورد کاربرد روند جریان اطلاعات از قسمت فروش به انبار در هنگام ورود کالاها به انبار شکل 2-5) دیاگرام مورد کاربرد ارتباط بین مدیریت و قسمت های دیگر 2-2-2) دیاگرام کلاس کلاسها مهمترین اجزای سازنده سیستم شئ گرا هستند.
یک کلاس تشریحی از مجموعه ای از اشیاء است.
کلاسها شئ نیستند بلکه یک دسته از اشیاء را تعریف می کنند.
دیاگرام کلاس، کلاسهای موجود در سیستم، صفات، متدها و ارتباطات آنها را نشان می دهد.
دیاگرام های کلاس برای سیستم فوق به شکل زیر رسم شده اند: شکل 2-6) دیاگرام کلاس پرسنل شکل 2-7) دیاگرام کلاس مشتری و ارتباط آن با قسمت فروش شکل 2-8-دیاگرام کلاس فاکتورهای پیش فاکتور و فاکتور قطعی و ارتباط آن با قسمت فروش ، مدیریت و حسابداری شکل 2-9-دیاگرام کلاس انبار و ارتباط آن با قسمت فروش و دفاتر 2-2-4) دیاگرام توالی این دیاگرام، محاوره های انجام شده بین اشیاء را در طی زمان و به ترتیب انجام شدن نشان می دهد.
دیاگرام توالی برای پروژه فوق به صورت زیر رسم شده است: شکل 2-10- دیاگرام توالی روند کار شرکت 2-2-5) دیاگرام همکاری این دیاگرام نیز مانند دیاگرام قبل، نشان دهنده محاوره های اشیاء است با این تفاوت که سازماندهی ساختاری اشیاء را نیز نشان می دهد.
دیاگرام همکاری پروژه فوق به صورت زیر رسم شده است: شکل 2-11- دیاگرام همکاری صدور فاکتور 2 -2-6) دیاگرام فعالیت این دیاگرام همانند یک ماشین وضعیت است که فعالیت های انجام شده را قدم به قدم نشان می دهد.
دیاگرام های فعالیت پروژه فوق به صورت زیر رسم شده اند: شکل 2-12- دیاگرام فعالیت بین مشتری ، فروش و انبار 2-2-7) دیاگرام وضعیت این دیاگرام وضعت های مختلفی را که یک شیء در طول حیات خود می تواند داشته باشد و همچنین نحوه انتقال بین وضعیت ها و وقایع باعث شونده این انتقال را نشان می دهد .
دیاگرام وضعیت پروژه فوق به صورت زیر رسم شده است : شکل 2-13- دیاگرام وضعیت کاربران سیستم 2-2-8) دیاگرام گسترش این دیاگرام گره های یک شبکه ، نحوه ارتباط بین آنها و نحوه نصب نرم افزار را بر روی آن تشریح می کند .
دیاگرام گسترش پروژه فوق به صورت زیر می باشد : شکل 2-14- دیاگرام گسترش سیستم فصل سوم – طراحی بانک اطلاعاتی در مد طراحی سیستم سه سطح طراحی داریم که عبارتند از : طراحی داده طراحی معماری طراحی واسط که در ذیل به هر از آنها می پردازیم : 3-1- طراحی داده در طراحی داده ، مدل دامنه اطلاعاتی ساخته شده در مرحله تحلیل را به ساختار داده های مورد نیاز در پیاده سازی نرم افزار تبدیل می کنیم.
3-1-1- نمودار ER در نمودار ER جداول و ارتباط بین آنها را نشان می دهیم.
نمودار سیستم