دانلود تحقیق زعفران

زعفران از جمله محصولاتی است که کاشت آن از گذشته دور در مناطق جنوبی خراسان معمول بوده است و در بین گیاهان ایران مناسب ترین زراعت کشت متراکم ( Antensive) برای نقاط محروم ودور افتاده کشور است چرا که اغلب مناطق زعفران کاری کشور در فاصله دوری از مرکز واقع شده و فاقد استعداد های صنعتی و امکانات تولیدی دیگر می باشند و چون در محدودیت شدید و ادواری آب کشاورزی نیز به سر می برد.

در سال 79-78 نیز سطح کشت زعفران 41325 هکتار گزارش شده که با توجه به معضل خشکسالی 5/125تن محصول تولید شده است که از این مقدار تولید حدود 110تن آن به ارزش تقریبی 40میلیون دلار به خارج از کشور صادر شده است.

به رغم سهم ایران در تولید و صادرات زعفران، کشور ما نقشی در تجارت بین المللی آن ندارد و حاکمیت بازار زعفران دنیا فعلا در دست اسپانیا است و این کشور تا این اواخر محصول ایران را به نازل ترین قیمت خریده و آن را در بسته بندی های خود به نام اسپانیا به بازارهای جهانی عرضه نموده است.

1- دانستنی های عمومی
1- 1 تاریخچه کشت و گسترش زعفران در ایران
زعفران از گیاهان بومی فلات ایران است کشت این گیاه از گذشته بسیار دور، در بسیاری از مناطق مرکزی ایران متداول بوده است در زمان فتح ایران توسط اعراب ایرانی ها به زعفران ”لارکیماس ” می گفتند سپس با گسترش فرهنگ عربی در گویش فارسی، این واژه به ” الزعفران ” و پس از آن به زعفران تغییر نام داد کشت زعفران توسط اعراب در قرن دهم میلادی در اسپانیا رواج یافت و در پی آن در قرن هجدهم میلادی کشت آن در انگلستان در ناحیه ای به نام Walden گسترده شد که امروزه این محل به نام Saffron Walden معروف است کشت زعفران در حال حاضر در ایران در مناطق خراسان جنوبی، کرمان، استان مرکزی، یزد و به ویژه اصطهبانات فارس منحصر گردیده است.

1-2 مشخصات گیاهان و پراکنش آن :
زعفران Saffron گیاهی است از تیره زنبقیان Iridaceae از جنس کروکس Crocus که پراکندگی آن از پرتقال و مراکش در غرب اسپانیا گرفته تا قرقیزستان و ایالت سین کیانگ چین ادامه می یابد.

کروکس ها گیاهانی هستند دائمی، علفی، زینتی، کوتاه که در اوایل پائیز یا در اوایل بهار گل می‌دهند.

کروکس : دارای ساقه زیر زمینی مدور، سخت، گوشتدار و تو پر بوده که پوسته فیبری قهوه ای رنگی آن را احاطه نموده است.

ساقه زیر زمینی زعفران را در اصطلاح کشاورزان پیاز و در گیاه شناسی به آن بنه یا کرم Corm می گویند.

پوشش فیبری روی بنه ها یا کرم ها بر اساس نوع بافت در کروکس ها مختلف و متفاوت است که این خود موجب تشخیص کروکس ها از یکدیگر می گردد.

انواع پوشش ها در زعفران ها به شرح زیرند :
1- مشبک Reticulated Fibres
2- حلقوی Annulated Fibres
3- غشایی (با الیاف موازی ) Memberanous Fibres
4- در هم بافته Interwoven Fibres
1-2-1 مشخصات زعفران زراعی :
زعفران زراعی مانند زعفران های زینتی گیاهی است علفی، دایمی و دارای ساقه زیر زمینی یا بنه می باشد که در بین کشاورزان به پیاز زعفران مشهور است.

در راس پیاز ها بسته به درشتی و شادابی آنها از 4-1 جوانه راسی دیده می شود، جوانه های راسی ایجاد گل و برگ می کند.

درشتی پیاز های زعفران از یک نخود تا یک گردو در حد بین 20-1 گرم تغییر می کند.

ریشه های زعفران افشان و کوتاه و از این رو خاک عمیق و حاصلخیز و سبک برای رشد و نمو پیاز و عملکرد مطلوب نیاز دارد.

گل زعفران اولین اندامی است که در اوایل پائیز ظاهر می شود در سال اول کشت به علت ضعف پیاز ها و عدم استقرار کامل آنها در خاک جوانه های گل توان کافی برای رویش ندارند.

پوشش گل از سه کاسبرگ و سه گلبرگ همرنگ بنفش تشکیل شده، به طوریکه تشخیص کاسبرگ از گلبرگ مشکل است.

تعداد پرچم ها سه و طول پرچم ها دو برابر بساک است، بساک زعفران زرد رنگ می باشد، تخمدان گل زعفران در داخل چمچه و در چند سانتی متری سطح خاک قرار دارد.

خامه میله باریک و بلندی است که از روی تخمدان بیرون می آید و در انتها به 3 کلاله قرمز عنابی ختم می شود و در طول هر رشته کلاله در حدود 3-2 سانتی متر است.

هر رشته کلاله ظاهر بوقی شکل دارد، دهانه بوق دنده دار و پهن به عرض 4-3 میلیمتر است و قسمت مورد استفاده زعفران همین کلاله سه شاخه آن می باشد، که به هنگام برداشت میله خامه نیز با آن همراه است.

بر گها معمولا بعد از ظهور گل ها ظاهر می شوند، مگر آنکه در آبیاری زعفران تعجیل شود، در این صورت ممکن است برگ ها زود تر گل زعفران ظاهر شوند.

برگ ها مستقیما از روی پیاز خارج می گردند .

زعفران فاقد ساقه هوایی است از این رو مزرعه زعفران حالت چمن زاری را دارد که بوته های چمن به ارتفاع نسبتا زیادی روئیده باشند.

برگ های زعفران سر نیزه ای، باریک به ارتفاع 40-30 سانتی متر در اراضی حاصلخیز برگ های زعفران به تعدا زیاد و به صورت بلند رشد می کنند، به طوری که فاصله پیاز کاری را کاملا می پوشانند.

گاهی بر روی یک پیاز چه چنانچه قبلا نیز اشاره شد، به جای یک مجموعه گل و برگ دو یا سه مجموعه نیز ممکن است بوجود آید.

1-2-2 مشخصات ژنتیکی و اصلاح نژاد زعفران :
کاراساوا اتوتریپلوئید یا نازا بودن طبیعی زعفران را عنوان کرده و کروموزوم های زعفران را در سه گروه 8 تایی 2N=3N=24 گزارش نموده است.

در سنوات اخیر در دانشگاه تهران ( بخصوص در مرکز تحقیقات بیو شیمی و بیو فیزیک ) مطالعاتی بر روی زعفران توسط آقایان استیلائی، نوری، آقا محمدی، کیا لاشکی، ابراهیم زاده و بویژه غفاری انجام شده و نظریه اتو تریپلوئید بودن زعفران مورد تایید قرار گرفته است
توجه به اتوتریپلوئید بودن زعفران و عدم ایجاد بذر، امکان تلقیح زعفران مزروعی با سایر زعفران ها منتفی است، بنابر این برخی افراد با مشاهده گل هایی که ندرتا بیش از سه کلاله داشته اند به فکر افتاده اند که چنین پیاز هایی را جمع آوری و تجدید کشت نمایند به امید اینکه صفات مذکور ارثی باشد و تحولی در میزان تولید زعفران ایجاد گردد.

لیکن در این مورد نیز موفق نبوده‌اند.

1-2-3 فیزیولژی رشد ونمو زعفران :
پیاز زعفران در اواخر مهر ماه یا در طول آبان ( بسته به منطقه ) گل می دهد.

دوره گل دادن یک مزرعه 20-15 روز طول می کشد.

بعد از گل دادن کم کم برگ ها ظاهر و سطح مزرعه از برگ های زعفران پر می شود.

دوره رشد زعفران بسته به آب و هوای منطقه تا اواخر اردیبهشت نیز ممکن است به طول انجامد، در این موقع ارتفاع برگ ها به حدود 45-30 سانتی متر می رسد.

از اواسط یا اواخر اردیبهشت ماه به تدریج برگ های زعفران رو به زردی نهاده و بوته ها به سمت پیاز ها متوجه می‌شود.

از اواخر اردیبهشت ماه برگ ها کاملا زرد و خشک شده و دوره استراحت پائیز شروع می شود.

پیاز زعفران در واقع از اوایل خرداد تا اواخر مرداد ماه پس از یک دوره استراحت شروع به فعالیت می کند.

ابتدا ریشه های جدیدی از خود ظاهر ساخته و در مهر ماه با یک فقره آب دادن مجددا زندگی فعال پیاز آغاز می شود.

با توجه به مراتب فوق می توان گفت که گیاه زعفران دارای سه مرحله رشدی است که عبارتند از رشد رویشی – رشد زایشی و حالت کمون یا استراحت تابستانه در این مرحله تغییراتی در سلول های مریستم انتهایی به وجود می آید که باعث تمایز و بوجود آمدن اندام زایشی و سپس رویشی گیاه می گردد.

استفاده از مواد فعال کننده نظیر جیبرلین و کنیتین در مرحله ورود به مرحله زایشی در رشد ساقه های گل دهنده دارد و تیمار با جیبرلین محصول زعفران را که همانا کلاله باشد به 30تا 50 درصد افزایش می دهد.

1-3 ترکیبات و خواص غذایی : در زعفران مواد معدنی، موسیلاژ، چربی، موم و یک اسانس معطر ترپنیک، مقدار کمی سینئول و سه هتروزید به نام پیکروتین، پیکروکروسین و کروسین و ویتامین هایی مانند ریبوفلاوین و تیامین وجود دارد زعفران دارای 10-12درصد آب 5تا7 درصد مواد کانی مقدار کمی گلوسید 5تا8 درصد مواد چربی و موم 12تا13 درصد مواد پروتئیدی به همراه مقدار بسیار کمی روغن اسانسی (همان عطر زعفران ) می باشد.

2- سطح زیر کشت : 2-1 سطح زیرکشت زعفران در ایران : زعفران فقط در کشور ایران کشت می شود و اطلاعاتی در مورد دیگر کشور ها موجود نیست.

بر اساس آخرین اطلاعات موجود، سطح زیر کشت زعفران در سال زراعی 77-1376 برابر 30376 هکتار بوده است که نسبت به سال زراعی گذشته 8/19 درصد و نسبت به سال (68-1367 ) 5/151 درصد افزایش داشته است.

سطح زیر کشت زعفران در ده سال مورد بررسی از 12077 هکتار به 30376 هکتار رسیده و نیز روندی صعودی داشته است.

کمترین سطح زیر کشت زعفران در سال زراعی 72-1371 کاهش بسیار جزئی داشته است.

بر اساس آمار موجود در سال زراعی 77-1376، بیشترین سطح زیر کشت زعفران در استان خراسان با 29788هکتار می باشد که 98 درصد از سطح زیر کشت زعفران کشور را به خود اختصاص داده است.

پس از خراسان که مقام اول را در کشور دارا است، استان های فارس، کرمان و یزد به ترتیب مقام های دوم تا چهارم را به خود اختصاص داده اند.

سطح زیر کشت (بارور ) زعفران در سال های زراعی 77-1368 جدول شماره 1 واحد : هکتار 3- تولید : 3-1 تولید زعفران در ایران : تولید زعفران در سال زراعی 77-1376 در کشور حدود 131 تن بوده است که بالاترین رقم تولید در ده ساله مورد بررسی می باشد.

این مقدار تولید نسبت به سال گذشته از رشدی برابر با 9/6 درصد برخوردار بوده است که نسبت به سال پایه دوره مورد نظر 9/127 درصد افزایش نشان می دهد.

به طور کلی تولید سال 1377 نسبت به متوسط 9 سال پیش از آن 4/30 درصد رشد داشته است.

در بین استان های کشور، استان خراسان عمده ترین تولید کننده این محصول در طی 10 سال مورد گزارش بوده است، بطوریکه در آخرین سال مورد بررسی حدود 98 درصد از زعفران کشور در این استان تولید شده است.به بیان دیگر 5/98 درصد تولید کشور در این دوره از آن استان خراسان می باشد.

پس از خراسان در سال 1377، استان فارس با 8/0 درصد سهم در تولید زعفران کشور و کرمان با 72/0 درصد سهم در تولید به ترتیب در جایگاه دوم و سوم قرار گرفته اند.

در بین استان های تولید کننده کمترین میزان تولید 036/0 تن بوده که متعلق به استان تهران می باشد.

میزان تولید زعفران در سال های زراعی 7-1368 جدول شماره 2 واحد : تن پانویس : سازمان های کشاورزی استان ها و آمار نامه های کشاورزی اداره کل آمار و اطلاعات وزارت کشاورزی 4- عملکرد : 4-1عملکرد زعفران در ایران در سال زراعی 77-1376 متوسط تولید زعفران کشور 3/4 کیلو گرم در هکتار بوده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 5/0 کیلوگرم (4/10 درصد ) و نسبت به سال زراعی 68-1367 نیز 5/0 کیلوگرم کاهش داشته است در دوره ده ساله مورد بررسی بیشترین مقدار عملکرد زعفران مربوط به سال زراعی 74-1373 بوده و کمترین آن با 3/4 کیلوگرم مربوط به سال زراعی 77-1376 بوده است.

علت این کاهش مستقیما به افزایش حدود 5 هزار هکتار مزارع جدید ارتیاط دارد که از باردهی اندک برخوردار بوده ولی در محاسبات عملکرد کل کشور دخالت داشته اند.

در بین استان های کشور در سال زراعی 77-1376 بالاترین تولید در واحد سطح با 6 کیلوگرم مربوط به استان مرکزی و کمترین آن با 4 کیلوگرم متعلق به استان های تهران و خراسان بوده است.

عملکرد زعفران در سال های زراعی 77-1376 جدول شماره 3 واحد : کیلوگرم پانویس : سازمان های کشاورزی استان ها و آمار نامه های کشاورزی اداره کل آمار و اطلاعات وزارت کشاورزی 5- فرآیند تولید 5-1 مرحله کاشت : کشت و تولید زعفران امروزه در ایران بر همان شیوه سنتی و قدیمی استوار است با این تفاوت که در برخی از نقاط زعفران خیز که کشاورزان از امکانات مادی بیشتری برخور دارند، از وسایل و ابزار جدید کشاورزی مانند انواع ماشین آلات کشاورزی، کود های شیمیایی و سموم دفع آفات نباتی استفاده می نمایند.

در هر صورت