دانلود تحقیق بیمه‌های اشخاص

مفاهیم بنیادی بیمه‌های اشخاص
علل پیدایش، گسترش و تکامل بیمه‌های اشخاص
از آغاز پیدایش جوامع انسانی، بشر همواره در جستجوی تأمین جسمی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی خود بوده است.

بیمه‌های اشخاص هم درست به همین دلیل یکی از ابداعات انسان‌ها برای به دست آوردن تأمین اقتصادی به حساب می‌آید.
از یک دیدگاه می‌توان بیمه‌های اشخاص را به چند بخش مهم تقسیم کرد که هر یک از آن‌ها بالقوه آثاری مثبت یا منفی در جوامع بشری دارند.

بیمه‌های اشخاص علاوه بر اینکه یک محصول به حساب می‌آید، در راستای تأمین نیازهای اولیه جوامع انسانی، در زمره‌ی خدمات مهم و قابل توجه نیز شمرده می‌شود.
ابنای بشر نیاز به تأمین دارند و این امر غریزی و شاخه‌هایی از ثبات و اطمینان اجتماعی است.

شرکت‌های بیمه با ارائه بیمه‌های اشخاص، زندگی انسان‌ها را ارزیابی نمی‌کنند؛ بلکه هدف اصلی و اساسی، ارزیابی و حراست از ارزش‌های اقتصادی زندگی انسان‌هاست.

ارزش مادی و اقتصادی درآمد حاصل از کار و فعالیت یک انسان، تأمین‌کننده نیاز مادی او است که انسان بدان متکی است.

بنابراین، بیمه‌های زندگی، علاوه بر جنبه خدماتی و انسانی آن، می‌تواند نیازهای مالی و اقتصادی خانواده‌ها را نیز برطرف سازد.
بیمه‌های اشخاص یکی از شاخص‌های شناخته شده در سنجش تأمین و رفاه مردم کشورهاست و کشورهایی که مردم آن به فراخور نیاز خود از این تأمین برخوردارند، با اطمینان و اعتماد بیشتری در برنامه‌ریزی، توسعه و گسترش جامعه خویش مشارکت می‌نمایند.
تاریخچه‌ی بیمه‌های اشخاص به چند قرن قبل باز می‌گردد.

نخستین بیمه‌نامه، در زمان ملکه الیزابت اول صادر گردید که به صورت یک بیمه «عمر زمانی ساده» بود، و زندگی بیمه‌گذار را برای مدت یک سال تحت پوشش قرار می‌داد.

آقای هارولد.

ای.

رایز در کتاب «تاریخچه‌ی بیمه در انگلستان» می‌نویسد که اولین بیمه‌نامه در 18 ژوئن 1583 صادر گردید که زندگی آقای «ویلیام گیبونز» را به مدت یک سال تحت پوشش بیمه‌ای قرار داده بود.

سرمایه بیمه، معادل 3836 پوند بود که نرخ حق بیمه آن 8 درصد و 16 بیمه‌گر هر یک به فراخور حال خود سهمی از آن را تقبل کرده بودند.
بیمه‌های اشخاص در مراحل بَدوی و ابتدایی خود بر پایه و اصول علمی و فنی و مبنی بر جداول حق بیمه و نحوه‌ی انتخاب ریسک پایه‌گذاری نشده بود و به همین دلیل، توسعه و گسترش و پیدایش «جدول مرگ و میر» ، نقطه عطفی در تاریخچه بیمه‌های اشخاص محسوب می‌گردد؛ زیرا با به کارگیری اصول علمی و فنی در بیمه‌ها و آن هم پس از تجارب حاصله طی چند قرن، اولین بیمه‌نامه در سال 1807 میلادی بر پایه و اساس همین معیارهای فنی صادر گردید.
در سال‌های آغازین پیدایش بیمه‌های اشخاص، صدور بیمه‌نامه بدون توجه به اصول پزشکی انجام می‌شد و صرفاً کافی بود که شخص متقاضی در مقابل مدیران شرکت بیمه ظاهر گردد و آن‌ها با مذاکره با وی و داوری ظاهری، خطر را ارزیابی کنند.

در سال‌های بعد، پزشکان به جمع این مدیران اضافه شدند و ارزیابی خطر صرفاً بر اساس اظهارات متقاضی بیمه و از روی ظاهر وی انجام نمی‌پذیرفت.
به مرور زمان و با گسترش روزافزون بیمه‌های اشخاص، این روند ارزیابی غیرعملی و ناکافی به نظر می‌رسید و از سویی اهمیت معاینات کامل پزشکی به منظور گزینش و ارزیابی واقعی خطر، مورد توجه قرار گرفت و به همین دلیل، شرکت‌های بیمه قبل از صدور بیمه‌نامه از متقاضی می‌خواستند تا درباره‌ی سلامتی خود از یکی از پزشکان گزارشی اخذ نماید.
به تدریج پرسش‌نامه‌هایی پزشکی شکل گرفته و کامل گردیدند و شرکت‌های بیمه قبل از صدور بیمه‌نامه با ارزیابی دقیق اطلاعات مندرج در فرم‌های پزشکی و سابقه‌ی سلامتی فرد متقاضی و اعضای خانواده‌اش،‌ به بررسی دقیق خطر مورد بیمه پرداختند.
با توجه به اینکه تجارب به دست آمده در آغاز، خلأ مشهودی را بین اطلاعات موجود و اطلاعات مورد نیاز با واقعیت‌ها نشان می‌داد، به همین مناسبت پزشکان و «محاسبان فنی» به همکاری نزدیک و تنگاتنگ پرداختند.

تحقیقات در مورد مرگ و میر، منتج به آمیزش و ترکیب اطلاعات فنی پزشکی گردید؛ که در نهایت باعث به دست آمدن یک سری اطلاعات مفید در مورد عوامل مؤثر هر خطر شد و بیمه‌گران با دسترسی به این اطلاعات با اطمینان خاطر بیشتری به کار صدور بیمه‌نامه پرداختند.
بهتر است به طور خلاصه به نیاز انسان‌ها به بیمه‌های اشخاص اشاره‌ای کنیم.

بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهند که معمولاً انسان‌ها به دلایل پنجگانه‌ی زیر به خرید بیمه‌های اشخاص اقدام می‌کنند:
1 1 نیاز اصلی و اساسی فیزیولوژیکی انسان،
2 1 نیاز به حفظ و حراست خود در قبال خطرهای خارجی،
3 1 نیاز به عشق ، محبت و فعالیت‌های اجتماعی،
4 1 اقناع حس احترام نسبت به خویشتن،
5 1 خودآگاهی و تکامل.
عمدتاً خطرهایی را که انسان در برابر آن‌ها آسیب‌پذیری بیشتری دارد، به دو نوع تقسیم می‌کنند:
الف خسارات مالی،
ب خسارات جانی.
بدیهی است که انسان نمی‌تواند زمان بروز این گونه خطرها را پیش‌بینی کند.

البته در عصر حاضر و با بهره‌گیری از فن‌آوری نو می‌توان در بعضی از مواقع بروز حوادث و سوانح طبیعی از قبیل توفان یا زلزله را پیش‌بینی کرد.

اما آیا می‌توان از ضرر و زیان‌های مادی آن‌ها هم جلوگیری کرد؟

بلی، جلوگیری از ضرر و زیان‌های مادی این گونه حوادث بر عهده‌ی شرکت‌های بیمه نهاده شده است که این، همانا عصاره و مفهوم یا به عبارت دیگر، کاربرد بیمه است.

آیا راهی برای جلوگیری از مرگ، به ویژه مرگ‌های زودرسی و دور از انتظار وجود دارد؟

آیا هرگز فکر کرده‌اید که مرگی زودرس می‌تواند چه عواقب اقتصادی ناگواری را به دنبال داشته باشد؟

در جوامع اسلامی، انسان‌ها با اتکال به خداوند متعال کمتر تمایل به خرید بیمه‌های اشخاص نشان می‌دهند و حال آنکه قادر مطلق، راه و چاه را در مقابل انسان‌ها قرار داده و راه‌های جلوگیری از مخاطرات، یا کاهش آن را به انسان‌ها آموخته است.

یکی از راه‌های کم کردن مخاطرات یا بهتر بگوییم خنثی نمودن آثار منفی مرگ نابهنگام در جوامع انسانی، تأمین قابل ابتیاع از طریق بیمه‌های اشخاص است اگر حادثه‌ای ناگوار منجر به مرگ و از دست رفتن زندگی گردد، این بیمه‌های عمر است که ضرر و زیان مالی و اقتصادی حاصل از آن را جبران می‌کنند.

اما اگر حادثه منجر به از کار افتادگی یا نقص عضو گردد، غرامت تحت پوشش بیمه‌نامه حادثه یا درمانی، قابل پرداخت خواهد بود.
از دیدگاه جامعه، بیمه‌های اشخاص یک طرح اجتماعی است تا از طریق جمع‌آوری پول (حق بیمه) بتوان خسارات فوت و از کارافتادگی و نقص عضو گروهی از افراد را که زودتر از موعد مورد انتظار دچار این حوادث شده‌اند، جبران نبود.
درباره‌ی این تأمین مالی و مادی سؤالات متعددی به ذهن متبادر می‌گردد: تأمین تا چه مبلغ و چه میزان؟

خطر بیمه‌پذیر تا چه حدی با زندگی خانوادگی فرد ارتباط نزدیک دارد یا بر آن تأثیرات مثبت و یا منفی می‌گذارد؟

شواهد و دلایل متعددی، نشان‌دهنده‌ی این واقعیت‌اند که عکس‌العمل‌های افراد در مقابله با خطر تا حدود زیادی به شخصیت، تعلیم و تربیت، جنس و سن فرد بیمه شده بستگی دارد.
انسان، از کلیه موجودات برتر است.

انسان می‌تواند با برنامه‌ریزی و آینده‌نگری، اقدامات آتی خود را طراحی و برنامه‌ریزی کند.

این همان استعداد، حق و آزادی اوست که وی را در تصمیم‌گیری توانا می‌سازد تا ازین طریق هویت فردی خود را حفظ کند.

باید گفت که تأمین مالی و اقتصادی است که بشر را وادار به تحرک و فعالیت بیشتر می‌کند.

لذا تأمین اقتصادی قابل قبول، باعث جلوگیری از بسیاری خطاهای انسانی می‌گردد و تا حدودی از طریق آن می‌توان اصالت و خصیصه‌ی انسان بودن را حفظ کرد.

از طریق تأمین مالی و اقتصادی است که می‌توان روابط متقابل انسان‌ها را در قبال یکدیگر و جامعه انسانی شکوفا نمود و این‌ها همه علاوه بر بعد روحانی زندگی بشری است.
گفتیم که ابنای بشر همیشه در معرض خطرهای گوناگون و جدی قرار دارند.

و اشاره شد که این خطرها به دو دسته خطرهای مالی و جانی تقسیم‌بندی می‌شوند.

خطرهای مالی، مانند: آتش‌سوزی، توفان، و صاعقه، زلزله یا از بین رفتن اموال در زمان حمل و صدها مورد مشابه دیگر و خطرهای جانی، مانند: فوت ناشی از حادثه، نقص عضو و از کارافتادگی که باعث از دست رفتن یا کاهش درآمدهای مالی و اقتصادی یک شخص می‌گردند.

فرضیه بیمه‌های اشخاص، کاهش آثار اقتصادی این خطرها برای خانواده‌هاست.

در واقع، خوشبختانه افرادی که دچار حوادث نمی‌شوند، به کمک افراد حادثه دیده می‌شتابند و آن‌ها را یاری می‌کنند؛ زیرا یک نفر نمی‌تواند این گونه آثار اقتصادی را به تنهایی جبران نماید.

لذا افراد با پرداخت مبالغی به عنوان حق بیمه، خود را آماده می‌سازند تا چنانچه حادثه‌ای ناگوار به سراغ آن‌ها بیاید، بتوانند با بهره‌گیری از این وجوه ناچیزی که در صندوق شرکت‌های بیمه جمع شده است، خسارت خود را جبران نمایند.

3 اصول قراردادهای بیمه‌های اشخاص
بیمه‌های اشخاص، یکی از انواع بیمه‌های بازرگانی است که به منظور جبران توقف درآمد بیمه شده ابداع گردیده است، این توقف خواه بر اثر مرگ باشد یا نقص عضو و یا از کارافتادگی.

قرارداد بیمه، سندی است حاکی از تعهد جبران زیان و پرداخت غرامت که در صورت تحقق خطرهای مورد بیمه می‌تواند تا حدود خیلی زیادی پوشش اجتماعی نسبتاً مهمی را بین اقشار کم درآمد جوامع پیش‌رفته صنعتی بسط و گسترش دهد.
بیمه‌های اشخاص، یکی از انواع بیمه‌های بازرگانی است که به منظور جبران توقف درآمد بیمه شده ابداع گردیده است، این توقف خواه بر اثر مرگ باشد یا نقص عضو و یا از کارافتادگی.

قرارداد بیمه، سندی است حاکی از تعهد جبران زیان و پرداخت غرامت که در صورت تحقق خطرهای مورد بیمه می‌تواند تا حدود خیلی زیادی پوشش اجتماعی نسبتاً مهمی را بین اقشار کم درآمد جوامع پیش‌رفته صنعتی بسط و گسترش دهد.

قانون بیمه‌ی انگلستان که به دلیل قدمت از اعتبار جهانی برخوردار است، مقررات بیمه‌های اشخاص را برای اولین بار در آوریل 1757 تدوین نمود، این قانون مجدداً در سال 1774 اصلاح گردید.

در طول مدت 232 سالی که از تدوین این قانون تا به امروز می‌گذرد، بیمه‌گران اقصی نقاط جهان با استناد به فراگیر بودن قانون و تأمین‌های مالی، اقتصادی و انسانی آن، به دنبال ابداع طرح‌های نوینی بوده‌اند تا دامنه‌ی پوشش را گسترش و کاربرد جهانی بیم‌های اشخاص را در بین توده‌های محروم و کم درآمد و نیازمند به تأمین، توسعه دهند.

بیمه‌های اشخاص، سندی است مکتوب و حاکی از توافق‌های بیمه‌گر و بیمه‌گذار که حدود وظایف هر یک را در مقابل دیگری به صراحت معین و مشخص نموده است.

ماده یک قانون بیمه ایران عقد بیمه را چنین تعریف می‌کند: «بیمه عقدی است که به موجب آن یک طرف تعهد می‌کند در ازای پرداخت وجه یا وجوهی از طرف دیگر در صورت وقوع یا بروز حادثه خسارت وارده بر او را جبران نموده یا وجه معینی را بپردازد.

متعهد را بیمه‌گر، طرف تعهد را بیمه‌گذار و وجهی را که بیمه‌گذار به بیمه‌گر می‌پردارد حق بیمه و آنچه را که بیمه می‌شود موضوع بیمه می‌نامند».

ماده 2 همین قانون بیمه ایران،‌ بیمه‌نامه و مشخصات آن را چنین تعریف می‌کند: «عقد بیمه و شرایط آن باید به موجب سند کتبی باشد و سند مزبور مرسوم به بیمه‌نامه خواهد بود».

بنا به تعریف فوق، بیمه‌نامه در حقیقت آثار عقد بین بیمه‌گر و بیمه‌گذار است که به موجب آن بیمه‌گر متعهد می‌شود در صورت تحقق خطر موضوع بیمه، خسارت وارده را جبران کند و در مقابل،‌ بیمه‌گذار که موظف به پرداخت حق بیمه گردیده است و مکلف می‌شود الزاماتی را در حین اجرای قرارداد، ایفا نماید.

بیمه‌نامه‌های معمول در مؤسسات بیمه از دو قسمت جدول مشخصات و شرایط عمومی تشکیل شده است.

در جدول مشخصات، اطلاعات خاص مربوط به بیمه‌گذار، تاریخ انعقاد قرارداد، سرمایه مورد بیمه ذکر می‌شود.

ماده 3 قانون بیمه ایران درباره موضوعاتی که باید به طور صریح در بیمه‌نامه درج گردد، چنین حکم می‌کند: «ماده‌ی 3 ـ در بیمه‌نامه باید امور ذیل به طور صریح قید شود: تاریخ انعقاد قرارداد، اسم بیمه‌گر و بیمه‌گذار، موضوع بیمه، حادثه یا خطری که عقد بیمه به مناسبت آن به عمل آمده است، ابتدا و انتهای بیمه، حق بیمه، میزان تعهد بیمه‌گر در صورت وقوع حادثه».

لازم به تذکر است که بسیاری از اطلاعات یاد شده به طور صریح در جدول مشخصات بیمه‌نامه آمده است و این جدول معمولاً بر اساس «پرسش‌نامه» تکمیل و از سوی بیمه‌گذار یا بیمه‌شده یا هر دو کامل می‌گردد.

اما در رابطه با برخی دیگر از اطلاعات یاد شده بالا به شرایط عمومی و خصوصی بیمه‌نامه رجوع نمود.

همان‌طور که اشاره شد، بیمه‌های اشخاص در طول سال‌ها قدمت خود، تحول تکاملی مداوم داشته است و با پیدایش موضوعات جدید، نحوه‌ی تنظیم و تکمیل بیمه‌نامه‌ها یا فروش آن‌ها، ارزیابی خطر، معاینات پزشکی و...

متحول شده است.

مجموعه اطلاعاتی که یک بیمه‌نامه را تشکیل می‌دهند شامل سه گروه به شرح زیر است: ـ جدول مشخصات و تعاریف آن، ـ توافق بیمه‌ای، ـ شروط بیمه‌نامه.

4 ـ تعاریف جدول مشخصات ـ بیمه‌گر ـ شرکت بیمه مجازی است که براساس قانون و مقررات بیمه در ایران و شرایط عمومی و خصوصی این بیمه‌نامه، در ازای دریافت حق بیمه، انجام تعهداتی را به عهده می‌گیرد.

بیمه‌گذار ـ شخصی حقیقی یا حقوقی است که قرارداد بیمه را با بیمه‌گر منعقد و پرداخت حق بیمه را تعهد می‌نماید.

بیمه شده ـ شخصی است که احتمال تحقق خطر یا خطرهای مشمول این بیمه‌نامه برای او انعقاد قرارداد را موجب می‌شود.

استفاده‌کننده ـ شخصی است که در صورت تحقق خطر برای بیمه شده از مزایای بیمه‌نامه یا قرارداد بیمه استفاده خواهد کرد.

غرامت (سرمایه بیمه) ـ وجهی است که بیمه‌گر متعهد است طبق شرایط این بیمه‌نامه در مقابل بروز خطر یا خطرهای مورد بیمه به ذینفع یا استفاده‌کننده بپردازد.

حق بیمه ـ وجهی است که بیمه‌گذار در مقابل تعهدات بیمه‌گر می‌پردازد.

5 ـ جدول مشخصات صفحه‌ی اول بیمه‌نامه یا به اصطلاح بیمه‌گران انگلیسی زبان (Face of the policy) شامل اطلاعات مورد نظر بیمه‌گر و بیمه‌گذار می‌باشد.

اطلاعات طبقه‌بندی شده در جدول مشخصات بیمه‌ای را می‌توان به شرح زیر تقسیم‌بندی نمود: 6 ـ‌ توافق بیمه‌ای توافق بیمه‌ای معمولاً بیانگر تعهدات دو طرف بیمه‌گر و بیمه‌گذار است که معمولاً بدین صورت و مفهوم در بیمه‌نامه‌ها ذکر می‌گردد: «شرکت بیمه .............

براساس مندرجات پیشنهاد بیمه مورخ ..............

بیمه‌گذار/ بیمه‌شده/ و ضمائم آن تعهد می‌نماید در برابر پرداخت منظم حق بیمه توسط بیمه‌گذار و طبق شرایط عمومی و خصوصی چاپی و غیرچاپی مندرج در این بیمه‌نامه و اوراق الحاقی آن، در صورت فوت بیمه شده در طول مدت اعتبار بیمه‌نامه، سرمایه مندرج در بیمه‌نامه را به استفاده‌کننده و در صورت حیات به خود وی پرداخت نماید».

توافق بیمه‌ای معمولاً اساس قرارداد هم تلقی می‌گردد.

7 ـ شرایط بیمه‌نامه شرایط عمومی معمول در بازار بیمه ایران در سال 1347 از سوی سندیکای بیمه‌گران با اقتباس یا ترجمه از شرایط بیمه‌نامه‌های انگلیسی و با مد نظر قرار دادن قوانین مدنی و قانون بیمه‌ی مصوب 1316 تنظیم گردید که پس از تأسیس بیمه مرکزی ایران در سال 1350، شورای عالی بیمه که یکی از ارکان بیمه مرکزی است، ادامه استفاده مؤسسات بیمه از این شرایط را تا تنظیم شرایط جدید بدون مانع اعلام نمود.

با توجه به شرایط موجود در بیمه‌نامه‌ها، آن‌ها را به سه دسته خاص و کلی تقسیم‌بندی می‌شوند: ـ شرایط عمومی، ـ استثنائات، ـ شرایط خصوصی.

شرایط عمومی شرایط عمومی به مجموعه شرایطی گفته می‌شود که کاربردی یکسان و عام دارند و معمولاً بیمه‌گران آن‌ها را به صورت چاپی در ظهر بیمه‌نامه درجه می‌نمایند.

شرایط عمومی معمولاً ناظر به احکام آمره‌ی قانون بیمه است و بیمه‌گر و بیمه‌گذار ملزم به رعایت آن‌ها می‌باشند.

در بعضی از قسمت‌ها هم این شرایط، شامل توافق‌های عمومی است که معمولاً باید بین بیمه‌گر و بیمه‌گذار انجام شود.

همان‌طور که قبلاً تقسیم‌بندی گردید، شروط بیمه‌نامه را می‌توان به شرایط عمومی، استثنائات و شرایط خصوصی تقسیم کرد.

مجموعه این شرایط، روابط بین بیمه‌گر و بیمه‌گذار و محدوده‌ی پوشش بیمه‌ای را تعیین می‌نماید.

به منظور آشنایی شما با شرایط عمومی بیمه‌نامه به بررسی نمونه‌ای از شرایط بیمه‌نامه‌های یکی از شرکت‌های بیمه می‌پردازیم.

با بررسی شرایط عمومی و آگاهی بر روابط بین بیمه‌گر و بیمه‌گذار، لازم است به استثنائات بیمه‌نامه به طور اعم اشاره‌ای شود.

استثنائات خطر جنگ در صورتی که بیمه شده در نتیجه‌ی عملیات تعرضی و تدافعی یا هر نوع حادثه‌ دیگری که جنبه نظامی در مقابل نیروی مهاجم داشته باشد، فوت نماید، بیمه‌گر فقط ذخیره ریاضی بیمه‌نامه را تا روز حادثه خواهد پرداخت.

چنانچه بیمه شده به عنوان نظامی یا در تشکیلات نظامی تحت هر عنوان به جنگ فرستاده شود، بیمه‌نامه از تاریخ تجهیز بیمه شده به بیمه معلق تبدیل می‌شود، حتی اگر بیمه‌گر بر اثر بی‌اطلاعی به دریافت حق بیمه از بیمه‌گذار ادامه داده باشد.

در این صورت چنانچه به هر علتی خطری پیش آید، بیمه‌گر فقط ذخیره ریاضی سرمایه بیمه را تا روز تعلیق خواهد پرداخت و حق بیمه‌های اضافی دریافتی احتمالی از تاریخ تعلیق مسترد خواهد شد.

بیمه‌نامه معلق، شش ماه پس از ختم عملیات جنگی با برگشت بیمه شده به حال عادی و با در نظر گرفتن شرایط بیمه‌نامه، مبنی بر اینکه وضع مزاجی بیمه شده رضایت بخش است، به حالت اولیه اعاده خواهد شد.

در صورتی که بیمه شده در کشوری که در حال جنگ است، فوت کند با بیمه‌گذار و ورثه‌ی قانونی اوست که ثابت نمایند که فوت بیمه شده به علت عملیات جنگی نبوده است و بیمه‌نامه حالت تعلیق نداشته و در غیر این صورت بیمه‌گر فقط ذخیره ریاضی بیمه را خواهد پرداخت.

2 ـ 2 ـ 14 ـ سعی در خودکشی در صورتی که بیمه‌شده بر اثر خودکشی یا سعی در خودکشی در طول مدت دو سال از تاریخ شروع قرارداد بیمه یا از تاریخ برقراری مجدد فوت نماید، قفط ذخیره ریاضی بیمه‌نامه پرداخت می‌شود، مگر اینکه ورثه‌ی قانونی بیمه شده با دلایل کافی ثابت نمایند که خودکشی غیرارادی بوده است.

اما چنانچه دو سال از مدت بیمه یا از تاریخ برقراری مجدد گذشته باشد، تمام سرمایه بیمه پرداخت می‌شود.

اما چنانچه استفاده‌کننده یا بیمه‌گذار مسبب مرگ بیمه‌شده باشد، در این صورت فقط ذخیره ریاضی به سایر استفاده‌کنندگان یا ورثه‌ی قانونی او پرداخته خواهد شد.

شرایط خصوصی شرایط خصوصی، شرط یا شروطی است که طی توافق جداگانه‌ای در مواردی خاص، بین بیمه‌گر و بیمه‌گذار پدید می‌آید.

در چنین شرایط بیمه‌گر و بیمه‌گذار می‌توانند با توجه به اصول اساسی بیمه‌نامه و در چهارچوب قانون بیمه و مفاد پیش بینی شده در شرایط عمومی، شروط خاص دیگری را به منظور گسترش تعهد یا تحدید آن به عمل آورند که این گونه توافق‌ها معمولاً تحت عنوان شرایط یا شرط خصوصی در صفحه‌ی اول بیمه‌نامه درج می‌گردد.

گاهی اوقات ممکن است که شرایط خصوصی با شرایط عمومی یا «شرایط پیوست» بیمه‌نامه مغایرت داشته باشد که در این چنین موردی براساس عرف، شرایط خصوصی به ترتیب بر شرایط پیوست و شرایط عمومی بیمه‌نامه حاکمیت دارد؛ یعنی چنانچه شرطی مغایر شروط عمومی یا شرایط پیوست یک بیمه‌نامه باشد، توافق اخیر بر سایر شروط ارجحیت دارد و بیمه‌گر و بیمه‌گذار ملزم به رعایت و اجرای آن هستند.

برای مثال، بهتر است اشاره‌ای به جنگ تحمیلی ایران و عراق بنماییم: برای اولین بار در تاریخ بیمه‌های اشخاص در جهان، شرکت‌های بیمه ایرانی، اقدام به ارائه پوشش خطر جنگ برای رزمندگان خطوط مقدم، پشت جبهه و مناطق جنگی نمودند.

این توافق بیمه‌ای که با دریافت حق بیمه اضافی به ترتیب برای حضور در خطوط مقدم 5 درصد، پشت جبهه 5/1 درصد و مناطق جنگی 4 در هزار تعیین شده بود، نیروهای رزمنده را تحت پوشش بیمه‌ای قرار داد، این شرط جزء شروط خصوصی بیمه‌نامه محسوب می‌گردید و ارجحیت بر شروطی داشت که در صورت مشارکت بیمه شده در عملیات جنگی و تدافعی، بیمه‌نامه را به حالت تعلیق در می‌آورد.

8 ـ انواع اصلی بیمه‌های اشخاص شرکت‌های بیمه‌ای که در کار صدور بیمه‌های اشخاص فعالیت می‌نمایند، معمولاً پنج نوع از قراردادهای بیمه‌ای اشخاص را صادر می‌کنند که هر یک از این نوع پوشش‌های بیمه‌ای، خود به تعداد زیادی طرح‌های دیگر که بر اساس نیاز جامعه بیمه‌گذاران تهیه گردیده است، تقسیم می‌شود که براساس کاربرد هر یک از آن‌ها در جهان امروز، مشخصات آن‌ها را به طور خلاصه توضیح داده خواهد شد.

بیمه‌های اشخاص را اصولاً و در اغلب کتب، رسالات یا نظریات کارشناسان به 5 دسته اصلی و اساسی و براساس نوع پوشش‌هایی که ارائه می‌دهند، به شرح زیر تقسیم‌بندی کرده‌اند: الف: بیمه‌های عمر، ب: بیمه‌های مستمری، پ: بیمه‌های حوادث، ت: بیمه‌های درمانی، ث: بیمه‌های بازنشستگی.

بخش دوم بیمه‌های عمر و مستمری انواع بیمه‌های عمر بیمه‌های اشخاص را براساس نیاز افراد و جوامع انسانی می‌توان به چندین نوع و شکل تقسیم‌بندی نمود.

متخصصین بیمه‌های اشخاص تقسیم‌بندی‌های گوناگون و متنوعی را در این زمینه ارائه داده‌اند.

مؤلف کتاب «بیمه‌های عمر» قراردادهای بیمه‌های عمر را به 4 دسته کلی به شرح زیر تقسیم‌بندی نموده است: الف: بیمه‌های عمر زمانی؛ به شرط فوت یا خطر فوت ساده زمانی.

ب: بیمه‌های تمام عمر، پ: بیمه‌های پس‌انداز ت: مستمری‌ها.

1 ـ بیمه‌ی عمر خطر فوت ساده (عمر ساده زمانی) بیمه عمر خطر فوت ساده یا به اصطلاح دیگر، بیمه عمر ساده زمانی، نوعی از بیمه عمر است که پوشش بیمه‌ای را برای مدت معینی ارائه می‌دهد و سرمایه بیمه صرفاً در صورت فوت بیمه شده در اثنای مدت اعتبار قرارداد قابل پرداخت است و در صورتی که بیمه شده تا پایان مدت قرارداد در قید حیات باشد، وجهی بابت تعهدات بیمه‌گر به بیمه‌گذار، پرداخت نخواهد شد.

این‌گونه بیمه‌نامه برای مدت‌های کمتر از یک سال یا چندین ده سال می‌تواند صادر گردد و بیمه شده را تا سن 65 یا 70 سالگی تحت پوشش قرار می‌دهد.

در این بیمه‌نامه‌ها می‌توان شرط کرد که پس از انقضای مدت بیمه که ممکن است پنج، ده یا پانزده سال یا بیشتر باشد، بیمه‌نامه مجدداً و بدون انجام شدن معاینات پزشکی تمدید گردد.

البته شرکت‌های بیمه صادرکننده بیمه‌های عمر ساده زمانی، با دقت و وسواس بیشتری پرسشنامه‌های پزشکی را بررسی می‌کنند و محدودیت‌های خاصی را برای این گونه پوشش‌ها مد نظر قرار می‌دهند.

که از جمله این محدودیت‌ها می‌توان از محدودیت سرمایه یا محدودیت سنی نام برد.

به عبارت ساده‌تر، می‌توان گفت که بیمه عمر زمانی ساده یک پوشش بیمه‌ای موقت محسوب می‌گردد و به همین دلیل است که حق بیمه این نوع پوشش در مقایسه با سایر انواع بیمه‌ای نسبتاً ارزان‌تر می‌باشد که علت آن به جهت این است که بیمه‌گر در زمان پیری که معمولاً درصد مرگ و میر بالا می‌رود، تعهدی نسبت به پرداخت سرمایه بیمه‌ای ندارد.

بیمه‌گر در بیمه عمر زمانی، بروز یک حادثه احتمالی را بیمه می‌نماید و حال آن که در بیمه‌های تمام عمر، قراردادها بیمه یک خطر محتمل و قطعی را تحت پوشش قرار می‌دهد.

بیمه عمر در خطر فوت ساده (ساده زمانی) دارای مزایایی به شرح زیر است: الف ـ با توجه به اینکه حق بیمه آن در مقایسه با سایر طرح‌های بیمه‌ای ارزان است، بیمه شده می‌تواند با حق بیمه‌های کم، پوشش بیمه‌ای مناسبی را اخذ نماید.

ب ـ تورم اثر ناچیزی بر روی این نوع بیمه دارد؛ زیرا با توجه به حق بیمه اندک آن بیمه‌گذار می‌تواند به راحتی افزایش سرمایه بدهد و بدین سان آثار مخرب تورم را خنثی سازد.

1 ـ 1 صور مختلف بیمه‌های خطر فوت ساده‌ی زمانی 1 ـ 1 ـ 1 بیمه‌نامه‌های قابل تمدید در بسیاری از بیمه‌نامه‌های خطر فوت ساده با زمان پنج یا ده ساله، شرط تمدید و تجدید بیمه‌نامه برای مدت معین دیگری بدون انجام شدن معاینات پزشکی پیش‌بینی شده است.

این حق اختیار به بیمه شده اجازه می‌دهد که در پایان اولین دوره اعتبار بیمه‌نامه، آن را بدون انجام معاینات پزشکی و بدون در نظر گرفتن وضعیت جسمانی بیمه شده تمدید نماید.

در واقع تمدید بیمه‌نامه با پرداخت حق بیمه مربوط به همان سن و سال و بدون ارائه اسناد و مدارک، دال بر قابلیت بیمه شدن بیمه‌شده، تمدید می‌گردد.

لازم به تذکر است که معمولاً شرکت‌های بیمه برای این گونه بیمه‌شدگان محدودیت سنی قائل می‌شوند که این محدودیت بین سنین 60 تا 65 سالگی است و مدت تمدیدی هم برای سال‌های معینی است که نمی‌تواند از پنج سال بیشتر باشد.

بیمه‌نامه عمر زمانی، بدون شرط تمدید، بیمه شده را در وضعیت نامساعدی قرار می‌دهد.

مثلاً بیمه‌شده‌ای که در زمان تمدید قرارداد از وضعیت جسمانی مطلوب و مناسبی برخوردار نیست یا شغل و حرفه‌ی خطرناک و خطرآفرینی را پیشه نموده، ممکن است نتواند به اخذ پوشش بیمه‌ای اقدام بنماید و شیرازه‌ی زندگی وابستگان به او با خطر بی‌ثباتی مواجه گردد.

2 ـ 1 ـ 1 شرط قابل تبدیل در بسیاری از بیمه‌نامه‌های عمر زمانی ساده، شرط قابل تبدیل بیمه‌نامه به یک بیمه دائمی پس از تعیین و پرداخت حق بیمه واقعی آن بدون ارائه مستندات پزشکی قابل بیمه شدن از سوی بیمه شده منظور می‌گردد.

بعضی از شرکت‌های بیمه این حق را برای بیمه‌شده در طول چند سال اول محفوظ می‌دارند که معمولاً بین 4 تا 7 سال اول در نظر گرفته می‌شود و این محدودیت برای کم کردن آثار منفی این تغییر و تبدیل‌ها می‌باشد و در واقع به منظور جلوگیری از انتخاب مخالف به ضرر بیمه‌گر طرح‌ریزی شده است.

تغییر بیمه‌نامه در تمام طول اعتبار قرارداد بیمه عمر مجاز است و مبنای محاسبه حق بیمه می‌تواند «سن زمان تغییر» یا «سن اصلی زمان انعقاد قرارداد» باشد و به همین جهت بسیاری از شرکت‌های بیمه، تبدیل بیمه‌نامه را بر اساس سن اصلی زمان انعقاد قرارداد و آن هم تا پنج سال اول مجاز دانسته‌اند و حق بیمه را محاسبه و ما به التفاوت آن را از زمان صدور بیمه‌نامه اولیه از بیمه‌شده اخذ می‌نمایند.

اینکه به دو نمونه جدول تهیه شده حق بیمه عمر ساده زمانی توجه کنید.

نمونه جدول حق بیمه سالیانه عمر زمانی برای سرمایه 1000 ریال (انفرادی) حق بیمه ثابت سالانه یک سرمایه پنج نرخ برای سن 20 سال و مدت 10 سال سرمایه فرض میلیون ریال برای مدت 10 سال 3 ـ 1 ـ 1 بیمه عمر مانده بدهکار یکی دیگر از صور مختلف بیمه عمر زمانی یا بیمه به شرط فوت بیمه عمر مانده‌ی بدهکار است که در آن سرمایه بیمه‌نامه متغیر است و همه ماهه با پرداخت اقساط کم می‌شود.

این گونه پوشش بیمه‌ای، مناسب افرادی است که از بانک‌ها یا مؤسسات اعتباری وام‌هایی برای خرید ساختمان‌های مسکونی یا محل کسب و کار دریافت داشته‌اند و با توجه به اینکه اقساط خود را ماهانه پرداخت می‌کنند، حق بیمه به صورتی محاسبه گردیده است که با سرمایه متغیر و رو به کاهش بیمه‌نامه در هماهنگی و تناسب باشد.

معمولاً این کاهش سرمایه در سال‌های آخر به صفر می‌رسد که نمودار بازپرداخت وام، وام‌گیرنده است.

در این گونه پوشش‌ها نحوه‌ی پرداخت حق بیمه به دو صورت است: الف: پرداخت حق بیمه ثابت معادل مدت قرارداد بیمه، ب: پرداخت حق بیمه ثابت کمتر از مدت قرارداد بیمه.

در زیر به دو نمونه از این نوع جداول حق بیمه اشاره‌ای می‌کنیم: حق بیمه سالانه بیمه عمر زمانی انفرادی با سرمایه نزولی مدت پرداخت حق بیمه مساوی مدت بیمه سرمایه 1.000 ریال حق بیمه سالانه حق بیمه سالانه بیمه عمر زمانی انفرادی با سرمایه نزولی مدت پرداخت حق بیمه مدت بیمه سرمایه 1000 مدت پرداخت 7 سال ـ مدت بیمه 10 ـ سن 20 حق بیمه سالانه «سرمایه فرضی» 2 ـ موارد استفاده‌ی بیمه‌های عمر زمانی (به شرط فوت) بیمه‌های عمر زمانی دارای مزایایی به شرح زیر است: 1 ـ 2 برای افرادی که دارای درآمدهای کم و تعهدات خانوادگی زیاد هستند و از نگرانی شدید نسبت به آینده افراد وابسته خود رنج می‌برند، تأمین بسیار مناسبی را ارائه می‌دهد.

2 ـ 2 برای افرادی مناسب است که کلیه امکانات مالی خود را در راه‌اندازی کسب و حرفه‌ای سرمایه‌گذاری نموده‌اند و این حرفه هنوز در مراحل اولیه بازدهی خود است و مرگ نابهنگام می‌تواند همزمان باعث نابودی این حرفه جدید و اساس و بنیان خانوادگی وی گردد.

3 ـ 2 در سنین پیری حافظ اصل فرضیه‌ی قابل بیمه شدن است؛ زیرا چنانچه بیمه عمر زمانی با شرط تبدیل در سال‌های اولیه که انسان جوان است، اخذ نگردد در سنین پیری ممکن است که از نظر سلامتی در وضعیتی نباشد که بتواند اقدام به اخذ پوشش بیمه‌ای بنماید.

4 ـ 2 برای افراد عادی که دارای فرزندان زیاد و مسئولیت‌های فراوانی می‌باشند به عنوان یک پوشش تکمیلی سرمایه‌گذاری دارای کاربرد فراوان است.

3 ـ بیمه عمر به شرط حیات: بیمه عمر به شرط حیات، نوعی قرارداد بیمه است که براساس آن، سرمایه بیمه به صورت یکجا و در صورت حیات بیمه شده در طول مدت اعتبار قرارداد پرداخت می‌گردد.

اگر بیمه شده قبل از انقضای قرارداد فوت نماید، براساس شرایط قرارداد، بخش یا تمامی حق بیمه‌های دریافتی با بهره یا بدون بهره براساس شرایط قرارداد، برگشت داده می‌شود.

این نوع از قرارداد بیمه معمولاً برخلاف شرایط و عرف بیمه‌نامه‌های عمر است که صرفاً فوت را تحت پوشش قرار می‌دهد.

هدف این نوع بیمه‌نامه‌ها، صرفاً پرداخت سرمایه معینی در صورت در قید حیات بودن بیمه شده می‌باشد.

این نوع از بیمه‌نامه برای افرادی مناسب و خوب است که تشکیل خانواده نداده‌اند و افراد وابسته به خود ندارند و می‌خواهند در ایام پیری از یک رفاه مادی بهتری برخوردار باشند.

در این گونه بیمه‌نامه‌ها، معمولاً نوع بیمه‌نامه بدون برگشت حق بیمه، برای بیمه‌گذاران بهتر و مناسب‌تر است، اما از لحاظ اخلاقی و در انظار مردم برای شرکت‌های بیمه مناسب نمی‌باشد.

لذا نوع بیمه به شرط حیات با برگشت حق بیمه ترجیح داده می‌شود؛ زیرا در شخص بیمه شده این احساس را ایجاد می‌کند که او تمایل به زنده ماندن را تا پایان قرارداد بیمه داد.

شرکت‌های بیمه در فروش این گونه بیمه‌نامه‌ها، فرض را بر سلامت و صحت بیمه‌گذار می‌گذارند و آن دقت و وسواسی را اعمال نمی‌نمایند که در مورد بیمه‌نامه‌های به شرط فوت یا مختلط پس‌انداز نشان می‌دهند.

در چنین مواقعی، حتی اگر بیمه شده، کمی بعد از انعقاد قرارداد فوت نماید، ضرر و زیان شرکت بیمه صرفاً محدود به کارمزد پرداختی به دلالان و کارگزاران بیمه و همچنین هزیه‌های اداری می‌گردد و به همین دلیل، شرکت‌های بیمه به منظور صدور این نوع بیمه‌نامه‌ها اقدام به انجام دادن معاینات پزشکی نمی‌نمایند.

این بیمه‌نامه‌ها صرفاً جنبه‌ی پس‌اندازی دارند و دیگر خطر فوت بیمه‌شده تحت پوشش قرار نمی‌گیرد.

بیمه به شرط حیات یکی از انواع بیمه‌نامه‌هایی است که کارفرمایان برای کارگران خود می‌خرند.

لازم به تذکر است که پرداخت حق بیمه معمولاً با مشارکت کارفرما و مستخدمین و براساس درصد توافق‌شده‌ای انجام می‌پذیرد.

این نوع از قرارداد بیمه عمر از اقبال بیمه‌گذاران برخوردار نبوده و زیاد هم شناخته شده نیستند؛ زیرا به منظور هدف‌های پس از مرگ بیمه شده از قبیل پرداخت مالیات بر ارث و غیره نمی‌توان از آن استفاده کرد.

در بیمه‌نامه‌های به شرط حیات و یا برگشت حق بیمه، ارزش بازخرید مد نظر قرار می‌گیرد و سرمایه قابل پرداخت در زمان فوت بیمه شده تا حدود خیلی زیاد در ارتباط با ارزش بازخرید منظور شده در بیمه‌نامه قرار دارد.

در بیمه‌نامه‌هایی که شرط برگشت تمامی حق بیمه و آن هم بدون بهره منظور شده است، در صورت فوت بیمه شده، ارزش بازخرید به صورت اختیاری از سوی شرکت بیمه تعهد شده است که معمولاً معادل حق بیمه‌های پرداختی، منهای حق بیمه سال اول خواهد بود.

البته شرکت‌های بیمه حق بیمه سال اول را با کسره 5 الی 10 درصد پرداخت می‌نمایند.

در قراردادهای بیمه به شرط حیات که پرداخت حق بیمه با نرخ بهره منظور شده است، در صورت فوت بیمه شده، میزان بهره کمتری در مورد حق بیمه‌های برگشتی اعمال خواهد شد.

در مورد بیمه‌نامه‌هایی که مشروط به عدم برگشت حق بیمه‌اند پرداخت ارزش بازخرید متداول نیست.

لازم به تذکر است که کارمزد قابل پرداخت به دلالان و نمایندگان برای این نوع بیمه‌نامه‌ها فوق‌العاده اندک و ناچیز است، البته بعضی از شرکت‌های بیمه کارمزد تمدیدی هم به نمایندگان پرداخت می‌نمایند که درصد آن براساس بیمه‌نامه‌ها متغیر است.

4 ـ بیمه تمام عمر برخلاف بیمه‌های عمر زمانی یا «به شرط فوت» که سرمایه بیمه در صورت فوت بیمه شده در اثنای اعتبار قرارداد بیمه قابل پرداخت است، بیمه‌های تمام عمر سرمایه بیمه را بدون توجه به زمان وقوع آن و مشروط به پرداخت می‌نماید.