دانلود مقاله موقعیت جغرافیایی مشهد

مشهد از شهرستان‌های استان خراسان می‌باشد که در شمال این استان واقع شده است.

این شهرستان از شمال به شهرستان کلات نادری از غرب به چناران و نیشابور و از جنوب به تربت حیدریه و فریمان واز شرق به تربت جام و سرخس محدود می‌شود.

مشهد دارای وسعت 10538 کیلومتر مربع و در عرض جغرافیایی 35 درجه و 53 دقیقه تا 36 درجه و 37 دقیقه شمالی و 60 درجه و 14 دقیقه تا 61 درجه و 14 دقیقه طول شرح واقع شده است.

مشهد مرکز استان خراسان می‌باشد.

تقسیمات سیاسی و اداری
این شهر دارای 4 بخش (مرکزی- احمدآباد- رضویه- طرقبه)، 13 دهستان (تبادکان- طوس- کارده- کنویست- میان ولایت- درزآباد- پیوه‌ژن- سرجام- ابروان- پایین ولایت- میامی- شاندیز و طرقبه)، 616 روستای دارای سکنه و 732 آبادی خالی از سکنه می‌باشد.

توپوگرافی
بخش های شمالی وجنوبی مشهد و کوهستانی و بخش های شرقی- غربی و مرکزی آن به صورت دشت و هموار است و مهم‌ترین ارتفاعات آن کوه‌های بینالود با ارتفاع 3000 متر در جنوب مشهد قرار دارند که این ارتفاعات شمالی غربی- جنوب شرقی می‌باشند.

ارتفاعات دیگر مشهد کوه‌های کپه داغ در شمال شهرستان، بلندترین نقطه این ارتفاعات کوه هزار مسجد دارای 3000 متر ارتفاع می‌باشد.

دشت‌های شهرستان دارای ارتفاع 700 متر از سطح دریاهای آزاد از شیب شمال شرق- جنوب غرب برخوردارند.

و اقلیم این شهر از آب و هوای معتدلی برخوردار است و دشت آن از توده‌های گرم و خشک برخوردار می‌باشد.

خدمات موجود در جاغرق
حوزه نفوذ حوزه نفوذ یک روستا فضایی است که ساکنین سکونتگاه های پیرامون برای انجام امور روزموره و یا تامین خدمات مورد نیاز خود به آن روستا مراجعه می‌کنند.

روستای جاغرق در حال حاضر با برخورداری از 2445 نفر جمعیت دارای 1- دبستان پسرانه و دخترانه 2- مدرسه راهنمایی پسرانه و دخترانه 3- حمام عمومی 4- خانه بهداشت 5- غسالخانه 6- دفتر پست 7- مرکز تلفن 8- فروشگاه تعاونی 9- برق سراسری 10- لوله کشی آب 11- پایگاه مقاومت بسیج 12- شورای اسلامی و برای خدمات سطح برتر به شهرهای طرقبه و مشهد وابسته می‌باشد و هیچ روستایی در پیرامون جاغرق جهت خدمات به این روستا مراجعه نمی‌کنند و به دلیل موقعیت خاص جغرافیای از هیچ مرکزیتی جهت خدمات رسانی به سایر سکونتگاهی روستایی برخوردار نمی‌باشد.

روستای جاغرق فاقد حوزه نفوذ بوده و خدمات آن فقط مربوط به استفاده خود مردم روستا می‌باشد.

موقعیت جغرافیایی
جاغرق از توابع دهستان طرقبه- بخش طرقبه- شهرستان مشهد می‌باشد که در 12 کیلومتری روستای حصار مرکز دهستان طرقبه- 7 کیلومتری شهر طرقبه مرکز بخش طرقبه و 15 کیلومتری شهر مشهد واقع شده است.

جاغرق در عرض جغرافیایی 19/36 درجه شمالی و 49/56 درجه طولی شرقی قرار دارد.

محدوده عرضی این روستا حدود 25 کیلومتر مربع از سمت شمال به جاده طرقبه- نغندر، از سمت غرب تا خط الرس ارتفاعات بینالود از سمت جنوب تا خط الرس ارتفاعات جنوبی و از سمت شرق تا روستای عنبران مشخص می‌شود.

توپوگرافی جاغرق
روستای جاغرق در دامنه های شمالی ارتفاع 1500 متری از سطح دریا در منطقه کوهستانی مشهد در دره رودخانه جاغرق قرار دارد.

روستای جاغرق در زون بینالود قرار دارد که این زون دارای توالی سنگ‌های رسوبی دگرگونه و آتشفشانی است.

کهن‌ترین آنها مربوط به دوره کامبرین و جوانترین آنها مربوط به آبرفتهای دوره کوارتزی می‌باشد.

در محل بستر استقرار روستای جاغرق و اراضی آن سازندهای سری مایان که جنس آنها فیلیت- شیل- کوارتزیت و ماسه سنگ سبز تیره ماسه سنگ، و رسوبات دوران چهارم مشاهده می‌شود.

آب و هوای جاغرق
از ایستگاه هواشناسی در سالهای 1361 تا 1375، متوسط درجه حرارت روستای جاغرق حدود 5/14 درجه سانتی‌گراد می‌باشد.

که دی ماه با 3/2 درجه سانتی‌گراد سردترین ماه سال و تیرماه با 2/27 درجه سانتی‌گراد گرم‌ترین ماه سال است.

حداکثر درجه حرارت در روستای جاغرق در ماه تیر با 39 درجه سانتی‌گراد و حداقل درجه حرارت در دی ماه با 5/10- درجه سانتی‌گراد است.

که نشان دهنده دامنه شدید دما در این روستا با حدود 50 درجه سانتی‌گراد درطول سال می‌باشد.

به طور متوسط روستای جاغرق با 66 روز یخبندان در طول سال مواجه است.

جاغرق از رطوبت نسبی و میزان بارش محدودی در طول سال برخوردار است به طوری که متوسط بارندگی این روستا حدود 1/266 میلی متر در طول سال می‌باشد.

مطالعات انجام شده نشان می‌دهد مکانیسم بارش و زمان بارندگی‌ها از شرایط استان تبعیت می‌کند.

بارندگی از اوایل پاییز شروع می‌شود و تا اواخر بهار ادامه دارد.

نع باران در پاییز و بهار به صورت باران و در فصل زمستان به صورت برق می‌باشد.

بادهای شمالی و شمال شرقی
این بادها در فصل گرم سال و از اواخر بهار تا اواسط پاییز و بعضا تحت تاثیر نفوذ توده‌های هوای سرد و خشک سیبری در فصل سرد سال در این منطقه می‌ورزند.

در فصل گرم و خشک بوده و در فصل سرد سال بسیار سرد و خشک می باشند.

و به عنوان باد مضر شناخته می‌شوند.

به جهت اثرات بارز این بادها در زندگی مردم لازم است در ساخت و ساز مسکن و در پروژه عمرانی به اثرات منفی باد توجه شود.

بادهای غربی
از اوایل پاییز تا اواخر بهار در این منطقه می‌روزند که توام با رطوبت و بارندگی می باشد و به دلیل اثرات مفید آنها در زندگی مردم و به خصوص در فعالیت های اقتصادی به عنوان باد مفید شناخته می‌‌شوند.

طبقه بندی اقلیمی
روش طبقه بندی اقلیمی (دمارتون) می‌باشد.

بر اساس این روش، اقیلم هر منطقه در یکی از انواع اقالیم خشک تا بسیار مرطوب قرار می گیرد که از روابط بین میانگین درجه حرارت و بارش سالیانه بدست می‌آید.

I: ضریب خشکی T: متوسط درجه حرارت سالیانه بر حسب درجه سانتی‌گراد P: متوسط بارندگی سالیانه بر حسب میلی‌متر ضریب خشکی بر اساس این روش روستای جاغرق در گروه اقلیم نیمه خشک است.

میانگین بارش 1361 تا 1375 توزیع ماهیانه در سال‌های 1361 تا 1375 نتیجه گیری در این روستا، مساکن در تابستان نیاز به استفاده از وسایل سرمازا در زمستان نیازمند به وسایل گرمازا دارد.

برای اینکه مساکن بتواند در زمستان گرمای کمتری جذب نمایند، می باست در جهت 30 درجه جنوب شرقی تا حداکثر 20 درجه جنوب غربی احداث شوند و برای تعدیل اثرات بادهای گرم و خشک شمال شرقی در تابستان و بادهای سرد و مرطوب شمال غربی در زمستان می‌باست مسکن‌ها در جهت شمال جنوبی احداث شوند.

منابع آب روستا روستای جاغرق از منابع آب سطحی و زیر زمینی مناسبی برخوردار می‌باشد.

آب مورد نیاز کشاورزی این روستا از طریق رودخاه جاغرق تامین می‌شود.

این رودخانه دائمی بوده و دبی متوسط سالیانه آن حدود 15 میلیون متر مکعب در سال می‌باشد.

آب شرب روستای جاغرق از طریق یک دهنه چشمه در فاصله 5 کیلومتری جنوب غرب روستا، که دارای آب با کیفیت مناسب می‌باشد، تامین می‌شود که از این جهت روستای جاغرق با مشکلی در حال حاضر و آینده مواجه نخواهد شد.

خطرات سیلی است که همواره اراضی و مساکین این روستا در سالهای گذشته تهدید و تخریب می‌کند.

بدین جهت شرکت آب منطقه‌ای با همکاری مردم روستا اقدام به بازسازی بستر این رودخانه و دیواره ساحلی نموده است.

تا از خطران احتمالی سیلاب کاسته شود.

حریم شمالی این رودخانه 15 متر و حریم جنوبی آن که اراضی حاشیه از شیب بالایی برخوردار می‌باشند.

10 متر تعیین شده است.

ویژگی های جمعیتی 1- تعداد جمعیت و بعد خانوار: روستای جاغرق در سال 1345 دارای 945 در قالب 234 خانوار با بعد خانوار 4 نفر بوده است.

در سال 1365 تعداد جمعیت روستای جاغرق 2288 نفر در قالب 523 خانوار با بعد خانوار 4/4 نفر بوده است و این روستا در طی سالهای 1345 تا 1365 از رشد جمعیتی 5/4 درصد سال برخوردار بوده است.

روستای جاغرق در سال 1375 دارای 2226 نفر جمعیت در قالب 557 خانوار با بعد خانوار 4 نفر بوده و در طی سالهای 56 تا 75 از رشد سالیانه 27/0 درصد در سال برخوردار بوده است.

و در طی سالهای 45 تا 75 دوره 30 ساله رشد جمعیت روستا 9/2 درصد در سال بوده است.

بر اساس آخرین آمار خانه بهداشت روستای جاغرق در سال 77 دارای 2316 نفر جمعیت بوده و در سال 82 دارای 2445 نفر در قالب 709 خانوار با بعد 4/3 نفر بوده و در طی سال‌های 75 تا 82 از رشد سالیانه 09/1 درصد در سال برخوردار بوده است.

تعداد جمعیت و رشد سال های 45 تا 82 رشد طبیعی 1377 تا 1382 نسبت سنی جاغرق سوادآموزش از مجموع 1993 جمعیت 6+ سال روستایی جاغرق، تعداد 1554 نفر (87 درصد) با سواد مردان 82 درصد و زنان 74 درصد هستند.

میزان با سوادی 85 درصد بوده و نشان دهنده رشد سریع با سوادی در این روستا است.

در روستای جاغرق تعداد 501 نفر مشغول به تحصیل، 251 (50 درصد) پسر و 250 نفر (50 درصد) دختر در مدارس روستا و خارج از روستا شاغل به تحصیل بودند از تعداد 501 نفر شاغلین به تحصیل روستا، تعداد 209 (42 درصد) در سطح ابتدایی، تعداد 142 نفر (28 درصد) در سطح راهنمایی و تعداد 150 نفر (30 درصد در دبیرستان تحصیل می‌کنند).

جدول تعداد دانش آموزان مهاجرت جابه‌جایی جمعیت بین روستاها و شهرها به دلیل شرایط دافعه روستاها جاذبه شهرها انجام می شود.

بررسی وضعیت جمعیتی روستا نشان می‌دهد رشد جمعیت حدود 5/4 درصد بوده.

در سال 45 تا 65 و در سال 77 تا 82 (71/1 درصد) بوده که رشد مناسبت جمعیتی و پایین بودن میزان مهاجرت در این روستا می‌باشد.

حدود 70 خانوار در سال 40 تا 82 این روستا را ترک کرده که نشان دهنده میزان پایین مهاجرت است.

ویژگی‌های اقتصادی ویژگی اقتصادی جاغرق به دو عامل اساسی موقعیت کوهستانی، وجود آب فراوان و موقعیت جغرافیایی آن بعد مسافت نه چندان زیاد با شهر مشهد می‌باشد که اقتصاد این روستا به دو بخش مهم باغدادی و خدمات وابسته است.

1 – کشاورزی: زراعت و باغداری یکی از بخش‌های اصلی فعالیت اقتصادی این روستاست و کلیه خانواده‌های ساکن در روستا به این بخش اشتغال دارند.

روستای جاغرق دارای حدود 110 هکتار زمین زراعی و 410 هکتار انواع باغ میوه می‌باشد و از مجموع 110 هکتار اراضی زراعی این روستا، 100 هکتار (91 درصد) دیم و 10 هکتار (9 درصد) آبی هستند.

اراضی آبی و باغات این روستا از طریق یک رودخانه جاغرق مشروب می‌شوند.

که آبدهی آن تحت تاثیر شرایط اقلیمی حاکم بر منطقه به شدت متغیر می‌باشد.

حدود هتکار از اراضی آبی و حدود 50 هکتار از اراضی دیم روستا زیر کشت بوده است.

که از این مقدار هکتار به کشت گوجه فرنگی، یونجه و لوبیا و 25 هکتار به کشت گندم و جو و 25 هکتار به نخود اختصاص یافته.

در جاغرق، 110 هکتار گیلاس، 115 هکتار سیب، 30 هکتار آلو، 50 هکتار زردآلو، 50 هکتار گلابی، 20 هکتار آلبالو، 10 هکتار گوجه، 10 هکتار هلو و شلیل، 15 هکتار گردو و 25 هکتار بادام وجود دارد.

2- دامداری: یکی از فعالیت‌های روستا، از مجموع 709 خانوار ساکن در روستا حدود 400 خانوار (56) درصد به فعالیت دامداری در روستا مشغول‌اند.

گله‌های گوسفد و بز به صورت دامداری بود کوتاه در مراتع اطراف روستا و گاوهای شیری در روستا نگهداری می‌شوند و به صورت دستی تعلیف می‌شوند.

3 – صنایع دستی: صنایع دستی در این روستا رونقی ندارد و بخش درآمدی برای مردم این روستا به حساب نمی‌آید.

4 – خدمات: شرایط بسیار مناسبی برای فعالیت‌های تفریگاهی برخوردار می‌باشد.

این روستا دارای 25 واحد رستوران ییلاقی و 50 واحد تجاری می‌باشد که مجموعاً 350 نفر در این بخش خدمات فعالیت دارند که از نظر اقتصادی اگر درآمد متوسط هر نفر 000/000/25 ریال هر واحد رستوران و هر واحد تجاری باشد حجم درآمد آن‌ها در طول سال 000/000/250/16 ریال می‌باشد.

وضعیت اقتصادی روستا محور اصلی فعالیت اقتصادی روستا به ترتیب- کشاورزی- خدمات و دامداری است.

ویژگی‌های کالبدی روستا علل پیدایش روستا و قدمت آن: از روستاهای پراهمیت شهرستان مشهد به حساب می‌آید و از قدمت برخوردار است و علت پیدایش آن وجود آب فراوان، آب و هوای مناسب و وجود امنیت بوده است سنگ قبرهای گورستان عمومی این روستا تاریخ سال 589- هـ ق را نشان می‌دهد.

هم چنین کتیبه‌ای در این روستا نشان می‌دهد.

مسجد جامع این روستا در زمان سلطنت شاع عباس مورد تعمیر قرار گرفته است.

کلمه جاغرق از ترکیب دو کلمه جا به معنی محل و مکان و غرق به معنای زیر آب بودن می‌باشد.

که به دلیل آب فراوان در این روستا به این نام معروف شده است.

هسته اولیه روستا در قسمت مرکزی روستا و در اطراف مسجد جامع این روستا و حاشیه رودخانه به وجود آمده و پس از آن در جهات مختلف گسترش یافته به بعد این روستا از شیب‌های تندی برخوردار بوده و بافت کالبدی نامنظم و ارگانیک با معابر پر پیخ و خم، کم عرض، غیر قابل استفاده برای حرکت‌های سواره، مساکن با وسعت کم و بسیار فشرده به صورت پلکانی و