دانلود مقاله روش بودجه بندی شرکت

- هدف هدف از تهیه این روش، ایجاد نظام بودجه‌بندی عملیاتی شرکت سرمایه‌ گذاری دانایان‌پارس می‌باشد.[i] 1-1- هدفهای کلی؛ بر پایه این روش: 1-1-1- از یک سو برنامه‌ریزی مدیریت در چارچوب یک نظام بودجه‌ای، به اطلاعات عددی (مالی) و ضوابط عملکردی دوره‌های کوتاه‌مدت مبدل می‌گردد و از سوی دیگر، از طریق نظام گزارشهای مدیریت، گزارشهای مورد لزوم و به هنگام سطوح مختلف مدیریت را، در ارتباط با اطلاعات بودجه‌ای، در مقایسه با اطلاعات واقعی و تجزیه و تحلیلهای مرتبط با آن در اختیار مدیریت قرار می‌دهد.

2-1-1- اطلاعات و تجزیه و تحلیلهای به عمل آمده در این گزارشها، مدیریت شرکت را در استفاده مناسب و منطقی از امکانات بالقوه و فرصتهای موجود یاری نموده و کنترل مدیریت را از طریق بررسی انحرافات و ارزیابی عملکردها عملی می‌سازد.[ii] 3-1-1- اطلاعات مندرج در صورتهای بودجه، شامل: صورت بودجه عملکرد و سود و زیان صورت بودجه کل درآمدهای عملیاتی و غیرعملیاتی صورت بودجه کل هزینه‌های عملیاتی و غیرعملیاتی صورت بودجه خرید و ایجاد داراییهای ثابت بصورت طبقه‌بندی شده و به تفکیک واحدهای سازمانی شرکت، اطلاعات مورد نیاز مدیریت را فراهم می‌آورد.

2-1- اهداف بودجه‌بندی مهمترین هدفهای مورد نظر از تهیه و تنظیم بودجه و ایجاد کنترلهای بودجه‌بندی عبارتند از: 1-2-1- تعیین اهداف کوتاه مدت (دوره‌ای) هر یک از فعالیتها جهت حصول اطمینان از دست‌یابی به اهداف نهایی شرکت.

2-2-1- تعیین معیارهای سنجش عملکرد به منظور ایجاد انگیزه و کمک به مدیریت، اعم از مدیریت عامل و مدیران واحدهای ستادی شرکت، در جهت نیل به اهداف بخشی از پیش تعیین شده.

3-2-1- هماهنگی در فعالیتهای شرکت، از طریق مشارکت مدیران و مسؤولین سطوح مختلف در بودجه‌بندی شرکت.

4-2-1- ایجاد توازنی منطقی بین برنامه‌ها و طرحهای ادوار مختلف از طریق اجرای صحیح بودجه.

5-2-1- سنجش و کنترل فعالیتهای هر یک از ادوار با استفاده از ارقام بودجه به منظور کنترل هزینه‌ها و استفاده بهینه از منابع شرکت.

6-2-1- فراهم نمودن زمینه تجزیه و تحلیل و تصمیم‌گیری در رابطه با مغایرتها و بهبود عملیات، به منظور هدایت کلیه فعالیتهای شرکت در جهت میل به اهداف نهایی.

> پیوست شماره 2-5: شمای کلی مراحل تهیه و کنترل بودجه 3-1- اثرات و فواید تهیه بودجه عملیاتی مهمترین اثرات و فواید تهیه بودجه عملیاتی شرکت عبارتند از: 1-3-1- چارچوبی برای اندازه‌گیری و ارزیابی عملکرد فراهم می‌سازد.

2-3-1- به مقدار درآوردن و کمی نمودن پیشنهادها را الزامی می‌کند.

3-3-1- فعالیت واحدهای تابعه را در جهت اهداف سازمانی شرکت هدایت می‌کند.

4-3-1- نتایج مورد انتظار از اجرای عملیات آتی شرکت را تشریح می‌کند.

5-3-1- موجب طرح‌ریزی دوره‌ای و بهبود و هماهنگی طرحها می‌گردد؛ و به این طریق موجب کاهش اتلاف منابع، کنترل هزینه‌ها و احتمالاً افزایش سود شرکت می‌شود.

4-1- حیطه کاربرد این روش برای تهیه و تنظیم بودجه عملیاتی (سالیانه) شرکت در مدیریت .................

کاربرد داشته و رعایت مفاد آن توسط این مدیریت، کمیته بودجه‌بندی و سایر افراد همکار تهیه بودجه عملیاتی الزامی است.

5-1- حیطه عدم کاربرد این روش در سایر واحدهای سازمانی شرکت کاربرد ندارد - تعاریف و اصطلاحات 1-2- بودجه؛ بودجه درواقع بیان عددی یا ریالی برنامه‌ها و مبنایی برای کنترل عملیات سازمان می‌باشد.

ویژگیهای بودجه عبارتند از: 1-1-2- بودجه تصویری از آینده است که قصد داریم به آن برسیم.[iii] 2-1-2- بودجه می‌تواند علاوه بر اینکه بصورت ارقام ریالی بیان شود بصورت ارقام فیزیکی نیز مطرح شود.[iv] 3-1-2- بودجه توسط مراجع بالای سازمان تأیید و تصویب می شود و تنها تحت شرایط خاصی ممکن است تغییر کند.[v] 4-1-2- بودجه معیاری برای کنترل عملیات در مقایسه با اهداف است.

2-2- کنترل؛ عبارت است از بررسی و هدایت منطقی عملیات در جهت بکارگیری مؤثر منابع شرکت؛ به نحویکه دست‌یابی به نتایج مطلوب ممکن گردد.[vi] 3-2- بودجه عملیاتی؛ بطور معمول، برای اجرای برنامه‌ها، در ادامه بودجه برنامه‌ای، بودجه‌ای دیگر با عملیات خاص و با جزئیات بیشتری تعیین می‌گردد که به آن بودجه عملیاتی و فرآیند تهیه آن بودجه‌بندی عملیاتی گفته می‌شود.[vii] 4-2- پیش نیازهای لازم برای استقرار روش بودجه‌بندی شرکت جهت برقراری روش بودجه‌بندی و کنترل بودجه‌ای شرکت وجود شرایط و ضوابط زیر ضروری است: 1-4-2- داشتن سیاستها، خط و مشی‌ها و برنامه‌های مشخص و روشن برای کل شرکت و هر یک از واحدهای ستادی دفتر مرکزی.[viii] 2-4-2- تشکیلات سازمانی مناسب، به نحویکه تشخیص مراکز مسؤولیت در شرکت را به سهولت ممکن سازد.[ix] 3-4-2- طبقه‌بندی مناسب حسابها به نحویکه انجام عملیات مالی، جهت هر یک از واحدها و برحسب نوع هزینه قابل تفکیک و شناسایی باشد.[x] 5-2- عامل محدودکننده بودجه‌بندی عملیاتی 1-5-2- عامل محدودکننده فعالیت شرکت عبارت است از عاملی که در یک زمان خاص یا در طول یک دوره مشخص فعالیتهای شرکت را –به ویژه در بخشهای حساس و مهم- تحت شعاع خود قرار داده، محدود می‌کند.

2-5-2- عامل محدودکننده ممکن است بسته به شرایط بیرونی (خارجی) و درونی (داخلی) شرکت، طی ادوار مختلف تغییر کند.

بدین لحاظ می‌تواند هر یک از فعالیتهای مهم و امکانات عملیاتی شرکت، نظیر: سرمایه‌گذاری در شرکتهای بورسی یا غیربورسی، بهینه‌سازی پرتفوی، ایجاد بردهای تخصصی گسترده و مانند اینها باشد.

3-5-2- در ابتدای تنظیم بودجه در دوره مالی، بایستی عامل محدودکننده شرکت مورد بررسی و دقت قرار گیرد.[xi] 6-2- ارتباط بودجه و گزارشات مدیریت مهمترین جنبه‌های ارتباط بودجه و گزارشات مدیریت عبارتند از: 1-6-2- جنبه‌های کنترلی روش بودجه‌بندی از طریق گزارش‌دهی مدیریت قابل دست‌یابی است.

با تأکید بر این نکته هماهنگیهای لازم در طرح صورتهای بودجه پیشنهادی از نظر تأمین اطلاعات کنترلی و مقایسه‌ای مورد نیاز گزارشات مدیریت به عمل آمده است.

2-6-2- در تدوین بودجه عملیاتی (سالیانه) شرکت اطلاعات موجود در گزارشات مدیریت به عنوان یکی از مبانی اصلی قلمداد گردیده است؛ از اینرو توجه به تهیه و تنظیم صحیح و کامل آن موجب بارور شدن اطلاعات بودجه‌ای شرکت در ادوار بعدی خواهد شد.

3-6-2- استفاده صحیح از روش بودجه‌بندی، هنگامی عملی خواهد بود که علّت‌یابی نسبت به فعالیتهای منعکس شده در گزارشات مدیریت سریعاً صورت گیرد.

برای مثال برای اینکه آیا مغایرتهای مربوط به هر یک از عوامل هزینه درنتیجه چه عامل یا عواملی بوده، به همراه دیگر بررسیهای لازم می‌تواند در انجام پیش‌بینی‌های مقرون به واقعیت در سالهای آتی مفید واقع شوند.

7-2- اجزاء روش بودجه‌بندی عملیاتی روش بودجه‌بندی شرکت از اجزاء عمده زیر تشکیل گردیده است: 1-7-2- بودجه عملیاتی بودجه عملیاتی محور روش بودجه‌بندی بوده و خلاصه عملکرد فعالیتهای اصلی شرکت را در قالب سود و زیان کل نشان می‌دهد.

بودجه عملیاتی شرکت از بخشهای زیر تشکیل می‌گردد: بودجه‌ های عملکرد و سود و زیان بودجه‌ های درآمد بودجه‌ های هزینه 1-1-7-2- شروع و مبنای کار تهیه بودجه عملیاتی، برآورد ظرفیت و توان شرکت در سرمایه‌گذاری می‌باشد.

پس از آن با توجه به برنامه‌ای بلندمدت و برنامه‌ای کوتاه مدت (عملیاتی سالیانه) شرکت و نیز سیاستها و خط‌مشی‌های ابلاغی از سوی مدیرعامل- که در واقع سیاستها و خط‌مشی‌های هیئت مدیره شرکت می‌باشد- بودجه درآمدهای غیرعملیاتی و بودجه هزینه‌های عملیاتی و غیرعملیاتی، تنظیم می‌گردد.[xii] 2-1-7-2- بودجه عملیاتی، سالیانه و بعد از گذشت تقریباً 9 ماه از سال جاری (که با توجه به دوره‌ مالی شرکت، منظور پایان شهریورماه سال جاری می‌باشد) با توجه به عوامل زیر برای سال آتی تنظیم می‌گردد: 1-2-1-7-2- سیاستها و خط‌مشی‌های مدیریت (هیئت مدیره) در سال آتی (سال بودجه).

2-2-1-7-2- پیش‌بینی‌های کلی در رابطه با: اقتصاد کلان کشور، سیاستهای پولی، بازار سرمایه، بازار پول، ظرفیت سرمایه‌گذاری شرکت، تنوع سبد سهام (پرتفوی)، توسعه شبکه رایانه‌ای، جذب و توسعه نیروی انسانی و مانند اینها، با توجه به آمار مربوط به فعالیتهای گذشته شرکت و تغییرات احتمالی در سال بودجه.

3-2-1-7-2- پیش‌بینی آثار تورم و سایر عوامل مؤثر در تعیین ضرایب (نرخهای) بودجه‌ای 3-2-1-7-2- پیش‌بینی آثار تورم و سایر عوامل مؤثر در تعیین ضرایب (نرخهای) بودجه‌ای.

3-1-7-2- در بودجه عملیاتی، سال بودجه به دوره‌های 3 ماهه و ماهانه تفکیک گردید تا مقایسه نتایج عملیات واقعی با برنامه‌های از پیش تعیین شده و کنترل مغایرتها به موقع انجام پذیرد.

4-1-7-2- جهت انعکاس ارقام بودجه‌ای در بسیاری از موارد از دو فرم «برگ محاسبه بودجه» و «صورت بودجه» استفاده شده است.

برگ محاسبه بودجه که از آن برای نشان دادن ارقام پیش‌بینی شده مربوط به یک فعالیت، طی سال و به تفکیک ماههای مربوطه استفاده می‌شود، مبنای اصلی تهیه صورت بودجه درآمد عملیاتی و غیرعملیاتی، همینطور هزینه‌های عملیاتی و غیرعملیاتی که دارای اطلاعات اضافه‌تری است قرار می‌گیرد.

صورت بودجه، بیشتر جنبه اطلاعاتی و تصمیم‌گیری کلی در ارتباط با ارقام بودجه داشته و به همین جهت ارقام مندرج در آن طی ادوار 3 ماهه نشان داده می‌شود.

در صورتهای بودجه اطلاعات زیر درج می‌گردد: بودجه سال جاری بودجه سال آتی به تفکیک 3 ماهه سال مبنای پیش‌بینی (سالی که بالاترین کارایی را در عادی‌ترین شرایط داشته است) اطلاعات واقعی 9 ماهه اول سال جاری و اطلاعات 3 ماهه پیش‌بینی درصد تغییرات بودجه نسبت به سال جاری پیوست شماره 3-5 الی 5-5: نمای تفصیلی بودجه‌های عملکرد و سود و زیان، بودجه‌های درآمد 2-7-2- بودجه سرمایه‌ای 1-2-7-2- بودجه سرمایه‌ای منعکس‌کننده برآورد جمع هزینه‌هایی است که پیش‌بینی می‌شود در داراییهای ثابت شرکت سرمایه‌گذاری شود.

البته اقلام سرمایه‌ای که برای آنها بودجه درنظر گرفته می‌شود ممکن است به بیش از یک دوره بودجه مربوط شود که در این صورت آن بخش از هزینه‌های خرید و ایجاد داراییهای ثابت که به دوره بودجه مورد نظر ارتباط می‌یابد تفکیک شده و بودجه سال مورد نظر لحاظ می‌گردد.

2-2-7-2- بودجه سرمایه‌ای شرکت عمدتاً در ارتباط با برنامه‌های جایگزینی داراییهای ثابت که مستهلک و فرسوده شده‌اند و برای ادامه فعالیت احتیاج به تعویض خواهند داشت، تنظیم می‌گردد.

علاوه بر آن شرکت ممکن است در راستای اجرای برخی برنامه‌های رشد و توسعه و یا گسترش بخشی از فعالیتهای خود اقدام به خرید تجهیزات اداری، کامپیوتر و متعلقات و وابسته نماید که پیش‌بینی‌های مربوط به آن نیز در بودجه‌ سرمایه‌ای منظور می‌گردد.

3-2-7-2- بودجه سرمایه‌ای سالیانه و همزمان با بودجه عملیاتی شرکت تهیه می‌شود.

4-2-7-2- اطلاعات بودجه سرمایه‌ای به دوره‌های سه ماهه تفکیک می‌گردند.

پیوست شماره 6-5: شمای بودجه سرمایه‌ای 3-7-2- بودجه نقدی 1-3-7-2- جهت آگاهی مدیران، به ویژه مدیرعامل شرکت از منابع نقدی و به منظور ایجاد توازن در دریافت و پرداخت، بودجه وضعیت نقدی پیش‌بینی شده است.

2-3-7-2- بودجه نقدی به دوره‌های 3 ماهه تفکیک می‌گردد که سه ماهه اول نیز به دوره‌های کوتاه‌تر ماهانه تقسیم شده‌اند.

در سال بودجه، پس از کسب اطلاعات دقیق‌تر از نحوه دریافتها و پرداختها و در زمانی نزدیک‌تر به 3 ماهه دوم، سوم یا چهارم نیز می‌توان هر یک از سه ماهه‌ها را به دوره‌های کوتاه‌تر ماهانه تقسیم و بودجه نقدی آن دوره‌ها را مشخص کرد.

3-3-7-2- دوره بودجه نقدی مشابه دوره بودجه عملیاتی شرکت سالانه و منطبق با آن می‌باشد.

پیوست شماره 7-5: شمای بودجه نقدی 8-2- شماره‌گذاری صورتها و برگهای محاسبه بودجه 1-8-2- شماره‌گذاری صورتها برگهای محاسبه بودجه به ترتیبی صورت گرفته که هم نیاز فعلی برای شماره‌گذاری فرمها را تأمین نماید و هم امکان شماره‌گذاری فرمهایی که در آینده و بر حسب ضرورت تهیه خواهند شد فراهم می‌سازد.

نحوه شماره‌گذاری صورتها و برگهای محاسبه بودجه به ترتیب زیر می‌باشد: 1-1-8-2- شماره ترتیب صورتها و برگهای محاسبه بودجه در هر یک از طبقه‌بندی یاد شده در بند 1-8-2 از شماره «01» شروع می‌شود.

پیوست شماره 8-5: فهرست کلی صورتها و برگهای محاسبه بودجه روش بودجه‌بندی شرکت 9-2- کمیته بودجه؛ کمیته‌ای است که طی بند ............

روش بودجه‌بندی شرکت تشکیل می‌شود و وظایف و مسؤولیتهای مندرج در بند ...............

همین روش را بر عهده دارد.

فهرست مطالب فصل3 مسؤولیتها 3- مسؤولیتها 1-3- مسؤولیت تهیه و ابلاغ بخشنامه بودجه 1-1-3- مسؤولیت تهیه و ابلاغ بخشنامه بودجه هر سال، وقتی شرکت قصد انجام برنامه‌ریزی عملیاتی داشته باشد، مطابق بند 1-3 روش برنامه ریزی شرکت (کد: ..................................

) بر عهده مدیرعامل می‌باشد؛ که در آن صورت، اهداف، سیاستها و خط‌مشی‌های بودجه نیز همراه با هدفها و سیاستهای برنامه‌ریزی همان سال در قالب بخشنامه برنامه و بودجه تهیه و به واحدهای سازمانی ذیربط ابلاغ می‌گردد.

2-1-3- مسؤولیت تهیه و ابلاغ بخشنامه بودجه در سال/ سالهایی که شرکت قصد انجام برنامه‌ریزی عملیاتی را نداشته باشد مطابق همین بند از روش بودجه‌بندی شرکت بر عهده مدیرعامل می‌باشد: 1-2-1-3- مسؤولیت تهیه پیش‌نویس بخشنامه بودجه؛ طبق بند ..............

روش بودجه‌بندی عملیاتی بر عهده کمیته بودجه‌ می‌باشد.

2-2-1-3- مسؤولیت تأیید پیش‌نویس بخشنامه بودجه؛ طبق بند ..............

روش بر عهده رئیس کمیته بودجه می‌باشد.

3-2-1-3- مسؤولیت تهیه دستورالعملها و پیوستهای بخشنامه بودجه؛ طبق بند ..............

روش، کمیته بودجه مسؤول تهیه دستورالعملها و پیوستهای بخشنامه بودجه‌بندی می‌باشد.

4-2-1-3- مسؤولیت تأیید دستورالعملها و پیوستهای بخشنامه بودجه؛ طبق بند ..............

روش بودجه، بر عهده کمیته بودجه شرکت می‌باشد.

5-2-1-3- مسؤولیت تأیید نهایی بخشنامه بودجه؛ طبق بند ..............

روش بودجه، مسؤولیت تأیید و امضاء بخشنامه بودجه بر عهده رئیس هیأت مدیره شرکت می‌باشد.

6-2-1-3- مسؤولیت ابلاغ بخشنامه بودجه؛ طبق بند ..............

روش بر عهده مدیرعامل و رئیس کمیته تدوین بودجه شرکت می‌باشد.

2-3- مسؤولیت تشکیل کمیته بودجه 1-2-3- مسؤولیت تشکیل کمیته بودجه در سال، وقتی شرکت قصد انجام برنامه‌ریزی عملیاتی را داشته باشد، مطابق بند 2-3 روش برنامه‌ریزی شرکت (کد: .....

) بر