دانلود مقاله استان باختران

آشنایی با جهانی که در آن زندگی می کنیم و کشوری که به ان تعلق داریم و استان و شهر و روستایی که در آن سکونت گزیده ایم، برای همه ما لازم است .

آنان که دانش جغرافیا ، علاقه نشان می دهند ، کسانی هستند که می خواهند سر از لاک انزوا و عزلت بیرون آورند و به محیط پیرامون خویش نظر افکنند .

انان می خواهند محیط زندگی خویش را بشناسند و با طبیعت آن محیط و با مردمی که در آن زندگی می کنند، رابطه ای انسانی و سازنده داشته باشند .

«دانش جغرافیا» به انسان وسعت چشم انداز می دهد و در نتیجه فرهنگ فرد را نسبت به محیط زندگی خود افزایش و اعتلا می بخشد .

یکی ا نقائصی که تا کنون در برنامه آموزش جغرافیا در کشور ما وجود داشته این بوده که دانش آموزان در عین حال که موظف بوده اند نام شهرها و آب و هوا و محصولات و جمعیت کشورهای دور را فرا گیرند از جغرافیای استان و شهر خویش بی خبر بوده اند و در کتابهای جغرافیا هیچ گونه مطلب مستقلی برای آشنایی ویژه دانش آموزان هر استان با جغرافیای آن استان وجود نداشته است .

وزارت آموزش و پرورش ، با عنایت الهی و به برکت انقلاب اسلامی ، توفیق یافته است تا از سال تحصیلی 64-63 این نقصیه را در برنامهآموزشی دبیرستانهای کشور برطرف سازد و از طریق گروههای آموزشی و به همت دبیران محترم جغرافیای استانها، برای هر استان ، جغرافیای مخصوصی تالیف نماید تا در سال دوم دبیرستانها علاوه بر جغرافیای ایران که جنبه عمومی دارد به دانش آموزان هر استان تدریس شود.

امید است این اقدام گامی در راه آشنائی هر چه بهتر نسل جوان ما با محیطی که در آن زندگی
می کنند محسوب شود و این آشنایی وشناخت سبب شود تا ما از امکانات خدا داده سرزمین خویش استفاده بیشتری کنیم و به استقلال و خودکفایی نزدیکتر شویم و امید است آگاهی ما از اوضاع و احوال استان و شهرما ، ما را برای خدمت گذاری بیشتر به مردمان کشورمان آماده سازد ، مردمی که امروزه برای حفظ و حمایت انقلاب اسلامی در برابر ظلم و ستم قدرت های استکباری بپا خاسته اند و با ایمان به خداوند و ایثار و شهادت ، از ارزشهای اسلامی و انسانی دفاع می کنند .
موقعیت ،حدود و وسعت
استان باختران در مغرب ایران ، بین تا تا و عرض شمالی و و تا و طول شرقی از نصف النهار گرینویچ واقع شده و محدوده از شمال به استان کردستان ، از جنوب به استانهای لرستان وایلام ، از مغرب به کشور عراق و از مشرق به استان همدان است .

وسعت این استان بالغ بر 23666 کیلومتر مربع است که بشکل مستطیل در نقشه ایران مشخص شده و ارتفاع متوسط آن از سطح دریا 1200 متر می باشد .

ناهمواری ها :
استان باختران منطقه ای کوهستانی است که بخشی از سلسله جبال منظم زاگرس قسمت عمده این استان را پوشانده و تنها در بخش هائی ا دامنه های کم شیب و گسترده این کوهستان و یا دره های عریض ، زمین های کم ارتفاع و جلگه های آبرفتی مشاهده می شود .

سلسله جبال زاگرس چین خوردگی های منظم و مرتفعی است که در مغرب ایران از شمال غربی به جنوب شرقی کشیده شده است .

پیدایش این سلسله جبال در دوران مزوزوئیک و ترشیاری بر می گردد .

هسته اصلی این کوهستان رسوبات دریائی دوران مزوزوئیک و گنبدهای خارائی ترشیاری زمین شناسی است .

چنانکه آهک ژوراستیک خمیرمایه اصلی محور کوهستان های زاگرس را تشکیل می دهد که به رنگهای سبز و قرمز ، از شمال تا جنوب زاگرس دیده می شود .

و سپس طبقات جوانتری از دوران کرتاسه ، رسوبات ژوراستیک را پوشانیده است .

رسوبات کرتاسه در دره قره سو به طرف باختران از شیست و از آن به بعد تا بیستون متناوباً رسوبات کرتاسه یا آهک ژوراستیک مشاهده می شود .

ارتفاعات زاگرس در ترشیاری فعالیت شدید آتش فشانی د اشته و رسوبات دریائی و آتش فشانی بر روی طبقات پیشین قرار گرفته و هم اینک رسوبات حاصله از فرسایش قلل در کواترنری قشر بالائی خاک را تشکیل می دهد .

بدلیل آنکه چین خوردگی های زاگرس بین فشار شدید منطقه غربی و استواری فلات مرکزی ایران بوجود آمده ، ارتفاعات بسیار منظم و دره ها کاملاً موازی با یکدیگرند .

قسمت اعظم چین خوردگی های زاگرس در باختران از رسوبات آهکی است اما هرچه بطرف مغرب پیش می رویم طبقات گچ ازدیاد یافته و بر آهک غلبه نموده است.

بطور کلی ناهمواری های باختران به دو قسمت تقسیم می شود .

-کوههای دالاهو : در غرب استان واقع شده و دارای پوشش جنگلی ومراتع سرسبز در دامنه و همچنین قلل برفگیر و چشمه سارهای متعدد می باشد ، و سرچشمه رودهای دائمی است .

این کوه بر جلگه کرند و جلگه عراق مسلط است .
-کوههای پرآو : بلندترین کوه پرآو ، کوه بیستون است .

این کوهستان به طرف شرق و در امتداد الوند قرار گرفته و با جهت شمال غربی به طرف کوههای طاق و سان پیش می رود .

کتیبه ای از زمان هخامنشیان در کوهپایه بیستون ئ حجازیهای داخل آن از زمان ساسانیان در طاق بستان باقی مانده است .

جلگه ها و دشت ها : چنانکه در قسمت ناهمواریها اشاره شد ، بیشتر مناطق استان باختران کوهستانی است ، اما همین کوهستانی بودن موجب شده که شکست ها و چاله های ساختمانی اولیه ؤ غالباً جلگه ها و دشت های این ناحیه را بوجود آورد .

در فواصل کوهها که گاهی پهناور و در بعضی جاها کم عرض و باریک می باشند ، دشتها و جلگه های متعددی تشکیل شده که از مواد آبرفتی انباشته شده است .

عامل اصلی در تشکیل قشر بالائی خاک این جلگه ها و دشت ها ، فرسایش ممتد سالهای طولانی بوده که همچنان ادامه دارد .

باید گفت که زندگی مردم این ناحیه از گذشته دور تا کنون همواره بستگی نزدیک با این جلگه های حاصل خیز کشاورزی داشته است .

زمین کشاورزی وسیله جلب و اسکان و تمرکز جمعیت شده و متقابلاً ازدیاد جمعیت ، باروری بیشتر زمینها را بهمراه آورده است .

برخی از جلگه های آبرفتی باختران نمونه بهترین زمین های کشاورزی بوده و شاید جزء مستعد ترین بخش های فلاحتی کشور ما باشند ، جلگه ماهی دشت و کلیائی از آن قبیلند .

مساعدت آب و هوا نیز در این مورد کمک شایانی بوده و سبب شده است که با کمترین امکانات و ابتدائی ترین وسائل محصول نسبتاً فراوانی بدست آید .

جلگه ها و دشتهای مهم باختران بقرار زیر است :‌ دشت واقع بین ارتفاعات الوند در مشرق و کوه بیدسرخ صحنه ، عرض این دشت حدود 55 کیلومتر ، ارتفاعات شمالی آن نسبتاً صعب العبور ولی از طرف جنوب بکلی باز و هموار است ، و به همین سبب راههایی به طرف شهرستانی دماوند و تویسرکان از این منطقه کشیده شده است .

این دشت حاصلخیز بوده و برای زراعت ساکنین منطقه از اهمیت خاصی برخوردار است .

دشت بین صحنه و باختران : این دشت از پای ارتفاعات بیدسرخ آغاز می شود و در ارتفاعات نعل شکل خاتمه می یابد ، عرض آن حدود 90 کیلومتر است که در شمال آن ارتفاعات پرآو و شاهو قرار دارد .

این دشت نیز حاصلخیز بوده و آبهای فراوانی در آن جریان دارد ، اما به علت عمق بستر رودخانه ، آب به اراضی اطراف کاملاً مسلط نیست و این امر باعث گردیده که سیستم آبیاری صحیح در این منطقه انجام نگیرد و در نتیجه ، با توجه به امکانات طبیعی موجود زراعت رونق چندانی نداشته باشد .

د-خاک شکل ظاهری خاکهای منطقه به طور مختصر به قرار زیر می باشد : اراضی دامنه کوهها که اکثراً دارای شیب تند و دارای پستی و بلندی می باشند دارای خاکهای کم عمق ، درشت دانه و جوان است که اصطلاحاً خاکهای آبرفتی و واریزه ای نامیده می شوند .

و هرچه شیب دامنه ها ملایم تر می شود از درشتی بافت خاک کم شده و خاکهای عمیق و ریزدانه با کمی رشته های آهک دیده می شود که به خاکهای قهوه ای معروف هستند .

در مناطقی که دارای دشتهای پست و گود افتاده هستند ، بعلت تجمع آب های زیر زمینی ، خاکهای هیدرومورف یا اصطلاحاً خاکهای چمنی مرطوب مشاهده می شود .

در مناطق گرمسیری مانند منطقه شیرین و گیلانغرب و سومار .

بعلت تبخیر زیاد و بارندگی کم و وجود تشکیلات گچی و مارنی ، گاهی به خاک های شور برخورد می کنیم .

در کناره بعضی از رودخانه ها و مسیلها خاکهای جوان مطبق رسوبی به چشم می خورد .

در قسمت هایی دیگر خاکهای بسیار سنگین رسی را که در فصول خشک دارای شکاف های عریض و عمیق می باشند می بینیم .

اداره کشاورزی استان باختران طی سالهای اخیر جهت خاکشناسی و حاصلخیزی خاک، گروه هائی را در سطح استان مأمور کرده که عمده فعالیت آنها به قرار زیر بوده است : تعیین نیاز غذایی و آبی محصولات ، زهکشی و اصلاح اراضی ، حفاظت خاک، شناسایی خاک بوسیله آزمایشگاه ها و اصلاح اراضی شور و قلیایی .

برای تحقق اقدامات فوق نقشه های خاکشناسی و جدولهای آماری نیز از مناطق استان باختران تهیه شده است .

ه-آبها آبهای استان باختران : بعلت وزش بادهای مرطوبی که از طرف مدیترانه و اقیانوس اطلس می وزد ، زمینی و همچنین جریان رودهای متعددی در نواحی مختلف این استان گردیده که تمام آنهاه طرف خلیج فارس جریان پیدا می کنند .

رودهای این استان بیشتر سیلابی و پرپیچ و خم می باشند چنانکه دره های متعددی را قطع کرده و فاصله نسبتاً زیادی از یکدیگر دارند .

مهمترین حوزه های آبریز استان باختران عبارتند از : 1-آبهای سطح الارضی : الف-حوضه آبریز سیروان که شامل آب لیله ، زیمکان ، آب زرشک ، مره خلیل ، گاورود علیا«گاووهرو) و آب شمشیر است .

ب-حوضه آبریز قره سو که شامل رودخانه قره سو ، رازآور ، مرگ و قسمتی از حوضه آبریز سیمره ، رود الوند یا اروند و هزارخانی است .

2-آبهای تحت الارضی با توجه به ساختمان زمین شناسی منطقه می توان این استان را از نظر آبهای زیر زمینی غنی دانست .

عواملی مانند دشتهای وسیع با بستر آبرفتی عمیق و میزان بارندگی سالانه و وجود کوههای آهکی و طبقات غیر قابل نفوذ تحت الارضی در آبرفتهای منطقه باعث وجود آبهای زیر زمینی گشته است .

چاههای عمیقی که در منطقه حفر گردیده اند و به تفاوت از 70 تا 100 متر عمق دارند ، و همچنین وجود چشمه های فراوان چون سرآب روانسر ، و آبهای جوشان چون سرآب گرم و سرپل ذهاب شاهدی بر این مدعاست .

به عنوان مثال به ذکر نام بعضی از سرآبها در منطقه باختران، در زیر اشاره می کنیم : الف- سرآب قنبر ، در جنوب شهر باختران و در دامنه کوه سفید واقع شده که آب مصرفی قسمتی از شهر باختران را تامین می نماید .

ب-سراب طاق و سان : در شمال شهر باختران در دامنه کوه وطاق وسان که بیشتر مصرف زراعی دارد .

ج-سرآب خضر زنده و سرآب خضر الیاس : در 24 کیلومتری شمال غرب شهر باختران و در مجاورت جاده باختران به سنندج قرار دارد .

د-سرآب نیلوفر : در 30 کیلومتری شمال غربی باختران ، استخر وسیعی را تشکیل می دهد که مملو از گلهای نیلوفر است ، و ظرفیت بهره دهی آب فراوان دارد ، و برای پرورش ماهی نیز مناسب است .

ه- سرآب پاوری : در مسیر جاده باختران به روانسرو نزدیک روستای قزاقچی است .

سرآبهای دیگری که می توان در این استان از آنها نام برد ، سرآب گرم قلعه شاهین ، سرآب صحنه ، سرآب هرسین ، سرآب هرسم ، سرآب حوری و سرآب و سرآب ورمنجه می باشند .

آب و هوا آب و هواس استان باختران رویهم رفته ، با توجه به نظریات هواشناسان و ضبط آمار و ارقام سالیانه و تجربیات محلی ، آب و هوای معتدل کوهستانی است .

صرف نظر از مناطق غربی و مرزی این استان که در مجاورت کشور عراق قرار گرفته و بدان اشاره خواهیم کرد ، بقیه مناطق استان از نظر آب و هوایی تحت تاثیر عوامل اصلی و فرعی دیگری می باشد که وضع اقلیمی این ناحیه را می سازد .

عوامل اصلی عبارتند از :‌اول ارتفاعات این استان که در مقابل جریانهای مرطوب غربی قرار گرفته و معمولاً دامنه های این کوهستانها ، خصوصاً‌ دامنه های رو بمغرب دارای رطوبت بیشتر و دامنه های رو بمشرق خشکتر و دارای نزولات جوی کمتری است .

دوم ورود و عبور جریان مرطوب مدیترانه ای که موجب اصلی بارندگیهای ناحیه