شهرستان سمنان در 52 درجه و 15 دقیقه و 54 درجه و 42 دقیقه و عرض جغرافیایی بین 34 درجه و 50 دقیقه و 37 درجه و 30 دقیقه میباشد و ارتفاع شهرستان از سطح دریا 117/1 متر میباشد.
شهرستان سمنان به دلیل مجاورت با کویر از سمت جنوبی و ریزشهای جوی نهچندان زیاد دارای زمستانهای سرد و خشک و تابستانهای گرم و سوزان بخصوص در ماههای تیر و مرداد میباشد که این مسئله باعث گردیده که از نظر اقلیمی پذیرای گونههای بخصوصی از گیاهان باشد.
در بحث درختان زینتی در شهرستان سمنان سعی شده است به معرفی گونههایی از گیاهان پرداخته شود که بهتر با این آب و هوا سازگار میباشند.
هرچند معرفی این درختان بدان معنا نیست که درختان دیگری برای این اقلیم مناسب نیستند، بلکه به دلیل عدم کار تحقیقی، اطلاعات درستی از سازگاری سایر درختان و درختچه در شهرستان سمنان وجود ندارد.
1.
اکالیپتوس Eucalyptus-sp
Fam: Mooraceae
از درختان سریعالرشد و با سازشپذیری زیاد و مقاوم و دارای پراکنش وسیع از شمال کشور تا مناطق مرکزی و جنوب.
ارتفاع متوسط آن بین 5/4 5/7 متر میرسد.
دارای ریشهای به صورت پنجهای و سطح زیادی از محل کاشت را در بر میگیرد و از کاشت آن نزدیک کانالهای آب و منازل باید خودداری کرد.
2.
اقاقیا Robinia
Fam: Leguminosae
یکی از درختان مطرح در فضای سبز با گلهای سفید رنگ و بنفش و معطر و شاخههای خاردار به ارتفاع 63 متر و خزانپذیر.
نوع دیگر آن به نام Umbra Culifera یا اقاقیا چتری معروف است.
3.
ارغوان Cercis L.
Fam: Leguminosae
درختی که پراکنش آن تقریباً زیاد میباشد.
اما در مناطق کویری و سردسیر قابل رشد است.
گلهای آن به رنگ ارغوان روشن در بهار زودتر از برگهای آن ظاهر میگردند.
ارتفاع متوسط این گیاه 8 3 متر و جزء گیاهان خزانپذیر با برگهای قلبی میباشد و تکثیر آن اصولاً از طریق بذر است.
4.
ابریشم مصری Caesal Pinia
Fam: Leguminosae
از درختچههای بسیار زیبا با برگهایی بزرگ و برگچههای کوچک تشکیل شده.
درختچهای با گلهای زیبا که در فصل بهار و تابستان شکفته میشوند.
گلها به رنگ زرد با پرچمهای بلند و قرمز و طول عمر نسبتاً زیاد.
این گیاه جزء درختان خزانپذیر و ارتفاع متوسط آن 8 6 متر میباشد.
5.
آبشار طلا Rosa Bank Siae
درختچهای زیبا و خزانپذیر دارای شاخهای آویزان و اصولاً بدون خار با گلهای سفید و زرد کوچک که در فصل بهار شکفته میشوند و شکل آبشاری از گل، بر روی شاخههای آویزان بوجود میآورند.
برگها در این گیاه تخم مرغی و بیضی میباشد.
این گیاه نیاز به (.............) دارد، لذا برای آلاچیقها و دیوارها مناسب است.
6.
برگ بو Laurus Nobilis L.
Fam: Laura Ceae
درختچهای با شاخههای نازک با برگهای بیضیشکل و معطر.
ارتفاع این گیاه بین 8 6 متر در شهرستان سمنان دیده شده و عمومیت ندارد.
این درختچه جزء گیاهان بدون خزان میباشد.
7.
به ژاپنی Chaenomeles Japonicca
Fam: Rosa Ceae
درختچهای زیبا به ارتفاع 2 متر با گلهایی به رنگ سرخ و صورتی و سفید با شاخههای خاردار و برگهای تخم مرغی شکل.
این گیاه در اوایل بهار گلهای آن شکفته میشوند.
قبل از ظهور برگها.
این گیاه جزء خزانکننده است.
8.
برگ نو
درختچهای همیشه سبز که به جهت زینتی یا به عنوان پرچین کاشته میشود.
دارای برگهای متقابل، کامل میباشد.
از این درختچه گاهی به عنوان پایه جهت پیوند سایر درختان زینتی استفاده میگردد.
9.
پیچ اناری Campsis Grandi Flora
Fam: Big Nonia Ceae
درختچهای بالا رونده و زیبا با پراکنش وسیع با سازگاری زیاد در مناطق سرد و گرم.
دارای گل آذین گرزن و گلهای قرمز و قیفی شکل میباشد و عموماً دو بار در سال گل میدهد و دوام گلها نسبتاً زیاد است و ارتفاع متوسط آن 6 3 متر میباشد و جزء درختچههای خزانکننده میباشد.
این گیاه عموماً برای سردر منازل و آلاچیقها استفاده میگردد.
10.
پیچ امینالدوله Lonicere Caprifolium
گیاهی با پراکنش گسترده.
درختچهای با برگهای بیضیشکل.
گلهای آن به رنگ سفید مایل به زرد و معطر.
از این گیاه جهت آویز دیوارها و آلاچیقها مورد استفاده قرار میگیرد.
11.
توت آمریکایی Maclura Pomifera
Fam: Mora Ceae
این درخت دارای برگهای متناوب و تخم مرغی شکل میباشد.
دارای میوه به اندازه نارنج که مصرف خوراکی ندارد.
ارتفاع گیاه بین 8 4 متر میباشد و شکل برگها هیچگونه شباهتی به توت معمولی ندارد.
12.
توت مجنون Morus Alba L.
Pendula Dipp
Fam: Mora Ceae
یکی از درختان بسیار زیبا و مقاوم برای فضای سبز منازل و شهرها.
درختی با شاخههای بلند و نازک واژگون، قابل کاشت در مناطق گرم و سردسیر به طوری که شمال ایران تا مناطق مرکزی و جنوب قابل رشد است.
ارتفاع آن به 32 متر میرسد.
توت سفید Morus Alba L.
Fam: Mora Ceae
درختی مقاوم و دارای پراکنش گسترده دارای میوه خوراکی ارتفاع آن 20 10 متر و تاج متراکم و کروی و خزانپذیر.
چنار Platanus Orientalis L.
Fam: Platana Ceae
درختی با پراکنش گسترده در ایران از کوهای بختیاری تا شمال کشور دامنههای البرز.
دارای برگهای پنجهای با 75 لوب با رنگ سبز روشن ارتفاع آن 3015 متر میرسد.
جزء درختان خزانپذیر است.
قابل ذکر است در سمنان از گذشتههای دور این درخت وجود داشته بخصوص در کنار نهرها و استخرها کاشت میشده است.
خرزهره Nerium
Fam: Apocyna Ceae
درختچهای مقاوم به سرما و گرما به طوری که پراکنش آن از جنوب ایران تا شمال کشور و مناطق کویری قابل مشاهده است.
ارتفاع متوسط آن 5/1 متر تا 3 متر و قابل فرمپذیری دارای گلهای به رنگهای صورتی، سفید، سرخ آتشین که از خرداد ماه شکفته میشوند.
از طریق بذر و قلمه و خوابانیدن تکثیر مییابد.
ختمی درختی Hibiscus Syriacus L.
Fam: Malva Ceae
درختچهای با ساقههای منشعب و بدون کرک برگها تخم مرغی شکل با لبه دندانهای.
گلها در این گیاه به رنگهای سفید، بنفش که در تابستان شکفته میشوند گیاهی مناسب جهت فضای سبز خیابان و پارکها میباشد.
ارتفاع متوسط آن 32 متر است.
زبان گنجشک (ون) Fraxinus L.
Fam: Olea Ceae
درختی غیر مثمر و مناسب و خیلی مقاوم برای فضای سبز شهرها دارای برگهای نیزهای و دارای تاج کروی و ارتفاع 104 متر.
از طریق بذر و قلمه زیاد میشود و جزء درختان خزانپذیر است.
زرشک Berberis L.
Fam: Berberida Ceae
زیتون Olea Euro Peae
Fam: Olea Ceae
درختی همیشه سبز معمولاً به صورت0 درخت به ارتفاع 3 تا 7 متر دارای برگهای ساده چرمی.
این گیاه دارای سایهدهی خوبی است و مقاومت آن نسبت به کمآبی و شوری خوب است.
گلهای آن مایل به سفید به صورت خوشهای و اصولاً از نیمه دوم فروردین است و دارای میوه خوراکی به شکل کروی یا بیضی است.
ژونی بروس Juniperus Horizontalis Moeneh
Fam: Cuperssa Ceae
درختچهای همیشه سبز و گسترده روی زمین و خوابیده.
این درختچه در مناطق سردسیر و گرمسیر به راحتی دوام میآورد، بخصوص مناسب چمنها و میادین میباشد.
سرو شیراز Cupressus Sempervirens L.
Fam: Cupressa Ceae
درختی با برگهای همیشه سبز با پراکنش زیاد.
ارتفاع آن بین 108 متر است.
سرو نقرهای (سرو سیمین) Cupressus Arizonica
Fam: Cupressa Ceae
درختی زیبا با پراکنش زیاد.
در ایران با توجه به رنگ آن به سرو نقرهای یا سیمین معروف است.
ارتفاع متوسط آن بین 128 متر است.
یکی از محسنات این گیاه برای فضای سبز شهرها هرسپذیری آن است و جزء گیاهان همیشه سبز است.
درختی زیبا با پراکنش زیاد.
ارتفاع متوسط آن بین 12ـ8 متر است.
یکی از محسنات این گیاه برای فضای سبز شهرها هرسپذیری آن است و جزء گیاهان همیشه سبز است.
سرو طبری Thuja Orientalis L.
از درختان همیشه سبز با شاخههای بادبزنی و برگهای آن را فلسهای کوچکی تشکیل میدهد.
از محسنات این درخت در کاشت فضای سبز شهرها هرسپذیری آن است.
ارتفاع متوسط آن بین 7ـ6 متر میباشد.
سنجد Elaeagnus Angustifolia Fam: Elaeagna Ceae این درخت دارای پراکنش گسترده در ایران میباشد و حتی در بعضی نقاط ایران به صورت خودرو میباشد.
این گیاه شاخههای قهوهای تیره و خاردار و برگهای نیزهای که روی آن نقرهای کبود و قسمت زیرین برگ نقرهای است، دارای گلهای منفرد زرد رنگ و میوههای درشت خوراکی است.
بیشتر جهت پرچین باغها و تهیه هیزم از آن استفاده میشود.
این گیاه جزء درختان خزانپذیر است.
شیر خشتی Pyracantha Coccinea Roemer Fam: Rosa Ceae درختچهای با شاخههای خاردار و برگهای تخم مرغی و گلآذین گرزن در مناطق مرکزی ایران به خوبی رشد میکند.
ارتفاع آن بین 4ـ2 متر است.
زیبایی این گیاه به خاطرمیوههای قرمز رنگ و یا نارنجی آن است.
اصولاً از این گیاه در فضای سبز شهرها بخصوص پرچینها و تزئین دیوارها استفاده میکنند.
این گیاه جزء گیاهان خزانپذیر است.
شیر خشت Cotoneaste Horizontalis Fam: Rosa Ceae این درختچه دارای شاخههای خزنده بدون خار و میوههای سرخرنگ که در زمینه برگهای سبز جلوه بسیار زیبایی به محیط اطراف خود میدهد.
اصولاً از این گیاه برای فضاهای صخرهای استفاده میگردد.
این گیاه جزء گیاهان خزانپذیر است.
شمشاد ژاپنی Evongmus Japonica Fam: Celastra Ceae درختچهای همیشه سبز با برگهای تخم مرغی براق و ضخیم ارتفاع آن 3ـ2 متر و گلهای این گیاه سفید با گل آذین گرزن و میوه کروی شکل میباشد.
با توجه به فرمپذیری آن جهت پرچین و دیوار سبز استفاده میشود.
شمشاد ژاپنی Euongmus Japonicus درختچهای همیشه سبز با برگهای رنگارنگ با حاشیهای کاملاً متمایز و پهن به رنگ زرد طلایی.
گیاهی مناسب جهت حاشیه چمنکاریها و میادین.
گیاه از نوع سبز خود حساستر است.
ارتفاع آن بین 3ـ2 متر میباشد.
این گیاه نیز فرمپذیر میباشد.
شیشهشور Calistemon R.Br Fam: Myrta Ceae درختچهای با شاخههای آویزان با برگهای کوچک سر نیزهای به ارتفاع 5ـ3 متر و بدون خزان با گلاذین سنبلهای به رنگ قرمز که در بهار شکفته میشوند.
عرعر Ailanthus Glandulosa Desf Fam: Simaraba Ceae درختی پهنبرگ و خزانکننده با برگهای مرکب تخم مرغی ـ سر نیزهای و بسیار مقاوم به خشکی و گرما و خاک ضعیف.
این گیاه جزء درختان سریعالرشد محسوب میشود و ارتفاع آن بین 18ـ9 متر است.
نکته جالب در این درخت ریشههای خزنده این گیاه است که ریشه جوش آن در فاصله زیادی از گیاه مادری میرویند.
ضمناً پایههای نو آن دارای اسانس و بوی خوبی نیستند و این گیاه جزء درختان خزانپذیر است.
میخک زینتی Pitto Sporum Undulatum Vent Fam: Pittospora Ceae از درختچههای همیشه سبز با برگهای مستطیلی ـ سرنیزهای.
گلها در این گیاه به صورت تودهای، گلهای سفید و بسیار معطر ظاهر میشود.
ارتفاع آن بین 6ـ3 متر میباشد.
هرچند پراکنش این گیاه در شهرهای شوالی ایران است اما در مناطق مرکزی نیز قادر به رشد میباشد.
ضمناً این گیاه فاقد خزان میباشد.
نارنج Citrus Aurantium L.
Fam: Ruta Ceae درختانی به ارتفاع 15ـ6 متر همیشه سبز و اغلب شاخههای خاردار میباشند.
از آن به عنوان درختچهای سبز میوه بخواهیم استفاده کنیم تا E=4-5 را به خوبی تحمل میکند.
گلهای آن بسیار معطر و سفید رنگ و دوره گلدهی آن بهار است.
نارون چتری Ulmus Carpinifolio Fam: Ulma Ceae درختی با تاج کروی و برگهای بیضی شکل و تخم مرغی و ارتفاع متوسط 15ـ6 متر.
نارون چتری برای کاشت در حاشیه بلوارها و داخل چمن توصیه میشود.
اما در سالهای اخیر به دلیل آفات زیاد کمتر اقدام به کاشت آن مینمایند.
گونه دیگری از این گیاه وجود دارد که حالت چتری ندارد.
این گیاه جزء گیاهان خزانکننده است.
نخل پنجهای (زینتی) Latania Borbonica Lam Fam: Palm به صورت درختانی بلند و همیشه سبز، ارتفاع آن بین 15ـ10 متر و برگها ساده پنجهای (باد بزنی).
این درختان فاقد ساقه فرعی هستند و جزء درختان همیشه سبز محسوب میگردند.
مقاومت این درخت به شوری و کمآبی نسبتاً زیاد است.
روش تکثیر این گیاه از طریق بذر است.
یاس طاووسی Spartium Junceum L.
درختچهای زیبا و دارای ساقههای سبز رنگ، برگهای کوچک بیضی و باریک.
زیبایی این درختچه به خاطر گلهای زرد آن است که در ماه اردیبهشت به صورت گل آذین خوشهای و خوشبو و با دوام زیاد.
ارتفاع این گیاه بین 3ـ1 متر است و برای میادین و پارکها و فضای سبز مناسب میباشد.
یاس زرد Forsythia Intermedia Fam: Olea Ceae درختچهای زیبا بخصوص در زمان گلدهی، در اواخر اسفند ماه و قبل از رویش برگها که به صورت انبوه روی شاخههای این گیاه زیبایی خاصی به آن میدهد.
ارتفاع آن بین 3ـ2 متر و دارای برگهای تخم مرغی و سرنیزهای.
این درختچه جزء گیاهان خزان کننده میباشد.
یوکا Yocca Schidigera Fam: Agava Ceae گیاهی است گلدار و همیشه سبز با برگی نیزهای به طول 150 سانتیمتر.
گلهای آن سفید و گاهی اوقات سایه روشنی از رنگ ارغوانی دارد و به شکل زنگوله در یک خوشه متراکم و انبوه به بلندی 120ـ60 سانتیمتر در سمت بالای ساقه قرار دارد و اصولاً سالی دو بار گل میدهد.
فهرست منابع 1.
آقابیگی، فاطمه ‹‹درختان و درختچههای سودمند و قابل کشت در ایران›› اصفهان؛ انتشارات فلاحت ایران 1374.
2.
پولادان، مهرانگیز و کهندل، اصغر ‹‹درختان و درختچهها›› تهران؛ جهاد دانشگاهی 1383.
3.
ثابتی، حبیب ا...
‹‹جنگلها، درختان و درختچههای ایران›› یزد، انتشارات دانشگاه یزد 1381.
4.
رحمانپور، افسون ‹‹مطالعات فنولوژیکی برخی از درختان و درختچههای پهنبرگ زینتی›› تهران؛ انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع 1380.
5.
روحانی، غزاله ‹‹درختان زینتی در فضای سبز›› تهران؛ انتشارات آییژ 1384.
6.
زارع، حبیب ‹‹گونههای بومی و غیر بومی سوزنیبرگ در ایران›› تهران؛ انتشارات مؤسسه تحقیقات و مراتع 1380.
7.
شیبانی، حسین علی و میربادین، علیرضا ‹‹درختان و درختچههای مناسب فضای سبز›› ورامین؛ انتشارات دانشگاه آزاد ورامین 1376.
8.
عباسی، حسن ‹‹درختان سریعالرشد›› تهران؛ انتشارات جهاد دانشگاهی 1386.
9.
مظفریان، ولی ا...
‹‹درختان و درختچههای ایران›› تهران؛ انتشارات فرهنگ