دانلود مقاله تاریخچه استانداردهای کیفیت

( تاریخچه استانداردهای کیفیت )

مقدمه

استاندارد کیفیت را برای نخستین بار دولت انگلستان ، پس از جنگ جهانی اول به صورت مدون ، ایجاد کرد .

پس از آن ( پیش از جنگ جهانی دوم ) وقتی که شرکتهای کوچک با یکدیگر ادغام و شرکتها و موسسات بزرگتری را تشکیل دادند ، روش اداره موسسات تولیدی به کلی تغییر یافت .

تغییر دیگری که همزمان با جنگ جهانی دوم به وجود آمد ، استفاده کردن از بازرسان در مراحل گوناگون تولید محصولات بود .

در چنین وضعیتی بازرسان موظف بودند محصولات تولید شده را بازرسی کنند و چنانچه مرغوبیت لازم را نداشته باشند ، آن را عودت دهند تا پس از انجام گرفتن اصلاحات لازم بار دیگر بازرسی شود .

این چرخه تولید ، بازرسی و اصلاح ، سالها در کارخانه ها باقی ماند .

در سالهای اخیر روشهای جدید دیگری که به تولید صحیح و دقیق محصولات می انجامد ، به کار گرفته و جایگزین روشهای پیشین شده است .

توسعه مراکز صنعتی و فن آورانه که پس از جنگ جهانی دوم آغاز گردید نیز پیچیده تر شدن روشهای تولیدی و سخت تر شدن تضمین کیفیت را در پی داشت .

نخستین تلاش برای استانداردکردن سیستم کیفیت که تاثیر رشد صنعت و پیچیدگی آن بیشتر بود در ایالات متحد آمریکا بوجود آمد .

این فعالیتهای استاندارد کردن از وزارت دفاع آمریکا آغاز شد و به ایجاد استاندارد ارتشی 9858.

در سال 1956 که ویژه مشخصات و شرایط سیستم کیفیت و استاندارد ارتشی 45208 ( MIL-I-4208 ) که مخصوص سیستم بازرسی است ، منجر شد .

این دو سری استانداردها هنوز در وزارت دفاع و ارتش ایالات متحد آمریکا مورد استفاده قرار دارد .

این دو رشته استانداردها پایه و اساسی شد برای استانداردهایی که توسط کشورهای عضو ناتو به وجود آمد .

این استانداردها به استانداردهای ای .

کیو .

ای .

پی به شماره های 1 ، 4 و 9 شهرت دارند .

از این استانداردها ، استاندارد ای .

پی مربوط به مشخصات سیستم بازرسی است .

از این دو ، نخستین آن به فعالیتهای تولیدی و بازرسی و دومی به بازرسی های پیش از حمل مربوط است .

با آنکه کشور انگلستان در سازمان ناتو عضویت دارد این کشور استانداردهای ای .

پی را نپذیرفت و رشته ای استاندارد مشابه استانداردهای ای .کیو .

پی به وجود آورد .

این استانداردها به استانداردهای
(( دفاع )) معروف شدند .

تنها تفاوت این استانداردها شرایط طرح دو سیستم کیفیت است .

در سطح صنایع همچنین نیاز به وجود رشته ای استانداردهای قابل اجرا احساس می شد .

نخستین تلاش در جهت برآوردن این نیاز به ایجاد استانداردهایی در کشور انگلستان انجامید با نام استاندارهای بی .

اس .

4891 و بی .

5179 .

این استانداردها بیشتر نقش نظامنانه را داشتند تا قرارداد .

تا اینکه در سال 1979 استانداردهای بی .

575 شکل گرفتند که آخرین نسخه آن در سال 1987 انتشار یافت .

همان گونه که پیشتر هم اشاره شد ، این استانداردها بر اساس استانداردهای ای .

پی تدوین شده اند .

نخستین نسخه استاندارهای بی .

575 نه تنها به عنوان قرارداد میان خریداران و فروشندگان مورد استفاده قرار گرفت ، بلکه سازمانهایی وجود داشتند که شرکتهای دارای شرایط کافی را گواهی می کردند ، کاری که شرکتهای گواهی کننده ایزو و کیو .

اس 9000 امروزی انجام می دهند .

وضعیتی که در مورد کشور انگلستان مطرح شد کم و بیش در سطح بین المللی وجود داشت .

در نتیجه موسسه بین المللی استاندارد به سرپرستی کشور کانادا کمیته ای تشکیل داد و به ایجاد رشته ای استاندارد بین المللی اقدام کرد .

با توجه به یگانه بودن این استانداردها ، از واژه ایزو ( ISO ) به معنای استانداردهای یگانه یا مشابه استفاده می شود .

این استانداردها که با کمک و پیشنهاد چندین کشور به وجود آمد ، سرانجام درسال 1987 به ایجاد رشته ای استانداردها انجامید که امروزه با عنوان استانداردهای بین المللی ایزو 9000 شناخته می شوند .

گفتنی است که واژه ایزو مخفف موسسه بین المللی استاندارد نیست .

نمودار ارائه شده در زیر رشد این استانداردها را نشان می دهد .

تاریخچه استاندارد QS-9000
کیفیت خودروها ، همیشه موضوع مهمی در ایالات متحده بوده است .

در اوایل سالهای دهه 1980 میلادی ، انقلاب کیفیت به صنایع خودروسازی رسید و سابقه گسترده ای در این زمینه از طریق اجرای برنامه ها و روشهای متعدد برای بهبود کیفیت محصولات ، جلب رضایت مشتریان و برقراری روابط سازنده با تامین کنندگان مدنظر قرار گرفت .

این حرکت گسترده ، موجب تدوین استانداردها ، خط مشی ها و روشهایی برای اجرای اهداف فوق گردید .

هدف اصلی این حرکت ساختار و سیستم اجرایی بود ، نه کیفیت محصول .

از اینرو ، چنین استانداردها و خط مشی هایی در پی هماهنگ کردن و همسو کردن تامین کنندگان با شرکتهای اصلی خوروسازی بودند .

البته در این زمینه تقریبا کارهایی انجام شده بود .

تا اینکه شرکت ؟

کیفیت خودروها ، همیشه موضوع مهمی در ایالات متحده بوده است .

‌‌‌‌ شرکت فورد و شرکت جنرال موتورز ( معروف به سه شرکت بزرگ خودروسازی ) مذاکرات مشترکی را برای یکسان سازی نیازمندی سیستم های کیفیت آغاز نمودند .

نتایج این مذاکرات و مشاورت ها ، موجب تشکیل یک گروه کاری مرکب از سه شرکت فوق گردید .

در سال 1995 ، این گروه کاری ، کار تدوین و انتشار تفاسیر مجاز از نیازمندیهای استاندارد QS-9000را آغاز نمودند .

در این میان گروه کاری صنایع خودروسازی مسئولیت توضیح و رفع ابهامات از کلیه مستنداتی که گروه فوق الذکر تدوین و منتشر می نمایند را عهده دار شد .

از سوی دیگر گروه کاری صنایع خوردوسازی مسئولیت هماهنگی کلیه آموزشهای مرتبط با QS-9000 را که در آمریکای شمالی ارایه می شود عهده دار است .

البته باید به این موضوع توجه داشت که گروه کاری متشکل از سه شرکت بزرگ خودروسازی ، نقش مهمی در این زمینه داشته است .

هدف از تدوین استاندارد QS-9000 ، ایجاد و تدوین نیازمندیهای خاص صنایع خودروسازی در زمینه سیستم کیفیت است ، که می تواند کلیه مفاهیم اصلی مرتبط با کیفیت را در فعالیتهای تامین کنندگان صنایع خودروسازی فراهم آورد .

با اینحال ، اشکالات و تفاسیر مختلف و برداشتهای گوناگون از نیازمندیهای QS-9000 ، موجب شد که گروه بین المللی صنایع خودروسازی شکل گرفته و بطور رسمی مسایل مربوط به تامین کنندگان صنایع خودرو ، شرکتهای صادرکننده گواهینامه و سایر مراجع ذینفع را مورد بررسی و تفسیر قرار داده و به سوالات و موضوعات مورد علاقه آنها پاسخ می دهد .

گروه بین المللی صنایع خودروسازی ، بطور دوره ای و مرتب سوالات و موضوعات مطروحه در زمینه استانداردهای QS-9000 را تشریح و جزوات مربوط به آنها را تدوین و منتشر می نماید .

نتیجه تهیه و تدوین استاندارد QS-9000 ، تدوین یک سیستم کیفیت خاص صنایع خودروسازی است که برمبنای استاندارد ISO 9001 تدوین و طراحی شده است .

این استاندارد بعنوان یک سند اجرایی ، قابلیت تامین نیازمندی استانداردهای بین المللی را دارد .

این استاندارد با تامین نیازمندی سه شرکت بزرگ خودروسازی ، شاید فراتر از نیازمندی استانداردهای ISO 9000 یعنی جایی که کیفیت محصول مدنظر است عمل کرده است .

در آگوست 1994 ، نیازمندی های نهایی شده استاندارد QS-9000 نه تنها برای شرکتهای خودروسازی ، بلکه برای تامین کنندگان آنها نیز منتشر گردید .

در جدول شماره ( 1-1 ) ، مقایسه ای از نیازمندیهای استاندارد ISO 9001 و QS-9000 آمده است .

بخشهای سه گانه QS-9000 استاندارد QS-9000 به عنوان یک سیستم (‌ یعنی سیستم کیفیت ) از سه بخش ( جزء ) زیر تشکیل یافته است .

الف ) نیازمندیهای تدوین شده بر مبنای ISO 9000 ب )‌ نیازمندیهای خاص بخش خودروسازی ج ) نیازمندیهای خاص هر مشتری ذیلا هر یک از سه بخش فوق تشریح می گردد :‌ بخش اول : نیازمندیهای تدوین شده بر مبنای ISO 9000 این بخش ، بر اساس نیازمندیها و شرایط خاص صنایع خودروسازی و بر مبنای نیازمندیهای بیستگانه استاندارد ISO 9001 تدوین شده است .

بطوریکه عناصر بیستگانه استاندارد ISO 9001 از دیدگاه صنایع خودروسازی بررسی و مجددا بازنویسی شده است .

این کار بعضا موجب تغییر ، اصلاح ، تعدیل و یا افزایش نیازمندیهای عناصر بیستگانه در استاندارد ISO 9001 شده است .

این همه ، افزایش 14 زیر بخش و اضافه شدن 59 نیازمندی اصلی به متن اصلی استاندارد ISO 9001 را در پی داشته که بیشتر آنها نیز با کلمه باید (‌ shall ) و با هدف افزایش کیفیت محصول ، قابلیت استمرار فرآیند ، کنترل هزینه ها ، بهبود مستمر و استفاده بهینه از منابع و حصول اطمینان از توان کمی و کیفی سازندگان / تامین کنندگان صنایع خودروسازی معرفی شده اند .

در این میان ، برای برخی از مفاهیم ، اصطلاحات ، روشها و سیستمهای معرفی شده در این بخش ( که بخش اصلی استاندارد QS-9000 را تشکیل می دهد ) جزوات تکمیلی تهیه شده که لازم است هنگام مطالعه و تحقیق پیرامون این استاندارد به آنها نیز مراجعه شود .

در نتیجه ، کار باارزشی که در QS-9000 انجام شده ، تدوین راهنماهایی (‌ Hanual ) برای هر یک از نگرش های معرفی شده در بخش اول است .

این راهنماها ، به اضافه متن نیازمندیهای QS-9000 ، بالغ بر 56 جلد هستند که هنگام طراحی سیستم ، حتما باید به آنها مراجعه شود .

بخش دوم : نیازمندیهای بخش خودروسازی این بخش از نیازمندیها ، فراتر از نیازمندیهای ISO 9000 ، نیازمندی های اضافی تر سیستم های تضمین کیفیت خاص صنایع خودروسازی را شامل می گردد .

در حقیقت ، نیازمندیهای این بخش ، مجموعه ای از نیازمندیهای عمومی صنایع خودروسازی است که تحت سه عنوان کلی زیر سازماندهی شده است : فرآیند قطعات تولیدی در این قسمت ، فرآیندهایی که طی آنها محصولات آماده تحویل به صنایع خودروسازی ، مورد تایید قرار می گیرند ، مدنظر هستند برای این نوع تاییدیه ها ، در متن استاندارد ، نظام نامه ای به همیین نام تهیه شده است که عرشه کنندگان بایست تمامی نیازمندیهای مندرج در این نظام نامه را رعایت کرده و تایید قطعات تولیدی را بر مبنای شماره قطعه ، سطح تغییرات مهندسی ، محل ساخت ، پیمانکاران فرعی تامین کننده اولیه و شرایط و مشخصات فرآیند تولید انجام بدهند .

بهبود مستمر این قسمت ، انتظارات و تکنیکهای بهبود مستمر برنامه های مرتبط با کیفیت و بهره وری عرضه کنندگان را شامل می گردد .

ازاینرو ، این نگرش باید در کلیه بخشهای سازمانی عرضه کننده مورد استفاده قرار گیرد .

بطوریکه استمرار و تداوم در بهبود ، بایستی بطور پیوسته تکرار و انجام شود .

توانمندی های ساخت این قسمت ، حداقل انتظارات از امکانات تولید ، فرآیندها و تجهیزات را شامل می گردد ،‌ که این خود ، نحوه طرح ریزی کارخانه ، جابجایی ها و حرکتها ، تعیین کارایی عملیات و فرآیندهای موجود ، اتوماسیون متناسب ، عوامل ارگونی و انسانی ، بالانس خطوط تولید ، کنترل موجودی انبار و انبارک ها و ارزش افزوده را شامل می گردد .

بخش سوم : نیازمندی های خاص هر مشتری این بخش ، مجموعه ای از نیازمندیهای خاص مرتبط با هر یک از سازندگان خودرو است که توسط شرکتهای ؟

، فورد ، جنرال موتورز و سازندگان خودروهای سنگین باری تدوین و اعلام شده است .

شرکتهای ایرانی ، برای این بخش ، باید با مشتریان خود ( مثل ایران خودرو و سایپا ) تماس گرفته و از نیازمندیهای خاص هر یک از آنها اطلاع حاصل نمایند .

اعم مستندات مربوط به استاندارد QS-9000 : یکی از موارد مهم در تدوین استاندارد QS-9000 ، تدوین مجموعه ای از نظام نامه ها و راهنماهای فنی و کامل بوده که همراه با نظام نامه اصلی ( یعنی نیازمندیهای سیستم کیفیت QS-9000 ) مجموعه ای ؟

جلدی از نظام نامه های این استاندارد ( به اضافه راهنمای ممیزی ) را تشکیل می دهد .

به بیان دیگر ،‌ این استاندارد مجموعه ای است که 7 جلد دارد و شرکتها در طراحی و اجرای سیستم های خود براساس این استاندارد ، می بایست به راهنماهای ارائه شده در این 7 جلد مراجعه کنند .

این هفت جلد راهنما عبارتست از : مجموعه نظام نامه های استاندارد QS-9000 1.Quality System Requirements(QSR) یا نیازمندیهای سیستم کیفیت 2.Advanced Product Quality Planning And Control Plan (APQP) طرح کنترل و طرح ریزی پیشرفته کیفیت محصول 3.Failure Mode And Effects Analysis(FMEA) تجزیه و تحلیل نوع وتاثیرات خطا 4.Production Part Approval Process(PPAP) فرآیند تایید قطعات تولیدی 5.Measurement Process Analysis(MPA) تجزیه و تحلیل فرآیند اندازه گیری 6.Statistical Process Control(SPC) فرآیند کنترل آماری 7.Quality Sysrem Assessment(QSA) ارزیابی سیستم کیفیت تصویر شماره ( 1-1 ) ساختار نیازمندیهای سیستم کیفیت QS-9000 را نشان می دهد .

ISO 9001 همان استاندارد سازمان بین المللی استاندارد است که