بیماری های قلب و عروق در ایران هنوز اولین علت مرگ و میر می‌باشد و در سال 000/500 قربانی می‌دهد.
پیشگیری از این بیماری‌ها یکی از مهمترین و اساسی‌ترین فعالیتهای تحقیقاتی و پژوهشی طب زیستی و بهداشت اجتماعی امروز می‌باشد.
به طورمتوسط روزانه 1300نفر در ایران دچار حمله‌ی قلبی می‌شوند.
انجمن قلب و انیستیتوی قلب و خون ایران عقیده دارد که این مشکل بهداشتی را با تحقیق در مورد علل بیماری‌های قلب و عروق، معالجه این بیماری‌ها، تقویت برنامه‌های بهداشتی و پیشگیری از امراض قلبی از طریق ارائه برنامه‌های بهداشتی و پیشگیری از امراض قلبی از طریق ارائه پیام‌های بهداشتی جهت بالا بردن سطح و وسعت برنامه‌ریزی‌های بهداشتی، حل کند.
البته در دو دهه‌ی اخیر ما شاهد تغییرات شگفت‌انگیزی در رابطه با پایین آمدن میزان مرگ و میر ناشی از حملات قلبی بوده‌ایم.
این تغییر شگرف با بالا رفتن علاقه‌ی مردم به تغییر روش زندگی روزانه خود، ترک عادات شخصی نادرست و در نتیجه پایین آمدن میزان بیماری‌های قلب همراه بوده است.
پیام‌های بهداشتی به منظور آموزش عموم بوده و هدف از آنها آگاه کردن مردم از عوامل خطرآفرین اولیه‌ی است که زمینه پیدایش حمله‌ی قلبی می‌باشند.
در این مقاله به بررسی عملکرد طبیعی قلب و تاثیر مطلوب ورزش قلب خواهیم پرداخت.
فصل اول قلب و کارکرد و ساختمان آن # عملکرد طبیعی قلب # قلب انسان، پمپ عضلانی است که وظیفه‌اش به جریان انداختن خون در رگها می‌باشد تا به این وسیله بافتهای بدن بتوانند اکسیژن و مواد غذایی مورد نیاز خود را تأمین نمایند.
از آن جا که تقریباً تمامی بافتهای زنده‌ی بدن با این طریق، نیازمندیهای خود را مرتفع می‌سازند و عضله‌ی قلب نیز خود بافتی زنده است بنابراین برای رفع نیاز خود، به جریان خونِ حاصل از تلمبه‌زنی خودش نیازمند است.
رگهایی که خون را از قلب به بافتها می‌رسانند سرخرگ نام دارند، سرخرگها توانایی تنگ و گشاد شدن را دارند و بدین جهت بر حسب نیاز، مقدار خونی که بافت دریافت می‌نماید فرق میکند.
هنگامی که یک بافت، فعالیت میکند نیاز بیشتری به خون دارد بنابراین سرخرگهای مربوط به آن بافت گشاد می‌شوند و برعکس در زمان استراحت یک بافت، به دلیل کاهش نیاز به اکسیژن، سرخرگهای آن بافت تنگ می‌شوند.
در زمان فعالیت بدنی، سرخرگهای بافتهای فعال، بخصوص ماهیچه‌ها؛ گشاد می‌شوند، و خون بیشتری باید تلمبه زده شود، لذا قلب کار بیشتری انجام می‌دهد که سبب میشود نیاز ماهیچه‌ی قلب به اکسیژن بیشتر گردد و در نتیجه رگهایی که خون را به قلب می‌رسانند گشاد می‌شوند تا همپای افزایش نیاز عضله‌ی قلب به خون، میزان خون ارسال شده به عضله‌ی قلب افزایش یابد.
# ناراحتی‌های قلب# شایعترین نوع امراض قلبی و عروقی عبارتند از : بیماری شریان کرونر، آنژین صدری، حمله یا سکته‌ی قلبی، امراض پرفشار خونی که در این فصل به تعاریف آن خواهیم پرداخت.
شریانهای کرونر از آن جایی که قلب همواره در حال تلمبه زدن است، نیاز دائمی به خون سرشار از اکسیژن دارد.
اگر چه خون از درون اتاقکها جریان می‌یابد، خود قلب نمی‌تواند از خون داخل اتاقکها تغذیه کند، بلکه غذای خود را از شریانهای کرونر به دست می‌آورد، رگهایی که روی سطح قلب قرار دارند.
دو شریان کرونر اصلی قلب را تغذیه می کنند.
شریان کرونر راست طرف راست و پایین قلب را تغذیه میکند و شریان کرونر اصلی چپ دو شاخه می شود: شریان نزولی جلویی چپ، که طرف جلو و چپ قلب و شریان سیرکامفلکس که قسمت پشت قلب را تغذیه می‌کنند.
این شریانهای کرونر اصلی شاخه‌های زیادی دارند که عضله‌ی قلب را با خون غنی از اکسیژن تغذیه می‌کنند.
بیماری شریان کرونر شریانها در حال عادی قابلیت کشش دارند، ولی وقتی سن بالا می‌رود، مقداری از توانایی خود را برای انبساط از دست میدهند.
لایه‌های چربی می‌توانند در طول شریانها تشکیل شوند.
این عمل سخت شدن « آترواسکلروزیس » و در صورتی که در شریانهای کرونر اتفاق بیفتد بیماری شریان کرونر نام دارد.
آترواسکلروزیس در هر جای بدن می‌تواند رخ دهد ولی به نظر می‌‌آید بیشتر در شریانهای کرونر رخ می‌دهد، زیرا بسیار باریک هستند فقط کمی بزرگتر از قطر یک رشته‌ی ماکارونی نازک و طولی نمی‌کشد که قسمتی یا تمام آن مسدود میشود.
وقتی رسوبات چربی در یک شریان آنرا تنگ یا کاملاً مسدود میکند، جریان خون کند و حتی متوقف میشود.
عضله‌ی قلب در آن سوی نقطه‌ی انسداد از مواد غذایی و اکسیژن محروم شده و ممکن است صدمه ببیند.
ابتلا به بیماری شریان کرونر به معنای آن نیست که سکته‌ی قلبی خواهد کرد.
بسیاری از مردم بیماری شریان کرونر دارند ولی سکته‌ی قلبی نمی‌کنند ولی از آن جایی که این بیماری می‌تواند علت حمله‌ی قلبی باشد، شخص درمعرض خطر می‌باشد.
آنژین صدری ( سینه‌ای ) کاهش موقت جریان خون به قلب می‌تواند باعث ناراحتی به نام آنژین شود.
آنژین یک حمله‌ی قلبی نیست و موجب صدمه‌ی دائمی هم به قلب نخواهد شد.
اما یک نشانه‌ی معمول از بیماری شریان کرونر است.
حمله‌ی قلبی هنگامی که یک شریان کرونر بطور کامل یا تقریباً کامل مسدود میشود، خون حامل اکسیژن و مواد غذایی نمی‌تواند به قسمت پایین ناحیه‌ی انسداد در عضله‌ی قلب برسد.
اصطلاح « حمله‌ی قلبی » به معنای این است که یک شریان کرونر باعث صدمه‌ی دائمی یا مرگ قسمتی از عضله‌ی قلب میشود.
فشار خون قلب، تلمبه‌ای است که با ضربان پیاپی، خون را به داخل سرخرگها می‌فرستد.
با هر ضربان قلب، نیروی پیشرونده‌ای به خون وارد میشود تا خون درون رگها به جریان افتد، این نیرو به فشار پیش برنده‌ای تبدیل میشود که به آن فشار خون اطلاق می گردد و به مانند فشاری است که آب را در لوله‌های شوفاژ به جریان می‌اندازد.
در زمان ضربه‌ی قلب، این فشار به حداکثر می‌رسد ولی در زمان بین دو ضربه، فشار افت میکند، به فشار زمان ضربه فشار حداکثر ( سیستولیک ) و به فشار بین دو ضربه فشار حداقل ( دیاستولیک ) اطلاق می‌گردد.
قلب، تلمبه‌ای است که با ضربان پیاپی، خون را به داخل سرخرگها می‌فرستد.
فصل دوم ورزش و عملکرد آن فرآیند ورزش ورزش عبارت است از یک فعالیت نهادینه شده که مستلزم کاربرد نیروی جسمانی شدید و با استفاده از مهارتهای جسمانی است.
فواید ورزش به طور کلی با انجام ورزش به طور منظم و مستمر نتایج زیر حاصل میشود: 1.
بهبود حال عمومی و احساس شادابی و نشاط 2.
کسب انرژی بیشتر برای انجام کارهای روزانه 3.
مقابله بهتر و آرام‌تر با فشارهای عصبی 4.
افزایش مقاومت بدن در مقابل بیماری‌ها 5.
کاهش نگرانی و افسردگی 6.
احساس آرامش بیشتر و تنش و کشش کمتر 7.
به خواب رفتن سریع و خوب خوابیدن 8.
بهترین راه برای معاشرت با دوستان و حتی پیدا کردن دوستان جدید.
ورزش از طریق سوزاندن کالری‌های اضافی، کاهش وزن، کمک به کنترل اشتها، تقویت عضلات و بهبود بخشیدن به گردش خون کمک میکند تا شخص احساس سلامت و شادابی داشته باشد.
ایجاد انرژی بیشتر ، بالا بردن ظرفیت کاری، استفاده مطلوب از اوقات فراغت، بالا رفتن مقاومت بدن در مقابل استرس، نگرانی، خستگی و افسردگی و ایجاد نگرش بهتر برای زندگی کردن، زنده ماندن، شناخت بهتر دنیای اطراف، ایجاد انگیزه، کاهش وزن و نگه داشتن آن در حد ایده آل و مهمتر از همه کم شدن خطر احتمالی حملات قلبی می‌باشد.
5 باور غلط در مورد ورزش باورهای غلطی در مورد ورزش در اذهان عمومی وجود دارد که در اینجا به بحث در مورد آنها خواهیم پرداخت.
باور اول این است که ورزش انسان را خسته میکند!
در حالی که ورزش به بدن ما شکل بهتری می‌دهد، جریان خون را سریع‌تر میکند، با تقویت قلب و ریه، انرژی بیشتری برای انجام کارها در اختیار ما می‌گذارد و به طور کلی ورزش‌های منظم بر طبق نیاز از فشارهای عصبی ( استرس )، تنش‌ها و کشش‌های روزمره زندگی می‌کاهد.
باور غلط دوم این است که ورزش وقتگیر است!
ورزش الزاماً وقت زیاد ندارد، چون هفته‌ای 3 یا 4 مرتبه و هر بار 5/0 تا 1 ساعت در روز، وقت زیادی نیست.
هنگامی که فرد به طور منظم و مستمر ورزش کند، این امر به صورت عادتی روزانه در خواهد آمد که در کنار سایر فعالیتهای روزمره بدون نگرانی انجام خواهد شد.
باور غلط سوم این است که انواع مختلف ورزش فواید یکسان دارند!
گرچه هر گونه فعالیتهای بدنی، انسان را سرحال‌تر و با نشاط‌تر میکند، ولی ورزش‌های منظم و مستمر و برنامه‌ریزی شده مثل راه رفتن، دویدن، شنا و تنیس و ..
تقویت کننده قلب و ریه می‌باشند.
باور غلط چهارم : با بالا رفتن سن نیازهای ورزشی کمتر میشود!
هر چه سن افزایش می‌یابد فعالیتهای بدنی شما کمتر میشود، ولی بدن همچنان نیاز به انرژی و نشاط دارد و در واقع باید بیشتر به فکر انجام ورزش‌های منظم و روزانه افتاد.
افراد میانسال و سالمند همان قدر از فواید ورزش بهر‌ه‌مند می‌شوند که افراد جوان.
بنابراین هیچ محدودیت سنی برای ورزش وجود ندارد.
مهم این است که برنامه‌های ورزشی در هر سنی با نیازها و قدرت‌های بدنی تنظیم شود.
و باور غلط پنجم اینست که افراد ورزشکار بایستی به ورزش ادامه دهند، نه آدم‌های عادی!
اکثر فعالیتهای بدنی نیاز به قدرت یک ورزشکار ندارند، مثل راه رفتن.
در حقیقت افرادی که در دوران تحصیل ورزش‌های مدرسه را سخت می‌دانستند، کشف کرده‌اند که فعالیت‌هایی که ما از آنها به نام « ورزش » یاد می‌کنیم، آسان و حتی لذتبخش می‌باشند.
فصل سوم ارتباط مطلوب ورزش با قلب اثرات مطلوب ورزش برقلب بیشتر افراد برای شروع ورزش‌های منظم، آرام و مستمر نیازی به مشورت با پزشک ندارند، ولی افرادی که ناراحتی های قلب، ریه و سایر مشکلات بدنی دارند، بهتر است قبل از شروع ورزش با پزشک مشورت کنند.
سوالاتی که در زیر آمده است روشن میکند که آیا باید پزشک خود را قبل از شروع ورزش در جریان بگذارید یا نه : 1.
آیا با تشخیص پزشک معالجتان بیماری قلب، ریه، سابقه حمله‌ی قلبی یا وجود صداهای غیر طبیعی در قلب خود داشته‌اید؟
2.
آیا دردهایی در شانه‌ی چپ، جلوی قفسه سینه، طرف چپ گردن، شانه یا دست چپ احساس کرده‌اید؟
آیا این دردها در هنگام ورزش وجود داشته‌اند یا پس از اتمام آن؟
3.
آیا به تشخیص پزشک معالجتان فشار خون بالا دارید که کنترل نشده است؟
یا این که نمی‌دانید، فشار خون شما طبیعی است یا افزایش دارد؟
4.
آیا سن شما بالای 40 سال است و به ورزش عادت ندارید؟
5.
آیا سابقه ی بیماری‌های قلبی در خانواده‌ی شما وجود دارد؟
اگر شخص به یک سوال یا بیشتر جواب مثبت داده باشد باید قبل از شروع ورزش با پزشک مشورت کند.
اگر به هیچ یک از سوالات جواب مثبت ندهد می‌تواند ورزش کند.پرسشنامه‌ی ذکر شده در بالا بر اساس پرسشنامه‌های دیگر ورزش و قلب و سلامت عمومی تهیه شده است و با موازین ورزش عام انجمن قلب آمریکا مطابقت دارد.
در صورت داشتن سابقه ی بیماری های قلبی چه باید کرد؟
در حال حاضر تحقیقات نشان نداده‌اند که آیا ورزش احتمال حمله‌ی قلبی دوم را کم می کند یا نه، اما ورزش های منظم به طور کلی وضعیت جسمانی را بهبود بخشیده و کیفیت زندگی را از نظر داشتن انرژی بالا می‌برد.
اگر شخصی در گذشته حمله‌ی قلبی داشته باشد، حتماً با پزشک معالج خود برای شروع ورزش، نوع، مدت و مقدار آن مشورت کنید، زیرا پزشک شما راهنمایی‌هایی را که متناسب با نیازهای بدنی و ظرفیت قلبی شما باشد تجویز خواهد کرد تا از افراط و تفریط در ورزش جلوگیری شود.
اثرات ورزش و تمرین روی سلامتی وآمادگی جسمانی اثرات کلی تمرین که بسهولت عبارتند از : آنهائی که در سطح بافت بوقوع می‌پیوندند یعنی تغییرات زیست شیمی، و دومی آنهائی که به طور سیستماتیک بوقوع می‌پیوندند و عبارت است از دستگاه گردش خون و تنفس، شامل دستگاه انتقال اکسیژن، و سوم سایر تغییرات مانند آنهائی که با ترکیب بدن، سطح کلسترول و تری گلیسرید خون، تغییرات فشار خون و تغییرات مربوط به سازگاری بدن نسبت به گرما، سروکار دارند.
باید متذکر شد که نمی‌توان همه اثرات تمرین را از یک برنامه ی تمرین مفرد انتظار داشت.
تغییرات حاصل در اثر تمرین : در برنامه‌های تمرینی کوتاه مدت و با شدت متوسط ( به مدت 17 هفته، 2 تا 3 بار در هفته) کاهش قابل توجهی در کلسترول خون، سرم آهن، و فشار خون سیستولی و دیاستولی در زمان استراحت و تمرین در زنان جوان و میانسال مشاهده شده است.
تغییرات حاصله درکلسترول و فشار خون سودمند می باشد.
با این وجود کم شدن مقدار آهن بدن مفید نیست.
این موضوع احتمالاً حاکی از مصرف آهن بیشتری از طریق تشکیل گلبول‌های قرمز جدید می‌باشد.
اثرات تمرین و ورزش روی سلامت قلب در اینجا تنها مواردی چون عروقی شدن جانبی قلب، اندازه‌ی عروق، قابیلت لخته شدن خون، سطح چربی خون، فشار خون، آسیب‌پذیری نسبت به بی‌نظمی کار قلب با جزئیات بیشتر مورد بحث است و تاثیر تمرین و فعالیتهای ورزشی بر آنها را شرح خواهیم داد.
عروقی شدن جانبی قلب هنگامی که یکی از شریانهای تامین کننده خون بخشی از عضله‌ی قلب ( میوکارد ) مسدود گردد، ممکن است تغییراتی