دانلود مقاله کلیه مسجدهای اسلامی در کشور های اسلامی

مسجد الاقصی
مسجد بیت المقدس در شهر قدس و نخستین قبله مسلمانان بوده است.

این مسجد را حضرت داوود علیه السلام بنا کرد و سپس فرزندش، حضرت سلیمان، تکمیلش فرمود، و از آن پس در طول تاریخ بارها تجدید بنا شد، از جمله در عهد عبدالملک بن مروان خلیفه اموی.

مسجدالاقصی یک بار در زلزله‌ای شدید ویران شد، در سال 585 م و در سال 583 هجری قمری توسط صلاح الدین ایوبی مرمت شد، و در قرن نهم هجری قسمت دیگری از مسجد ساخته شد.

در زمان جنگهای صلیبی مسیحیان در همین مسجد توقف داشتند؛ حتی دالانی در آن موجود است که انبار اسلحه لشگریان آنان بوده.

در این مسجد مصلای معروفی است که مورخین آن را مقام حضرت زکریا می‌شمارند.

نام مسجدالاقصی در قرآن مجید در سوره اسراء در آیات مربوط به معراج پیامبر اسلام آمده است:«سبحان الذی اسری بعبده لیلا من المسجدالحرام الی المسجد الاقصی»
در زمان عمر، در سال 15 هجری، شهر قدس توسط مسلمانان فتح شد و عمر خودش نیز به قدس آمد.

بیت المقدس در تاریخ 30 مرداد 1348 هجری شمسی دچار آتش‌سوزی مهیبی شد و قسمت‌های زیادی از آن ویران شد که در سال‌های بعد با کمک کشورهای اسلامی از جمله ایران مرمت گردید.

مسجد عمر در بیت‌لحم مسجد عمر مسجد عمر قدیمی‌ترین مسجد و تنها مسجد شهر بیت‌لحم است که به نام عمر بن خطاب دومین خلیفهٔ مسلمانان نامگذاری شده‌است.

مسجد عمر در سال ۱۸۶۰ میلادی و در سال ۱۵ هجری به دستور خلیفه بنا گشت.

این مسجد در سال ۱۹۵۵ بازسازی شده‌است.

مسجد جامع عمرو بن عاص مسجد جامع عمرو بن العاص اولین مسجدی است که در مصر و نیز در تمام إفریقا بنا شده‌است.

این مسجد در وقت بنا ۵۰ ذراع مساحت داشت در ۳۰ ذراع و آن را شش در بود.

این مسجد به امر صحابی عمروعاص ساخته شد که فاتح مصر خود او بود.

جنبی از مسجد مقبره پسر عمرو بن العاص است که به عبدالله موسوم بود.

و زمانی معاویه امر به توسیع مسجد داد و اکنون مساحت آن بیست و چهار ذراع معماری است.

خلیفه مأمون هم یک بار امر به توسیع مسجد داد.

صلاح‌الدین ایوبی مسجد را به سال ۵۶۴ هجری از نو ساخت و از کسانی که در این مسجد دروس و خطب و مواعظ داشته‌اند امام شافعی ، لیث بن سعد، ابوطاهر سلفی و إبن هشام است.

مسجد قباء مسجد قبا مسجد قباء نخستین مسجد جهان اسلام است که درست در بیرون شهر مدینه قرار دارد.

نخستین سنگهای بنای این مسجد توسط محمد پس از مهاجرت او از مکه به مدینه گذاشته شد.

مسجد شجره مسجد شجره یکی از مساجد بسیار مهم خارج از مدینه بوده و به عنوان یکی از میقاتها و مساجد احرام از اهمیت بسزایی برخوردار است.

کسانی که قصد ورود به مکّه معظمه و بیت الله الحرام را دارند چه ساکن و چه مسافر باشند، بدون بستن احرام حق ورود به این شهر را ندارند.

نقاطی که حجاج در آن محرم می شوند، میقات گویند.

به تناسب مسیر ورود حجاج، شش میقات وجود دارد و مسجد شجره یکی از آنهاست.

پیامبر اکرم در سه سفر عمره و یک سفر حج تمتع در این میقات محرم شدند : 1- در سال صلح حدیبیه که موفق به انجام عمره نشدند (ششم هجری).

2- عمره ناشَدَه (سال هفتم هجری) 3- فتح مکه (سال هشتم) 4- حجه الوداع (سال دهم هجری) وجه تسمیه آن به شجره نیز این است که پیامبر اکرم در این مکان، کنار درختی (شجره) به نام ‹‹سَمَره›› فرود آمده و احرام بستند.

مسجد شجره به نامهای دیگر نیز مشهور است: مسجد اِحرام: به سبب آنکه حاجیان برای تشرف به حج در این مسجد احرام می بندند، به ‹‹مسجدالاِحرام›› معروف گردیده است.

مسجد ذوالحُلیفه: حُلَیفه نام آبی بین ‹‹بنی جشم بن بکر›› از قبیله هوازن و بنی خفاجه العقیلین›› بوده که رسول خدا دوست داشت برای بستن احرام کنار درختی دراین محل فرود آید.

ابیار علی علیه السلام: از آن جهت به آن ابیار علی گفته اند که حضرت علی علیه السلام برای آبیاری نخلستانها، چاههای فراوانی در این منطقه حفر کرده و ابیار نیز اسم جمع بئر یعنی چاه است.

پیامبر اکرم پس از اقامت دو رکعت نماز در مسجد شجره، احرام بسته و می فرمود: ‹‹ لبیک،اللهم لبیک، لبیک لا شریک لک لبیک، ان الحمد و النعمه لک و الملک، لاشریک لک لبیک››.

روایت شده، که رسول خدا نخستین بار، هنگام انجام حج، زیر درختی در این مکان فرود آمد که در سالهای بعد در آن محل مسجدی ساخته شد.

آن حضرت در این مسجد به سمت ستون وسط نماز می خوانده است و این همان مکان درختی بود که ایشان قبلاً کنار آن نماز می گذارده است.

‹‹زین الدین الاستدار›› در سال 961 ه.

ق بنای مسجد را باز سازی و اطراف آن دیواری بزرگ کشید که تا پایان دوره عثمانی همچنان پا برجا بود.

وی مأذنه گوشه شمال غربی آن را نیز بازسازی کرد و سبب اینکه مکان محراب اصلی مشخص نبود، محراب دیگری در وسط دیوار قبله قرار داد که شاید مکان اصلی محراب باشد.

وی پله هایی نیز در سه جهت برای مسجد ساخت تا از ورود چهارپایان به داخل جلوگیری شود.

طول این مسجد از جنوب تا شمال 25 متر از شرق به غرب نیز به همین مقدار بوده است.

در سالهای اخیر در دوران سعودی این مسجد به طرز بسیار زیبایی بازسازی شده مساحت آن به 88000 متر مربع رسیده است مسجد رسول خدا مسجد رسول خدا (یا مسجد نبوی یا مسجد النبی) مسجدی است در وسط مدینه که پیامبر اسلام پس از هجرت به این شهر آن را بنا فرمود.

سپس در طول تاریخ بارها تجدید بنا شد و توسعه یافت.

مرقد مطهر پیامبر در آنجا قرار دارد و نیز منبر و محراب و روضه شریف که در آنجا نماز می‌گزارد.

پیامبر اکرم می‌فرمود:«ما بین قبری و منبری روضه من ریاض الجنه» (بین قبر و منبر من باغی از باغ های بهشت است.) مسجدی که پیامبر اسلام و اصحاب ساختند بسیار کوچک بود ولی با تغییرات و توسعه‌هایی که در طی قرون مختلف به عمل آمد تا سال 1370 هجری قمری به 10303متر مربع رسید.

در سال‌های 1370 تا 1375 هجری قمری نیز دولت عربستان با هزینه‌ای معادل 55 میلیون ریال سعودی به اصلاحاتی اساسی و توسعه‌ای جدید اقدام کرد که در نتیجه مساحت کل مسجد به 16326 متر مربع رسید.

این مسجد در سال 1375 دارای 706 ستون و 189 طاق نما و 9 در و 44 پنجره بوده است.

مسجد اموی یکی از مسجدهای شهر دمشق است.

این مسجد از شاهکارهای درخشان تمدن و فرهنگ اسلامی است که قدمت و سابقه آن به دوران هزار و چهارصد ساله اسلامی محدود نمی‌شود بلکه بنیانی چهار هزار ساله دارد.

مکان این مسجد در چهار هزار سال پیش نیایشگاه آتش پرستان بوده و خدای آنان یعنی آذر مورد پرستش قرار می‌‌گرفته است.

پس از یونانی ها، رومیان با حضور و سلطه بر این سرزمین، این معبد را توسعه و آن را به محل عبادت خدای خویش ژوپیتر تغییر دادند.

باگسترش مسیحیت در جهان و بویژه در شام، بخش کوچکی از نیایشگاه ژوپیتر به کنیسه تبدیل گشت که به نام قدیس یوحنا یا ماری یوحنا خوانده می‌‌شد.

سرانجام در سال هفده هجری با فتح دمشق به وسیله مسلمانان، این آتشکده و بتکده به مسجد و محل عبادت خدای یگانه تبدیل گشت که البته نیمی از آن بر اساس مصالحی که صورت پذیرفته بود همچنان بصورت کلیسا باقی ماند.

مساحت اولیه آن بر اساس آنچه ابن جبیر نقل کرده است از شرق به غرب یعنی در طول دویست گام (حدود ۱۵۰ متر) و از سمت جنوب به شمال یعنی در عرض ۱۳۵ گام (حدود ۱۰۰ متر) بوده و در مجموع به پانزده هزار متر مربع می‌‌رسیده است.

هنگامی که دمشق به وسیله سپاه مسلمانان گشوده شد، کلیساهای فراوانی در این شهر بود که بعضی از آنها برپایه پیمان آشتی در مقابل نیمی از کلیسای اصلی شهر در دست مسیحیان ماند و مسلمانان نیمه مذکور را تبدیل به مسجد کردند و در آن به نماز می‌‌پرداختند که بعدها جامع اموی بجای آن ساخته شد.

مسیحیان که نسبت به دین جدید با بی اعتنایی می‌‌نگریستند با ایجاد سر و صدای عمدی در مراسم خود از جمله صدای مهیب ناقوس به هنگام برگزاری نماز جماعت، خواندن سرودها با صدای بلند، نسبت به عبادت مسلمانان مزاحمت فراهم می‌‌کردند.

وقتی معاویه بن ابی سفیان در شام حکومت یافت، تصمیم به الحاق نیمه باقیمانده از کنیسه به مسجد نمود ولی مسیحیان نپذیرفتند؛ پس از وی عبدالملک بن مروان مال فراوانی به آنان داد تا اجازه دهند این قسمت نیز به مسجد ملحق شود ولی ایشان نپذیرفتند؛ تا اینکه ولید بن عبدالملک که مردی شجاع و جسور بود مال فراوانی به مسیحیان داد و حتی گفت اگر نپذیرفتند، کنیسه باب توما را که با زور و این قسمت را با صلح گرفتیم، به جای آن تخریب خواهم کرد.(آن کلیسا بزرگ‌تر از کلیسای داخل شهر یعنی مکان مسجد اموی بود) لذا مسیحیان راضی شدند که نیمه باقیمانده نیز به مسجد اضافه شود.

(۱۵) مسجد جامع اموی یکی از معجزات هنر معماری اسلامی و رومی است (۱۶) زیرا در ساخت آن از مهندسان رومی نیز کمک گرفته شد.

ولید در ابتدا طرح بنای آن را به روم فرستاد و دوازده هزار نفر از معماران و مهندسان آن سرزمین را برای ساخت آن به دمشق دعوت کرد.

عملیات بنای آن از سال ۸۶ آغاز شد.(۱۷) و بهترین زینت‌ها و سنگهای مرمر برای تزئین آن بکار رفته است.

بر فراز شبستان، مسجد گنبدی به نام نسر یا عقاب ساخت و ستونهایی در زیر آن قرار داد و آن را با طلا و جواهر و پوششهای ابریشم مزین کرد.

محراب مسجد را با جواهر قندیلهای طلا و نقره، و معرقهای زیبا و زنجیرهای طلا آراست.

بنای مسجد در دوران ولید بن عبدالملک هفت سال طول کشید ولی نیمه تمام ماند و بقیه قسمت‌های آن را سلیمان بن عبدالملک تمام کرد.

در طول قرون مختلف تعمیرات و توسعه‌هایی در آن انجام شده و همچنین بر اثر چندین آتش سوزی، بسیاری از قسمت‌های آن در آتش سوخته است که به شرح آن می‌‌پردازیم.

اکنون جامع اموی پس از مختصر تعمیراتی که در اواخر حکمرانی ممالیک یعنی تا قرن هشتم در آن صورت گرفته به همان حال باقیمانده است.

صحن حیاط به کلی از سنگهای دوران ممالیک بوده و دیواره‌ها نیز از سنگ‌های بسیار بزرگ است.

نیمی از دیوارهای شمالی، شرقی و غربی از کلیسا و معبد باقیمانده از دوران قبل از اسلام است و نیمه فوقانی دیواره‌ها در دوره ولید و دوره‌های بعد اضافه شده است که تفاوت سنگ‌های آن مشخص است.

ولید دیواره‌ها را مسقف نموده و دیواره‌های شرقی و شمالی و غربی را با ستونهای سنگی بصورت کنگره‌ای بر زیر سقف‌های مذبور قرار داده است.

در دوره ممالیک سقف دیوارهای غربی با نقاشیهایی به رنگ طلائی که به آن فسیفا می‌‌گفته‌اند تزئین گردید.

فسیفا بیشتر سقف‌ها به مرور تخریب شده و اکنون اثری از آنها نیست.

در صحن سه قبه و گنبد کوچک ساخته شده است: .۱ قبه المال: این قبه در سال ۱۷۲ به وسیله امیر دمشق فضل بن صالح بن علی العباس پسر عموی منصور عباسی ساخته شد و چون اموال و ذخائر مسجد در آن نگهداری می‌‌شد به قبه المال معروف گردید.

(۱۸) .۲ قبه الغواره: این قبه در وسط صحن قرار دارد و در ۳۶۹ ساخته شد.

در زلزله سال ۱۱۷۳ تخریب گردید و عثمان پاشا در سال ۱۱۸۲ آن را بازسازی کرد.

این گنبد کوچک بر شش ستون از سنگ مرمر قرار دارد.

قبه یاد شده به صخره قربان نیز معروف بوده است.

گویند حضرت هابیل قربانی خویش را که گوسفندی بود بر این صخره قرار داد چون مورد قبول حق قرار گرفت به وسیله آتش سوخت و قربانی قابیل که گندم بود پذیرفته نشد و به همان حال باقی ماند لذا به برادرش حسادت ورزید و او را در کوه قاسیون به قتل رسانید.

از آن روز این مکان به صخره قربان معروف شد.

(۱۹) .۳ قبه الساعات: این قبه در شرق صحن اموی و کنار باب الساعات قرار دارد که در سده پنجم هجری ساخته شده و محل استقرار ساعت مسجد بوده است.

(۲۰) .۴ قبه النسر یا عقاب: یکی از بزرگ‌ترین بناهای فوقانی مسجد اموی است که بر فراز شبتسان قرار دارد و از سنگ مرمر می‌‌باشد.

دروازه‌های مسجد اموی از هنگام بنای مسجد برای ورود و خروج در چهار سمت آن درهایی قرار داده شد که عبارت بودند از: .۱ باب الزیاده: در سمت دیوار قبله و جنوب مسجد بود که در دوره عثمانی به باب العنبرانیین و بعدها نیز به باب القوافین مشهور شد.

.۲ باب جیرون: در شرق مسجد و از بزرگ‌ترین درهای آن بوده است.

این در بعدها به باب الساعات معروف گشت و باب الکلاسه و باب اللبادین نیز به آن گفته می‌‌شد.

در کنار آن راس الحسین قرار دارد.

.۳ باب